Paulus' tekst over de liefde en het toekomstvisioen

Sara
Van Gucht

De apostel Paulus schrijft zijn beroemde tekst over de liefde in Korinte, een Romeinse polis. Deze brief en specifiek dit hoofdstuk overstijgt het initiële publiek en doel omwille van onder meer de metaforen, de (dichterlijke) uitwerking van deugden en charisma’s en de Bijbelse exegese.

Vooreerst vat deze thesis aan met een klassieke exegetische methode waarin ik zowel de context als de inhoud van deze oude tekst bestudeer door zowel de auteur als de tekst te situeren binnen de historische context van de eerste eeuw na Christus. Zo wordt de wereld achter de tekst en de tekst zelf verhelderd: Paulus’ context, de context van de Korintiërs en van 1 Korintiërs 13 in het bijzonder, maar ook de elementen van de liefde die Paulus naar voren schuift, alsook de aard van de liefde waarover hij schrijft. Zijn buitengewoon voortreffelijke weg bevat een religieuze of morele levenshouding die ook een praktische houding omvat. Hij wil immers duidelijk aantonen dat liefde het basisingrediënt moet zijn op de weg naar het hemelse koninkrijk. Op poëtische manier spreekt Paulus over de betekenis, de kracht, de werking en het doel van de liefde. De apostel wil op krachtige wijze het belang van de agape benadrukken en zowel de liefde als de geestelijke gaven plaatsen in een eschatologische context van ‘alreeds’ en ‘nog niet’, net als in het gemeenschapsopbouwende karakter van de gemeente.

Deze thesis onderzoekt echter ook de toekomsthorizon die vervat zit in Paulus’ tekst over de liefde in 1 Korintiërs 13 via de benadering van de normativiteit van de toekomst. Deze toekomstgerichte hermeneutische lezing van Bijbelverhalen staat toe om nog verder door te denken op een dieper, toekomstvormend niveau dat de mens oproept om vandaag al mee te bouwen aan deze toekomst of het Rijk Gods en dit onder leiding van de Heilige Geest. Deze benadering die peilt naar de eschatologische horizon die verschijnt voor de tekst, staat toe een onderscheid te maken tussen die elementen die het inbreken van deze eschatologische toekomst in onze huidige tijd bemoedigen of verhinderen.

Bijbelteksten onthullen en verhullen tegelijkertijd. Ze zijn daarom ook te verstaan als symbolen die nooit ten volle kunnen uitdrukken wat bedoeld wordt. Belangrijk is het dialogaal proces tussen de lezer en de tekst, waarin de lezer op zoek gaat naar de wereld die de tekst voor zich ontvouwt, een alternatieve wereld of ook wel ‘het Rijk Gods’ genoemd. Die nieuwe wereld verschijnt aan ons als een open horizon. Interpretaties die deze open horizon van de nieuwe, alternatieve en inclusieve wereld afsluiten zijn dus niet aanvaardbaar. Daarenboven gaat van deze ontmoeting een impuls uit: de interactie tussen Bijbel en mens leidt hopelijk tot een transformatief proces: de lezer wordt uitgenodigd, niet enkel om zich te verdiepen en te interpreteren, maar ook om – onder leiding van Gods Heilige Geest - actief mee te bouwen aan deze nieuwe wereld.

Het onderwerp liefde past volledig binnen dit kader. Naastenliefde bevat iets eschatologisch, vermits ze nooit zal vergaan. En deze liefde brengt de eschatologische toekomst dichterbij doordat ze de mensen stuwt in de richting van deze alternatieve wereld en God. Dit loflied toont vooral een praktische houding, een levensweg voor alles en iedereen. Het is deze weg van de liefde die het enige pad is dat wij moeten betreden op onze weg naar de nieuwe schepping, het hemelse koninkrijk of het koninkrijk van God: een weg met gemeenschapsopbouwende en liefdevolle taal en kennis, een geloof dat ondanks angst toch Gods steun blijft zoeken, solidariteit en het opgeven van teveel aan persoonlijke ruimte, het plaatsen van de ander eerst en zichzelf laatst om zo maximale ontplooiingskansen te geven aan anderen. Zo werkt men aan een inclusieve maatschappij met genoeg voor iedereen en zo heeft onze wereld, onze aarde nog een toekomst om naartoe te leven.

Ook houdt Paulus ons ethische richtlijnen voor, die ik vervolgens tegen het licht van de benadering van de normativiteit van de toekomst hield.

Deze benadering moet ons immers hoeden voor  interpretaties waarin de naar voren geschoven kwaliteiten geëist worden om misbruik te rechtvaardigen en weerstand de kop in te drukken. Het is niet Paulus’ bedoeling dat mensen lijdzaam allerlei kwaad dat op hen af komt zouden ondergaan. Deze tekst spreekt ons van een wereld waarin mensen lange moed kunnen opbrengen om barmhartig, genadig en vergevend te zijn en te blijven wanneer het gaat om (zwakheden van) anderen. Het draait om een diep medeleven zodat men actief, opbouwend en beminnend in het leven kan staan; om ‘genoeg voor iedereen’ en een hoge achting voor de medemens,  met bijzondere aandacht voor wie zwak, hulpeloos en broos is. Een nederige houding nodigt uit tot interactie met die zwaksten en bevordert de inclusie.

Deze tekst roept ons op om niet te verdragen dat anderen geraakt en gekwetst worden of onrecht wordt aangedaan, maar onrecht te bestrijden en zo een alternatieve wereld met een bijzondere plaats voor de zwaksten en kleinsten te bewerkstelligen. We worden opgeroepen om bij elke gelegenheid en in elke omstandigheid een hoopvolle en ver-dragende liefde te verspreiden die zelfs de zwaksten weet op te tillen. Tot het einde toe worden we opgeroepen tot een houding van zachtheid en vergevingsgezindheid, standvastigheid en hoop op groei en verandering ten goede en de voltooiing in de eschatologische toekomst. Een houding van moed om tijd en ruimte te geven tot bekering en inkeer en de liefde steeds toegewijd te zijn. Wanneer we ons door de Geest laten leiden begrijpen we dat de (goddelijke) gaven ons niet geschonken werden tot meerdere glorie van onszelf, maar om het einddoel, wanneer God in alle en allen zal zijn, dichterbij te brengen. Het is de liefde die ons binnen trekt in de intimiteit van de God die zelf de volmaakte Liefde is op een ongehoorde, buitensporige en onnavolgbare manier. Het is deze houding van liefde die ook wij waar te maken hebben in ons eigen leven, uitgaande van die goddelijke liefde die voor ons een bron en kracht, een steun en toeverlaat mag zijn.

Bibliografie

1. Primaire bronnen

1.1. Tekstedities

Aland, Barbara & Kurt, Johannes Karavidopoulos, Carlo M. Martini & Bruce M. Metzger (eds.), Novum Testamentum Graece: Based on the work of Eberhard and Erwin Nestle, 28th rev. ed. by the Institute for New Testament Textual Research, Münster/Westphalia under the direction of Holger Strutwolf, Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2012.

 

Bijbel, Nederlands Bijbelgenootschap, Haarlem, Royal Jongbloed, 1979.

Bijbel, Statenvertaling, Amsterdam, De Nederlandsche Bijbel-Compagnie, 1938.

De Bijbel. Herziene Willibrordvertaling, ’s-Hertogenbosch, Katholieke Bijbelstichting, 2012.

La Sainte Bible, Nouvelle Edition d’après la traduction de Louis Segond, Trinitarian Bible Society, London, 1984.

The Holy Bible, New International Version, Bible Society of South Africa, Cape Town, 1988.

 

    1.  Internetbronnen

 

Die Bybel, Bybelgenootskap van Suid-Afrika, 1983 http://www.bybel.co.za/search/search-detail.php?prev=-2&book=1CO&chapte… (toegang 03.04.2018)

 

Novum Testamentum Graece, Nestle-Aland, http://www.nestle-aland.com/en/read-na28-online/text/bibeltext/lesen/st… (toegang 03.04.2018)

 

Paus Franciscus, Laudato Si, ‘Wees geprezen’ – over de zorg voor het gemeenschappelijke huis, 2015, https://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=5000 (toegang 29.03.2018)

 

Paus Franciscus, Amoris Laetitia, 2016, https://amoris.ie/amoris-laetitia/chapter-4/ (toegang 2018.09.05)

 

Strabo, Geōgraphiká, boek 8, hoofdstuk 6, sectie 20, Engelse vertaling, http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0… (toegang 10.03.2018)

 

van Bork G. J. et al. (red.), Letterkundig lexicon voor de neerlandistiek, dbnl,  http://www.dbnl.org/tekst/bork001lett01_01/ (toegang 17.01.2018)

www.vandale.nl

 

    1.  Werkinstrumenten

Botterweck, G. Johannes & Ringgren, Helmer, Theologisches Wörterbuch zum alten Testament, Band I, Stuttgart, W. Kohlhammer, 1973, p. 105-128.

 

Freedman, David Noel, The Anchor Bible Dictionary, Vol 4, New York et al., Double Day, 1992, p. 375-396.

Jenni, Ernst & Westermann, Claus, Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament, Band I, Zürich/München, Chr. Kaiser Verlag München, Theologischer Verlag Zürich, 1971.

Kittel, Gerhard & Bromiley, Geoffrey W. (eds.), Theological Dictionary of the New Testament, Vol 1, Michigan, Wm. B. Eerdmans Publishing Company, 1981, p. 21-55.

 

2. SECUNDAIRE BRONNEN

2.1. Commentaren

Conzelmann, Hans, 1 Corinthians. A Commentary on the First Epistle to the Corinthians, Philadelphia PA, Fortress Press, 1975.

Fee, Gordon D., The first epistle to the Corinthians (revised edition) in The New International Commentary on the New Testament, Grand Rapids MI, Eerdmans, 2014, p. 692-722.

Grosheide, F.W., Commentary on the first epistle to the Corinthians, Grand Rapids MI, Eerdmans, 1974.

Grosheide, F.W., De eerste brief aan de kerk te Korinthe, Kampen, Kok, 1957.

 

Kistemaker, Simon J., New Testament Commentary. Exposition of the First Epistle to the Corinthians, Grand Rapids MI, Baker Books, 1993, p. 451-472.

Kraus, Wolfgang & Kraus, Martin, On Eschatology in Paul’s First Epistle to the Corinthians in Van der Watt, Jan G. (ed.), Eschatology of the New Testament and Some Related Documents in WUNT 2. 315, Tübingen, Mohr Siebeck, 2011, p. 197-224.

Lambrecht, Jan, The Most Eminent Way: a Study of 1 Corinthans 13, in Lambrecht, Pauline Studies. Collected Essays, Leuven, University Press - Peeters, 1994.

Moffat, James, The first epistle of Paul to the Corinthians, London, Hodder and Stoughton, 1947, 195-201.

 

Schnabel, Eckhard J., Der erste Brief des Paulus an die Korinther (HTA), Witten, Brockhaus, 2010.

Schottroff, Luise, Der erste Brief an die Gemeinde in Korinth, Theologischer Kommentar zum Neuen Testament, 7, Stuttgart, Kohlhammer, 2013.

 

Schrage, Wolfgang, Der erste Brief an die Korinther, vol. 3: 1 Kor 11,17-14,40 (EKK 7/3), Zürich - Düsseldorf, Benziger Verlag AG, 1999, 273-367.

Somerville, Robert, La première épître de Paul aux Corinthiens. vol. 2, Vaux-sur-Seine, Edifac, 2005, 130-141.

Thiselton, Antony C., The First Epistle to the Corinthians. A commentary on the Greek Text, Grand Rapids MI, Eerdmans, 2000.

Wolff, Christian, Der erste Brief des Paulus an die Korinther. Zweiter Teil: Auslegung der Kapitel 8-16 (ThHKNT), Berlin, Evangelische Verlagsanstalt, 1982, 117-127.

 

2.2. Studies

Becker, Jürgen, Paulus. Der Apostel der Völker, Tübingen, Mohr-Siebeck, 1989.

Blackwell, Ben C, Goodrich, John K., Maston, Jason (eds.), Paul and the Apocalyptic Imagination, Minneapolis MN, Fortress Press, 2016.

 

Betz, Hans Dieter (ed.), Plutarch’s ethical writings and early Christian literature, Leiden, E.J.Brill, 1978.

Bieringer, Reimund, Dialoog en participatie. Over hedendaagse uitdagingen van het christelijk geloof, Leuven – Den Haag, Acco, 2010.

Boeve, Lieven, God onderbreekt de geschiedenis. Theologie in tijden van ommekeer, Kapellen, Pelckmans, 2006, 218-222.

Bornkamm, Günther, Paulus, Stuttgart, W. Kohlhammer Verlag, 1969.

 

brenk, Frederick E., Most Beautiful and Divine: Graeco-Romans (and especially Plutarch), and Paul, on Love and Marriage, in: Aune, David E. & brenk, Frederick E. (ed.), Graeco-Roman Culture and the New Testament: Studies Commemorating the Centennial of the Pontifical Biblical Institute.2012 (SNT 143), Leiden, Brill, 2012, 87-111.

Caers, Toon et al., Passages Junior. Rome, Averbode, Altiora, 2014.

Carson, D.A., Showing the Spirit. A Theological Exposition of 1 Corinthians 12-14, Michigan, Baker Book House, 1987.

Corley, Jeremy, The Pauline Authorship of 1 Corinthians 13, in the Catholic Biblical Quarterly, vol 66, No. 2 / April 2004, p. 256-274.

Concannon, Cavan W., When you were gentiles. Specters of Ethnicity in Roman Corinth and Paul’s Corinthian Correspondence, New Haven & London, Yale University Press, 2014.

Cosgrove, Charles H. & Weiss, Herold & Yeo, K.K., Cross-cultural Paul. Journeys to others, journeys to ourselves, Grand Rapids, Eerdmans, 1999.

Eyben, Emiel, Laes, Christian, van Houdt, Toon, Amor-Roma. Liefde en erotiek in Rome, Leuven, Davidsfonds, 2003.

Fitzmeyer, Joseph A., According to Paul. Studies in the Theology of the Apostle, New York, Paulist Press, 1993.

Fitzmeyer, Joseph A., Pauline Theology. A Brief Sketch, New Jersey, Englewood Cliffs, 1967.

 

Focant, C., 1 Corinthiens 13. Analyse rhétorique et analyse de structures, in Bieringer, R. (ed.), The Corinthian Correspondence, Leuven, University Press/uitgeverij Peeters, 1996, 199-245.

 

Longenecker, Richard N., Paul, Apostle of Liberty, Michigan, Eerdmans, 2015, 1-13.

 

Nygren, Anders, Agape und Eros, New York/Evanston, Harper Torchbooks, 1969.

 

Patterson, Stephen J., A Rhetorical Gem in a Rhetorical Treasure: The Origin and Significance of 1 Corinthians 13:4-7, Biblical Theological Bulletin, vol. 39, n. 2, 87-94,

http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0146107909103882 (toegang 2018.04.25)

 

Plevnik Joseph, Paul and the Parousia. An exegetical and theological investigation, Massachusetts, Hendrickson, 1997, 298-316.

 

Shires, Henry M., The eschatology of Paul in the light of modern scholarship, Philadelphia, The Westminster Press, 1966.

 

Söding, Thomas, Das Liebesgebot bei Paulus, Münster, Aschendorffsche Verlagsbuchhandlung, 1995.

Söding, Thomas, Die Trias Glaube, Hoffnung, Liebe bei Paulus. Eine exegetische Studie (in: Stuttgarter Bibelstudien, n.150), Stuttgart, Katholisches Bibelwerk GmbH, 1992.

Spicq, Ceslaus, O.P., Agape in the New Testament, volume two. Agape in the Epistles of St. Paul, the Acts of the Apostles and the Epistles of St.James, St. Peter and St.Jude, St. Louis / London, B. Herder Book Co., 1965.

Spicq, Ceslaus, O.P., La révélation de l’espérance dans le Nouveau Testament, Maison Aubanel Père, Avignon, 1931.

Spicq, Ceslaus, O.P., Spiritualité sacerdotale d’après Saint-Paul, in Lectio Divina, vol.4, Paris, Les Editions du Cerf, 1954.

Walker, William O., Jr., The vocabulary of 1 Corinthians 11.3-16. Pauline or non-Pauline?, Journal for the Study of the New Testament, 1989, p. 75-88. http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0142064X8901103505 (toegang 2018.05.02)

Wilson, A.N., Paulus. De geest van de apostel, Amsterdam, Prometheus, 1997.

Wischmeyer, Oda, Der höchste Weg: Das 13. Kapitel des 1. Korinthersbriefes, Gütersloh, Gütersloher Verlagshaus Mohn, 1981.

Wischmeyer, Oda, Liebe als Agape. Das frühchristlichte Konzept und der moderne Diskurs, Tübingen, Mohr Siebeck, 2015.

Wischmeyer, Oda, Paul. Life, Setting, Work, Letters, London/New York, T&T Clark International, 2012.

Download scriptie (874.58 KB)
Universiteit of Hogeschool
KU Leuven
Thesis jaar
2018
Promotor(en)
prof. Reimund Bieringer