De lever, manusje van alles
De lever is één van de grootste organen in het menselijk lichaam. Een diversiteit aan celtypes zorgt ervoor dat de functie van de lever veelzijdig is; energiemetabolisme, aanmaak van galvloeistof, opslag van vitamines,… de lever is werkelijk een manusje van alles. Een belangrijk kenmerk van de lever is ‘regeneratie’, het herstellend vermogen van een (beschadigd) stuk lever om opnieuw te groeien tot z’n oorspronkelijke grootte. Echter wanneer de beschadiging te lang aanhoudt, verliest de lever deze eigenschap. In plaats daarvan wordt er, net zoals in de huid, littekenweefsel gevormd, een proces dat ‘levercirrose’ wordt genoemd. Hierbij worden de normaal voorkomende celtypes vervangen, waardoor ze hun functies niet meer kunnen uitoefenen. Leverschade kan bijgevolg ernstige gevolgen hebben. De belangrijkste oorzaken van (continue) leverschade zijn onder andere infecties, erfelijkheid en auto-immuun ziektes.
Autoimmuun hepatitis
Auto-immuun hepatitis (AIH) is zo’n auto-immuunziekte, waarbij het lichaam de levercellen niet meer als ‘lichaamseigen’ herkent. Het immuunsysteem breekt daardoor continu de lever af, met cirrosevorming als gevolg. Aangezien het een eerder zeldzame aandoening is, is er nog niet veel geweten over AIH. De ziekte kan zich bij elk geslacht en op elke leeftijd ontwikkelen, echter wordt de diagnose vooral bij vrouwen van middelbare leeftijd gesteld. Naar de oorzaak van de ziekte is het nog steeds gissen. Het staat vast dat een genetische mutatie aan de basis van AIH ligt, echter blijkt dit onvoldoende om de ziekte te laten ontwikkelen. Naast de genafwijking, is er nog een extra ‘trigger’ nodig om de ziekte tot uiting te laten komen. Verschillende virussen, medicijnen en zelfs planten en vaccinaties werden reeds voorgesteld als oorzaak van AIH, echter nog steeds zonder sluitend bewijs.
Moeilijke ziekte, nog moeilijkere diagnose
De diagnose stellen is tot op de dag van vandaag nog steeds een enorme uitdaging voor de arts. Sommige mensen zijn asymptomatisch, anderen hebben een klinisch beeld van acuut leverfalen. In het bloed zijn er geen specifieke zaken te vinden die kunnen wijzen op AIH, een biopsie geeft dezelfde informatie als bij elke andere vorm van leverlijden. Hierdoor heeft men een internationaal erkend scoresysteem ontwikkeld die de arts kan gebruiken om de diagnose te stellen. Door het toekennen van punten aan bepaalde criteria, krijgt men een totaalscore. Deze score geeft informatie over de aanwezigheid van AIH. Een niet onbelangrijk detail is dat een te lage score geen definitieve uitsluiting van de ziekte geeft en een positieve score geeft geen volledige garantie op aanwezigheid van autoimmuun hepatitis.
Een nieuw ontwikkeld prognose systeem
Wanneer de diagnose gesteld is, kan een therapie met cortisone en immuun onderdrukkende medicatie opgestart worden. De meerderheid van de patiënten heeft hierdoor een uitstekende prognose, namelijk een prognose die evenwaardig is aan de prognose van een willekeurige man/vrouw in het straatbeeld. Toch gebeurt het bij sommige patiënten dat de therapie niet aanslaat. Hierdoor ontwikkeld er zich cirrose, in een later stadium kan er leverkanker ontstaan of sterft de patiënt uiteindelijk aan de gevolgen van zijn ziekte.
Om vroegtijdig een onderscheid te kunnen maken tussen de goed behandelde patiënten (met goede prognose) en de patiënten waarbij de behandeling niet aanslaat, werd een volledig nieuw prognostisch score systeem ontwikkeld. Het voordeel van dit prognostisch score systeem is dat de patiënten met een slechtere prognose intensiever opgevolgd en behandeld kunnen worden, met als doel een even goede prognose als de overige patiënten te bekomen. Voor het systeem volstaat het om 6 maand na het opstarten van de therapie een bloedcontrole te doen. Door de toekenning van punten aan bepaalde bloedwaarden, kan men de totaalscore van een patiënt bepalen. Een score van maximum 261 heeft een gunstige prognose, een score van minimum 261 geeft een significant slechtere prognose (zie grafiek).
De wetenschap staat niet stil. Over AIH is er reeds veel gekend, echter nog elke dag verschijnen er nieuwe publicaties die ons meer inzicht moeten geven in de wereld van autoimmuun hepatitis. De ontwikkeling van het prognostisch score systeem is slechts een deel hiervan om een volledige genezing bij deze patiëntenpopulatie te bekomen.
[1] Juza R.M., Pauli E.M. Clinical and Surgical Anatomy of the Liver: A Review for Clinicians. Clin Anat. 2014 Jul;27(5):764-9. doi: 10.1002/ca.22350.
[2] Sear J. Anatomy and physiology of the liver. Bailliere's Clinical Anaesthesiology. 1992 Dec;6(4):697-727. doi: 1016/S0950-3501(05)80304-6.
[3] De Vos M., De Looze D., Van Vlierberghe H., Pattyn P., Van Nieuwenhove Y., Troisi R. et al. Leverlijden: from BLOK PROBLEMEN VAN DIGESTIEF STELSEL, ENDOCRIEN STELSEL EN VOEDING. Universiteit Gent, 2015; 3-114
[4] Young B., Lowe J.S., Stevens A., Health J.W. Wheater's Functional Histology, A text and Colour Atlas. Elsevier, Londen, 2006.
[5] Krishna M. Microscopic Anatomy of the Liver. Clinical Liver Disease. 2013 Mar;2(S5):109-112. doi: 10.1002/cld.147
[6] Parham P. The immune system. Garland science, New York, 2015
[7] De Vos M., De Looze D., Van Vlierberghe H., Pattyn P., Van Nieuwenhove Y., Troisi R. et al. Hepatocellulair falen: uit PROBLEMEN VAN DIGESTIEF STELSEL, ENDOCRIEN STELSEL EN VOEDING. GASTRO-ENTEROLOGIE EN HEELKUNDE IN ONDERLING VERBAND DEEL II. Universiteit Gent, 2015; 7.
[8] Pellicoro A., Ramachandran P., Iredale J.P. and Fallowfield. J.A. Liver fibrosis and repair: immune regulation of wound healing in a solid organ. Nat Rev Immunol. 2014 Mar;14(3):181-94. doi: 10.1038/nri3623.
[9] Lohse A.W., Chazouillères O., Dalekos G., Drenth I., Heneghan M., Hofer H. et al. EASL Clinical Practice Guidelines: Autoimmune hepatitis. J Hepatol. 2015 Oct;63(4):971-1004. doi: 10.1016/j.jhep.2015.06.030.
[10] Lian J.S., Liu W., Hao S.R., Chen D.Y., Wang Y.Y., Yang J.L. et al. A serum metabolomic analysis for diagnosis and biomarker discovery of primary biliary cirrhosis and autoimmune hepatitis. Hepatobiliary Pancreat Dis Int. 2015 Aug;14(4):413-21. Available from: http://www.hbpdint.com/fileup/HTML/2015-14-413.shtml
[11] Heneghan M.A.: Autoimmune hepatitis: Clinical manifestations and diagnosis. Online 2017. Picked up 28 August 2017, from https://www.uptodate.com/contents/autoimmune-hepatitis-clinical-manifes….
[12] Miyake Y., Iwasaki Y., Terada R., Onishi T., Okamoto R., Sakai N. et al. Clinical characteristics of fulminant-type autoimmune hepatitis: an analysis of eleven cases. Aliment Pharmacol Ther. 2006 May 1;23(9):1347-53. doi: 10.1111/j.1365-2036.2006.02894.x
[13] Ferrari R., Pappas G., Agostinelli D., Muratori P., Muratori L., Lenzi M. et al. Type 1 autoimmune hepatitis: patterns of clinical presentation and differential diagnosis of the 'acute' type. QJM. 2004 Jul;97(7):407-12. Available from: https://academic.oup.com/qjmed/article/97/7/407/1605727
[14] Chen J., Eslick G.D., Weltman M. Systematic review with meta-analysis: clinical manifestations and management of autoimmune hepatitis in the elderly. Aliment Pharmacol Ther. 2014 Jan;39(2):117-24. doi: 10.1111/apt.12563.
[15] Tomizawa M., Shinozaki F., Fugo K., Motoyoshi Y., Sugiyama T., Yamamoto S. et al. Anti-mitochondrial M2 antibody-positive autoimmune hepatitis. Exp Ther Med. 2015 Oct;10(4):1419-1422. doi: 10.3892/etm.2015.2694.
[16] Hoeroldt B., McFarlane E., Dube A., Basumani P., Karajeh M, Campbell M.J. et al. Long-term outcomes of patients with autoimmune hepatitis managed at a nontransplant center. Gastroenterology. 2011 Jun;140(7):1980-9. doi: 10.1053/j.gastro.2011.02.065.
[17] Kuntz E., Kuntz H.D. Autoimmune hepatitis. In: HEPATOLOGY TEXTBOOK AND ATLAS. Springer, Berlin, 2008; 655-667.
[18] Béland K., Lapierre P., Alvarez F. Influence of genes, sex, age and environment on the onset of autoimmune hepatitis. World J Gastroenterol. 2009 Mar 7;15(9):1025-34. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2655185/
[19] Malik T.A., Saeed S. Autoimmune Hepatitis: A Review. J Pak Med Assoc. 2010 May;60(5):381-7. Available from: http://jpma.org.pk/full_article_text.php?article_id=2051
[20] Goldberg A.C., Bittencourt P.L., Oliveira L.C., Ramasawmy R., Marin M.L.C., Palacio S.A. et al. Autoimmune Hepatitis in Brazil: An Overview. Scand J Immunol. 2007 Aug-Sep;66(2-3):208-16. doi: 10.1111/j.1365-3083.2007.01967.x
[21] Manns M.P., Lohse A.W., Vergani D. Autoimmune hepatitis--Update 2015. J Hepatol. 2015 Apr;62(1 Suppl):S100-11. doi: 10.1016/j.jhep.2015.03.005.
[22] Liberal R., Vergani D. Effect of ethnicity on the clinical presentation and outcome of autoimmune hepatitis. Expert Rev Gastroenterol Hepatol. 2012 Jun;6(3):267-9. doi: 10.1586/egh.12.17.
[23] Fallatah H.I., Akbar H.O. Autoimmune hepatitis as a unique form of an autoimmune liver disease: immunological aspects and clinical overview. Autoimmune Dis. 2012;2012:312817. doi: 10.1155/2012/312817.
[24] Zachou K., Muratori P., Koukoulis G.K., Granito A., Gatselis N., Fabbri A. et al. Review article: autoimmune hepatitis - current management and challenges. Aliment Pharmacol Ther. 2013 Oct;38(8):887-913. doi: 10.1111/apt.12470.
[25] Lohse A.W. Mieli-Vergani G. Autoimmune hepatitis. J Hepatol. 2011 Jul;55(1):171-82. doi: 10.1016/j.jhep.2010.12.012.
[26] Gatselis N.K., Zachou K., Koukoulis G.K., Dalekos G.N. Autoimmune hepatitis, one disease with many faces: Etiopathogenetic, clinico-laboratory and histological characteristics. World J Gastroenterol. 2015 Jan 7;21(1):60-83. doi: 10.3748/wjg.v21.i1.60.
[27] Abdollahi M.R., Somi M.H., Faraji E. Role of international criteria in the diagnosis of autoimmune hepatitis. World J Gastroenterol. 2013 Jun 21;19(23):3629-33. doi: 10.3748/wjg.v19.i23.3629.
[28] Granito A., Muratori L., Pappas G., Muratori P., Ferri S., Cassani F. et al. Clinical features of type 1 autoimmune hepatitis in elderly Italian patients. Aliment Pharmacol Ther. 2005 May 15;21(10):1273-7. doi: 10.1111/j.1365-2036.2005.02488.x
[29] Zhang Y., Sun W.L., Jin D.L., Jing-Hua D. Clinical features of elderly Chinese patients with autoimmune hepatitis. Turk J Gastroenterol. 2013;24(6):489-94. doi: 10.4318/tjg.2013.0592
[30] Verslype C., George C., Buchel E., Nevens F., Van Steenbergen W., Fevery J. Diagnosis and treatment of autoimmune hepatitis at age 65 and older. Aliment Pharmacol Ther. 2005 Mar 15;21(6):695-9. doi: 10.1111/j.1365-2036.2005.02403.x
[31] Shariat A., Ariyo O., Daftary M.N. Therapeutic management of autoimmune hepatitis. U.S. Pharm. 2016 Jun;41(6):35-9. Available from: https://www.uspharmacist.com/article/therapeutic-management-of-autoimmu….
[32] Miyake Y., Iwasaki Y., Sakaguchi K., Shiratori Y. Clinical features of Japanese male patients with type 1 autoimmune hepatitis. Aliment Pharmacol Ther. 2006 Aug 1;24(3):519-23. doi: 10.1111/j.1365-2036.2006.03013.x
[33] Pereira T.C., Saron M.L.G., de Carvalho W.A., Vilela M.M., Hoehr N.F., Hessel G. Research on zinc blood levels and nutritional status in adolescents with autoimmune hepatitis. Arquivos de Gastroenterologia. 2011 Jan;48(1):62-65. Available from: http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0004-2803201100…
[34] Francque S., Vongia L., Ramon A., Michielsen P. Epidemiology and treatment of autoimmune hepatitis. Hepat Med. 2012 Mar 16;4:1-10. doi: 10.2147/HMER.S16321.
[35] Czaja A.J. Review article: the management of autoimmune hepatitis beyond consensus guidelines. Aliment Pharmacol Ther. 2013 Aug;38(4):343-64. doi: 10.1111/apt.12381.
[36] Tanaka H., Tujioka H., Ueda H., Hamagami H., Kida Y., Ichinose M. Autoimmune hepatitis triggered by acute hepatitis A. World J Gastroenterol. 2005 Oct 14;11(38):6069-71. doi: 10.3748/wjg.v11.i38.6069.
[37] Singh G., Palaniappan S., Rotimi O., Hamlin P.J. Autoimmune hepatitis triggered by hepatitis A. Gut. 2007 Feb;56(2):304. doi: 10.1136/gut.2006.111864.
[38] Zellos A., Spoulou V., Roma-Giannikou E., Karentzou O., Dalekos G.N., Theodoridou M. Autoimmune hepatitis type-2 and Epstein-Barr virus infection in a toddler: art of facts or an artifact?. Ann Hepatol. 2013 Jan-Feb;12(1):147-51. Available from: http://www.annalsofhepatology.com/revista/numeros/2013/21_131_v12n1_201…
[39] Berry P.A., Smith-Laing G. Hepatitis A vaccine associated with autoimmune hepatitis. World J Gastroenterol. 2007 Apr 21;13(15):2238-9. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4146852/
[40] Csepregi A., Treiber G., Röcken C., Malfertheiner P. Acute exacerbation of autoimmune hepatitis induced by Twinrix. World J Gastroenterol. 2005 Jul 14;11(26):4114-6. doi: 10.3748/wjg.v11.i26.4114.
[41] Ksouda K., Affes H., Atheimen R., Ezzeddine M., Zeghal K., Hammami S. Autoimmune hepatitis as an adverse effect of long-term methotrexate therapy. Indian J Pharmacol. 2014 Nov-Dec;46(6):649-50. doi: 10.4103/0253-7613.144940.
[42] van Heyningen C. Drug-induced acute autoimmune hepatitis during combination therapy with atorvastatin and ezetimibe. Ann Clin Biochem. 2005 Sep;42(Pt 5):402-4. Available from: http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1258/0004563054890105?url_ver=Z3…
[43] van Gerven N.M.F., de Boer Y.S., Mulder C.J.J., van Nieuwkerk C.M.J., Bouma G. Auto immune hepatitis. World J Gastroenterol 2016 May 21; 22(19): 4651-4661. doi: 10.3748/wjg.v22.i19.4651.
[44] Teufel A., Wörns M., Weinmann A., Cenntner C., Piendl A., Lohse A.W. et al. Genetic association of autoimmune hepatitis and human leucocyte antigen in German patients. World J Gastroenterol. 2006 Sep 14;12(34):5513-6. doi: 10.3748/wjg.v12.i34.5513.
[45] Baharlou R., Faghihi-Kashani A., Faraji F., Najafi-Samei M., Setareh M., Zamani F. HLA-DRB1 alleles of susceptibility and protection in Iranians with autoimmune hepatitis. Hum Immunol. 2016 Apr;77(4):330-5. doi: 10.1016/j.humimm.2016.01.007.
[46] Kaur N., Minz R.W., Anand S., Saikia B., Aggarwal R., Das A. et al. HLA DRB1 Alleles Discriminate the Manifestation of Autoimmune Hepatitis as Type 1 or Type 2 in North Indian Population. J Clin Exp Hepatol. 2014 Mar;4(1):14-8. doi: 10.1016/j.jceh.2013.12.002.
[47] Zahiruddin A., Farahmand A., Gaglio P., Massoumi H. Clinical characteristics and response to therapy of autoimmune hepatitis in an urban Latino population. Gastroenterol Hepatol Bed Bench. 2016 Summer;9(3):225-30. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4947138/
[48] Miyake Y., Takaki A., Onishi T., Okamato R., Takaguchi K., Ikeda H. et al. Human leukocyte antigen DR status and clinical features in Japanese patients with type 1 autoimmune hepatitis. Hepatol. Res. 2008 Oct;38(1):96-102. doi: 10.1111/j.1872-034X.2007.00204.x.
[49] Teufel A., Galle P.R., Kanzler S. Update on autoimmune hepatitis. World J Gastroenterol. 2009 Mar 7;15(9):1035-41. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2655176/
[50] Ohira H., Abe K., Takahashi A., Watanabe H. Autoimmune hepatitis: recent advances in the pathogenesis and new diagnostic guidelines in Japan. Intern Med. 2015;54(11):1323-8. doi: 10.2169/internalmedicine.54.4125.
[51] Kim T.I., Kagihara J.E., Tsai N.C., Roytman M.M. Autoimmune Hepatitis in Hawai'i. Hawaii J Med Public Health. 2015 Aug;74(8):270-4. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4536739/
[52] Corrigan M., Hirschfield G.M., Oo Y.H., Adams D.H. Autoimmune hepatitis: an approach to disease understanding and management. Br Med Bull. 2015 Jun;114(1):181-91. doi: 10.1093/bmb/ldv021.
[53] Malekzadeh Z., Haghazali S., Sepanlou S.G., Vahedi H., Merat S., Sotoudeh M. et al. Clinical features and long term outcome of 102 treated autoimmune hepatitis patients. Hepat Mon. 2012 Feb;12(2):92-9. doi: 10.5812/hepatmon.808.
[54] Kamijo A., Yoshizawa K., Joshita S., Yoneda S., Umemura T., Ichijo T. et al. Cytokine profiles affecting the pathogenesis of autoimmune hepatitis in Japanese patients. Hepatol Res. 2011 Apr;41(4):350-7. doi: 10.1111/j.1872-034X.2011.00773.x.
[55] Krawitt E.L. Clinical features and management of autoimmune hepatitis. World J Gastroenterol. 2008 Jun 7;14(21):3301-5. doi: 10.3748/wjg.14.3301
[56] Bittencourt P.L., Cançado E.L.R., Couto C.A., Levy C., Porta G., Silva A.E.B. et al. Brazilian society of hepatology recommendations for the diagnosis and management of autoimmune diseases of the liver. Arq Gastroenterol. 2015 Dec;52(Suppl 1):15-46. doi: 10.1590/S0004-28032015000500002.
[57] Lucey M.R., Vierling J.M. Clinical presentation and natural history of autoimmune hepatitis. Clinical Liver Disease. 2014 Jan;3(1):9-11. doi: 10.1002/cld.304.
[58] Peng M., Li Y., Zhang M., Jiang Y., Xu Y., Tian Y. et al. Clinical features in different age groups of patients with autoimmune hepatitis. Experimental and therapeutic medicine. 2014;7(1):145-148. doi: 10.3892/etm.2013.1363.
[59] Hennes E.M., Schramm C., Wiegard C., Lohse A.W. Autoimmune hepatitis. Medicine 2007 Feb;35(2):75-8. doi: 10.1016/j.mpmed.2006.11.018.
[60] Yeoman A.D., Longhi M.S., Heneghan M.A. Review article: the modern management of autoimmune hepatitis. Aliment Pharmacol Ther. 2010 Apr;31(8):771-87. doi: 10.1111/j.1365-2036.2010.04241.x.
[61] Alvarez F., Berg P.A., Bianchi F.B., Bianchi L., Burroughs A.K., Cancado E.L. et al. International Autoimmune Hepatitis Group Report: review of criteria for diagnosis of autoimmune hepatitis. J Hepatol. 1999 Nov;31(5):929-38. Available from: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168827899802979?via%…
[62] Iwai M., Jo M., Ishii M., Mori T., Harada Y. Comparison of clinical features and liver histology in acute and chronic autoimmune hepatitis. Hepatol Res. 2008 Aug;38(8):784-9. doi: 10.1111/j.1872-034X.2008.00347.x.
[63] Geller S.A. Autoimmune hepatitis: Histopathology. Clin. Liver Dis. 2014 Feb;3(2):19-23. doi: 10.1002/cld.301.
[64] Suzuki A., Brunt E.M., Kleiner D.E., Miquel R., Smyrk T.C., Andrade R.J. et al. The use of liver biopsy evaluation in discrimination of idiopathic AIH vs drug-induced liver injury. Hepatology. 2011 Sep 2;54(3):931-9. doi: 10.1002/hep.24481.
[65] Hofer H., Oesterreicher C., Wrba F., Ferenci P., Penner E. Centrilobular necrosis in autoimmune hepatitis: a histological feature associated with acute clinical presentation. J Clin Pathol. 2006 Mar;59(3):246-9. doi: 10.1136/jcp.2005.029348.
[66] Goodman Z.D. Grading and staging systems for inflammation and fibrosis in chronic liver diseases. J Hepatol. 2007 Oct;47(4):598-607. doi: 10.1016/j.jhep.2007.07.006.
[67] Paula P., Margaret C. Evaluation and staging of liver fibrosis. Online 2015. Picked up 30 October 2017, from https://www.hepatitisc.uw.edu/go/evaluation-staging-monitoring/evaluati….
[68] Brissos J., Carrusca C., Correia M., Cabral J. Autoimmune hepatitis: trust in transaminases. BMJ Case Rep. 2014:1-3. doi: 10.1136/bcr-2014-203869.
[69] Maggiore G., Socie G., Sciveres M., Roque-Afonso A.M., Nastasio S., Johanet C. et al. Seronegative autoimmune hepatitis in children: spectrum of disorders. Dig Liver Dis. 2016 Jul;48(7):785-91. doi: 10.1016/j.dld.2016.03.015.
[70] Makol A., Watt K.D., Chowdhary V.R. Autoimmune hepatitis: a review of current diagnosis and treatment. Hepat Res Treat. 2011;1-11. doi: 10.1155/2011/390916.
[71] Healey R., Corless L., Gordins P., Holding S. Do anti-smooth muscle antibodies predict development of autoimmune hepatitis in patients with normal liver function? - A retrospective cohort review. Autoimmun Rev. 2016 Jul;15(7):668-72. doi: 10.1016/j.autrev.2016.03.001.
[72] Kriese S., Heneghan M.A., Autoimmune hepatitis. Medicine 2011 Oct;39(10):580-4. doi: 10.1016/j.mpmed.2011.07.005.
[73] Mackay I.R. Autoimmune hepatitis – from the clinic to the diagnostics laboratory. Lab. Med. 2011;42(4):224-33. doi: 10.1309/LM7EUBRRUPLF9V6R.
[74] Fujiwara K., Fukuda Y., Seza K., Saito M., Yasui S., Nakano M. et al. High level of persistent liver injury is one of clinical characteristics in treatment-naïve acute onset autoimmune hepatitis: experience in a community hospital. J Hepatobiliary Pancreat Sci. 2016 Mar;23(3):174-80. doi: 10.1002/jhbp.319.
[75] Yokokawa J., Kanno Y., Abe K., Saito H., Monoe K., Katsushima F. et al. Anti-nucleosome autoantibodies as markers for autoimmune hepatitis and their correlation with disease activity. Hepatol Res. 2014 Apr;44(4):420-8. doi: 10.1111/hepr.12130.
[76] Vergani D., Mieli-Vergani G. Autoimmune hepatitis: Diagnostic criteria and serological testing. Clin. Liver Dis. 2014 Feb;3(2):38-41. doi: 10.1002/cld.321.
[77] Czaja A.J. The role of autoantibodies as diagnostic markers of autoimmune hepatitis. Expert Rev Clin Immunol. 2006 Jan;2(1):33-48. doi: 10.1586/1744666X.2.1.33.
[78] Padelli M., Comacle P., Nousbaum I.B. Youinou P., Renaudineau Y. The diagnosis of autoimmune hepatitis (AIH) is difficult due to its clinical and biological heterogeneity. Immuno-Anal. Biol. Spec. 2011 Oct;26(5-6):255-5. doi: 10.1016/j.immbio.2011.10.002.
[79] Li Y., Peng M., Gong G. Evaluation of the revised versus the simplified scoring system in patients with autoimmune hepatitis. Exp Ther Med. 2014 Jan;7(1):131-136. doi: 10.3892/etm.2013.1366.
[80] Mileti E., Rosenthal P., Peters M.G. Validation and modification of simplified diagnostic criteria for autoimmune hepatitis in children. Clin Gastroenterol Hepatol. 2012 Apr;10(4):417-21 doi: 10.1016/j.cgh.2011.11.030.
[81] Takahashi H., Zeniya M. Acute presentation of autoimmune hepatitis: Does it exist? A published work review. Hepatol Res. 2011 Jun;41(6):498-504. doi: 10.1111/j.1872-034X.2011.00808.x.
[82] Volta U., Rostami K., Tovoli F., Caio G., Masi C., Ruggeri E. et al. Fulminant type 1 autoimmune hepatitis in a recently diagnosed celiac disease patient. Arch Iran Med. 2013 Nov;16(11):683-5. doi: 0131611/AIM.0015.
[83] Kriese S., Heneghan M.A. Autoimmune hepatitis and overlap syndromes. 2015 Nov 11;43(11):639-44. doi: 10.1016/j.mpmed.2015.08.005.
[84] Rojas C.P., Bodicharla R., Campuzano-Zuluaga G., Hernandez L., Rodriguez M.M. Autoimmune hepatitis and primary sclerosing cholangitis in children and adolescents. Fetal Pediatr Pathol. 2014 Aug;33(4):202-9. doi: 10.3109/15513815.2014.898721.
[85] Bellomo-Brandão M.A., Costa-Pinto E.A., De Tommaso A.M., Hessel G. Clinical and biochemical features of autoimmune hepatitis in 36 pediatric patients. Arq Gastroenterol. 2006 Jan-Mar;43(1):45-9. Available from: http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0004-2803200600…
[86] Czaja A.J. Challenges in the diagnosis and management of autoimmune hepatitis. Can J Gastroenterol. 2013 Sep;27(9):531-9. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3956012/
[87] Strassburg C.P. Autoimmune hepatitis. Dig Dis. 2013;31(1):155-63. doi: 10.1159/000347211.
[88] Heneghan M.A. Autoimmune hepatitis: Treatment. Online 2017. Picked up 28 September 2017, from https://www.uptodate.com/contents/autoimmune-hepatitis-treatment#H79576….
[89] Manns M.P., Taubert R. Treatment of autoimmune hepatitis. Clin. Liver Dis. 2014 Jan;3(1):15-7. doi: 10.1002/cld.306.
[90] Csepregi A., Röcken C., Treiber G., Malfertheiner P. Budesonide induces complete remission in autoimmune hepatitis. World J Gastroenterol. 2006 Mar 7;12(9):1362-6. doi: 10.3748/wjg.v12.i9.1362.
[91] Than N.N., Jeffery H.C., Oo Y.H. Autoimmune Hepatitis: Progress from Global Immunosuppression to Personalised Regulatory T Cell Therapy. Can J Gastroenterol Hepatol. 2016;2016:7181685. doi: 10.1155/2016/7181685.
[92] Larsen F.S., Vainer B., Eefsen M., Bjerring P.N., Hansen B.A. Low-dose tacrolimus ameliorates liver inflammation and fibrosis in steroid refractory autoimmune hepatitis. World J Gastroenterol. 2007 Jun 21;13(23): 3232–3236. doi: 10.3748/wjg.v13.i23.3232.
[93] Zachou K., Gatselis N.K., Arvaniti P., Gabeta S., Rigopoulou E.I., Koukoulis G.K. et al. A real-world study focused on the long-term efficacy of mycophenolate mofetil as first-line treatment of autoimmune hepatitis. Aliment Pharmacol Ther. 2016 May;43(10):1035-47. doi: 10.1111/apt.13584.
[94] Lammert C., Loy V.M., Oshima K., Gawrieh S. Management of difficult cases of autoimmune hepatitis. Curr. Gastroenterol. Rep. 2016 Jan;18(2):1-9. doi: 10.1007/s11894-015-0484-7.
[95] Srivastava S., Boyer J.L. Psychological stress is associated with relapse in type 1 autoimmune hepatitis. Liver Int. 2010 Nov;30(10):1439-47. doi: 10.1111/j.1478-3231.2010.02333.x.
[96] Czaja A.J. Review article: permanent drug withdrawal is desirable and achievable for autoimmune hepatitis. Aliment Pharmacol Ther. 2014 May;39(10):1043-58. doi: 10.1111/apt.12701.
[97] Czaja A.J. Difficult treatment decisions in autoimmune hepatitis. World J Gastroenterol. 2010 Feb 28;16(8):934-47. doi: 10.3748/wjg.v16.i8.934.
[98] Access to primary care is associated with better autoimmune hepatitis outcomes in an urban county hospital. BMC Gastroenterol. 2015;15(91):1-7. doi: 10.1186/s12876-015-0318-y.
[99] Kil J.S., Lee J.H., Han A.R., Kang J.Y., Won H.J., Jung H.Y. et al. Long-term treatment outcomes for autoimmune hepatitis in Korea. J. Korean Med. Sci. 2010 Jan;25(1):54-60. doi: 10.3346/jkms.2010.25.1.54.
[100] Miyake Y., Iwasaki Y., Terada R., Nagano T., Kobashi H., Sakaguchi K. et al. A model for estimating cirrhosis in patients with type 1 autoimmune hepatitis. Hepatol Res. 2008 Jul;38(7):658-63. doi: 10.1111/j.1872-034X.2008.00329.x.
[101] Dbouk N., Parekh S. Impact of pre-transplant Anti-nuclear antibody (ANA) and Anti-smooth muscle antibody (SMA) titers on disease recurrence and graft survival following liver transplantation in autoimmune hepatitis (AIH) patients. J Gastroenterol Hepatol. 2013 March ; 28(3): 537–542. doi:10.1111/j.1440-1746.2012.07125.x.
[102] Yamamoto K., Miyake Y., Ohira H., Suzuki Y., Zeniya M., Onji M. et al. Prognosis of autoimmune hepatitis showing acute presentation. Hepatol Res. 2013 Jun;43(6):630-8. doi: 10.1111/j.1872-034X.2012.01109.x.