Breng kleur in jouw klas, ook al is deze niet gekleurd
- DaisyVan der Sypt
We leven de dag van vandaag in een diverse en multiculturele samenleving. Ook in de scholen is deze diversiteit aanwezig en zorgt dit voor confrontaties met andere gewoontes en gebruiken, dan die van de eigen cultuur.
Daarom willen wij als toekomstige kleuterleidsters deze etnische-culturele diversiteit zichtbaar maken in de klas. Ons doel hierbij is om vooroordelen tegen te gaan en kinderen voor te bereiden op een positieve manier van samenleven binnen onze maatschappij. Via verhalen en prentenboeken kunnen we kinderen kennis laten maken met een stukje uit iemand anders zijn cultuur of leefwereld. Het ontmoeten van elkaars en andere culturen staan hierbij centraal, waarbij we ons vooral focussen op de gelijkenissen tussen de culturen.
Daarom willen wij enkele bruikbare en goede interculturele prentenboeken promoten en enkele handvaten aanreiken om (toekomstige) kleuterleid(st)ers hiermee aan de slag te helpen. Daarom werkten we vooral rond de vraag: “Hoe kunnen we kleuterleid(st)ers helpen om doorheen het schooljaar met interculturele prentenboeken aan de slag te gaan?”
Hiervoor gingen we ons verdiepen in het begrip ‘diversiteit’ en onderzochten we welke nationaliteiten er in België het meest voorkomen. Daarnaast hebben we ons verder verdiept in literaire bronnen en hebben we enkele kleuterleid(st)ers uit het werkveld bevraagd. We vroegen hierbij vooral naar hun kennis en ervaring met interculturele prentenboeken om tegemoet te komen aan de noden. Tot slot gingen we ook actief op zoek naar het aanbod van interculturele prentenboeken bij verscheidene uitgeverijen, zoals Studio Sesam, O Mundo, Clavis, Lemniscaat, Gottmer en De Eenhoorn.
Aan de had van deze onderzoeken hebben we getracht om een bruikbaar product te ontwikkelen waarmee we kleuterleid(st)ers kunnen helpen en wegwijs maken bij het gebruik van interculturele prentenboeken. Zo hebben we een kijkwijzer opgesteld met enkele criteria waaraan voor ons een goed intercultureel prentenboek moet voldoen, een lijst opgesteld met bruikbare interculturele prentenboeken voor in de kleuterklas en enkele steekkaarten om met prentenboeken uit de lijst aan de slag te gaan.
We namen zelf de proef op de som en hanteerde enkele interculturele prentenboeken tijdens onze stageperiodes. Het lijkt veel moeilijker dan het daadwerkelijk is!
Bibliografie
Literair onderzoek: gelezen boeken:
Boonen, R. (2003). Bouwstenen voor intercultureel onderwijs. Antwerpen: Garant
Boudry, C., & Vandenbroeck, M. (2017). Spiegeltje Spiegeltje… Een werkboek voor de kinderopvang over identiteit en respect (7de dr.). Amsterdam: Uitgeverij SWP
Humme, H. (2000). Vijftig wereldboeken voor peuters en kleuters. Amsterdam: Uitgeverij Bulaaq.
Studio Globo. (2005). Voorbij de kleuren: verbondenheid en solidariteit leren in het basisonderwijs. Brugge: Die Keure
Studio Globo. (2009). Voorbij de kleuren: materialen en activiteiten voor in de kleuterschool. Sint Pieters Leeuw: Claes- Printing
Terlouw, J. (1989). Voor alle kinderen: de rechten van het kind. Rotterdam: Lemniscaat
Van Der Donk, C., & Van Lanen, B. (2016). Praktijkonderzoek in de school (3de herziene dr.). Bussum: Uitgeverij Coutinho
Vandenbroeck, M. (1994). De blik van de Yeti: over het opvoeden van jonge kinderen tot zelfbewustzijn en verbondenheid. Amsterdam: Uitgeverij SWP
Onderzoeksverslag
Agentschap integratie & inburgering. Draaiboek omgevingsanalyse lokale diversiteit. [online]. Geraadpleegd op 2 juni 2018 op https://www.integratie-inburgering.be/omgevingsanalyse-lokale-diversite…
.Boudry, C., & Vandenbroeck, M. (2014). Spiegeltje, spiegeltje: Een werkboek voor de kinderopvang over identiteit en respect. (zesde druk). Amsterdam: Uitgeverij SWP.
Deraeck, G. (1999). Culturen in meervoud. Lier: Uitgeverij Damon
Goeman, H. (z.j.). Ben ik een migrant? De geschiedenis van onze migraties. Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racisme bestrijding. Geraadpleegd op 24 april, 2018 op http://www.npdata.be/BuG/377-Non-fact/migratie_pdf_nl.pdf
Humme, H. (2000). Vijftig wereldboeken voor peuters en kleuters. Amsterdam: Uitgeverij Bulaaq.
Nijs, J. (2015, 22 september). Zoveel buitenlanders wonen er in ons land OVERZICHT. België telt 1,25 miljoen buitenlanders. Het Nieuwsblad. Geraadpleegd op 21 mei op https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20150922_01880481
Peuterplace. Alles over voorlezen en (prenten)boeken. [online]. Geraadpleegd op 16 mei 2018 op http://www.peuterplace.nl/kinderboeken/index.htm
Sierens, S., Blaton, L., D’Haveloose, E. Ernalsteen, V., Joos, A., & Van Aevermaet, P. (2007). Leren voor diversiteit- Leren in diversiteit: burgerschapsvorming en gelijke leerkansen in een pluriforme samenleving. Een referentiekader. Steunpunt Diversiteit & Leren: Universiteit Gent
Steunpunt Gelijke Onderwijskansen. Omgaan met diversiteit. [online]. Geraadpleegd op 24 april 2018 op http://www.steunpuntgok.be/downloads/opstart_diversiteit_secundair.pdf
Studio Sesam. Studio Sesam, diversiteit in woord en beeld. [online]. Geraadpleegd op 24 april, 2018 op https://www.studiosesam.be/over-ons/
Teune, R. (2015). Een klas vol kleur. Amersfoort: Kwintessens.
Van der Donk, C. & van Lanen, B. (2016). Praktijkonderzoek in de school. Bussem: Uitgeverij Goutinho.
Waeynaert, N. (2017). Kerncijfers – Statisch overzicht van België. Statistics Belgium. Geraadpleegd op 2 juni 2018 op https://statbel.fgov.be/sites/default/files/files/documents/NL_kerncijf…
Populair wetenschappelijk artikel
Boonen, R. (2003). Bouwstenen voor intercultureel onderwijs: Congresboek. Antwerpen: Garant-Uitgevers
Boudry, C., & Vandenbroeck, M. (2014). Spiegeltje, spiegeltje: Een werkboek voor de kinderopvang over identiteit en respect. (zesde druk). Amsterdam: Uitgeverij SWP
Derman- Sparks, Louise & the ABC Task Force (1989). Anti-Bias Curriculum: Tools for empowering young children. Washington D.C.: National Association for the Education of Young Children
Djapo [website]. (z.j.) Geraadpleegd op 5 juni 2018 via http://www.samsam.net/
Ernalsteen, V. (2004). Peper en zout. Een bronnenboek voor intercultureel leren in de basisschool. Gent: Steunpunt Intercultureel Onderwijs
Ghesquiere, R. & Ramaut, G. (1994). Hoe anders lezen migranten? Een onderzoek naar het leesgedrag van Turkse, Marokkaanse en Italiaanse migrantenkinderen in Vlaanderen. Antwerpen: Plantyn
Humme, H. (2000). Vijftig wereldboeken voor peuters en kleuters. Amsterdam: Uitgeverij Bulaaq.
Kashima, Y. (2014). How can you capture cultural dynamics?. Geraadpleegd op 6 april 2018 via https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4159988/
LeeKeenan, D., & Allen, B. (2017). It can be done: Strategies for embedding anti- bias education into daily programming. Exchange, 06(1), 52-56. Geraadpleegd op 12 maart 2018 via http://www.antibiasleadersece.com/wp-content/uploads/2017/06/ABE-LeeKee…
Mertens, E. (2010). Omgaan met diversiteit binnen het onderwijs: De doelmatigheidsbeleving van toekomstige leerkrachten secundair onderwijs omtrent het „omgaan met diversiteit‟: een meervoudige benadering. [masterproef]. Gent: Universiteit Gent Master in pedagogische wetenschappen: onderwijskunde.
Samsam [webisite]. (z.j.). Geraadpleegd op 5 juni 2018 via http://www.samsam.net/
Sierens, S., Blaton, L., D’Haveloose, E. Ernalsteen, V., Joos, A., & Van Aevermaet, P. (2007). Leren voor diversiteit- Leren in diversiteit: burgerschapsvorming en gelijke leerkansen in een pluriforme samenlevSTing. Een referentiekader. Steunpunt Diversiteit & Leren: Universiteit Gent
Steunpunt Gelijke Onderwijskansen. (2008). Omgaan met diversiteit. Geraadpleegd op 7 juni 2018 via http://www.steunpuntgok.be/downloads/opstart_diversiteit_secundair.pdf
Studio Globo. (2005). Voorbij de kleuren: verbondenheid en solidariteit leren in het basisonderwijs. (herdruk). Brugge: Die Keure
Studio Globo. (2009). Voorbij de kleuren: materialen en activiteiten voor de kleuterschool. Sint Pieters Leeuw: Claes-Printing
Studio Globo [website]. (2018). Geraadpleegd op 7 juni 2018 via https://www.studioglobo.be/nl
Verhelst, M. (1999). Prentenboeken voor allochtone kleuters. leesidee, 5(1), 182-185. Geraadpleegd op 28 mei 2018 via http://www.cteno.be/downloads/publicaties/verhelst_1999_prentenboeken.p…
Eindproducten (kijkwijzer, thematische literaire boekenlijst en enkele steekkaarten)
Andreus, H. (1973). De fontein in de buitenwijk: geen zin. Amsterdam: Holland
Ang, W. (2015). Op zoek naar Yori. Ekeren: Studio Sesam
Aukema Noll, K. (2012). Wereldgroeten. Antwerpen: De Vries-Brouwers
Benjamin, F., & Chamberlain, M. (2008). Mijn twee oma’s. Maopé Books
Berebrouckx, A. (2012). Jules en zijn buren. Antwerpen: Zwijsen
Bleekers, S. (2014, 7 maart). Interculturele kinderboeken. Geraadpleegd op 2 juni 2018 via https://prezi.com/oiko6vszzp0o/interculturele-kinderboeken/
Bone, T., & Diallo, M. (2014). De droom van de dromedaris. Wangeningen: O Mundo
Bruna, D. (2010). Nijntje en Nina. (achttiende druk). Amsterdam: Mercis
Busser, M., & Schröder, R. (2016). De grappigste versjes: Huppelkampioen. Houten: Unieboek
Caous, M. (2018). Orkest in de klas: A ram samsam. Geraadpleegd op 4 juli 2018 via https://www.orkestindeklas.nl/nl/page/8073/a-ram-sam-sam-slagwerk
Çavaria. (2011). Genderklik in leermiddelen: checklist gender- en heteronorm. Geraadpleegd op 2 juni 2018 via https://cavaria.be/sites/default/files/checklist_gender-_en_heteronorm…
Chamberling, M., Chamberling, R., & Cairns, J. (2009). Mama Panya’s pannenkoeken. Naarden: Middernacht Pers
De Beer, H. (2001). Kleine ijsbeer, wat is er mis?. Rijswijk: De Vierwindstreken
De Bel, M. (1992). Piki en Nini. Leuven: Davidsfonds
De Bode, A. (2012). Mijn straat een wereld van verschil. Wielsbeke: De Eenhoorn
Demyttenenaere, B., & D’Heur, V. (2007). Spin en muis. Hasselt : Clavis
Deru- Renard, B., & Aertssen, K. (2003). Prins Arthur en prinses Leilah. Wielsbeke : De Eenhoorn
Fàbrega, M. (2008). Alle kleuren van de regenboog. Mechelen: Bakermat
Fox, M., & Oxenbury, H. (2010). Tien vingertjes en tien teentjes. Haarlem: Gottmer
Freeman, M. (2006). Prinses Arabella is jarig. Wielsbeke: De Eenhoorn
Freeman, M. (2009). Aan tafel met Zaza. Hasselt: Clavis
Freeman, M. (2010). Ieder meisje een prinses. Hasselt: Clavis
Freeman, M. (2012). Jouw kleur mijn kleur. Hasselt: Clavis
Goede, I. (2003). De kleine Indiaan. Rotterdam: Lemniscaat
Hagen, H., & Hagen, M. (2000). Lichtjes in je ogen: aankleden. Amsterdam: Querido
Huizing, G. (1999). Eten met mijn handen. Amsterdam: Van Holkema & Warendorf
Humme, H. (2000). Vijftig wereldboeken voor peuters en kleuters. Amsterdam: Uitgeverij Bulaaq.
Ichikawa, S. (2010). Wonen in Afrika?. Zeist: Christofoor
In de overtuin. (2014). Verjaardagsliedjes met muziek: lang zal hij leven. Geraadpleegd op 4 juni 2018 via https://www.kinderliedjes.overtuin.net/verjaardagsliedjes-tekst-muziek…
Klaassen, S,. & Van Donkelaar, M. (2006). De hele wereld rond. Rotterdam: Lemniscaat
Koubaa, L. (2015). Ik wil niet naar Marokko!. Ekeren: Studio Sesam
Lesgever(s) cursus Nederlands 1. (2015-2016). Nederlands 1 [Cursus]. Gent: Arteveldehogeschool Bachelor Kleuteronderwijs.
Leue, D,. & Clement, S. (2017). Boom- boom : over vreemden en vrienden. Tielt: Lannoo
Louis, C., & Xiao Min, F. (2009). De reis van Liu. Nijmegem: Tutti
Mandelbaum, P. (1990). Een stukje maan in de koffie. Naarden: Middernacht Pers
Ollivier, R., & van Lindenhuizen, E. (2012). Wereldkinderen. Hasselt : Clavis
Scheffler, U., & Lieffering, J. (2015). Heeft vriendschap een kleur?. Antwerpen: De Vries- Brouwers
Sharafeddine, F., & Najafi, F. (2013). Open dit boek niet! Als ik dit boek open. Wangeningen: O Mundo
Ureel, H. (2015). Kroepoek en saté. Hasselt: Clavis
Van der Linden, E. (2007). Waar is Lizzy. Hasselt: Clavis
Van der Linden, E., & Diederen, S. (2007). De snoepjes van Aisha. Hasselt: Clavis
Van der Linden, E., & Diederen, S. (2010). Het suikerfeestcadeau van Samir. Hasselt: Clavis
Van Hest, P., & Talsma, N. (2009). Rosita. Hasselt: Clavis
Vanden Henden, T. [website]. (2016) Muziek: pannenkoeken bakken. Geraadpleegd op 4 juni 2018 via https://www.arteveldehogeschool.be/blendedlerenoko/Muziek/pannenkoeken-…
Vanden Henden, T. [website]. (2016). Muziek: Dag mijn lieve vriendjes. Geraadpleegd op 4 juni 2018 via https://www.arteveldehogeschool.be/blendedlerenoko/Muziek/dag-mijn-liev…
Vanden Henden, T. [website]. (2016). Muziek: Tot ziens. Geraadpleegd op 4 juni 2018 via https://www.arteveldehogeschool.be/blendedlerenoko/Muziek/tot-ziens-2/
Velthuyijs, M. (2011). Kikker en de vreemdeling. (zeventiende druk). Amsterdam: Leopold
Wille, R., & Aertssen, K. (2002). Een japon voor mijn kameleon: een pannenkoek zonder hoek. Averbode: Averbode NV
Wille, R., & Aertssen, K. (2002). Een japon voor mijn kameleon: hiep hiep hoera. Averbode: Averbode NV
Wille, R., & Aertssen, K. (2002). Een japon voor mijn kameleon: Mmm, een boek. Averbode: Averbode NV
Witvliet, L. (2000). Binnen en buiten: het laatje in de tafel. Amsterdam: Querido
Studio Sesam. Studio Sesam, diversiteit in woord en beeld. [online]. Geraadpleegd op 24 april 2018 via https://www.studiosesam.be/over-ons/
