Cut!

Ze zijn niet meer weg te denken uit het Vlaamse basisonderwijs. De digitale borden, computers en tablets zijn alom vertegenwoordigd in lagere scholen. Er is de voorbije jaren veel geïnvesteerd in digitalisering. De leerdoelen worden tegenwoordig niet enkel meer bereikt met behulp van boeken, schriften en mappen, maar meer dan ooit met digitale materialen. Althans, dat is toch wat men zou verwachten als scholen een budget vrijmaken voor deze digitalisering. 

Noodzaak

In tegenstelling tot die verwachtingen, gebruikt slechts een klein aandeel leerkrachten de beschikbare materialen consequent. Het digitale klasbord wordt voornamelijk ingezet om bordboeken op te projecteren en een kinderjournaal te bekijken. Computers in de klas fungeren vaak als digitaal werkboek, waarop leerlingen dezelfde oefeningen maken als in hun schrift. Tenslotte zijn er nog tablets, die zo’n tweetal keer per maand in de klas worden ingezet en waar de leerlingen veelal educatieve spelletjes op spelen. Deze stellingen komen voort uit een mondelinge bevraging bij leerkrachten uit verschillende lagere scholen in Antwerpen. Wanneer deze leerkrachten gevraagd worden of ze het maximale uit deze middelen halen, geven ze toe ‘ik denk van niet’. Op de vraag waarom ze die media niet consequenter inzetten, blijkt dat ze niet weten waar ze kwalitatief en gebruiksvriendelijk materiaal kunnen vinden. Applicaties met spelletjes zijn relatief makkelijk terug te vinden, maar materiaal als educatief onderbouwde filmpjes is nauwelijks vindbaar op het web. Er wordt nochtans waarde gehecht aan zo’n filmpjes.

Zo kan leerstof worden aangeboden op een andere manier dan de leerlingen gewoon zijn. Een jeugdjournaal wordt bijvoorbeeld in veel scholen dagelijks gebruikt om de actualiteit op te volgen. Daarnaast werken enkele uitgeverijen ook met filmfragmenten die aansluiten op hun handleiding. Verder zijn filmpjes in functie van het onderwijs amper te vinden. Er bestaat geen verzamelplaats met filmpjes die concrete leerinhoud aanbieden. Het is voor leerkrachten zoeken naar kwaliteitsvolle filmpjes op het web als zoeken naar een speld in een hooiberg.

Centrale vraag

Het hele onderzoek wordt opgemaakt vanuit een centrale vraag:

In welke mate kan een digitale leerkracht, in de vorm van educatieve filmpjes, bijdragen tot het leerproces van leerlingen in het lager onderwijs?

Volgende deelvragen worden behandeld:

• Wat moet er in een kwalitatief, educatief filmpje?
• Waarom zijn educatieve filmpjes een meerwaarde?
• Bestaan er criteria waaraan zo’n filmpje moet voldoen?
• Binnen welke werkvorm kunnen filmpjes een meerwaarde bieden in een les?
• Hebben leerlingen (veel) begeleiding nodig tijdens het bekijken van een filmpje?
• Is er een database waar kwaliteitsvolle filmpjes verzameld zijn?

Hoe werkt dat hier?

Aan het eigenlijke onderzoek gaat een vooronderzoek vooraf in de vorm van een literatuurstudie. In deze literatuurstudie staat te lezen dat, zoals enkele leerkrachten reeds aangaven, de huidige data beperkt zijn. Om alsnog een beeld te scheppen van de, op dit moment, beschikbare en tevens kwalitatieve materialen, worden er platformen uitgelicht. Behalve die platformen wordt er ook aandacht besteed aan de inhoud van een kwaliteitsvol filmpje en mogelijke werkvormen waarin die filmpjes tot hun recht kunnen komen.

Vanuit de literatuurstudie werden filmpjes opgesteld en verschillende werkvormen geselecteerd in functie van het eigenlijke onderzoek.

Het onderzoek wordt in praktijk gebracht op één lagere school. Binnen deze school worden leerlingen uit vier klassen betrokken. De vier klassen komen uit de eerste en tweede graad, meer specifiek leerjaar 1 t.e.m. leerjaar 4.

Conclusie

Wie zo maar even dacht hier al meteen een uitgebreide conclusie te lezen, is eraan voor de moeite. Ha! Om jou, beste lezer, alvast een sneek peak van jewelste voor te schotelen, volgen hieronder enkele fragmenten die de verbeelding tarten. Een utopie wordt werkelijkheid ... 

"... duidelijk dat de leerlingen enthousiast reageerden..."

"... uit zichzelf terugspoelen om de vraag nog eens te horen..."

"Interactie, geluidseffecten, starten vanuit een probleemstelling, oefeningen, animaties, humor en een geschikte tijdsduur."

"... maar optimaal zou zijn om een nieuw digitaal platform op te starten met kwalitatieve filmpjes."

"... filmpjes, waaronder ook die uit dit onderzoek, komen online bij de officiële publicatie van het platform in oktober."

Dit onderzoek is innovatief op gebied van media, en het gebruik van die media binnen het basisonderwijs. En... actie!

Om de filmpjes uit dit onderzoek te bekijken, kan gemaild worden naar het mailadres: olivier.de.jonghe@telenet.be