Hoe leggen de media ons het complexe Midden-Oosten uit?

Ruben
Van Nimmen

Saoedi-Arabië tegenover Qatar in de Golfcrisis… en in de media.

Het Midden-Oosten: begrijpt u er nog iets van? Dagelijks komt die onrustige regio in het nieuws met complexe nieuwe ontwikkelingen in nog complexere conflicten en crises. Het is moeilijk de verschillende verhoudingen tussen de partijen uit elkaar te houden en nog moeilijker de volgende ontwikkelingen te voorzien. Er zijn veel internationale spelers met uiteenlopende belangen.

Hoe kunnen wij dan die ingewikkelde conflicten en crises begrijpen?

De nieuwsmedia lijken daarvoor geknipt. Dagelijks zenden talloze medianetwerken nieuwsberichten de wereld in. Maar de media worden vaak verweten politiek gekleurd te zijn, en de lezer bepaalde ideeën over een nieuwsfeit op te dringen. In België is dat zo, in de rest van de wereld is dat niet anders. Maar in welke mate kleuren de nieuwsmedia dan de gebeurtenissen in het Midden-Oosten? En hoe?

Om die moeilijke vraag te beantwoorden dienen we een bepaalde crisis te kiezen en te onderzoeken, zoals de Golfcrisis van 2017-2018. Begin juni 2017 verbroken Saoedi-Arabië, Bahrein, de Verenigde Arabische Emiraten en Egypte alle diplomatieke en politieke contacten met buurland Qatar. Andere landen in de regio volgden al snel en beschuldigden Qatar financiële steun te bieden aan terroristische organisaties en zo het vredesproces in het Midden-Oosten te boycotten. Eveneens sloot Saoedi-Arabië de enige Qatarese landsgrens, alsook het luchtruim, waardoor vluchten van Qatar Airways tot vandaag vertraging oplopen.

Welke impact heeft deze crisis eigenlijk?

Sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw werken de golfstaten Saoedi-Arabië, Bahrein, Koeweit, de Verenigde Arabische Emiraten, Oman en Qatar samen in de GCC: de Gulf Cooperation Council. Die organisatie kan vergeleken worden met de Europese Unie, waarin de zes golfstaten proberen meer samenwerking op economisch, sociaal, cultureel en politiek vlak te verzekeren. Dankzij hun olievelden zijn de golfstaten zeer welvarend, en zijn ze samen een van ’s werelds grootste economische spelers. Een totaal conflict in de Arabische Golf kan dus rampzalig zijn voor de wereldeconomie.

Saoedi-Arabië en co beschuldigen Qatar dus van staatssteun aan terreurorganisaties in Syrië, Jemen, Libië, Irak, … maar Qatar ontkent dat. Het is meteen duidelijk dat de twee landen lijnrecht tegenover elkaar staan. Ze hebben andere ideeën over het vredesproces in de regio, steunen beide andere staten en regimes, en hebben een andere toekomstvisie. In de media kunnen we een beeld krijgen van die twee verschillende ideologieën.

Tegenstrijdige ideologieën in de media

Om terug te komen op de vraag die hierboven werd gesteld (In welke mate en hoe kleuren de nieuwsmedia hun nieuwsberichten?) moet de berichtgeving worden geanalyseerd. Daarvoor selecteren onderzoekers een aantal nieuwsartikelen rond een bepaald thema (de GCC-crisis) van een of meer nieuwsnetwerken. Om goed het verschil te zien tussen de berichtgeving van de twee kampen in het conflict werd in dit onderzoek zowel een Saoedisch als een Qatarees netwerk gekozen: Alarabiya voor Saoedi-Arabië en het iets bekendere Aljazeera voor Qatar. Na een uitgebreide analyse op verschillende vlakken viel het op dat elk netwerk andere informatie benadrukt, terwijl ze bepaalde aspecten van de crisis opvallend onderbelichten. Het opvallendste voorbeeld was dat Alarabiya zei dat de Qatarese economie zware klappen kreeg door de crisis, terwijl Aljazeera volhield dat Qatar’s economie sterk genoeg is om de crisis te overleven.

Het onderzoek heeft mooi aangetoond hoe de media een bericht zo kunnen bewerken dat het de lezer een bepaalde richting geeft. Het spoort ons aan steeds kritisch te zijn over wat we lezen en de media van de tegenpartij door te nemen om zo een vollediger, genuanceerder beeld van de situatie te krijgen. Dat kan ons helpen de bomen door het complexe Midden-Oosters bos te zien.

 

 

 

 

Bibliografie

  1. Barnett, M., & Gause F. G. (1998). Caravans in Opposite Directions: Society, State and the Development of a Community in the Gulf Cooperation Council. In E. Adler, & M. Barnett (Eds.). Security Communities (pp. 161-197). Cambridge, UK: University Press.
  2. Beiser, E. (2016, December 13). Turkey's crackdown propels number of journalists in jail worldwide to record high. Committee to Protect Journalists. Retrieved from https://cpj.org/reports/2016/12/journalists-jailed-record-high-turkey-c…
  3. Bell, A. (1996). The Language of News Media. Oxford, UK: Blackwell Publishers.
  4. Bell, A. & Garrett, P. (1998). Media and discourse: a critical overview. In A. Bell & P. Garrett (Eds.), Approaches to Media Discourse (pp. 1-20). Oxford, UK: Edinburgh University Press.
  5. Bell, A. & Garrett, P. (Eds.). (1998). Approaches to Media Discourse. Oxford, UK: Edinburgh University Press.
  6. Carpentier, N. (2008). Dichotomized media discourses of war. In N. Carpentier, & E. Spinoy (Eds.), Discourse Theory and Cultural Analysis (pp. 29-53). Cresskill, USA: Hampton Press Inc.
  7. Carpentier, N., & Spinoy, E. (Eds.). (2008). Discourse Theory and Cultural Analysis. Cresskill, USA: Hampton Press Inc.
  8. Çetinoğlu, N. (2010). The Gulf Cooperation Council (GCC) after U.S. led Invasion of Iraq: Toward a Security Community? Review of International Law and Politics, 6(24), 91-114.
  9. Chlorine likely used in February attack in Syria's Idlib: OPCW. (2018, May 16). TRT World. Retrieved from https://www.trtworld.com/mea/chlorine-likely-used-in-february-attack-in…
  10. Chowers, E. (2018, April 18). Israel at 70: Why democracy is now in retreat. Middle East Eye. Retrieved from http://www.middleeasteye.net/columns/israel-70-years-independence-1948-…
  11. Cohen, Z., Gaouette, N, & Smith-Spark, L. (2017, July 12). No breakthrough in Gulf crisis as Tillerson extends trip. CNN. Retrieved from https://edition.cnn.com/2017/07/12/middleeast/tillerson-qatar-diplomati…
  12. Deslypere, T. (2016). Partijdige Media? Een Critical Discourse Analysis (CDA) van de Syrische burgeroorlog op basis van de NYT en de WP (Unpublished master’s thesis). KU Leuven, Leuven.
  13. DeYoung, K., & Nakashima, E. (2017, July 16). UAE orchestrated hacking of Qatari government sites, sparking regional upheaval, according to U.S. intelligence officials. The Washington Post. Retrieved from https://www.washingtonpost.com/world/national-security/uae-hacked-qatar…
  14. De Rycker, A., & Don, Z. M. (Eds.). (2013). Discourse and crisis, critical perspectives. Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins Publishing.
  15. Don, Z. M., Lean, M. L., & Fernandez, P. R. (2013). Polarization in the media representation of terrorism crises. In A. De Rycker & Z. M. Don (Eds.), Discourse and crisis, critical perspectives (pp. 435-461). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins Publishing.
  16. Strength in unity: making the GCC the sixth largest economy in the world. (2016). EY. Retrieved from http://www.ey.com/em/en/newsroom/news-releases/news-ey-gcc-could-become…
  17. Fairclough, N. (1995). Critical Discourse Analysis, The critical study of language. Longman Group Ltd.
  18. Fairclough, N. (2015). Language and Power. New York, USA: Routledge.
  19. Fowler, R. (1991). Language in the News: Discourse and Ideology in the Press. London, UK: Routledge.
  20. Freedom of the Press 2017 Qatar. (n.d.). Freedom House. Retrieved from https://freedomhouse.org/report/freedom-press/2017/qatar
  21. Freedom of the Press 2017 Saudi Arabia. (n.d.). Freedom House. Retrieved from https://freedomhouse.org/report/freedom-press/2017/saudi-arabia
  22. Gilboa, E. (2006). Media and International Conflict. In J. Oetzel, & S. Ting-Toome (Eds.), The Sage Handbook of Conflict Communication: Integrating Theory, Research, and Practice (pp. 595-626). Thousand Oaks, USA: Sage.
  23. Gordon, P., Yadlin, A., Heistein, A. (2017). The Qatar Crisis: Causes, Implications, Risks, and the Need for Compromise
  24. Gulf Cooperation Council (GCC) (n.d.). Encyclopaedia Britannica. Retrieved from http://academic.eb.com/levels/collegiate/article/Gulf-Cooperation-Counc…
  25. Hassan, I. K. (2014). GCC's 2014 Crisis: Causes, Issues and Solutions. In M. Chabkoun (Ed.), Gulf Cooperation Council's Challenges and Prospects (pp. 78-86). Doha, Qatar: AlJazeera Center for Studies
  26. Hyland, K. & Paltridge, B. (Eds.). (2013). The Bloomsbury Companion to Discourse Analysis. London, UK: Bloomsbury Academic.
  27. Iggers, J. (1999). Good News, Bad News: Journalism Ethics and the Public Interest. Boulder, USA: Westview Press.
  28. Keen, S. (1986). Faces of the Enemy. New York, USA: Harper and Row.
  29. Kong, K. (2009). Media discourse. In J. Renkema (Ed.), Discourse, of Course, an overview of research in discourse studies (pp. 253-273). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.
  30. Kraidy, M. M. (2006). Hypermedia and Governance in Saudi Arabia. [Special issue] Command Lines: The Emgergence of Governance in Global Cyberspace. Retrieved from http://repository.upenn.edu/asc_papers/187
  31. List of demands on Qatar by Saudi Arabia, other Arab nations. (2017, June 23). AP News. Retrieved from https://apnews.com/3a58461737c44ad58047562e48f46e06
  32. Miles, H. (2005). Al-Jazeera, The Inside Story of the Arab News Channel that is Challenging the West. New York, USA: Grove Press.
  33. Montgomery M. (2013). Discourse and the news. In K. Hyland & B. Paltridge (Eds.), The Bloomsbury Companion to Discourse Analysis (pp. 213-227). London, UK: Bloomsbury Academic.
  34. Naheem, M. A. (2017). The dramatic rift and crisis between Qatar and the Gulf Cooperation Council (GCC) of June 2017, International Journal of Disclosure and Governance, 14(4), 265-277.
  35. OPEC Share of World Crude Oil Reserves 2016 (n.d.). Retrieved December 15, 2017, from http://www.opec.org/opec_web/en/data_graphs/330.htm
  36. Organizational Structure (n.d.). Retrieved December 21 2017, from http://www.gcc-sg.org/en-us/AboutGCC/Pages/OrganizationalStructure.aspx
  37. Pompeo says US stands with Israelis, Saudis against Iran. (2018, April 29). The Washington Post. Retrieved from https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/pompeo-in-saudi-arabia…
  38. Pompeo’s Message to Saudis? Enough Is Enough: Stop Qatar Blockade. (2018, April 28). The New York Times. Retrieved from https://www.nytimes.com/2018/04/28/world/middleeast/mike-pompeo-saudi-a…
  39. Ponniah, K. (2017, June 8). Qatar crisis: Can Al Jazeera survive? BBC. Retrieved from http://www.bbc.com/news/world-middle-east-40187414
  40. Qatar crisis: what you need to know. (2017, July 19). BBC. Retrieved from http://www.bbc.com/news/world-middle-east-40173757 
  41. Qatar rift: Saudi, UAE, Bahrain, Egypt cut diplomatic ties. (2017, June 5). CNN. Retrieved from http://edition.cnn.com/2017/06/05/middleeast/saudi-bahrain-egypt-uae-qa…;
  42. Qatar row: Economic impact threatens food, flights and football. (2017, June 5). BBC. Retrieved from http://www.bbc.com/news/business-40156029
  43. Qatar row: Trump urges Arab unity in call to Saudi Arabia's King Salman. (2017, June 7). BBC. Retrieved from http://www.bbc.com/news/world-middle-east-40182599
  44. Qatar's blockade in 2017, day by day developments (n.d.). Aljazeera. Retrieved from https://www.aljazeera.com/news/2017/10/qatar-crisis-developments-octobe…
  45. Renkema, J. (Ed.). (2009). Discourse, of Course, an overview of research in discourse studies. Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.
  46. Richardson, J. (2007). Analysing newspapers an approach from critical discourse analysis. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan.
  47. Robbins, J. (2017, June 9). Qatar crisis: the deep diplomatic tensions behind the row. BBC. Retrieved from http://www.bbc.com/news/world-middle-east-40200927
  48. Sociolinguistics (n.d.). Encyclopaedia Britannica. Retrieved from https://www.britannica.com/science/sociolinguistics
  49. Taylor, P. M. (1995). Munitions of the Mind: A History of Propaganda from the Ancient World to the Present Era. Manchester, UK: Manchester University Press.
  50. The Charter. (n.d.). Secretariat General of the Gulf Cooperation Council. Retrieved from http://www.gcc-sg.org/en-us/AboutGCC/Pages/Primarylaw.aspx
  51. The Role of Media in the GCC Crisis: Hacking, Free Press, and their Implications. (2017, July 19). Arab Center DC. Retrieved from http://arabcenterdc.org/events/gcc-crisis-targeting-media/
  52. Timeline of Qatar-GCC disputes from 1991 to 2017 (2017, June 9). Aljazeera. Retrieved from http://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/06/timeline-qatar-gcc-di…
  53. Van Dijk, T. (1998). Opinions and ideologies in the press. In A. Bell & P. Garrett (Eds.), Approaches to Media Discourse (pp. 21-63). Oxford, UK: Edinburgh University Press.
  54. Van Dijk, T. (2011). Introduction: The Study of Discourse. In T. Van Dijk (Ed.), Discourse Studies: a multidisciplinary introduction (pp. 1-7). Los Angeles, USA: Sage.
  55. Van Dijk, T. (Ed.). (2011). Discourse Studies: a multidisciplinary introduction. Los Angeles, USA: Sage.
  56. Van Leeuwen, T (2009). Critical Discourse Analysis. In Renkema, J. (Ed.), Discourse, of course, an overview of research in discourse studies (pp. 277-292). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.
  57. Weischenberg, S. (1995). Journalistik: Theorie und praxis aktueller medienkommunikation. Opladen, Germany: WDV.
  58. Who we are (n.d.). Aljazeera. Retrieved from https://www.aljazeera.com/aboutus/
  59. Witte, E. (2002). Media en politiek: een inleiding tot de literatuur. Brussels, Belgium: VUB Press.
  60. Wodak, R. (2013). Critical Discourse Analysis. In K. Hyland & B. Paltridge (Eds.), The Bloomsbury Companion to Discourse Analysis (pp. 38-53). London, UK: Bloomsbury Academic.
  61. من نحن (n. d.). الجزيرة. Retrieved from http://www.aljazeera.net/portal/pages/%D8%B4%D8%A8%D9%83%D8%A9-%D8%A7%D…
  62. الريال القطري يهبط لمستوى قياسي جديد أمام الدولار (2017, June 9). Alarabiya. Retrieved from https://www.alarabiya.net/ar/aswaq/financial-markets/2017/06/09/%D8%A7%…
  63. خبير: اقتصاد قطر يتمتع باحتياطيات ضخمة (2017, June 7). Aljazeera. Retrieved from http://www.aljazeera.net/news/ebusiness/2017/6/7/%D8%AE%D8%A8%D9%8A%D8%…
  64. الخطوط القطرية مهددة بخسارة 30% من إيراداتها (2017, June 11). Alarabiya. Retrieved from https://www.alarabiya.net/ar/aswaq/companies/2017/06/11/%D8%A7%D9%84%D8…
  65. الأرباح السنوية للخطوط القطرية ترتفع 22% (2017, June 12). Aljazeera. Retrieved from http://www.aljazeera.net/news/ebusiness/2017/6/12/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8…
  66. ماكرون سيلتقي بشكل منفصل ولي عهد أبوظبي وأمير قطر (2017, June 15). Alarabiya. Retrieved from https://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/2017/06/15/%D9%85%D8%A7%D9%…
  67. الإليزيه يتراجع عن خبر لقاءات ماكرون بقادة خليجيين (2017, June 15). Aljazeera. Retrieved from http://www.aljazeera.net/news/arabic/2017/6/15/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%84…
  68. أميركا: قطر تراجع قائمة مطالب دول المقاطعة (2017, June 25). Alarabiya. Retrieved from https://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/gulf/2017/06/25/%D8%A3%D9%8…
  69. تيلرسون: بعض مطالب دول الحصار صعبة التنفيذ (2017, June 25). Aljazeera. Retrieved from http://www.aljazeera.net/news/arabic/2017/6/25/%D8%AA%D9%8A%D9%84%D8%B1…
  70. أمير قطر: مستعدون لحل الأزمة بالحوار.. دون إملاءات (2017, August 3). Alarabiya. Retrieved from https://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/gulf/2017/08/03/%D8%A3%D9%8…
  71. أمير قطر: ما حدث قوّانا ودفعنا للمزيد من العمل (2017, August 2). Aljazeera. Retrieved from http://www.aljazeera.net/news/arabic/2017/8/2/%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%B1-…
  72. العتيبة: قطر تحولت إلى قوة هدم في المنطقة (2017, August 29). Alarabiya. Retrieved from https://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/gulf/2017/08/29/%D9%8A%D9%8…
  73. العتيبة: لسنا وراء اختراق وكالة الأنباء القطرية (2017, August 29). Aljazeera. Retrieved from http://www.aljazeera.net/news/arabic/2017/8/29/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AA…
  74. لافروف في الكويت لمحاولة لحلحلةَ أزمة قطر (2017, August 28). Alarabiya. Retrieved from https://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/gulf/2017/08/28/%D9%84%D8%A…
  75. لافروف يلتقي أمير الكويت ويؤكد دعم وساطته الخليجية (2017, August 28). Aljazeera. Retrieved from http://www.aljazeera.net/news/arabic/2017/8/28/%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%B1…
  76. العلاقة مع إيران أحد أسباب أزمة قطر مع محيطها العربي (2017, October 3). Alarabiya. Retrieved from https://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/gulf/2017/10/03/%D8%A7%D9%8…
  77. أمير قطر يستقبل وزير الخارجية الإيراني (2017, October 3). Aljazeera. Retrieved from http://www.aljazeera.net/news/arabic/2017/10/3/%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%B1…
  78.  

Download scriptie (1.02 MB)
Universiteit of Hogeschool
KU Leuven
Thesis jaar
2018
Promotor(en)
Houssine Id-Youss