e-VOTO: ontwikkelen van een gevalideerd digitaal meetinstrument in kader van valpreventie

Ruben
Haelewyn

Ongeveer dertig procent van de thuiswonende oudere personen valt minstens één keer per jaar. Gezien de steeds toenemende vergrijzing van de bevolking zal dit probleem in de eerstelijnsgezondheidszorg toenemen. Hierdoor wordt efficiënt werken nog belangrijker. Digitalisering van de gezondheidszorg biedt een oplossing voor het efficiënter werken. Het digitaliseren van assessments hoort hierbij. Zorgverleners gebruiken assessmenttools of meetinstrumenten om de gezondheidssituatie van een cliënt in te schatten als basis voor een kwaliteitsvolle zorg. Eén van deze meetinstrumenten is de Valrisico’s Opsporen in de Thuissituatie van de Oudere persoon of kortweg de VOTO-score. Een digitale versie van dit meetinstrument, dat voldoet aan de huidige eisen van de gezondheidszorg, is noodzakelijk.

Binnen deze bachelorproef worden er kwaliteitsvolle adviezen geformuleerd om een digitaal prototype van de VOTO te ontwikkelen.

 

Vergrijzing van de bevolking

Binnen onze maatschappij nemen oudere personen een belangrijke plaats in. Nooit eerder werden zoveel mensen oud. Dit komt door de toenemende welvaart, de verbetering van medische kennis en de evolutie van technologieën. Ook zal de komende jaren een verdere vergrijzing van de bevolking plaatsvinden. Ondanks de toename van de verschillende ouderenvoorzieningen, zijn er lange wachtlijsten bij de Vlaamse woonzorgcentra. Hiervoor biedt thuiszorg een oplossing.

 

Thuiszorg

Thuiszorg betreft  ‘de  hulp-  en  dienstverlening die  er  specifiek  op  gericht  is  de gebruiker te handhaven in zijn natuurlijke thuismilieu’. Het gezondheids- en welzijnsbeleid heeft als doel om de kwaliteit van leven bij de bevolking te verhogen. Momenteel heerst de overtuiging dat de kwaliteit van leven bij oudere personen kan verbeterd worden door een zo optimaal mogelijke thuiszorg aan te bieden, zijnde thuiszorg op maat van de zorgvrager.

 

Valincidenten bij thuiswonende oudere personen

Onderzoek toont aan dat de valproblematiek bij thuiswonende oudere personen ook in Vlaanderen een vaak voorkomend probleem is. Bij oudere personen kan een valpartij veroorzaakt worden door meerdere risicofactoren, waaronder obstakels in de woonomgeving van de oudere persoon.

 

Valrisicofactoren en ergotherapie

Een hulpverlener die een bijdrage kan leveren bij het verminderen van de valrisicofactoren, is de ergotherapeut. De ergotherapeut legt de focus op het ‘mogelijk maken van het handelen in de context’ en zorgt ervoor dat de persoon zijn taken en rollen binnen de maatschappij kan opnemen. Zo kijkt hij samen met de oudere persoon hoe deze bijvoorbeeld nog zelfstandig kan blijven wonen in zijn vertrouwde woning of hoe de oudere persoon nog veilig op vriendenbezoek kan gaan.

 

Het meetinstrument, de VOTO-score

Binnen de woonomgeving van de oudere persoon zijn er heel wat factoren die het risico op vallen kunnen vergroten. Het is daarom van belang dat de oudere persoon zich hiervan bewust is. Bestaande meetinstrumenten zoals de VOTO-score sporen de valrisico’s op in de thuisomgeving van de oudere persoon. Er wordt nagegaan waar de risicovolle situaties om te vallen zich bevinden. Deze kunnen nadien aangepakt worden.

 

Een elektronische VOTO-score, waarom?

Meer en meer zal er binnen de gezondheidszorg digitaal gecommuniceerd worden, zowel in de communicatie naar de cliënt toe als onderling tussen de verschillende zorgverleners. Hieraan voldoet de papieren versie niet meer. Wel zal de papieren versie van de VOTO-score als basis gebruikt worden bij het ontwikkelen van een digitale versie.

 

Wat zijn de voordelen van een elektronische versie?

Een elektronische versie van de VOTO-score kan zodanig ontworpen worden zodat de ergotherapeut deze gemakkelijk, efficiënt, maar ook sneller kan gebruiken. Hierbij spelen een eenvoudige login, tijdswinst door digitaliseren en het betrekken van de noden van de ergotherapeut in de tool een rol. Binnen deze tool zal er ook rekening worden gehouden met de oudere persoon. Illustraties en foto’s zullen het afnemen van dit elektronisch meetinstrument duidelijk en overzichtelijk maken voor de oudere persoon. Ook zal de terminologie op maat van de cliënt worden geformuleerd en weergegeven. Als laatste kunnen er ook extra mogelijkheden worden toegevoegd aan deze tool. Bijvoorbeeld het automatisch berekenen van de score en het automatisch detecteren van valrisicofactoren binnen de woning van de oudere persoon. Verder kan een overzichtelijke vooropgestelde adviezenlijst in de elektronische tool tijdswinst voor de ergotherapeut opleveren. Als laatste zouden er andere valrisicofactoren kunnen worden opgenomen binnen deze tool. Hierdoor zullen niet alleen valrisicofactoren binnen de omgeving opgenomen worden, maar zouden ook andere factoren die het risico op vallen vergroten, zoals valangst, medicatiegebruik en het gezichtsvermogen kunnen opgenomen worden.

 

Waarmee zal er rekening moeten worden gehouden?

Beveiliging van deze elektronische tool zal zeker een must zijn. Dit om de privacy van de oudere persoon te respecteren, maar ook omdat er hieromtrent een wettelijk kader bestaat. Ook zal ervoor gezorgd moeten worden dat de ergotherapeut voldoende uitleg verleent aan de oudere persoon over deze elektronische tool. Dit doordat oudere personen vaak minder vertrouwd zijn met en minder kennis hebben van de digitale wereld.

Bibliografie

  1. Agentschap zorg en gezondheid Vlaanderen (2017).  Synthesetekst eerstelijnsconferentie. Geraadpleegd op 24 april 2017 via https://www.zorg-en-gezondheid.be/sites/default/files/atoms/files/Synth…
  2. Beurskens, S., Van Engelen, E., Lemmens, J., Wolters, P., Swinkels, R. (2010). Het gebruiken van meetinstrumenten. Onderwijs en gezondheidszorg , 1 – 5.
  3. Beurskens, S., Van Peppen, R., Stutterheim, E., Swinkels, R., Wittinck, H. (2008). Meten in de praktijk, stappenplan voor het gebruik van meetinstrumenten in de gezondheidszorg. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
  4. Boelens, C., Hekman, EE., Verkerke, GJ. (2013). Risk factors for falls of older citizens. Technology and Health Care 2013, 21, 521–533. DOI 10.3233/THC-130748
  5. Buijink, A. W. G., Visser, B. J., & Marshall, L. (2013). Medical apps for smartphones: lack of evidence undermines quality and safety. Evidence Based Medicine, 18(3), 90–92. https://doi.org/10.1136/eb-2012-100885
  6. Centers for Disease Control and Prevention (2005). Check for safety: A home fall prevention checklist for older adults. Geraadpleegd op 29 september 2017 via https://www.cdc.gov/HomeandRecreationalSafety/pubs/English/booklet_Eng_…
  7. Clegg, A., Young, J., Iliffe, S., Rikkert, M. O., & Rockwood, K. (2013). Frailty in elderly people. In The Lancet (Vol. 381, pp. 752–762). Lancet Publishing Group.
  8. Close, J., Ellis, M., Hooper, R., Glucksman, E., Jackson, S., Swift, C. (1999). Prevention of falls in the elderly trial (PROFET): a randomised controlled trial. The Lancet, 353, 93–97.
  9. De Coninck, L. (2008). Ergotherapie in de gerontologie: basishandboek voor kwaliteitsvolle hulpverlening. Leuven: uitgeverij acco.
  10. De Coninck, L. (20. Zonder vallen en opstaan: ergotherapeutische praktijkrichtlijn aangaande valpreventie bij thuiswonende oudere personen. Leuven: Acco.
  11. De Coninck, L., Aertgeerts, B., Declercq, A. (2016). De impact van informatietechnologie op de gezondheidszorg van de kwetsbare oudere in de eerste lijn. Geraadpleegd op 23 april 2017 via https://steunpuntwvg.be/images/rapporten-en-werknotas/3a1-informatietec…
  12. De Coninck, L., Bekkering, G., Bouckaert, L., Declercq, A., Graff, M., Aertgeerts, B. (2017). Home and Community-Based Occupational Therapy Improves Functioning in Frail Older People: A systematic review. The American Geriatrics Society 2017. DOI: 10.1111/jgs.14889
  13. De Maeseneer, Jan, Aertgeers, B., De Lepeleire, J., Remmen, R., & Devroey, D. (2015). Together we change! HUISARTS NU.
  14. Dejaeger, E., Geeraerts, A., Coussement, J., Milisen, K. Preventie van valincidenten bij thuiswonende ouderen: een kostenbesparende interventie? Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 2008, 39, 164-167.
  15. Eden KB, Totten AM, Kassakian SZ, Gorman PN, McDonagh MS, Devine B, Pappas M, Daeges M, Woods S, Hersh WR. Barriers and facilitators to exchanging health information: a systematic review. Int J Med Inform. 2016 Apr;88:44-51. doi: 10.1016/j.ijmedinf.2016.01.004. Epub 2016 Jan 24.
  16. Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen (2017). Blijf Op Eigen Benen Staan. Geraadpleegd op 29 september 2017 via www.valpreventie.be/Portals/Valpreventie/Documenten/thuis/EVV_Checklist…
  17. Expertisecentrum Val-en fractuurpreventie Vlaanderen (20. Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen. Opgehaald van Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen: http://www.valpreventie.be/
  18. Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (2017). Organisatie van zorg voor chronisch zieken in België: ontwikkeling van een position paper. Geraadpleegd op 25 april 2017 via https://kce.fgov.be/sites/default/files/page_documents/KCE_190A_organis…
  19. Federatie vrije beroepen (2017). Interdisciplinaire samenwerking tussen zelfstandige zorgverstrekkers in de eerstelijnsgezondheidszorg. Geraadpleegd op 6 december 2017 via https://vbzv.be/sites/default/files/public_downloads/rapport%20interdis…
  20. Ganz, D.A., Bao, Y., Shekelle, P.G., Rubenstein, L.Z. (2007) Will my patient fall? The Journal of the American Medical Associatioin, 3;297(1):77-86.
  21. Geenen, K. (2014). Begripsbepaling van de groep ouderen (Herz. ed.). Leuven, België: Acco.
  22. Harle CA, Listhaus A, Covarrubias CM, Schmidt SO, Mackey S, Carek PJ, Fillingim RB, Hurley RW. Overcoming barriers to implementing patient-reported outcomes in an electronic health record: a case report. J Am Med Inform Assoc. 2016 Jan;23(1):74-9. doi: 10.1093/jamia/ocv085. Epub 2015 Jul 9.
  23. Hartikainen, S., Lönnroos, E., Loubihuori, K. (2007). Medication as a risk factor for falls: critical systematic review. Journal of Gerontology: MEDICAL SCIENCES 2007,62A, 10, 1172–1181.
  24. Hendriks, M., Evers, S., Bleijlevens, M., Van Haastregt, J., Crebolder, H., & Van Eijk, J. (2008). Cost-effectiveness of a multidisciplinary fall prevention program in community-dwelling elderly people: A randomized controlled trial (ISRCTN 64716113). International Journal of Technology Assessment in Health Care, 24(2), 193-202. doi:10.1017/S0266462308080276
  25. Iwarsson, S., & Slaug, B. (2001). The Housing Enabler: An instrument for assessing and analyzing accessibility problems in housing. Nävlinge och Staffanstorp, Sweden: Veten & Stapen HB & Slaug Data Management.
  26. Kessels, G., Peters, J., & Kessels-de Beer, A. (2015). Méér dan multidisciplinaire samenwerking! Bijblijven, 31(10), 889–899.
  27. Kielhofner, G. (2008). Model of Human Occupation: Theory and Application. Fourth Edition. Philadelphia, PA: Lippincott, Williams and Wilkins.
  28. Kiltz U, Boonen A, Braun J, Richter JG. Electronic assessment of disease activity and functioning in patients with axial spondyloarthritis: challenges and unmet needs. Clin Exp Rheumatol. 2016 Sep-Oct;34(5 Suppl 101):S57-S61. Epub 2016 Oct 18.
  29. Le Granse, M., Van Hartingsveldt, M., & Kinébanian, A. (2012). Grondslagen van de ergotherapie. Amsterdam: Reed Business.
  30. Leland N.e., Elliott S.J., O’Malley L., Murphy S.L. (2012). Occupational therapy in fall prevention: Current evidence and future directions. American Journal of Occupational Therapy, 66, 149-160. doi:10.5014/ajot.2012.002733
  31. MacKenzie, L., Byles, J., & Higginbotham, N. (2000). Designing the Home Falls and Accidents Screening Tool (HOMEFAST): Selecting the items. British Journal of Occupational Therapy, 63, 260-269.
  32. Mair FS, May C, O'Donnell C, Finch T, Sullivan F, Murray E. Factors that promote or inhibit the implementation of e-health systems: an explanatory systematic review. Bull World Health Organ. 2012 May 1;90(5):357-64. doi: 10.2471/BLT.11.099424.
  33. Martens, L., Van Den Brande, L. (1998). Thuiszorgdecreet. Geraadpleegd op 5 april 2017 via http://users.telenet.be/fimac/thuiszorgdecreet.htm
  34. Milisen, K., Coussement, J., Vlaeyen, E., Bautmans, I., Bertrand, I., Boonen, S., Cambier, D., De Coninck, L., De Cuyper, M., Delbaere, K., De Ridder, M., Descamps, J., Geeraerts, A., Goemaere, S., Govaerts, F., Hamblok, T., Huysentruyt, A., Moerenhout, M., Peeters, J., Van Croonenburg, M., Van den Noortgate, N., Van Laeken, M., Wertelaers, A., Dejaeger, E. (2010). Valpreventie bij thuiswonende oudere personen met een verhoogd risico. Geraadpleegd op 7 maart 2017 via http://www.valpreventie.be/Portals/Valpreventie/Documenten/thuis/EVV_PR…;
  35. Milisen, K., Detroch, E., Bellens, K., Braes, T., Dierickx, K., Smeulders, W., Teughels, S., Dejaeger, E., Bonnen, S., Pelemans, W. (2004). Valincidenten bij thuiswonende ouderen: een pilootstudie naar prevalentie, omstandigheden en gevolgen in Vlaanderen. Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie, 35, 15-20.
  36. Milisen, K., Geeraerts, A., Delbaere, K. (2006). Valpreventie bij thuiswonende ouderen met verhoogd risico. Leuven: Acco.
  37. Muir, S. (2012). Health Policy Perspectives: Occupational therapy in primary health care: We should be there. American Journal of Occupational Therapy, 66, 506–510. http://dx.doi.org/10.5014/ajot.2012.665001
  38. Myers, A. M., Fletcher, P. C., Myers, A. H., & Sherk, W. (1998). Discriminative and Evaluative Properties of the Activities-specific Balance Confidence (ABC) Scale. Journal of Gerontology: MEDICAL SCIENCES, 53(4), 287–294.
  39. Offringa, M., Assendelft, W.J.J., Scholten, R.J.P.M. (2008). Inleiding in evidence-based medicine: klinisch handelen gebaseerd op bewijsmateriaal. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
  40. Paulina, S., Sockolow, P. S., Bowles, K. H., Adelsberger, M. C., Chittams, J. L., & Liao, C. (2014). Challenges and Facilitators to Adoption of a Point-of-Care Electronic Health Record in Home Care. Home Health Care Services Quarterly, 33(1), 14–35. https://doi.org/10.1080/01621424.2013.870098
  41. Richard, V., Hutchings, L. (2006). Home Safety Assessment Checklist. Geraadpleegd op 29 september 2017 via http://adrcnj.org/portals/AgencySite/docs/checklist.pdf
  42. Sturkenboom, I.H.W.M, Steultjens, E.M.J. (2016) Ergotherapierichtlijn Valpreventie: evidence-based ergotherapie bij volwassenen met verhoogd valrisico. Nijmegen/Utrecht. Hogeschool van Arnhem en Nijmegen/Ergotherapie Nederland.
  43. Terwee, C., Bot S., de Boer M., van der Windt, D., Knol, D., Dekker, J., Bouter, L., de Vet, H. (2007). Quality criteria were proposed for measurement properties of health status questionnaires. Journal of Clinical Epidemiology, 60, 34-42.
  44. Van de Velde, D., & De Vriendt. (2009). Ergotherapie in de thuiszorg: verslag van een multidisciplinair onderzoek in Oost-Vlaanderen (16-23). Antwerpen: Standaard Uitgerij nv.
  45. Vandeurzen, J. (2014). Beleidsnota 2014-2019 Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Geraadpleegd op 6 december 2017 via http://www.jovandeurzen.be/sites/jvandeurzen/files/Beleidsnota_2014_201…
  46. Vermeer, K. (2015). Laaggeletterdheid mag geen invloed hebben op kwaliteits van zorg. Geraadpleegd op 16 november 2017 via https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2Fs12468-015-0020-7.pdf
  47. Verstraete, C., Braeckman, G., & De Coninck, L. (2009, juni). VOTO-score: Valrisico’s Opsporen in de Thuissituatie van Oudere personen. Geraadpleegd op 7 maart 2017 via http://www.valpreventie.be/Portals/Valpreventie/Documenten/thuis/EVV_th…
  48. Vlaams Ergotherapeutenverbond (2009). Visie op het beroep ergotherapie. Geraadpleegd op 6 oktober 2017 via https://www.ergotherapie.be/NL/web-2432/Visie
  49. Vlaams ergotherapeutenverbond (2017). Beroepsprofiel ergotherapeut. Geraadpleegd op 25 april 2017 via https://www.ergotherapie.be/NL/web-2626/Beroepsprofiel
  50. Woodland, J., Hobson, S. (2003). An occupational therapy perspective on falls prevention among community-dwelling older adults. The Canadian Journal of Occupational Therapy 2003, 70, 3, 174.
  51. Woolcott, JC., Richardson, KJ., Wiens, MO., Patel, B., Marin, J., Khan, KM., Marra, CA. (2009). Meta-analysis of the impact of 9 medication classes on falls in elderly persons. Arch Intern Med. 2009, 169, 21, 1952-1960. doi:10.1001/archinternmed.2009.357
  52. World Health Organization (2011). World Population Prospects: The 2010 Revision. Geraadpleegd op 25 april 2017 via http://www.who.int/ageing/publications/global_health.pdf
  53. World Health Organization (2013). How to use the ICF: A practical manual for using the International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF). Geraadpleegd op 27 september 2017 via http://www.who.int/classifications/drafticfpracticalmanual2.pdf?ua=1

 

  1. World Health Organization (2015). WHO: Number of people over 60 years set to double by 2050; major societal changes required. Geraadpleegd op 20 mei 2017 via http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2015/older-persons-day/en/
Universiteit of Hogeschool
Arteveldehogeschool Gent
Thesis jaar
2018
Promotor(en)
Leen De Coninck