Humanitaire Hulp in de Franse Jungle: Waar Ligt de Grens?
“Ik heb geen gemakkelijke oplossingen. Ik heb wel compassie voor deze mensen onderweg naar een onzekere toekomst. Dus ik blijf jullie bestoken met berichten, ik blijf het onder de aandacht brengen dat op nog geen 2 uur rijden bij mijn warme bed vandaan 800 mannen/vrouwen/kinderen in het bos leven, hopend op een beter bestaan” - Vrijwilliger, september 2018.
HUMANITAIRE HULP IN DE FRANSE JUNGLE: WAAR LIGT DE GRENS?
In de pers gaat veel aandacht naar de problematiek rond transmigranten in Noord-Frankrijk. Het is een complexe situatie, waardoor vernieuwende vormen van solidariteit tot stand komen. Maar wie zijn de vrijwilligers die in de zogenaamde Refugee Jungles actief zijn? De scriptie “Bringing Humanitarianism to the Grassroots” brengt de persoonlijke ervaringen van deze vrijwilligers in beeld.
Al sinds de jaren 90 komt de Noord-Franse regio Nord-Pas-de-Calais onder de aandacht door een aanhoudend komen en gaan van vluchtelingen. De nauwe zeestraat tussen Engeland en Frankrijk is voor vele vluchtelingen de laatste grens die ze willen oversteken. De overtocht wordt in stand gehouden door een lucratief smokkelnetwerk. Mensen wachten soms maandenlang op een kans om over te steken, en hierdoor ontstaan zogenaamde Refugee Jungles. Het zijn geïmproviseerde nederzettingen waar vluchtelingen in bossen of open velden leven.
Deze mensen, in het breder debat transmigranten genoemd, leven er in erbarmelijke omstandigheden hopend op een beter bestaan. Het lijkt alsof ze in de transitzone van een luchthaven zijn; alleen is het personeel buitensporig gewelddadig, kunnen de wachttijden oplopen tot ettelijke maanden en worden de rechten van de mens er telkens opnieuw geschonden.
HULPVERLENING VOOR ÉN MET VLUCHTELINGEN
De burgemeester van het dorp Grande-Synthe ondernam verschillende pogingen om hiervoor een oplossing te vinden. Hij opende in maart 2016 het eerste humanitaire vluchtelingenkamp in Frankrijk. Meer dan een jaar geleden ging het kamp volledig in vlammen op, waarna opnieuw een Jungle ontstond. Weinig grote humanitaire organisaties boden er hulp. Bijvoorbeeld, het Rode Kruis kwam sporadisch langs, terwijl er wel 800 mensen in de bossen (over)leefden. Schrijnende tekorten motiveerden een netwerk van mensen om het heft in eigen handen te nemen en de immense leemtes in de hulpverlening in te vullen.
“Ik scheurde mijn eerste plastic zak open. Een weeïge verbrande geur vulde de ruimte. De bewoners hadden geen enkele kans om overgebleven spullen uit de assen te halen. Samen met andere vrijwilligers ga ik op zoek naar belangrijke voorwerpen. Tijdens deze zoektocht word ik voor het eerst geconfronteerd met de individualiteit van de mensenmassa uit het kamp. Ik vind knuffels, familiefoto’s, documenten, notitieboekjes,... Dit waren de spullen die de beschimmelde houten hutjes in het kamp ietwat opsmukten. De ruimte waar we de zakken sorteerden werd stil, onze handen werden zwart en de geur bleef me een lange tijd achtervolgen."
Na de brand startte ik mijn scriptieonderzoek in de Grande-Synthe Jungle. Ik was er twee maanden actief als vrijwilliger bij het Refugee Women's Centre. Onmiddellijk merkte ik op hoe de organisatie bewust het gebruik van strenge regels en hiërarchie bij hulpverlening in vraag stelde. Het dragen van fluohesjes werd vermeden omdat dit de afstand tussen de vrijwilligers en vluchtelingen zou vergroten. Bovendien wisselden ze hun persoonlijke contactinformatie uit met de vluchtelingen en bouwden vriendschappelijke relaties op.
Deze ingesteldheid was eigen aan de verschillende Horizontale Grassroots organisaties in de regio. Horizontaal, omdat deze organisaties zich onderscheiden van de traditionelere humanitaire hulpverlening door het vermijden van hiërarchische structuren. En Grassroots, omdat de hulpverlening wordt voorzien door niet-professionele individuen gedreven door solidariteit. In deze aanpak staan vriendschap, menselijkheid en betrokkenheid centraal. Terwijl bij de meer traditionele hulpverlening de nadruk vaak ligt op professionaliteit, afstandelijkheid en neutraliteit. Sommige organisaties gingen zelfs zo ver dat hun vrijwilligers sliepen in de kampen en samenwerkten met de vluchtelingen: hulpverlening voor én met vluchtelingen.
ONBEGRENSDE SOLIDARITEIT
Dit soort hulpverlening, die niet enkel beperkt is tot de Franse context, kreeg nog maar weinig academische aandacht. Het is belangrijk de impact van deze persoonlijk betrokken aanpak te onderzoeken. Hier is echter geen eenduidig antwoord op. Enerzijds ontstaat er een genuanceerde en geïndividualiseerde hulpverlening door de vriendschappelijke relaties. Anderzijds komen verschillende dilemma’s naar voor zoals: Wanneer ben je te betrokken als vrijwilliger? Wanneer creëer je verwachtingen die je niet kan inlossen? Kunnen vrijwilligers dit soort betrokkenheid emotioneel handhaven?
De vrijwilligers konden door de sterke vertrouwensbanden snel inzichten verwerven. Bijvoorbeeld, opmerken wanneer iemand in handen van een smokkelnetwerk was gevallen. Maar diezelfde vertrouwensbanden zorgden ook voor een grote verantwoordelijkheid. De vrijwilligers reageerden vaak vanuit hun buikgevoel, dit wordt aanzien als een menselijke aanpak, maar zorgt eveneens voor situaties waarin vrijwilligers veel stress ervaren.
IRENE EN LAYLA
Twee vrijwilligers, Irene en Layla*, stonden na de brand iedere nacht in voor de bevoorrading in de Jungle. Ze toerden rond in de bossen met slaapzakken en thee. Wanneer ze ‘s nachts minderjarigen tegenkwamen, verzetten ze hemel en aarde om een opvangplaats te voorzien. Door hun grote betrokkenheid hielden ze er nauwe banden op na met veel vluchtelingen. Deze betrokkenheid eiste echter zijn tol: slapeloze nachten en een onbegrensd verantwoordelijkheidsgevoel. Hun gezondheid, zowel fysiek als mentaal, begon te lijden onder de intense taak die ze op zich hadden genomen. Toen ze zich genoodzaakt zagen een lange pauze in te lassen, kon niemand hun taak overnemen en liepen de vluchtelingen er verloren bij.
Hierbij rijst de vraag: waar ligt de grens? Wat is het juiste evenwicht in een betrokken en menselijke aanpak, zonder jezelf er volledig in te verliezen? Organisaties met een meer afstandelijke werking deden de vrijwilligers vaak af als naïeve idealisten die de vluchtelingen als het ware te veel "verwennen". Wat wel vaststaat, is dat de Grassroots vrijwilligers het grootste deel van de hulpverlening in de regio organiseren. Het mogen dan geen professioneel opgeleide hulpverleners zijn - het zijn wel mensen die solidair zijn, daar waar grote organisaties en de Franse overheid falen. Hun visie stelt humanitaire hulp in vraag en ontdekt wat de voordelen van een meer betrokken aanpak kunnen zijn. Hun aanwezigheid is ongetwijfeld betekenisvol voor de vluchtelingen - het is dus een tendens die niet zomaar kan worden afgedaan als een onbeduidend fenomeen.
* De gebruikte namen zijn om privacyredenen gefingeerd.
Bibliografie
References
Agamben, G. (2005). State of exception. Illinois: University of Chicago Press
Agier, M. (2002). Between war and city: Towards an urban anthropology of refugee camps. Ethnography, 3(3), 317-341. Retrieved from http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/146613802401092779
Agocs, B. M. (2016). Responding to the’’Refugee Crisis” from Below: the Case of a Volunteer Group in Budapest (Doctoral dissertation, Vytautas Magnus University). Retrieved from https://vb.vdu.lt/object/elaba:16212306/
American Anthropological Association (AAA) (2009). Code of Ethics of the American Anthropological Association Approved February 2009. Retrieved from https://cygnus.cc.kuleuven.be/bbcswebdav/pid-17016941-dt-content-rid-60…
Anderson, L. (2006). Analytic autoethnography. Journal of contemporary ethnography, 35(4), 373-395. Retrieved from http://journals.sagepub.com.kuleuven.ezproxy.kuleuven.be/doi/pdf/10.117…
Asad, T. (2003). Formations of the secular: Christianity, Islam, modernity. Stanford: Stanford University Press.
Ataç, I., Rygiel, K., & Stierl, M. (2016). Introduction: The Contentious Politics of Refugee and Migrant Protest and Solidarity Movements: Remaking Citizenship from the Margins. Citizenship Studies, 20(5), 527-544. Retrieved from https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13621025.2016.1182681
Banks, S. (2012). Ethics and values in social work. Hampshire: Palgrave Macmillan.
BBC. (2017, April 11). France migrants: Huge fire guts Grande-Synthe Dunkirk camp. BBC. Retrieved from http://www.bbc.com/news/world-europe-39562742
Blommaert, J., Dong, J., & Jie, D. (2010). Ethnographic fieldwork A Beginners Guide. Bristol: Multilingual Matters.
Bochner, Arthur P. (1984). The functions of human communication in interpersonal bonding. In Carroll C. Arnold & John W. Bowers (Eds.), Handbook of rhetorical and communication theory (pp.544-621). Boston: Allyn and Bacon.
Briké, X. (2016). Calais: une étape dans l’exil. Pensée plurielle, (2), 107-119. Retrieved from https://www.cairn.info/revue-pensee-plurielle-2016-2-p-107.htm
British Red Crosse. (2015, 23 December 2015). Red Cross helps refugees and migrants in France. British Red Crosse. Retrieved http://www.redcross.org.uk/About-us/News/2015/December/Red-Cross-helps-…
Brun, C. (2001). Reterritorilizing the relationship between people and place in refugee studies. Geografiska Annaler: Series B, Human Geography, 83(1), 15-25. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.0435-3684.2001.00087.x/full
Calhoun, C. (2008). Foreword by Craig Calhoun. In C.R. Hale (Ed.), Engaging contradictions: Theory, politics, and methods of activist scholarship (pp. xii-xxv). London: University of California Press
Cancedda, C., De Cloet, N. Lanclus, E., Negri, L., & Worth, T. (2016). Fragments of a Border Camp [Blog Post]. Retrieved from https://immrcseminar7.wordpress.com/
CNN. (2017, April 11). Migrants without shelter after fire destroys French refugee camp. CNN. Retrieved from http://edition.cnn.com/2017/04/11/europe/dunkirk-camp-fire/index.html
Conquergood, D. (1988). Health theatre in a Hmong refugee camp: Performance, communication, and culture. TDR (1988), 32(3), 174-208. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/1145914?seq=1#page_scan_tab_contents
Dalakoglou, D. (2012). Beyond spontaneity: crisis, violence and collective action in Athens. City, 16(5), 535-545. Retrieved from https://www-tandfonline-com.kuleuven.ezproxy.kuleuven.be/doi/abs/10.108…
Das, V. (2007). Life and Words: Violence and the Descent into the Ordinary. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
Davies, T., & Isakjee, A. (2015). Geography, migration and abandonment in the Calais refugee camp. Political Geography, (49), 93-95. Retrieved from https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.elsevier-53be5cd9-97b0-3…
De Cloet, N. (2015). The concerns of an Ethnographic Fieldworker in the Making: Reflexive Paper. Unpublished paper for ‘Ethnographic Fieldwork: Exemplary Research’, Catholic university of Leuven.
De Cloet, N. (2016) Break on Though to the Other side: A First Fieldwork Experience. Unpublished paper for ‘ Ethnographic Fieldwork: Analysis and Communication’, Catholic University of Leuven.
De Cloet, N. (2017). Towards and understanding of a refugee camp: The Calais Jungle: Humanitarian Language in Media Coverage. Unpublished paper for ‘Issues in Global and Intercultural Education’, Catholic University of Leuven.
De Morgen. (2017a, January 07). Vluchtelingen welkom? Alleen met blauw bandje. De Morgen. Retrieved from https://www.demorgen.be/buitenland/vluchtelingen-welkom-alleen-met-blau…
De Morgen. (2017b, April 24). Minstens tien kinderen spoorloos na brand in kamp Duinkerke. De Morgen. Retrieved from https://www.demorgen.be/buitenland/minstens-tien-kinderen-spoorloos-na-…
De Redactie. (2017, February 22). Vluchtelingenkamp Duinkerke begint uit zijn voegen te barsten. Vrt Nieuws. Retrieved from http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.48737…
De Standaard. (2017, April 11). Migrantenkamp Duinkerke in vlammen opgegaan zonder kans op heropbouw. De Standaard. Retrieved from http://www.standaard.be/cnt/dmf20170411_02828569
Dunkirk / Dunkerque Refugee Women's Centre. (n.d). In Facebook [fan page]. Retrieved December 23, 2010, from https://www.facebook.com/refugeewomenscentre/
Ellis, C. S., & Bochner, A. P. (2006). Analyzing analytic autoethnography: An autopsy. Journal of contemporary ethnography, 35(4), 429-449. Retrieved from http://journals.sagepub.com.kuleuven.ezproxy.kuleuven.be/toc/jcec/35/4
Ellis, C., Adams, T. E., & Bochner, A. P. (2011). Autoethnography: an overview. Historical Social Research/Historische Sozialforschung, 273-290. Retrieved from http://www.jstor.org.kuleuven.ezproxy.kuleuven.be/stable/23032294?seq=1…
Fassin, D. (2005), Compassion and Repression: The Moral Economy of Immigration Policies in France. Cultural Anthropology, 20: 362–387. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com.kuleuven.ezproxy.kuleuven.be/doi/10.1525…;
Fassin, D. (2007). Humanitarianism as a Politics of Life. Public culture, 19(3), 499-520. Retrieved from http://www.urbanlab.org/articles/Fassin%202007%20Politics%20of%20Life.p…
Fassin, D. (2008). The humanitarian politics of testimony: Subjectification through trauma in the Israeli–Palestinian conflict. Cultural Anthropology, 23(3), 531-558. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1548-1360.2008.00017.x/full
Fassin, D. (Ed.). (2012). A companion to moral anthropology. Oxford: John Wiley & Sons.
Fassin, D. (2014). The ethical turn in anthropology: Promises and uncertainties. HAU : Journal of Ethnographic Theory, 4(1), 429-435-435. Retrieved from https://www.journals.uchicago.edu/doi/citedby/10.14318/hau4.1.025
Feld, S., & Basso, K. H. (1996). Senses of place. Santa Fe: School of American Research Press.
Feldman, I., & Ticktin, M. (Eds.). (2010). In the name of humanity: The government of threat and care. London: Duke University Press.
Fluehr-Lobban, C. (2012). Anthropology and Ethics. A companion to moral anthropology, 103-114. Oxford: John Wiley & Sons.
Fortun, K. (2012). Ethnography in late industrialism. Cultural Anthropology,27(3), 446-464. Retrieved from http://anthrosource.onlinelibrary.wiley.com.kuleuven.ezproxy.kuleuven.b…
Graeber, D. (2004). Fragments of an anarchist anthropology. Chicago: Prickly Paradigm Press.
Gardner, R. O. (2008). The Role of Grassroots Organizations and Volunteers in Southeast Texas after Hurricane Ike. Natural Hazards Center. Retrieved from https://hazards.colorado.edu/uploads/quick_report/gardner_2008.pdf
Gledhill, J. (2000). Power And Its Disguises: Anthropological Perspectives on Politics. London: Pluto Press.
Goldstein, D. M. (2014). Laying the Body on the Line: Activist Anthropology and the Deportation of the Undocumented. American Anthropologist, 116(4), 839-842. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/aman.12155/full
Goodale, M. (2012). Human Rights. A companion to moral anthropology, 468-481. Oxford: John Wiley & Sons.
Greenwood, D. J. (2012). Theoretical Research, Applied Research, and Action Research. Engaging contradictions: Theory, politics, and methods of activist scholarship, 6, 319. London: University of California Press.
Gregg, M., & Seigworth, G. J. (Eds.). (2010). The affect theory reader. Duke University Press.
Grubiša, I. (2017). “Us and Them”–Approaching the Refugee Other? Cultural Anthropological Rethinking of the Fieldwork Experience in Slavonia. Narodna umjetnost, 1(54), 174-168. Retrieved from https://hrcak.srce.hr/ojs/index.php/nu/article/view/5152
Hale, C. R. (2008). Engaging contradictions: Theory, politics, and methods of activist scholarship. London: University of California Press.
Harrell-Bond, B. (2002). Can humanitarian work with refugees be humane?. Human rights quarterly, 24(1), 51-85. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/20069589?casa_token=0U_aKTpDGn0AAAAA:VclZA5…
Hereford Times. (2015, November 24). Ledbury people on regular runs to refugees in France. Hereford Times. Retrieved from http://www.herefordtimes.com/news/14099622.Ledbury_people_on_regular_ru…
Hockey, J., & Forsey, M. (2012). Ethnography is not participant observation: Reflections on the interview as participatory qualitative research. The interview: An ethnographic approach, 69-87.
Huisman, K. (2008). “Does this mean you’re not going to come visit me anymore?”: An inquiry into an ethics of reciprocity and positionality in feminist ethnographic research. Sociological Inquiry, 78(3), 372-396. Retrieved from https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1475-682X.2008.00244…
Ishkanian, A. (2015). Self-determined citizens? A new wave of civic activism in Armenia. openDemocracy. Retrieved from http://eprints.lse.ac.uk/63082/
Jouili, J. (2015). Pious practice and secular constraints: Women in the Islamic revival in Europe. Stanford, California: Stanford University Press.
Kitching, G. T., Haavik, H. J., Tandstad, B. J., Zaman, M., & Darj, E. (2016). Exploring the Role of Ad Hoc Grassroots Organizations Providing Humanitarian Aid on Lesvos, Greece. PLoS Currents, 8.
Kleinman, A., & Kleinman, J. (1996). The Appeal of Experience; The Dismay of Images: Cultural Appropriations of Suffering in Our Times. Daedalus, 125(1), 1-23. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/20027351
Kleinman, A. (2000). The Violence of the Everyday. In V. Das, M. Ramphele & P. Reynolds (Eds.), Violence and Subjectivity (226-241). Berkeley : University of California press.
Lambek, M. (2002). The weight of the past: Living with history in Mahajanga, Madagascar. Hampshire: Springer.
Lambek, M. (Ed.). (2010). Ordinary ethics: Anthropology, language, and action. Fordham University Press.
Legein, P. (2017, April 11). Patrick Legein (vzw Humain): ‘Geen idee wat we met al die vluchtelingen moeten doen’. Mondiaal Nieuws. Retrieved from https://www.mo.be/nieuws/geen-idee-wat-we-met-al-die-vluchtelingen-moet…
Le Monde. (11 April, 2017). Grande-Synthe : les conditions de vie du camp de réfugiés « modèle » se sont dégradées. Le Monde. Retrieved from http://www.lemonde.fr/societe/article/2017/04/11/grande-synthe-comment-…
Le Parisien. (2017, March 15). Grande-Synthe : le camp de migrants sera démantelé «rapidement», selon Le Roux. Le Parisien. Retrieved from http://www.leparisien.fr/societe/grande-synthe-le-camp-de-migrants-sera…
Lowe, S., & Fothergill, A. (2003). A need to help: Emergent volunteer behavior after September 11th. Beyond September 11th: An account of post-disaster research, 293-314. Retrieved from https://www.researchgate.net/profile/Alice_Fothergill/publication/22855…
Mahmood, S. (2005). Politics of piety: The Islamic revival and the feminist subject. Oxfordshire: Princeton University Press.
Malkki, L. (1990). Context and consciousness: local conditions for the production of historical and national thought among Hutu refugees in Tanzania. Nationalist ideologies and the production of national cultures, 2, 32-62.
Malkki, L. H. (1995). Refugees and exile: From" refugee studies" to the national order of things. Annual review of anthropology, 24(1), 495-523. Retrieved from https://www.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev.an.24.100195.0024…
Malkki, L. H. (1996). Speechless emissaries: Refugees, humanitarianism, and dehistoricization. Cultural anthropology, 11(3), 377-404. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1525/can.1996.11.3.02a00050/full
Malkki, L. H. (2015). The need to help: the domestic arts of international humanitarianism. Durham: Duke University Press.
McGee, D., & Pelham, J. (2018). Politics at play: locating human rights, refugees and grassroots humanitarianism in the Calais Jungle. Leisure Studies, 37(1), 22-35. Retrieved from http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02614367.2017.1406979
Médecins Du Monde. (2017, February 04). UN CAMP AUX CONDITIONS DE VIE INHUMAINES: Lettre ouverte alertant les pouvoirs publics sur la situation du camp de la Linière à Grande Synthe. Médecins Du Monde. Retrieved from http://www.medecinsdumonde.org/fr/actualites/grande-synthe/2017/02/24/u…
Médecines Sans Frontières. (2016, January 07). MSF aménage un nouveau site pour les réfugiés de Grande-Synthe. Médecins Sans Frontiéres. Retrieved from https://www.msf.fr/presse/communiques/msf-amenage-nouveau-site-refugies…
Mould, O. (2017). The Calais Jungle: A slum of London’s making. City, 21(3-4), 388-404. Retrieved from http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13604813.2017.1325231
Nabudere, D. W. (2008). Research, activism, and knowledge production. Engaging contradictions: Theory, politics, and methods of activist scholarship, 62-87. London: University of California Press.
Nortvedt, P., & Nordhaug, M. (2008). The principle and problem of proximity in ethics. Journal of medical ethics, 34(3), 156-161. Retrieved from: https://www.researchgate.net/publication/5536698_The_principle_and_prob…
Papataxiarchis, E. (2016). Being ‘there’: At the front line of the ‘European refugee crisis’‐part 2. Anthropology Today, 32(3), 3-7. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1467-8322.12252/full
Perry, R. W., Lindell, M. K., & Tierney, K. J. (Eds.). (2001). Facing the unexpected: Disaster preparedness and response in the United States. Washington: Joseph Henry Press.
Rajaram, P. K. (2002). Humanitarianism and Representations of the Refugee. Journal of Refugee Studies, 15(3), 247-264. Retrieved from https://academic.oup.com/jrs/article-abstract/15/3/247/1592705
Rakopoulos, T. (2015). Solidarity's tensions: informality, sociality, and the Greek crisis. Social Analysis, 59(3), 85. Retrieved from https://www.berghahnjournals.com/abstract/journals/social-analysis/59/3…
Ramadan, A. (2013). Spatialising the refugee camp. Transactions of the Institute of British Geographers, 38(1), 65-77. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1475-5661.2012.00509.x/full
Redfield, P. (2012). Humanitarianism. A companion to moral anthropology, 449-467. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/9781118290620.ch25/summary
Refugee Women’s Centre Website. (n.d). About us. Retrieved from https://www.dunkirkrefugeewomenscentre.com/aboutus
Rigby, J., & Schlembach, R. (2013). Impossible protest: noborders in Calais. Citizenship studies, 17(2), 157-172. Retrieved from http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13621025.2013.780731
Robben, A. C., & Sluka, J. A. (2012). Ethnographic fieldwork: an anthropological reader. West-Sussex: John Wiley & Sons.
Rozakou, K. (2016a). Crafting the Volunteer: Voluntary Associations and the Reformation of Sociality. Journal of Modern Greek Studies, 34(1), 79-102. Retrieved from https://muse-jhu-edu.kuleuven.ezproxy.kuleuven.be/article/614436
Rozakou, K. (2016b). Socialities of solidarity: revisiting the gift taboo in times of crises. Social Anthropology, 24(2), 185-199. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1469-8676.12305/full
Rozakou, K. (2017). Solidarity# Humanitarianism: The Blurred Boundaries of Humanitarianism in Greece. Etnofoor, 29(2), 99-104. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/26296172
Rygiel, K. (2011). Bordering solidarities: Migrant activism and the politics of movement and camps at Calais. Citizenship studies, 15(01), 1-19. Retrieved from http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13621025.2011.534911
Sandri, E. (2017). ‘Volunteer Humanitarianism’: volunteers and humanitarian aid in the Jungle refugee camp of Calais. Journal of Ethnic and Migration Studies, 44(1), 65-80. Retrieved from http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/1369183X.2017.1352467
Schnelker, D. L. (2006). The student-as-bricoleur: Making sense of research paradigms. Teaching and Teacher Education, 22(1), 42-57. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0742051X0500096X
Scheper-Hughes, N. (1993). Death without weeping: The violence of everyday life in Brazil. University of California Press.
Sigona, N. (2015). Campzenship: Reimagining the camp as a social and political space. Citizenship Studies, 19(1), 1-15. Retrieved from http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13621025.2014.937643
Skoggard, I., & Waterston, A. (2015). Introduction: toward an anthropology of affect and evocative ethnography. Anthropology of Consciousness, 26(2), 109-120. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/anoc.12041/full
Smith, M. P. (1994). Can you imagine? Transnational migration and the globalization of grassroots politics. Social Text, (39), 15-33. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/466362?casa_token=Shw3Ze5VwXwAAAAA:znkD5AnE…
Stallings, R. A., & Quarantelli, E. L. (1985). Emergent citizen groups and emergency management. Public administration review, 45, 93-100. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/3135003
Stewart, K. (2007). Ordinary affects. Duke University Press.
Sykes, K., ed. (2009). The ethnographies of moral reasoning: Living paradoxes in a global age. New York: Palgrave Macmillan.
Sykes, K. M. (2012). Moral Reasoning. A Companion to Moral Anthropology, 169-185. John Wiley & Sons.
Theodossopoulos, D. (2016). Philanthropy or solidarity? Ethical dilemmas about humanitarianism in crisis‐afflicted Greece. Social Anthropology, 24(2), 167-184. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1469-8676.12304/full
Ticktin, M. (2014). Transnational humanitarianism. Annual Review of Anthropology, 43, 273-289. Retrieved from https://www.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev-anthro-102313-030…
Ticktin, M. (2016). Thinking Beyond Humanitarian Borders. Social Research: An International Quarterly, 83(2), 255-271. Retrieved from http://search.proquest.com/docview/1829753444?accountid=17215
The Guardian (2016, November 5). Refugees take to hiding in northern France after Calais camp demolished. The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/world/2016/nov/05/refugees-northern-france-…
The Guardian. (2017, February 12). Women and children ‘endure rape, beatings and abuse’ inside Dunkirk’s refugee camp. Mark Townsend. Retrieved from https://www.theguardian.com/world/2017/feb/12/dunkirk-child-refugees-ri…
The Local. (2015, October 20). The forgotten refugee camp in northern France. The Local. Retrieved from https://www.thelocal.fr/20151020/refugee-camp-northern-france-living-in…
The Telegraph. (2009, September 22). The Calais 'jungle' has been cleared - but this tide of despair has only just begun. The Telegraph. Retrieved from http://www.telegraph.co.uk/comment/columnists/philipjohnston/6220076/Th…
The Telegraph. (2010, November 23). Police clear 'new jungle' near Dunkirk. The Telegraph. Retrieved from http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/france/8154571/Police-…
The Telegraph. (2015, September 13). Refugees heading for UK set up camp in new 'Little Calais'. The Telegraph. Retrieved from http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/france/11861893/Refuge…
The Telegraph. (2016, March 15). France's first ever internationally recognized refugee camp opens near Dunkirk. The Telegraph. Retrieved from http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/france/12186407/France…
Turner, S. (2005). Suspended spaces—Contesting sovereignties in a refugee camp. Sovereign bodies: Citizens, migrants, and states in the postcolonial world, 312-332.
Turner, S. (2016). What is a refugee camp? Explorations of the limits and effects of the camp. Journal of Refugee Studies, 29(2), 139-148. Retrieved from https://academic.oup.com/jrs/article-abstract/29/2/139/2362940
Volk, S. D. (2011). Refugee Encampments in Calais: Between Jungle and City. Journal of Media and Cultural Politics, 7(3), 326. Retrieved from http://revistadefilosofia.com/77-14.pdf
Woensel Kooy, E. V. (2016). Living in between: how refugees and volunteers in negotiation reconstruct citizenship and humanitarian care in the camps of Grande-Synthe, France (Master's thesis). Retrieved from https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/339252
