De 'wat' katheter, dokter?
- RaniHeungens
Stel dat u vandaag geconfronteerd wordt met een hematologische - of oncologische aandoening. Het allerlaatste waar je op dat moment aan denkt is het krijgen van een katheter. Een voorbeeld van een katheter die mogelijks geplaatst zal worden is de PIC-katheter.
Deze afkorting staat voor Perifeer (de buitenzijde van het lichaam: armen en benen), Ingebrachte, Centraal veneuze (een bloedvat centraal in het midden van het lichaam), Katheter (een lang smal buisje dat in het bloedvat wordt ingebracht). Kortom, een moeilijk en onbekend begrip voor de zorgvrager.
“Een moeilijk en onbekend begrip voor de zorgvrager.”
De PIC-katheter is een centraal veneuze katheter, maar toch eigenlijk ook niet?
De PIC-katheter behoort tot de groep van de centraal veneuze katheters, maar deze katheter wordt in een perifeer bloedvat (bloedvat in de armen of de lies) geplaatst en opgeschoven tot de kathetertip in een groot bloedvat komt, dat centraal gelegen is (in de vena cava superior, richting het hart). Het verschil met de klassieke centraal veneuze katheter is dat deze al meteen in een groot bloedvat geplaatst wordt dat reeds centraal gelegen is. De weg die de klassieke centraal veneuze katheter moet afleggen is veel kleiner dan de weg die de PIC-katheter moet afleggen. We kunnen concluderen dat de PIC-katheter een centraal veneuze katheter is omdat het tipje van de katheter gesitueerd is in een groot veneus bloedvat.
Waarom is de PIC-katheter een ‘hot’ item geworden binnen de gezondheidszorg?
Wel, dat is te danken aan de vele voordelen die de katheter met zich meebrengt. Als zorgvrager kan je het dagelijks leven blijven verderzetten zonder al te veel hinder te ondervinden, mits enkele aanpassingen. De katheter heeft als grootste voordeel dat deze lange tijd (tot één jaar) ter plaatse kan blijven zitten. Verder kan de zorgvrager in de thuissetting behandeld worden en is een opname in een zorginstelling niet altijd noodzakelijk. Dit speelt ook een grote rol in het financiële aspect van het ziek zijn.
Naast deze voordelen is de plaatsing van de katheter ook een ingreep die van korte duur is. Dit houdt in dat de zorgvrager in de meeste gevallen enkele uren na de plaatsing het ziekenhuis mag verlaten. Dat wil echter niet zeggen dat de zorgvrager totaal geen hinder zal ondervinden. De katheter blijft steeds zichtbaar, wat voor sommige zorgvragers voor enige schaamte kan zorgen. Hiernaast zijn er ook activiteiten die een persoon met een PIC-katheter niet meer kan verderzetten, zoals gaan zwemmen vanwege het infectiegevaar.
"Hot item binnen de gezondheidszorg.”
De PIC-lijn in stijgende lijn?
In deze tijden wordt vaak gekozen voor een PIC-katheter. Sinds 2013 is er een forse stijging in de hoeveelheid plaatsingen van deze katheter. In 2013 waren er in het UZ Leuven reeds 554 plaatsingen dat geëvolueerd is in 2017 naar 1487 plaatsingen, verbazende cijfers toch?
Tot slot: zijn het de verpleegkundige taken die het gevaarlijk maken?
Jazeker, een goede kennis van het katheterbeleid (correcte benadering van de katheter) is een grote vereiste om het risico op infecties te reduceren. Infecties bij de PIC- katheter kunnen zich op twee manieren uiten. Er kan een infectie ontstaan aan het insteekpunt door een foutieve of onsteriele benadering tijdens de verzorging. Alsook kan er een infectie ontstaan van de bloedbaan zelf. Dit door de PIC- katheter bijvoorbeeld op een onsteriele wijze te spoelen waardoor er micro-organismen mee naar binnen dringen en op die manier infecties veroorzaken. Een infectie is nooit goed, dit betekent voor de patiënt (extra) opnamedagen in het ziekenhuis wat dan weer leidt tot extra kosten. Vaak moet er ook behandeld worden met antibiotica en in de slechtste gevallen moet de PIC-katheter zelfs verwijderd worden. Om infecties te vermijden is een goede opleiding dus zeker noodzakelijk.
Door de grote opmars van de PIC-katheter binnen de gezondheidszorg worden verpleegafdelingen dan ook vaker geconfronteerd met zorgvragers waarbij een PIC-katheter geplaatst werd. Veel verpleegkundigen kwamen voordien zelden of nooit in aanraking met deze katheter. Dit vereist van de verpleegkundige een uitbreiding van hun kennis.
Instructievideo
Om deze kennis te verbreden hebben wij een instructievideo ontworpen waarin de verzorging, bloedafname en verwijdering geïllustreerd worden aan de hand van een vast patroon: voorbereiding – uitvoering – nazorg. Deze video is tot stand gekomen door een intensieve samenwerking tussen verschillende deskundigen. Het heeft met andere woorden veel tijd en energie gevraagd om de technieken op een zo eenvoudig mogelijke en correcte manier te kunnen illustreren.
De video werd meerdere malen beoordeeld en opnieuw gefilmd tot de instructievideo een positief advies kreeg van deskundigen én deze dus online mocht gepubliceerd worden. Op die manier kunnen personen die de techniek niet kennen, deze snel en correct aanleren, op een eenvoudige en kosteloze manier. Een verpleegkundige of mantelzorger die onvoldoende kennis beheerst over de verzorging van deze katheter kan altijd de instructievideo raadplegen via de hyperlink https://www.youtube.com/watch?v=tvIdlrgkrfc&t=7s of door de QR-code te scannen.
Misschien is nu uw kennis al wat breder over deze katheter?
Heb je het gevoel van niet? Aarzel dan niet en raadpleeg ons scriptiebestand (“De verpleegkundige zorg rond een perifeer ingebrachte centraal veneuze katheter”) via de Vlaamse Scriptiebank.
Jill Dobbelaer en Rani Heungens
de Vlaamse Scriptie Prijs 2018
Bibliografie
3M. (2014). Nultolerantie voor kathetergerelateerde bloedstroominfecties: Tegadermâ CHG Chloorhexidinegluconaat IV verband [brochure]. Geraadpleegd op 10 april 2018 via http://solutions.3mnederland.nl/3MContentRetrievalAPI/BlobServlet?lmd=1…
3M. (2014). Securement without sacrifice [brochure]. Geraadpleegd via http://multimedia.3m.com/mws/media/872820O/picc-cvc-securement-systems-…
3M. (2016). PICC/CVC securement systems. [Afbeelding verband]. Geraadpleegd via https://www.3m.com/3M/en_US/company-us/all-3m-products/~/All-3M-Product…
Al-Raweshidy, Z., Piorkowska, M., & Yeong, K. (2013). Improving peripherally inserted central catheter care on a trauma and orthopaedics ward. BMJ journals, 2(1). doi: 10.1136/mbjquality.u464.w354
AngioDynamics. (2018). BioFlo PICC. [Afbeelding katheter]. Geraadpleegd via http://www.angiodynamics.com/products/bioflopicc
Arnoud, F., Curis, E., Potet, J., Teriitehau, C., Thome, A., Valbousquet, L.,…. Weber-Donat, G (2012). Peripherally inserted central catheter placement in cancer patients with profound trombocytopaenia: a prospective analysis. European society of radiology, 23(3). doi: 10.1007/s00330-013-2778-1
Becton, Dickinson and Company. (2018). BD Posiflushâ voorgevulde zoutoplossing: vasculaire toegangsapparatuur onderhouden. Geraadpleegd via https://www.bd.com/en-us/offerings/capabilities/syringes-and-needles/pr…
Boeykens, K. (2017). Verzorging van een PICC [protocol]. Sint-Niklaas: Algemeen Ziekenhuis Nikolaas.
Caso-Álvarez, V., Fernández-de-las-Peñas, C., Herrero-Montes, M., Palacios-Ceñ, D., Parás-Bravo, P., Paz-Zulueta, M., & Santibañez, M. (2016). Living with a peripherally inserted central catheter: the perspective of cancer outpatients- a qualitative study. Support care cancer, 1-9. doi: 10.1007/s00520-017-3815-4
Cassaro, S., & Gonzalez, R. (2017). Percutaneous central catheter (PICC). Geraadpleegd via https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459338/
Centers for Disease Control and Prevention (2017). Updated recommendations on the use of chlorhexidine-impregnated dressings for prevention of intravascular catheter- related infections. Geraadpleegd via https://www.cdc.gov/infectioncontrol/guidelines/bsi/c-i-dressings/consi…
CentralValleyMedical. (2012). Infusion therapy. [Afbeelding katheter]. Geraadpleegd via http://centralvalleymedical.blogspot.be/2012/01/infusion-therapy-5-thin…
Ceulemans, P. (2015). Procedure om te optimaliseren en verbeteren van de zorg om kathetergerelateerde infecties te vermijden en complicaties/ incidenten met de PIC-katheter te voorkomen [protocol]. Brussel: Universitair Ziekenhuis Brussel.
Chopra, V., Krein, SL., Kuhn, L., Ratz, D. (2015). Use of designated nurse picc teams and clabsi prevention practices among U.S. hospitals: a survey-based study. Journal of patient safety, 0(0). doi: 10.1097/PTS.0000000000000246
Chopra, V., Maki, D.G., O’Horo, J.C., Rogers, M.A.M., Safdar, N. (2013). The Risk of Bloodstream Infection Associated with Peripherally Inserted Central Catheters Compared with Central Venous Catheters in Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis. Infection Control and Hospital Epidemiology, 34(9), 908-918. doi: 10.1086/671737
Cotogni, P., & Pittiruti, M. (2014). Focus on peripherally inserted central catheters in critically ill patients. World journal of critical care medicine, 3(4), 80-95. doi: 10.5492/wjccm.V3.i4.80
CR BARD. (2018). PowerPICC [Afbeelding katheter]. Geraadpleegd via http://www.bardaccess.com/products/nursing/powerpicc
CR Bard. (2018). Verpleeg PICC’S. Geraadpleegd via http://www.bardaccess.com/products/nursing/powerpicc
Declerq, A., Van Parijs, M. (2017). Incidentie van bloedsteam infections (CRBSI+CLABSI) bij centraal veneuze katheters geplaatst bij volwassen patiënten op de bedhold van het UZ Gent: een nulmeting (Masterproef, Universitair Ziekenhuis Gent, België). Geraadpleegd via https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/349/954/RUG01-002349954_2017_000…
Evangelos, K. (2015). PICC lines. To tunnel or not? JAVA, 20(4), 262. doi: 10.1016/j.java2015.10.078
Fieuws, S., Goossens, G.A., Janssens, C., Jérôme, M., Moons, P., Peetermans, W.E.,… Stas, M. (2013). Comparing normal saline versus diluted heparin to lock non-valved totally implantable venous access devices in cancer patients: a randomised, non-inferiority, open trial. Annals of Oncology, 24(7), 1892-1899. doi: 10.1093/annonc/mdt114
Ghekiere, V., Nelissen, G., Vander Stockt, D., & Wouters, R. (2013). Infusiebeleid voor verpleegkundigen (12e ed.). Leuven: Acco.
Goossens, L. (2018). Intraveneuze katheters: praktijkgids voor een kwaliteitsvolle en multiprofessionele aanpak (1e ed.). Leuven: Acco.
Goovaerts, E., Jansens, H., & Van Laer, F. (2012). Surveillance van complicaties bij PICC-katheters bij volwassenen op niet-intensieve zorgenafdelingen. NOSO info, 16(3).
Hompes, D. (2018, mei). Evoluties in katheterbeleid: welkom en historiek. Voordracht gepresenteerd op het katheterteamsymposium, Associatie KUL, Leuven (België).
https://www.uzgent.be/nl/home/Lists/PDFs%20patienteninformatiefolders/P…
Interrad medical. (2018). SecurAcath for the life of the line. Geraadpleegd via http://www.securacath.com/product
Jain, K., Karapetis, C.S., Kumar, R., Patel, G.S., Pellegrini,L., Slavotinek, J.,… & Strickland, A.H. (2013). Comparison of peripherally inserted central venous catheters (PICC) versus subcutaneously implanted port-chamber catheters by complication and cost for patients receiving chemotherapy for non-hematological malignancies. Support care cancer, 22(1), 121-128. doi: 10.1007/s00520-013-1941-1
Jan Yperman Ziekenhuis. (2017). Infobrochure PICC- thuisverpleegkundigen [brochure]. Geraadpleegd op 10 april 2018 via http://www.yperman.net/images/filelib/92.013n170706.pdf
Lo Priore, E., Fliedner, M., Heverhagen, J., Novak, U., Marschall, J. (2017). The role of a surveillance programme for introducing peripherally inserted central catheters: a 2-year observational study in an academic hospital. Swiss medical weekly. doi: 10.4414/smw.2017.14441
Maneschijn, M., & Van Boxtel, T. (2017). De PICC: verpleegkundige techniek. Nurse Academy, 3, 31-36.
Medical Europa. (z.d.). Reductie infectierisico met Biopatchâ. Geraadpleegd via http://www.medica-europe.com/producten/ic-anesthesie-neonatologie/reduc…
Medical Specialties Distributors. (2016). Biopatch protective disc [Afbeelding Biopatch]. Geraadpleegd via https://msdonline.com/Catalog/HME-DME/Patient-Care-Supplies/Wound-Care/…
MedicalMonks. (2017). Statlock PICC plus stabilisation device [Afbeelding Statlock]. Geraadpleegd via https://medicalmonks.com/product/statlock-picc-plus-stabilization-devic…
Noppen, M. (2016). Informatie voor de patiënt: uw picc-katheter. Geraadpleegd via http://patinfo.uzbrussel.be/folder/oncologie/uw_PICC_kath.pdf
Ommelander Ziekenhuis Groningen. (2016). Inbrengen van een centraal veneuze katheter PICC-lijn [brochure]. Geraadpleegd op 11 oktober 2017 via http://docplayer.nl/51015521-Inbrengen-van-een-centraal-veneuze-kathete…
Oosterlynck, B., De Knock, J., Bouckhout, P. (2015). Dringende medische hulpverlening door verpleegkundigen: handboek voor de acute zorg (16e ed.). Leuven: Acco.
Opilla, M. (2017). Peripherally Inserted Central Catheter Experience in Long-Term Home Parenteral Nutrition Patients. The Journal of the Association for Vascular Access, 22(1), 42-45. doi: 10.1016/j.java.2016.12.001
Ortega, B., van der Meer, R., van der Plas, A. (2016). Vasculaire Interventie. Geraadpleegd via http://www.startpuntradiologie.nl/coschappen/chirurgie/vasculair/vascul…
PICC-teams. (2011). SecurAcath VS Statlock dressing change [Afbeelding SecurAcath]. Geraadpleegd via http://piccteam.se/skötsel%20och%20hantering%20av%20picc%20och%20midlin…
Steffens, E. (2017). Intraveneuze antibioticatherapie: in opmars in de thuiszorg. Thuis verplegen, 2, 15-18.
Tetsuji, F. (2013). Risks associated with peripherally inserted central catheters. The Lancet, 382(9902), 1399. doi: 10.1016/S0140-6736(13)62206-0
Tidi Products. (2015). Grip-lok. [Afbeelding Grip-lok]. Geraadpleegd via https://mcarthurmedical.com/sites/default/files/Grip-Lok-Brochure%20201…
Trombusstichting. (2018). Trombose arm. Geraadpleegd via https://www.trombosestichting.nl/trombose/soorten-trombose/trombose-arm/
Universitair Medisch Centrum Utrecht. (2015). Centraal veneuze lijn: PICC lijn, een speciaal infuus [brochure]. Geraadpleegd op 5 oktober 2017 via https://www.hetwkz-kind.nl/folders/picc-lijn/
Universitair Ziekenhuis Gent. (2015). PICC: perifeer ingebrachte centraal veneuze katheter [brochure]. Geraadpleegd via
Universitair Ziekenhuis Leuven. (2016). Onderhoud van een perifeer ingebrachte centrale
katheter (PICK) en midline katheter [brochure]. Geraadpleegd op 13 oktober 2017 via https://www.uzleuven.be/nl/brochure/700759
van der Plas, A. (2017). Vasculaire interventie [Afbeelding Seldinger techniek]. Geraadpleegd via http://www.startpuntradiologie.nl/coschappen/chirurgie/vasculair/vascul…;
Van Loghum, B.S. (2013). Centraal veneuze katheters: complicaties, postoperatieve controle en dagelijkse verzorging. BijZijn XL, 6(9), 12-15. doi: 10.1007/s12632-013-0113-3
Vos, N. (2015). Vasculaire toegang voor hemodialyse. [Afbeelding venen arm]. Geraadpleegd via http://hlk.nielsvos.com/ziektebeelden/hdtoegang
Vygon. (2015). Peripherally inserted central venous catheter: lifecath PICC & maxflo CT [brochure]. Geraadpleegd via http://www.vygon.be/nl
Ziekenhuis Gelderse Vallei. (2018). Harttamponade. Geraadpleegd via https://www.geldersevallei.nl/patient/aandoeningen/harttamponade
