Het online illegaal verspreiden en consumeren van audiovisuele content: een barrière voor een duurzame Vlaamse audiovisuele sector?
We worden geconfronteerd met de boodschap dat online piraterij, het verspreiden van auteursrechtelijk beschermde films en series zonder toestemming van rechthebbenden, grote schade aanricht. Op lange termijn beweert de sector dat de diversiteit en creativiteit van audiovisuele content in het gedrang komt, ook in Vlaanderen. Echter is dit volgens sommigen achterhaald in een online context, waar het verspreiden van content nog nooit zo makkelijk was en er veel aandacht wordt besteed aan gebruiksgemak. Er is dan ook een tweestrijd en onduidelijkheid over wat de impact is van online piraterij. We concluderen dat verschillende Vlaamse stakeholders aansluiten op bestaande discoursen en de hieraan gelinkte wensbare maatregelen, maar de haalbaarheid is sterk contextafhankelijk. Enerzijds worden kleine Europese mediasystemen gekenmerkt door een aantal moeilijkheden die de duurzaamheid van deze sectoren onder druk zetten. Anderzijds zijn Vlaamse films en series enorm populair. Dit zorgt voor uitdagingen en opportuniteiten van constante technologische evoluties en het veranderend kijkgedrag. In Vlaanderen moet gezocht worden naar een balans tussen verschillende maatregelen waarbij beleidsmakers als de audiovisuele sector compromissen sluiten en een proactieve houding aannemen.
Deze masterproef
Het centrale doel in deze masterproef is het verwerven van inzicht naar de wenselijkheid en haalbaarheid van een aanpak naar online piraterij van audiovisuele content in het Vlaamse medialandschap. Hierbij worden aanbevelingen gedaan naar de sector en bevoegde beleidsorganen. Dit wordt gedaan op basis van volgende hoofdonderzoeksvraag: de effectiviteit en wenselijkheid van een beleidsaanpak voor online inbreuken op auteursrechtelijk beschermde audiovisuele content in kleine Europese mediamarkten en meer specifiek de Vlaamse audiovisuele sector. Welke aanpak kan de duurzaamheid van de Vlaamse audiovisuele industrie garanderen?
Om beperkingen van huidige discussies, maatregelen en wetsvoorstellen op te vangen, wordt in dit onderzoek gekozen om een overzicht te geven van bestaande Europese acties om piraterij te verminderen en online legale consumptie te verhogen en hun evaluatie aan de hand van een online desk research. Vervolgens werden Vlaamse experten uit de sector en het beleid geïnterviewd en op basis van hun argumenten over deze bestaande acties werd een terugkoppeling gemaakt. Deze aanpak schept een duidelijk zicht op de wenselijkheid en haalbaarheid van maatregelen voor de Vlaamse audiovisuele sector en bevoegde beleidsorganen.
Het telkens terugkerend debat over de big deal van piraterij.
Om een strategie tegen online inbreuken op auteursrechtelijk beschermde content te formuleren, dient men te weten wat de impact hiervan is. Hierover bestaan verschillende opvattingen. We onderscheiden twee tegenstrijdige discoursen en een tussenpositie. Enerzijds is men ervan overtuigd dat het misdrijf piraterij een obstakel is voor innovatie en creativiteit waarbij het makkelijker verspreiden van content fysieke inkomsten niet voldoende compenseert en bestaande risico’s een expansie kennen. Hoofdzakelijk distributeurs, producenten en exploitanten zijn overtuigd van dit criminaliteitsdiscours en staan eerder negatief tegenover de toekomst van de audiovisuele sector in kleine Europese lidstaten. Vanuit economisch motief is de doelstelling om het auteursrecht te beschermen en piraterij te doen dalen. Inbreukmakers worden idealiter via directe regelgeving gehandhaafd. Het enige wat de audiovisuele sector en belangenvertegenwoordigers kunnen doen is lobbyen om de bevoegde overheid tot actie aan te sporen zodat men juridische en administratieve maatregelen kan ondernemen.
Anderzijds ziet men piraterij als een excuus om niet te hoeven innoveren. Voornamelijk beleidsmakers en service providers sluiten zich aan bij een perspectief overtuigd van ‘content waar en wanneer men wil’. Het online verspreiden van content zorgt voor opportuniteiten die de fragmentatie, afhankelijkheid, beperkte schaalvoordelen en onbekendheid van Europese content kunnen verbeteren. Er zal geen vooruitgang zijn zolang de sector de huidige waardenketen niet verandert, zo zorgt dat het online aanbod het illegale evenaart en de veranderende wensen van de consument worden vervuld. De mogelijkheden van SVOD-diensten komen het dichtst bij de tegenwoordig gewenste aspecten als gebruiksgemak, aanbod, prijszetting en toegankelijkheid. Daarom moeten lessen worden getrokken uit piraterij en moet worden getracht door de sector om deze diensten te evenaren.
Van een tweestrijd over impact naar een doeltreffende oplossing
In beide discours zit een grond van waarheid, maar het blijft onmogelijk om op een significante manier te bewijzen dat de causale verbanden tussen piraterij en rechtstreeks verlies van inkomsten al dan niet kloppen. Gebaseerd op de verschillende discoursen en het overzicht aan maatregelen kunnen we onderstaande categorisering maken (zie figuur 1). Op de horizontale as lezen we van links naar rechts directe tot eerder indirecte maatregelen. De verticale as maakt een onderscheid tussen enerzijds maatregelen gericht op de vraagzijde en anderzijds de aanbodzijde. Elk van deze bestaande Europese acties heeft zijn voor- en nadelen en staan niet los van elkaar.
De meest gewenste efficiënte strategie hierbij is het combineren van een consistente directe handhaving, rekening houdend met verschillende beperkingen en risico’s, met indirecte maatregelen zoals betere promotie en optimalisatie van het legale aanbod. Sensibilisering hoort hierbij als een constante aanvulling. Informatie kan een draagvlak creëren om legale consumptie aan te moedigen of gebruikers van illegale content minder verontwaardigd te maken indien hun toegang tot illegale content wordt beperkt. Binnen dergelijke strategie horen door zowel de sector als de overheid stappen worden gezet naar een betere samenwerking waarin compromissen worden gesloten. Zo zijn het huidige wetvoorstel gericht op grote inbreukmakers, het verkorten van de windows en het legale online aanbod van Vlaamse content hierin de eerste stappen.
De geïnterviewde Vlaamse stakeholders nemen een vrij genuanceerd standpunt in. We zien dan ook bij het bespreken van de verschillende maatregelen dat overlappen tussen verschillende discoursen ontstaan. De consensus heerst dat piraterij één van de moeilijkheden is die de huidige waardenketen onder druk zet. De audiovisuele sector is onderhevig aan maatschappelijke en technologische veranderingen. Ook is men het eens dat inbreuken op het auteursrecht moeten worden aangepakt omdat dit recht aan de basis ligt van deze industrie, maar men beseft dat het onmogelijk is geworden om online piraterij volledig te reduceren. Er zijn hardnekkige piraten en technologie blijft evolueren. De sector dient constant mee te evolueren met veranderd kijkgedrag en nieuwe exploitatievormen, maar ook dienen maatregelen mogelijk gemaakt te worden door het beleid. Door meer samen te werken en eigenbelangen achterwege te laten, zal vooruitgang worden bereikt. De huidige acties zijn eerste stappen hierin. Bijvoorbeeld is er het huidige wetvoorstel van ministers Peeters en De Croo om grootschalige voorzieners aan te pakken of zijn de internet service providers samen met de Belgian Entertainment Association naar de rechtbank getrokken om websites te blokkeren.
Correcte middel-doelrelaties en gelaagdheid zijn de key
Een kritische houding tegenover de verschillende stakeholders en gewenste maatregelen is dus gewenst om een toekomstgericht mediabeleid en innoverende sector te garanderen. Hierbij dient rekening worden gehouden met de populariteit van lokale content, de structurele bijzonderheden verbonden aan audiovisuele content uit kleine Europese lidstaten, de opkomst van diverse nieuwe online spelers en het feit dat de Vlaamse onafhankelijke productiesector relatief jong is. Deze factoren zorgen ervoor dat de Vlaamse audiovisuele sector bijzonder kwetsbaar is. Een enkelzijdige maatregel zal geen oplossing bieden op het complex netwerk van beperkingen binnen de audiovisuele sector. Betere kennis over deze context is een vereiste, maar ook over de mogelijke maatregelen om te anticiperen op piraterij. Om een betere samenwerking tussen deze verschillende standpunten te garanderen en een correcte balans te vinden tussen directe handhaving en indirecte maatregelen, is een betere kennis over piraterij, de impact hiervan en de verschillende soorten maatregelen vereist. Zowel de sector als het beleid zijn hier schuldig aan door zich niet bewust te zijn van de verschillende middel-doel relaties. Bijvoorbeeld worden aan het Duitse model verschillende interpretaties gegeven of past het niet om een boetesysteem te combineren met een communicatiecampagne met een positieve boodschap.
Naar aanleiding van blijvende overtuiging van de sector lijken bevoegde autoriteiten een opening te zien om eventueel administratieve maatregelen mogelijk te maken. Bestraffing van de consument blijft wel uit den boze. Hierbij moet rekening worden gehouden dat deze handhavingen consistent dienen te zijn en negatieve gevolgen worden geminimaliseerd. Er is dus nood aan een voorzichtige en weloverwogen aanpak die rekening houdt met de Vlaamse context. In tegenstelling tot Amerikaanse blockbusters ondervinden Europese auteursfilms andere structurele problemen waarbij piraterij niet als prioritair wordt gezien. Er moet dus worden opgepast dat geen economische excuses worden gebruikt om niet te hoeven innoveren. Ten tweede moet bij het zoeken naar innovaties van het huidige businessmodel ruimte worden mogelijk gemaakt voor experiment en mogelijke economische risico’s worden beperkt zodat het legale aanbod niet disruptief is. In de mate van het mogelijke kunnen windows worden verkort, auteursrechten geharmoniseerd, gebruiksgemak voorzien en de vraagprijs onderdrukt. Hierbij moet de constante reflectie worden gemaakt dat niet wordt vervallen in Europese structurele kenmerken als fragmentatie, afhankelijkheid, slechte circulatie en beperkte schaalvoordelen.
Bibliografie
Abels, G., & Behrens, M. (2009). Interviewing Experts in Political Science: A Reflection on Gender and Policy Effects Based on Secondary Analysis. In A. Bogner, B. Littig & W. Menz (Eds.), Interviewing Experts (pp. 138-156). UK: Palgrave Macmillan.
Abhishek, V., Telang, R., & Zhang, Y. (2017). Effect of Piracy on Adoption of Technological Innovation in the Entertainment Industry. SSRN. Geraadpleegd op 4 november, 2017 via http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2497691
Agorateka (s.d.). About [webpagina]. Geraadpleegd op 4 juli, 2018 via https://agorateka.eu/ea/About
Aguiar, L., Claussen, J., & Peukert, C. (2018). Catch Me if You Can: Effectiveness and Consequences of Online Copyright Enforcement. Information Systems Research, pp. 48. Geraadpleegd op 24 maart, 2018 via http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2604197
Alemi, F. (2017, 5 oktober). Advertising agency initiative cuts piracy ad revenue in half [webpagina]. Geraadpleegd op 6 december, 2017 via https://www.mpaa.org/advertising-agency-initiative-cuts-piracy-ad-reven…
Ali, C., & Herzog, C. (2014). Elite interviewing in media and communication policy research. International Journal of Media and Cultural Politics, 11(1), pp. 23.
Andersson, J. (2009). For the good of the net: The Pirate Bay as a strategic sovereign. Cultural Machine, 10, 64-108.
Angelopoulos, C.J., Brody, A., Hins, A. W., Hugenholtz, P.B., Leerssen, P., Margoni, T., McGonagle T., van Daalen, O., & van Hoboken, J.V.J. (2015). Study of fundamental rights limitations for online enforcement through self-regulation [onderzoekstudie]. Geraadpleegd op 6 april, 2018 via https://pure.uva.nl/ws/files/8763808/IVIR_Study_Online_enforcement_thro…
Bales, L. (2017, 9 juli). Is Our Love of Netflix and Spotify Really Reducing Piracy? [blogpost]. Geraadpleegd op 15 juni, 2018 via https://www.huffingtonpost.co.uk/liz-bales/online-piracy-netflix-spotif…
Becker, M. (2015). Ethiek van de digitale media. Amsterdam: Boom
Belgian Entertainment Association (s.d.). BEA [webpagina]. Geraadpleegd op 4 juli, 2018 via http://www.belgianentertainment.be/nl/bea-of-belgian-entertainment-asso…
Berg, C.E. (2011). Sizing Up Size on TV Markets. Why David would Lose to Goliath, In G.F. Lowe & C.S. Nissen (Eds.), Small Among Giants. Television Broadcasting in Smaller Countries (pp. 57-90). Göteborg: Nordicom.
BitTorrent Bundle (s.d.). Hey, what’s a BitTorrent Bundle? Find out. [webpagina]. Geraadpleegd op 14 juli, 2018 via http://bundles2.bittorrent.com
Bleumers, L., Waeben, J., Ruelens, S., Vandenplas, R., & Vermeulen, L. (2016, 30 september). Doorlichting van het Vlaamse Gamebeleid. Studie i.o.v. het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media van de Vlaamse Gemeenschap [onderzoeksrapport]. Geraadpleegd op 14 juni, 2018 via https://www.vaf.be/sites/vaf/files/kennisopbouw/doorlichting_van_het_vl…
Bogner, A., Littig, B., & Menz, W. (2009). Interviewing Experts. UK: Palgrave Macmillan.
Bondebjerg, I., & Redvall, E.N. (2015). Introduction: Mediated Cultural Encounters in Europe, In I. Bondebjerg, E.N. Redvall, & A. Higson (Eds.), European cinema and television. Cultural Policy and Everyday Life (pp. 1-22). United Kingdom: Pelgrave Macmillan.
Braet, O., Van Passel, E., Depreeuw, S., & Strowel, A. (2018, 24 januari). Audiovisuele productie: een verhaal van rechten… en plichten [Policy Brief]. Geraadpleegd op 20 maart, via http://smit.vub.ac.be/wp-content/uploads/2018/01/Policy-Brief-January-2…
Broos, R. (2018, 4 april). Bingewatchen in Vlaanderen: helft van Telenet-kijkers kijkt Vlaamse reeks binnen de week uit. De Morgen. Geraadpleegd op 7 juli, 2018 via https://www.demorgen.be/tvmedia/bingewatchen-in-vlaanderen-helft-van-te…
Bryman, A. (2012). Social research methods. Oxford: Oxford University Press.
Casellas, D. (2017, 20 april). Why is piracy such a problem in Europe? [blogpost]. Geraadpleegd op 22 november, 2017 via http://blog.redpoints.com/en/why-is-piracy-such-a-problem-in-europe
Ceulemans, E., & Verberckmoes, Y. (2017, 27 december). Vlaamse film krijgt klappen. De Morgen, p. 1.
Chellappa, R.K., & Shivendu, S. (2003). Economic Implications of Variable Technology Standards for Movie Piracy in a Global Context. Journal of Management Information Systems, 20(2), 137-168.
Choi, D.Y, & Perez, A. (2007). Online piracy, innovation, and legitimate business models. Technovation, 27, 168-178.
Cineuropa (2018a). Urgent call for a new pan-European audiovisual legislation [webpagina]. Geraadpleegd op 20 januari, 2018 via http://cineuropa.org/dd.aspx?t=dossier&l=en&tid=1379&did=320631#cm
____ (2018b). Industry report : Distribution and exhibition: Everything you always wanted to know about distribution but were afraid to ask: piracy [webpagina]. Geraadpleegd op 20 januari, 2018 via http://cineuropa.org/dd.aspx?t=dossier&l=en&did=342758&tid=1369
Cinevox (2016, 2 juni). Lumière bouwt stadsbioscoop in Mechelen en kreunt onder piraterij [web-pagina]. Geraadpleegd op 3 maart, 2018 via http://www.cinevox.be/nl/lumiere-bouwt-stadsbioscoop-in-mechelen/
Dale, M. (1997). The Movie Game: The Film Business in Britain, Europe and America. Great Britain: Biddles Ltd.
Danaher, B., Smith, M.D., & Telang, R. (2014). Piracy and Copyright Enforcement Mechanisms. In J. Lerner & S. Stern (Eds.), Innovation Policy and the Economy, volume 14 (pp. 25-61). Chicago: University of Chicago Press.
____ (2017). Copyright Enforcement in the Digital Age: Empirical Evidence and Policy Implications. Communications of the ACM, 60(2), 68-75.
DANDI (2016, 8 november). Movie Piracy Debate: the EU’s response to protect copyrighted works [webartikel]. Geraadpleegd op 25 maart, 2018 via https://www.dandi.media/en/2016/11/movie-piracy-debate/
Datanews (2006, 17 oktober). Belgische filmindustrie verliest jaarlijks 30 miljoen aan piraterij [magazine artikel]. Geraadpleegd op 7 juli, 2018 via http://datanews.knack.be/ict/nieuws/belgische-filmindustrie-verliest-ja…
De Content Map (s.d.). Over ons [webpagina]. Geraadpleegd op 4 juli, 2018 via https://www.thecontentmap.nl/over-ons/
De Corte, C., & Van Kenhove, P. (2017). One sail fits all? A psychographic segmentation of digital pirates. Journal of Business Ethics, 143(3), 441-465.
De Preter, W. (2015, 20 februari). De Croo wil illegale content sneller offline halen. De Tijd. Geraadpleegd op 9 maart, 2018 via https://www.tijd.be/ondernemen/entertainment/De-Croo-wil-illegale-conte…
De Standaard (2017, december 27). Vlaamse film krijgt klappen: steeds minder bezoekers. De Standaard. Geraadpleegd 21 februari, 2018 via http://www.standaard.be/cnt/dmf20171227_03269117
De Vany, A.S., & Walls, W.D. (2007). Estimating the Effects of Movie Piracy on Box-office Revenue. Review of Industrial Organization, 30(4), 291-301.
De Vinck, S., & Pauwels, C. (2008). Somewhere, over the (digital) rainbow? The cultural-economic prospects of the European film sector in a digital environment and their consequences for European policy-making. Paper presented at the ACEI Conference. 39 p.
____ (2015). Beyond Borders and into the Digital Era: Future-proofing European-level Film Support Schemes, In I. Bondebjerg, E.N. Redvall & A. Higson (Eds.), European cinema and television. Cultural Policy and Everyday Life (pp. 102-123). United Kingdom: Pelgrave Macmillan.
De Wolf, L. (2018, 24 januari). Michaël R. Roskam: “Politiek moet piraterij aan banden leggen” [webartikel VRTNWS]. Geraadpleegd 21 februari, 2018 via https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/01/24/michaelr--roskam---politiek-moe…
Debackere, B. & Dhoedt S. (2018, 2 februari). Piraterij is niet het grootste probleem van de Belgische film. De Morgen. Geraadpleegd op 7 juli, 2018 via https://www.demorgen.be/opinie/piraterij-is-niet-het-grootste-probleem-…
Depreeuw, S., Strowel, A., Braet, O., Van Passel, E. (2017, september). Studie over de toepassing van de bepalingen van het auteursrecht en de naburige rechten op de audiovisuele werken [onderzoeksrapport]. Geraadpleegd op 20 februari, 2018 via https://economie.fgov.be/nl/publicaties/studie-over-de-toepassing-van
DG for Communications Networks, Content and Technology. (2017, 11 juli). Workshop on Digital Platforms and Fundamental Rights [rapport]. Geraadpleegd op 15 juni, 2018 via https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/evidence-gathering-l…
Donders, K., & Van den Bulck, H. (2013). A dwarf fighting giants: Flemish media policies in an age of globalization. Paper presented at the IAMCR conference: Crises, ‘Creative Destruction’ and the Global Power and Communication Orders’, Dublin, 25-29 June. 26 p.
Donders, K., Raats, T., Moons, A., & Walravens, N. (2010). De toekomstige plaats en rol van de openbare omroep in Vlaanderen: stakeholderbevraging. Brussel: iMinds-SMIT.
Dorresteijn, K. (2017, 22 september). Europese Commissie ‘verstopt’ rapport over illegaal downloaden [artikel radio-uitzending]. Geraadpleegd op 4 december, 2017 via https://www.bnr.nl/podcast/internet-vandaag/10330595/europese-commissie…
Dorussen, H., & Lenz, H., & Blavoukos, S. (2005) Assessing the Reliability and Validity of Expert Interviews. European Union Politics, 6(3), pp. 315-337. Geraadpleegd 14 juni, 2018 via http://dx.doi.org/10.1177/1465116505054835
Doyle, G. (2014). Film support and the challenge of ‘sustainability’: On wing design, wax and features and bolts form the blue. Journal of British Cinema and Television, 11(2-3), 18 p.
____ (2015). Multi-platform media and the miracle of the loaves and fishes. Journal of Media Business Studies, 12(1), 49-65.
____ (2016). Creative Economy and Policy. European Journal of Communication, 31(I), 33-45.
Duarte-Hueros, J.; Duarte-Hueros, A.; & Ruano-López S. (2016). The Audiovisual Content Downloads among University Students, Comunicar Media Education Research Journal, 48(XXIV), 49-57.
Dunn, W.N. (2012). Public policy analysis – Fifth edition. Boston: Pearson.
EUIPO (2017). 2017 Situation Report on Counterfeiting and Piracy in the European Union [rapport]. Geraadpleegd op 8 maart, 2018 via https://www.europol.europa.eu/publications-documents/2017-situation-rep…
European Audiovisual Observatory (EAO) (2015). Copyright enforcement online: policies and mechanisms [rapport]. Geraadpleegd op 21 december, 2017 via https://rm.coe.int/1680783480
European Film Agency Directors (EFAD’s) (2018, 22 januari). European Film Agency Directors (EFADs) position on the European Commission Proposal for a Directive on Copyright in the Digital Single Market [nota]. Geraadpleegd op 6 april, 2018 via http://www.efads.eu/common-positions/european-film-agency-directors-efa…
European Parliament (2014, juli). Adapting the EU copyright rules to the digital transformation [Briefing Implementation Appraisal]. Geraadpleegd op 21 december, 2017 via http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/note/join/2014/536333/IPOL…
Europese Commissie (2014). Estimating displacement rates of copyrighted content in the EU [onderzoeksrapport]. Geraadpleegd op 5 februari, 2018 via https://publications.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/59ea…
____ (2017, 28 september). Communication from the commission to the European Parliament, The Council, The European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions: Tackling Illegal Content Online. Towards an enhanced responsibility of online platforms [European Communcation]. Geraadpleegd op 10 maart, 2018 via https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/communication-tackli…
____ (2018a, 2 maart). Online platforms [webpagina]. Geraadpleegd op 10 april, 2018 via https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/policies/online-platforms
____ (2018b, 1 maart). Commission Recommendation on measures to effectively tackle illegal content online [Commission Recommendation]. Geraadpleegd op 10 maart, 2018 via https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/commission-recommend…
FACT (2017, september). Cracking down on digital piracy [rapport]. Geraadpleegd op 30 juni, 2018 via https://www.fact-uk.org.uk/files/2017/09/Cracking-Down-on-Digital-Pirac…
Flattr (s.d). How does Flattr work? [webpagina]. Geraadpleegd op 14 juli, 2018 via https://flattr.com/contributors
Hadopi (s.d). Obtenir le label “offre légale Hadopi” [webpagina]. Geraadpleegd op 4 juli, 2018 via https://www.hadopi.fr/outils-usages/obtenir-le-label-offre-legale
Hansen, A., & Cottle, S., & Negrine, R., Newbold, C. (1998). Mass Communication Research. Verenigd Koninkrijk: Pelgrave.
Herz, B., & Kiljanski, K. (2016). Movie Piracy and Displaced Sales in Europe: Evidence from Six Countries. Munich Personal RePEc Archive, 23 pp. Geraadpleegd op 22 november, 2017 via https://mpra.ub.uni-muenchen.de/80817/
Hill, A., & Steemers, J. (2011). Big Formats, Small Nations: Does Size Matter?. In G.F. Lowe & C.S. Nissen (Eds.), Small Among Giants. Television Broadcasting in Smaller Countries (pp. 203-217). Göteborg: Nordicom.
imec (2017). imec.digimeter 2017. Measuring digital media trends in Flanders [onderzoeksrapport]. Geraadpleegd op 7 juli, 2018 via https://www.imec-int.com/nl/digimeter2017/imec-digimeter-download
Intellectual Property Office (2017, maart). Online Copyright Infringement Tracker. Overview and key findings [onderzoeksrapport]. Geraadpleegd op 2 april, 2018 via https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uplo…
Islamaj, D. (2018, 24 januari). Samuel L. Jackson neemt Belgische illegale downloaders beet [artikel VRTNWS]. Geraadpleegd 21 februari, 2018 via https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/01/24/belgische-illegale-downloaders-…
Jacobs, R.S., Heuvelman, A., Tan, M., & Peters, O. (2010). Digital movie piracy: A perspective on downloading behaviour through social cognitive theory. Computers in Human Behavior, 28 (2012), 958-967.
Janjevic, D. (2016, 11 november). Internet pirates walk a fine line in Germany [webartikel]. Geraadpleegd op 10 maart, 2018 via https://www.dw.com/en/internet-pirates-walk-a-fine-line-in-germany/a-36…
Jankowski, N.W., & Jensen, K.B. (2002). A handbook of qualitative methodologies for mass communication research. Verenigd Koninkrijk: Routledge.
Kain, E. (2012, 15 januari). Does Piracy Cause Economic Harm? How To Think About Economic Frontiers [webartikel Forbes]. Geraadpleegd op 14 april, 2018 via https://www.forbes.com/sites/erikkain/2012/01/15/does-piracy-cause-econ…
Kamina, P. (2012). Film Copyright in the European Union. Cambridge: Cambridge University Press.
____ (2016). Film Copyright in the European Union Second Edition. Cambridge: Cambridge University Press.
Karaganis, J. (2011). Rethinking Piracy. In J. Karaganis (Ed.), Media piracy in emerging economies (pp. 1-73). United States: Social Science Research Council.
Karppinen, K., & Moe, H. (2012). What we talk about when we talk about document analysis. In N. Just & M. Puppis (Eds.), Trends in Communication policy Research: New Theories, Methods and Subjects (pp. 159-173). Bristol: Intellect.
Kihn, E.M. (2015, 23 oktober). Sailing on legal offer streams [blogpost]. Geraadpleegd op 19 maart, 2018 via http://www.europa-distribution.org/sailing-on-legal-offer-seas/
Lang, B. (2017, 21 maart). Studios Flirt With Offering Movies Early in Home for $30 (EXCLUSIVE) [webartikel]. Geraadpleegd op 2 juli, 2018 via https://variety.com/2017/film/news/studios-premium-vod-early-1202013205/
Lecluyse, W. (2017, september 21). Door deze drastische maatregel is illegaal downloaden in Duitsland bijna uitgeroeid. De Standaard. Geraadpleegd 21 februari, 2018 via http://www.standaard.be/cnt/dmf20170921_03085527
Leeuw, F., & Leeuw, B. (2012). ‘Living-in’-the-web, digitaal beleid en evaluatieonderzoek; over wat er zo’n beetje is en wat (veel) beter kan. BeleidsonderzoekOnline, 2012(oktober-december), pp. 3. Geraadpleegd op 14 juni, 2018 via http://www.beleidsonderzoekonline.nl/tijdschrift/bso/2012/11/BELEIDSOND…
Leeuw, B. (2017). Punish, Seduce or Persuade. An Empirical Assessment of Anti-piracy Interventions. The Hague: Eleven International Publishing.
Lemercier, F. (2017, 12 oktober). Xavier Rigault, Producer: “A threat to the French film industry” [interview]. Geraadpleegd op 12 december, 2017 via http://cineuropa.org/en/interview/339011/
Li, M. (2009). The Pirate Party and the Pirate Bay: How the Pirate Bay Influences Sweden and International Copyright Relations. Pace International Law Review, 21(1), 281-307.
Lobato, R. (2009). Subcinema. Mapping informal film distribution. PhD thesis School of Culture and Communication. Melbourne: University of Melbourne.
Lobato, R., & Thomas, J. (2012). The Business of Anti-Piracy: New Zones of Enterprise in the Copyright Wars. International Journal of Communication, 6(2012), 606-625.
Lowe, G.F., Endelvold Berg, C., & Nissen, C.S. (2011). Size Matters for TV Broadcasting Policy, In G.F. Lowe & C.S. Nissen (Eds.), Small Among Giants. Television Broadcasting in Smaller Countries (pp. 21-42). Göteborg: Nordicom.
Lunt, P., & Livingstone, S. (2012). Media regulation: Governance and the interests of citizens and consumers. Londen: SAGE Publications Ltd.
Mason, M. (2008). The Pirate’s Dilemma. How Youth Culture Is Reinventing Capitalism. New York: Free Press.
Matos, M.G., Ferreira, P., & Smith M.D. (2017). The Effect of Video-on-Demand on Piracy: Evidence From a Household Level Randomized Experiment. Management Science, pp. 62. Geraadpleegd op 8 april, 2018 via https://pubsonline.informs.org/doi/abs/10.1287/mnsc.2017.2875
McPherson, J. (s.d.). Digital Rights of Audiovisual Makers US & EU [policy text analysis]. Geraadpleegd op 9 april, 2018 via http://www.cementco.us/digital-rights-of-audiovisual-makers-us-eu/
Meers, P. (2004). Look who’s watching! Een blik op onderzoek naar filmpublieken. In N. Carpentier & C. Pauwels, & O. Van Oost (Eds.), Het on(be)grijpbare publiek. Een communicatiewetenschappelijke verkenning van het publiek (pp. 145-175). Brussel: VUBPRESS.
Mene, A. (2010, 14 juli). Piracy and illegal file-sharing: UK and US legal and commercial responses [webpagina]. Geraadpleegd op 11 maart, 2018 via https://uk.practicallaw.thomsonreuters.com/1-502-7956?transitionType=De…
Mens, R. (2017, 18 mei). Brussel rekent af met geoblocking streams [webartikel]. Geraadpleegd op 1 juli, 2018 via https://www.onemorething.nl/2017/05/brussel-geoblocking-streams/
Meuser, M., & Nagel, U. (2009). The Expert Interview and Changes in Knowledge Production. In A. Bogner, B. Littig & W. Menz (Eds.), Interviewing Experts (pp. 17-43). UK: Palgrave Macmillan.
Mollen, J. (2015, 9 december). Oprichter The Pirate Bay: “We hebben de strijd om het internet verloren” [interview]. Geraadpleegd op 9 november, 2017 via https://motherboard.vice.com/nl/article/4xnqwg/oprichter-pirate-bay-we-…
Mortelmans, D. (2013). Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden. Leuven: Acco.
MUSO (2018, 21 maart). Global piracy increases throughout 2017, MUSO reveals [webartikel]. Geraadpleegd op 7 juli, 2018 via https://www.muso.com/magazine/global-piracy-increases-throughout-2017-m…
OECD (2017). The economic impact of counterfeiting and piracy [Executive Summary]. Geraadpleegd op 20 maart, 2018 via https://www.oecd.org/sti/38707619.pdf
Olsberg, J. (2012, juni). Building sustainable film businesses: the challenges for industry and government [onderzoeksrapport]. Geraadpleegd op 26 november, 2017 via http://www.filminstitutet.se/globalassets/2.-fa-kunskap-om-film/analys-…
Ouellette, L. (2018, 17 februari). Outlook: Piracy Data and its application in film production and distribution [verslag]. Geraadpleegd op 10 maart 2018 via https://medium.com/filmtechoffice/outlook-piracy-data-and-its-applicati…
Papathanassopoulos, S., & Negrine, R. (2011). European Media: Structures, Policies and Identity. Cambridge: Polity Press.
Parkes, M. (2012). Making plans for Nigel: The Industry Trust and film piracy management in the United Kingdom. Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies, 19 (1), 25-43.
Pesce, M. (2005). Piracy is Good. New models for the Distribution of Television Programming [publicatie college]. Geraadpleegd op 28 november, 2017 via http://hyperreal.org/~mpesce/piracyisgood.pdf
Peukert, C., Claussen, J., & Kretschmer, T. (2017). Piracy and box office movie revenues: Evidence form Megaupload, International Journal of Industrial Organization, 52(2017), 188-215.
Pisuke, H. (2014, 8 september). Some Issues Concerning Audiovisual Piracy in New European Union Member States [conferentietekst]. Geraadpleegd op 14 maart, 2018 via http://archives.cerium.ca/Some-Issues-Concerning-Audiovisual
Ponte, L.M. (2008). Coming Attractions: Opportunities and Challenges in Thwarting Global Movie Piracy. American Business Law Journal, 45(2), 331-369.
Price, R. (2015, 17 april). Netflix has an ingenious, piracy-combating way to set its international pricing [webartikel]. Geraadpleegd op 1 juli, 2018 via http://uk.businessinsider.com/netflix-piracy-international-pricing-stre…
Puppis, M. (2009). Introduction: Media Regulation in Small States. The International Communication Gazette, 7(1-2), 7-17.
Puppis, M., d’Haenens, L., Steinmaurer, T., & Künzler, M. (2009). The European and Global Dimension: Taking Small Media Systems Research to the Next Level. International Communication Gazette, 71(1-2), 105-112.
Raats, T., Evens, E., & Pauwels, C. (2015). Towards sustainable financing models for television productions? Challenges for audiovisual policy support in small media markets. Proceedings of the 30th European Communications Policy Research Conference (EuroCPR). March 23-24, 2015, Brussels, Belgium
Raats, T., Evens, T., & Ruelens, S. (2016). Challenges for sustaining local audio-visual ecosystems: Analysis of financing and production of domestic TV fiction in small media markets. Journal of Popular Television, 4(1), 129-147.
Raats, T., Evens, T., Braet, O., Ruelens, S., & Schooneknaep, I. (2014, 2 juni). Duurzame financieringsmodellen voor Vlaamse televisiefictie. Een onderzoek in opdracht van het Kabinet Media en het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media [onderzoeksrapport]. Geraadpleegd op 6 juli, 2018 via https://www.vaf.be/sites/vaf/files/kennisopbouw/duurzame_financieringsm…
Riekkinen, J. (2018). Piracy versus Netflix: Subscription Video on Demand Dissatisfaction as an Antecedent of Piracy. Proceedings of the 51st Hawaii International Conference on System Sciences, 3558-3567. Geraadpleegd op 9 juni, 2018 via https://jyx.jyu.fi/bitstream/handle/123456789/56822/hicss2018paper0451…
RTL Nieuws (2017, 21 december). Dutch Filmworks stuurt illegale downloaders rekening van 150 euro [nieuwsartikel]. Geraadpleegd op 14 juni, 2018 via https://www.rtlnieuws.nl/technieuws/dutch-filmworks-stuurt-illegale-dow…
Scarpa, V. (2017, 31 oktober). Christine Eloy, Laurent Dutoit, Stefano Massenzi – Europa Distribution [verslag panelgesprek]. Geraadpleegd op 9 april, 2018 via http://cineuropa.org/it.aspx?t=interview&l=en&did=341982
Searle, N. (2017). Business Models, Intellectual Property and the Creative Industries: A Meta-analysis [working paper]. Geraadpleegd op 30 juni, 2018 via https://www.create.ac.uk/publications/business-models-intellectual-prop…
Sokol, K. (2017, 21 september). Illegale downloadsites moeten sneller offline gehaald worden [artikel VRT NWS]. Geraadpleegd 9 maart 2018, van https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2017/09/21/illegaal-downloaden-wordt-stren…
Strangelove, M. (2005). The empire of mind: digital piracy and the anti-capitalist movement. Toronto: University of Toronto Press.
____ (2015). Post-TV: Piracy, Cord-Cutting, and the Future of Television. Toronto: University of Toronto Press.
Svedsen, E.K. (2011). From Sovereignty to Liberalisation. Media Policy in Small European Countries, In G.F. Lowe & C.S. Nissen (Eds.), Small Among Giants. Television Broadcasting in Smaller Countries (pp. 131-162). Göteborg: Nordicom.
Svensson, M, & Larsson, S. (2012). Intellectual Property Law Compliance in Europe: Illegal File Sharing and the Role of Social Norms. New Media & Society, 14(7), 1147-1163.
Synodinou, T.E. (2015). Intermediaries’ liability for online copyright infringement in the EU: Evolutions and confusions. Computer Law & Security Review, 31(1), 57-67.
The Pirate Bay Away From Keyboard (2013, 8 februari). TPB AFK: The Pirate Bay Away From Keyboard [documentaire]. Geraadpleegd op 7 november, 2017 via https://www.youtube.com/watch?v=eTOKXCEwo_8
Tuffin, S. (2016, 2 juni). Illegaal downloaden dwingt Lumière tot nieuwe koers [webartikel]. Geraadpleegd op 4 maart, 2018 via https://vertigoweb.be/illegaal-downloaden-dwingt-lumiere-tot-nieuwe-koe…
Ubermulhin, Y. (2016, 22 november). The fight against piracy: Lessons to be learned from Germany? [webartikel]. Geraadpleegd op 20 maart, 2018 via https://en.unifrance.org/news/14762/the-fight-against-piracy-lessons-to…
Van Rompuy, A. (2018, 30 januari). Piraterij pak je aan bij de aanbieders, niet de gebruikers [webartikel]. Geraadpleegd op 10 maart, 2018 via https://tandemtech.be/piraterij-pak-je-aan-bij-de-aanbieders-niet-de-ge…
Vandecasteele, S. (2016, 2 juni). Lumière bouwt filmdistributie in Benelux af. De Tijd. Geraadpleegd op 3 maart, 2018 via https://www.tijd.be/content/tijd/nl/mme-articles/97/73/44/9773447
Varberckmoes, Y. (2017, 31 januari). Nieuw platform van filmsector wijst de weg naar legale films en series. De Morgen. Geraadpleegd op 7 juli, 2018 via https://www.demorgen.be/nieuws/nieuw-platform-van-filmsector-wijst-de-w…
Verlaan, D. (2017, 7 december). Dutch Filmworks mag illegale downloaders opsporen [webartikel]. Geraadpleegd op 10 maart, 2018 via https://www.rtlz.nl/tech/dutch-filmworks-mag-illegale-downloaders-opspo…
Vertigo (2018, 23 januari). Belgische filmsector neemt illegale downloaders beet [webpagina]. Geraadpleegd op 3 maart, 2018 via http://vertigoweb.be/belgische-filmsector-neemt-illegale-downloaders-be…
Vlaams Audiovisueel Fonds (2018a, 26 april). VAF/FILMFONDS Jaarverslag 2017 [Jaarverslag]. Geraadpleegd op 7 juli, 2018 via https://www.vaf.be/sites/vaf/files/jaarverslagen/vaf_filmfonds_2017_jaa…
____ (2018b, 19 mei). Lukas Dhont wint Caméra d’Or met Girl in Cannes [webartikel]. Geraadpleegd op 7 juli, 2018 via https://www.vaf.be/nieuws/lukas-dhont-wint-caméra-dor-met-girl-cannes
____ (2018c, 20 juni). Lynn Van Royen wint voor Beau Séjour in Monte-Carlo [webartikel]. Geraadpleegd op 7 juli, 2018 via https://www.vaf.be/nieuws/lynn-van-royen-wint-voor-beau-séjour-monte-ca…
Yar, M. (2005). The global ‘epidemic’ of movie ‘piracy’: crime-wave or social construction?, Media, Culture & Society, 27(5), 677-696.
