De organisatie van multidisciplinaire overleggen in een oncologienetwerk

Casper van den Berg
Persbericht

MDO's efficient organiseren in oncologie netwerken

Doel: Tijdens multidisciplinaire overleggen (MDO) komt een team van oncologiespecialisten samen om oncologische patiënten te bespreken. Tijdens een MDO worden patiënten gediagnosticeerd en wordt er een behandelplan geformuleerd. MDO’s kosten veel tijd en geld, het aantal patiënten besproken tijdens MDO’s neemt toe en ten slotte wordt oncologische zorg steeds meer georganiseerd in regionale netwerken, met zowel horizontale- als verticale taakverdeling. MDO’s kosten dus veel tijd en zijn duur, de tijdsdruk per MDO neemt toe en de organisatie van MDO’s wordt steeds complexer. Het doel van deze thesis is daarom om te onderzoeken hoe multidisciplinaire overleggen worden georganiseerd in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), om antwoord te geven op de vraag: hoe kunnen multidisciplinaire overleggen efficiënt georganiseerd worden in oncologienetwerken?

Systematische literatuurstudie: In november 2017 en april 2018 is er gezocht naar studies in de volgende databases: PubMed, Web of Science, Embase en ABI/INFORM collection. Artikelen zijn geselecteerd op titel (n=214) en abstract (n=93). Uiteindelijk zijn 68 artikelen volledig gelezen en zijn 24 artikelen geselecteerd. De gevonden hoofdonderwerpen zijn: structuur, effectieve multidisciplinaire teams (MDT’s), sterktes, zwaktes, barrières, kansen en het oncologienetwerk.
Resultaten van de literatuurstudie laten onder andere zien dat voor MDO’s om effectief te functioneren, er goed voorzitterschap, complete informatie en voldoende tijd nodig zijn. De discussies moeten op een gestandaardiseerde wijze gedocumenteerd worden. Ten slotte hoeven niet alle patiënten besproken te worden tijdens een MDO, laag-complexe patiënten kunnen behandeld worden aan de hand van vooraf goedgekeurde protocollen.

Methodologie empirische studie: Een casestudie heeft plaatsgevonden in het UMCG. Twee semigestructureerde interviews zijn afgenomen met stafmedewerkers van tumorwerkgroepen en zeven semigestructureerde interviews zijn afgenomen met medisch specialisten van verschillende disciplines. Verder hebben er drie observaties plaatsgevonden; bij het gynaecologie-oncologie MDO, het hypofyse MDO en het melanomen MDO. De gevonden hoofdonderwerpen zijn: multidisciplinaire overleggen in het UMCG, de interne multidisciplinaire overleggen en de regionale multidisciplinaire overleggen.

Resultaten empirische studie: Resultaten van de empirische studie laten onder andere zien dat specialisten van hetzelfde discipline onderling discussiëren tijdens MDO’s, in plaats van in hun eigen tijd. Het MDT zou niet aanwezig moeten zijn tijdens deze onderlinge discussies, dit is namelijk tijdsverspilling van het hele team. Verder is niet alle noodzakelijke informatie altijd aanwezig voorafgaand aan het MDO, terwijl dit wel nodig is om een patiënt goed te bespreken. De documentatie van de discussies vindt soms plaats na het MDO, in plaats van tijdens het MDO. Hierdoor is er geen verificatie van het MDT dat wat gedocumenteerd is ook daadwerkelijk bedoeld werd. Laag-complexe patiënten worden idealiter in de periferie besproken, zodat universitaire centra zich kunnen focussen op hoog-complexe patiënten. Hamerstukken zijn patiënten van wie de informatie en behandelplan duidelijk zijn. Hamerstukken kunnen kort, niet of door bepaalde disciplines voor het MDO besproken worden. Alle respondenten waren het eens dat hamerstukken kort besproken kunnen worden tijdens het MDO. Eén respondent gaf aan dat hoewel het de nationale richtlijn is dat patiënten multidisciplinair besproken worden, het niet altijd nodig is en dat hamerstukken volgens een vooraf goedgekeurd protocol behandeld kunnen worden. Andere respondenten gaven aan dat hamerstukken gezamenlijk -door bijvoorbeeld een chirurg en radiotherapeut- besproken kunnen worden voor het MDO, dat tijdens het MDO wordt aangehaald wat er is besproken en gevraagd wordt of de rest van het team het daarmee eens is. Zo ja kan het team door naar de volgende patiënt, zo niet dan wordt de patiënt besproken door het MDT. Op deze manier wordt de patiënt multidisciplinair besproken en is er een mogelijk feedback moment van het hele team, terwijl er tijdwinst is. Ten slotte kan het delen van expertise een probleem zijn bij regionale MDO’s. Tijdens een regionaal MDO zijn bepaalde disciplines aanwezig van het perifere ziekenhuis, anders voldoet dat ziekenhuis niet aan de voorwaarden voor een MDO. Daarom komt die expertise ook van de periferie. Het is niet gegarandeerd dat deze perifere specialist up-to-date is wat betreft nieuwe studies en/of dezelfde werkwijze hanteert.

Conclusies: Er zouden geen discussies moeten plaatsvinden tussen specialisten van hetzelfde discipline. Specialisten van hetzelfde discipline zouden in hun eigen tijd, en dus niet tijdens het MDO, onderling moeten overleggen, waar het MDT niet bij aanwezig is. De voorzitter moet het overleg zo leiden dat zulke onderlinge discussies niet plaatsvinden. Verder zou het UMCG actief moeten communiceren dat patiënten niet worden besproken tijdens MDO’s, tenzij alle informatie aanwezig is. Ook moet de documentatie van de discussie plaatsvinden tijdens het MDO, de voorzitter moet hiervoor waken. Omdat het de nationale richtlijn is om patiënten multidisciplinair te bespreken is het behandelen van patiënten volgens protocollen en dus niet bespreken tijdens het MDO nog niet mogelijk. Hamerstukken zouden daarom door bepaalde specialisten voor het MDO besproken moeten worden, dat tijdens het MDO alleen wordt aangehaald wat er besproken is en gevraagd wordt of iedereen het er mee eens is. Dit scheelt tijd, terwijl er een vangnet is: geen patiënt wordt buiten het MDO besproken en behandeld. Ten slotte zouden tumorwerkgroepen inhoudelijke afspraken moeten maken met ziekenhuizen in de regio. Hierdoor kan afgesproken worden welke patiënten wanneer in welk ziekenhuis besproken worden. Dit zal ervoor zorgen dat er minder laag-complexe patiënten besproken worden op MDO’s in het UMCG en er meer tijd beschikbaar is voor de bespreking van hoog-complexe patiënten. Het maken van inhoudelijke afspraken met andere centra in de regio zal er ook voor zorgen dat ziekenhuizen dezelfde standaard van werken aanhouden. Het maakt daardoor niet uit of er een perifere specialist of een specialist van het UMCG bij het regionale MDO aanschuift, beiden hebben eenzelfde manier van werken en zijn op de hoogte van dezelfde (nieuwe) studies.

Relevantie ten aanzien van de praktijk: Niet alle patiënten hoeven besproken te worden op MDO’s; patiënten die behandeld kunnen worden volgens vooraf goedgekeurde protocollen hoeven niet besproken te worden op MDO’s. Dit zal tijd en geld schelen, terwijl dezelfde kwaliteit van zorg gegarandeerd wordt. Verder moeten laag-complexe patiënten idealiter in perifere centra besproken worden; wanneer de laag-complexe patiënten in de periferie besproken worden is er in universitaire centra meer tijd voor de bespreking van hoog-complexe patiënten, zoals universitaire centra bedoeld zijn te doen.

Bibliografie

Abdulrahman, G. O. Jr. (2011, June 17th). The effect of multidisciplinary team care on cancer management.
Pan Afr Med J. 2011;9:20, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3215542/

Boeije, H. (2005). Analyseren in kwalitatief onderzoek. Denken en doen. Amsterdam,
Nederland: Boom Onderwijs.

Borras, J. M., Albreht, T., Audisio, R., Briers, E., Casali, P., Esperou H, et al. (2014, February). Policy statement on multidisciplinary cancer care.
Eur J Cancer. 2014;50(3):475 – 80,
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24321260

Calman, K. C. & Hine, D. (1995, April 1st). A policy framework for commissioning cancer services.
Department of Health. 1995, http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20080817211349tf_/http://www…

Davies, A. R., Deans, D. A., Penman, I., Plevris, J. N., Fletcher, J., Wall, L., et al. (2006, December 1st). The multidisciplinary team meeting improves staging   accuracy and treatment selection for gastro-esophageal cancer. 
Dis Esophagus 2006;19:496 – 503, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17069595

De Ieso, P. B., Coward, J. I., Letsa, I., Schick, U., Nandhabalan, M., Frentzas, S, et al. (2013, October 29th). A study of the decision outcomes and financial costs of multidisciplinary team meetings (MDMs) in oncology.     
Br J Cancer. 2013;109(9)
:2295 – 300, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24084764

Dew, K., Stubbe, M., Signal, L., Stairmand, J., Dennett, E., Koea, J., et al. (2015, March). Cancer care decision making in multidisciplinary meetings.
Qual Health Res. 2015;25(3):397 – 407, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25281239

El Saghir, N. S., Charara, R. N., Kreidieh, F. Y., Eaton, V., Litvin, K., Farhat, R. A., et   al. (2015, December). Global Practice and Efficiency of Multidisciplinary Tumor Boards: Results of an American Society of Clinical Oncology International Survey.
J Glob Oncol. 2015;1(2):57 – 64, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5539869/

Fleissig, A., Jenkins, V., Catt, S. & Fallowfield, L. (2006, November). Multidisciplinary teams in cancer care: are they effective in the UK?
Lancet Oncol. 2006;7(11):935 – 43, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17081919

Harris, J., Taylor, C., Sevdalis, N., Jalil, R. & Green, J. S. A. (2016, June 1st). Development and testing of the cancer multidisciplinary team meeting observational tool (MDT-MOT).
Int J Qual Health Care. 2016;28(3):332 – 338,
https://doi.org/10.1093/intqhc/mzw030

Hawker, S., Payne, S., Kerr, C., Hardey, M. & Powell, J. (2002, November). Appraising the evidence: Reviewing disparate data systematically.
Qual Health Res. 2002;12(9):1284 – 99, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12448672

Jalil, R., Akhter, W., Lamb, B. W., Taylor, C., Harris, J., Green, J. S. A., et al. (2014, September). Validation of team performance assessment of multidisciplinary tumor boards.
J Urol. 2014;192(3):891 – 8, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24631109

Jalil, R., Ahmed, M., Green, J. S. A. & Sevdalis, N. (2013, June). Factors that can make an impact on decision-making and decision implementation in cancer multidisciplinary teams: an interview study of the provider perspective.
Int J Surg. 2013;11(5):389 – 94,
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23500030

Jalil, R., Lamb, B., Russ, S., Sevdalis, N. & Green, J. S. A. (2012, December). The cancer multi-disciplinary team from the coordinators' perspective: results from a national survey in the UK.
BMC Health Serv Res. 2012;13;12:457, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23237502

Kane, B., Luz, S., O'Briain, D. S. & McDermott, R. (2007, June). Multidisciplinary team meetings and their impact on workflow in radiology and pathology departments. 
BMC Med 2007;5:15, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1919390/

Kurt Salmon (2011). Oncology networks best practices: a study of governance,  resources and clinical coordination.
Retrieved October 14, 2017, from:
http://www.kurtsalmon.com/uploads/HC-Oncology-120203VFSP1.pdf

Lamb, B. W., Jazil, R. T., Sevdalis, N., Vincent, C. & Green, J. S. A. (2014, September). Strategies to improve the efficiency and utility of multidisciplinary team meetings in urology cancer care: a survey study.
BMC Health Serv Res. 2014;14:377,
https://doi.org/10.1186/1472-6963-14-377

Lamb, B. W., Sevdalis, N., Benn, J., Vincent, C. & Green, J. S. A. (2013, March). Multidisciplinary cancer team meeting structure and treatment decisions: a prospective correlational study.
Ann Surg Oncol. 2013;20(3):715 – 22, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23064794

Lamb, B. W., Sevdalis, N., Taylor, C., Vincent, C. & Green, J. S. A. (2011a, May). Multidisciplinary team working across different tumour types: analysis of a national survey.
Ann Oncol. 2012;23(5):1293 – 300, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22015450

Lamb, B. W., Sevdalis, N., Arora, S., Pinto, A., Vincent, C. & Green, J. S. A. (2011b,    September). Teamwork and team decision-making at multidisciplinary cancer conferences: barriers, facilitators, and opportunities for improvement.
World J Surg. 2011;35(9):1970 – 6, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21604049

Lamb, B. W., Brown, K. F., Nagpal, K., Vincent, C., Green, J. S. A. & Sevdalis, N. (2011c, August). Quality of care management decisions by multidisciplinary cancer teams: a systematic review.
Ann Surg Oncol. 2011;18(8):2116 – 25, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21442345

McNair, A. G. K., Choh, C. T. P., Metcalfe, C., Littlejohns, D., Barham, C. P., Hollowood, A., et al. (2008, November). Maximizing recruitment into randomized controlled trials: the role of multidisciplinary cancer teams. 
Eur J Cancer 2008;44:2623 – 6, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18804999

Munro, A. J. & Swartzman, S. (2013, June 25th). What is a virtual multidisciplinary team (vMDT)?
Br J Cancer. 2013;108:2433 – 41,
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3694234/

Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) (Dutch Federation of University Medical Centers) & Nederlands Kanker Instituut (Dutch Cancer Institute) – Antoni van Leeuwenhoek Hospital (NKI-AVL) (2012). Naar gespecialiseerde netwerken, niet alles meer overall: Visie van de umc’s en NKI-AVL op toekomstige zorg voor kankerpatiënten.
Retrieved October 15, 2017, from:
http://www.nfu.nl/img/pdf/NFU-12.8080_VisieOncologischeZorg_2012.pdf

Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie (ZonMw) (Dutch organization for health research and health innovation) (n.d.). Naar regionale oncologienetwerken (eerste fase).
Retrieved October 15, 2017, from:
https://www.zonmw.nl/nl/onderzoek-resultaten/kwaliteit-van-zorg/program…

Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) (Dutch Association of Hospitals) (2015, February). Meer netwerken in de oncologie.
Retrieved October 14, 2017, from:
https://www.nvz-ziekenhuizen.nl/_library/23832/Meer%20netwerken%20in%20…

Ottevanger, N., Hilbink, M., Weenk, M., Janssen, R., Vrijmoeth, T., Vries, A. de, et al. (2013, December). Oncologic multidisciplinary team meetings: evaluation of quality criteria.
J Eval Clin Pract. 2013;19(6):1035 – 43, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23441961

Prades, J., Morando, V., Tozzi, V. D., Verhoeven, D., Germà, J. R. & Borras, J. M. (2017, December). Managing cancer care through service delivery networks: The role of professional collaboration in two European cancer networks.
Health Serv Manage Res. 2017, https://doi.org/10.1177/0951484817745219

Prades, J., Remue, E., Hoof, E. van & Borras, J. M. (2015, April). Is it worth reorganizing cancer services on the basis of multidisciplinary teams (MDTs)? A systematic review of the objectives and organization of MDTs and their impact   on patient outcomes.
Health Policy. 2015;119(4):464 – 74, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25271171

Pype, P., Mertens, F., Belche, J., Duchesnes, C., Kohn, L., Sercu, M., et al. (2017, December). Experiences of hospital-based multidisciplinary team meetings in oncology: An interview study among participating general practitioners.
Eur J Gen Pract. 2017;23(1):155 – 163, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5774280/pdf/igen-23-155.pdf

Rankin, N. M., Lai, M., Miller, D., Beale, P., Spigelman, A., Prest, G., et al. (2017, September 26th). Cancer multidisciplinary team meetings in practice: Results from a multi-institutional quantitative survey and implications for policy change.
Asia Pac J Clin Oncol. 2017, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28949100

Regionale Oncologienetwerken (Regional Oncologynetworks) (n.d.). Waarom regionale oncologienetweken?
Retrieved October 13, 2017, from:
https://www.oncologienetwerken.nl/home

Ryan, J. & Faragher, I. (2014, July). Not all patients need to be discussed in a colorectal cancer MDT meeting.
Colorectal Dis. 2014;16(7):520 – 6, 
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24617857

Sharma, V., Stranieri, A., Burstein, F., Warren, J., Daly, S., Patterson, L., et al. (2016, June 16th). Group decision making in health care: A case study of multidisciplinary meetings.
Journal of Decision Systems. 2016;25:476 – 485, http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/12460125.2016.1187388

Soukup, T., Lamb, B. W., Arora, S., Darzi, A., Sevdalis, N. & Green, J. S. A. (2018, January). Successful strategies in implementing a multidisciplinary team working in the care of patients with cancer: an overview and synthesis of the available literature.
J Multidiscip Healthc. 2018;11:49 – 61, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5783021/

Stichting Oncologische Samenwerking (SONCOS) (Foundation of Oncological   Cooperation) (2018). Multidisciplinaire normering oncologische zorg in Nederland. SONCOS Normeringsrapport 6 2018.
Retrieved May 14, 2018, from:
https://www.soncos.org/wp-content/uploads/2018/02/Soncos_norm-rapp2018…

Taylor, C., Atkins, L., Richardson, A., Tarrant, R. & Ramirez, A. J. (2012, May 29th). Measuring the quality of MDT working: an observational approach.
BMC Cancer. 2012;12:202,
https://doi.org/10.1186/1471-2407-12-202

Taylor, C., Munro, A. J., Glynne-Jones, R., Griffith, C., Trevatt, P., Richards, M., et al. (2010, March). Multidisciplinary team working in cancer: what is the evidence? 
BMJ 2010;340:951,
https://doi.org/10.1136/bmj.c951 

Thiel, S. van (2007). Bestuurskundig onderzoek: een methodologische inleiding, p.159
Bussum, Nederland: Uitgeverij Coutinho.

Twelves, C. J., Thomson, C. S., Young, J. & Gould, A. (1998, June). Entry into clinical trials in breast cancer: the importance of specialist teams.
Eur J Cancer. 1998;34(7):1004 – 7, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9849447

Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) (University Medical Center Groningen) (n.d.a) Het UMC Groningen Comprehensive Cancer Center.
Retrieved March 25, 2018, from:
https://www.umcg.nl/NL/UMCG/Afdelingen/UMC_Groningen_ancer_Center/Over_…

Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) (University Medical Center Groningen) (n.d.b) Multidisciplinaire behandelteams.
Retrieved March 26, 2018, from: https://www.umcg.nl/NL/UMCG/Afdelingen/UMC_Groningen_Cancer_Center/Beha…

Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) (University Medical Center Groningen) (n.d.c) Organisatie.
Retrieved March 25, 2018, from: https://www.umcg.nl/NL/UMCG/Afdelingen/UMC_Groningen_Cancer_Center/Over…

Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) (University Medical Center Groningen) (n.d.d) Samenwerking in de regio.
Retrieved March 26, 2018, from: https://www.umcg.nl/NL/UMCG/overhetumcg/regionalesamenwerking/Paginas/S…

Verhoeven, N. (2011). Wat is onderzoek? Praktijkboek methoden en technieken voor hoger onderwijs (4e druk).
Den Haag, Nederland: Boom Lemma Uitgevers.

Verschuren, P. & Doorewaard, H. (2015). Het ontwerpen van een onderzoek (5e druk).
Amsterdam, Nederland: Boom Lemma Uitgevers.

Vrijens, F., Kohn, L., Dubois, C., Leroy, R., Vinck, I. & Stordeur, S. (2015a, February 17th) Ten years of multidisciplinary teams meetings in oncology: current situation and perspectives.
Health Services Research (HSR) Brussels: Belgian Health Care Knowledge Centre (KCE). 2015. KCE Reports 239Cs. D/2015/10.273/21, https://orbi.ulg.ac.be/bitstream/2268/198008/1/KCE_239_team%20meetings_…

Vrijens, F., Kohn, L., Dubois, C., Leroy, R., Vinck, I. & Stordeur, S. (2015b, February 17th) 10 jaar multidisciplinaire oncologische consulten: balans en vooruitzichten – Synthese.
Health Services Research (HSR). Brussel: Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE). 2015. KCE Reports 239As. D/2015/10.273/18, https://kce.fgov.be/sites/default/files/atoms/files/KCE_239As_oncologis…

Yin, R. K. (2014). Case Study Research.
United States of America: SAGE Publications.

Universiteit of Hogeschool
Master of Science in het Management en Beleid van de Gezondheidszorg
Publicatiejaar
2018
Promotor(en)
Prof. dr. Paul Gemmel
Kernwoorden
Share this on: