ZOET ZWANGER: DE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN GROEPSEDUCATIE

Caro
Minschart

Zwangerschapsdiabetes is één van de meest voorkomende verwikkelingen tijdens de zwangerschap. Hoe vaak zwangerschapsdiabetes precies voorkomt, is niet bekend,1 op 8 zwangere vrouwen krijgt zwangerschapsdiabetes omdat er geen eenvormigheid is in de gebruikte opsporingsmethodes. Op basis van een grootschalige Belgische studie rond screening voor zwangerschapsdiabetes (de BEDIP-studie), wordt geschat dat maar liefst 1 op 8 toekomstige moeders hiermee geconfronteerd wordt.

Een tijdelijke vorm van suikerziekte

Zwangerschapsdiabetes is een tijdelijke vorm van suikerziekte, die ontstaat na de twintigste zwangerschapsweek. Hormonale veranderingen in de zwangerschap liggen aan de basis van deze aandoening. De moederkoek produceert zwangerschapshormonen, die noodzakelijk zijn voor de ontwikkeling van de baby, maar die tevens de werking van insuline verminderen. Insuline is een hormoon dat aangemaakt wordt in de alvleesklier en ervoor zorgt dat lichaamscellen suiker opnemen uit het bloed. Bij een normale zwangerschap reageert de alvleesklier door meer insuline aan te maken, maar soms kunnen de cellen die insuline afscheiden niet beantwoorden aan deze  toegenomen vraag. De suiker uit het bloed kan bijgevolg onvoldoende in de lichaamsweefsels worden opgenomen en stapelt zich op in het bloed.

De behandeling van zwangerschapsdiabetes

Geen klachten, wel gevolgen

Zwangerschapsdiabetes geeft geen klachten,  maar toch is deze aandoening allesbehalve onschuldig. Een hoge bloedsuikerspiegel kan heel wat negatieve gevolgen met zich meebrengen voor zowel moeder als kind. Door verhoogde bloedsuikerwaarden bij de moeder, bestaat de kans immers dat het kindje te sterk groeit, waardoor het risico op vroeggeboorte, keizersnede en geboortetrauma’s toeneemt. Ook krijgt de moeder makkelijker een zwangerschapsvergiftiging. Op lange termijn hebben moeder en kind een verhoogd risico op het ontwikkelen van type 2 diabetes.

Het goede nieuws is dat zwangerschapsdiabetes goed behandeld kan worden, waardoor het risico op verwikkelingen kan worden teruggedrongen. De behandeling bestaat uit educatie van de moeder, voedingsaanpassingen en stimulatie van lichaamsbeweging in combinatie met het meten van de bloedsuikerwaarden. In 20 tot 25% van de gevallen volstaan deze levensstijlmaatregelen niet om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden, en worden insuline-injecties toegevoegd aan de behandeling.



Geen uniformiteit over de opsporingsmethode

Omdat er zoveel risico’s verbonden zijn aan zwangerschapsdiabetes, wordt aangeraden dat elke zwangere vrouw gescreend wordt op deze aandoening. Er is echter geen uniformiteit over de beste opsporingsmethode. In Vlaanderen wordt op dit moment gebruik gemaakt van een tweestapsscreening. Tussen 24 en 28 weken zwangerschap wordt de zwangere vrouw voorgesteld een test op zwangerschapsdiabetes te laten afnemen door het drinken van een suikeroplossing . Indien de bloedsuikerspiegel op dat moment te hoog is, wijst dit mogelijk op zwangerschapsdiabetes en wordt een tweede test uitgevoerd, de ‘orale glucosetolerantietest’ (OGTT). Hierbij wordt een suikeroplossing op een nuchtere maag ingenomen, waarna op verschillende tijdstippen een bloedafname gebeurd. Wordt op dat moment door minstens 1 bloedsuikerwaarde de drempel overschreden, dan spreekt men van zwangerschapsdiabetes. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft enkele jaren geleden de richtlijnen voor de opsporing van zwangerschapsdiabetes echter verstrengd en adviseert nu dat elke zwangere vrouw meteen de nuchtere OGTT moet krijgen. Bij het volgen van deze richtlijnen wordt een drastisch groter aantal zwangere vrouwen gediagnosticeerd met zwangerschapsdiabetes, waardoor ook de werkdruk en geassocieerde kosten zullen toenemen. Om verschillende opsporingsmethodes voor zwangerschapsdiabetes te evalueren op basis van de nieuwe WHO-criteria, werd de BEDIP-studie gestart in 2014. In afwachting van een nieuwe Vlaamse consensus, maakt het UZ Leuven momenteel gebruik van de WHO-criteria gecombineerd met een tweestapsscreening.



Groepseducatie als oplossing voor toenemende werkdruk

De behandeling van zwangerschapsdiabetes is een arbeidsintensieve discipline, waarbij een multidisciplinair team van zorgverleners wordt ingeschakeld. De continue toename in de Groepseducatieprevalentie van zwangerschapsdiabetes vormt een uitdaging voor deze zorgverleners om hoogwaardige zorg te voorzien. De organisatie van groepseducatie zou een waardevolle oplossing kunnen zijn om met deze toenemende werkdruk om te gaan. Daarom bestaat het hoofddoel van deze studie uit het evalueren van de tevredenheid van vrouwen met zwangerschapsdiabetes over de (groeps)educatie en de behandeling. Ook wordt gepeild naar de kennis van deze vrouwen over hun aandoening en wordt onderzocht of de diagnose van zwangerschapsdiabetes gepaard gaat met gevoelens van depressie of angst.  Sinds oktober 2015 wordt daarom de eerste individuele educatiesessie in de behandeling van zwangerschapsdiabetes zoveel mogelijk vervangen door een gestructureerde groepseducatie. Verschillende vragenlijsten werden door de vrouwen ingevuld op verschillende momenten in de behandeling.

Uit een kennisvragenlijst kon worden afgeleid dat de vrouwen over een goede kennis beschikten omtrent hun aandoening, en dat deze kennis aanzienlijk verbeterde na de educatie. Verder waren de patiënten tevreden over de inhoud en de duur van de  educatiesessies, en over de behandeling in het algemeen. Deelnemers aan de groepssessie waren in het algemeen zeer tevreden over de educatie. 90% van alle deelnemers in groep was tevreden met de groepsgrootte en bijna 80% gaf aan dat het groepsonderwijs aan hun verwachtingen voldeed. De vaakst vermelde voordelen van groepseducatie waren het leren van vragen en ervaringen van anderen, en zich gesteund voelen door de groep. Deze studie toont ook aan dat de diagnose van zwangerschapsdiabetes gepaard kan gaan met gevoelens van angst en depressie, maar dat deze kunnen afnemen na voldoende educatie. Tot slot konden geen belangrijke verschillen in gevoelens van depressie en angst worden gevonden tussen patiënten die groepslessen volgden en patiënten die individuele educatie kregen.



Groepseducatie: een veelbelovend alternatief

De eerste resultaten van de studie tonen aan dat vrouwen met zwangerschapsdiabetes tevreden zijn over de educatie en de behandeling. Daarnaast verbetert hun kennis over zwangerschapsdiabetes aanzienlijk na de educatie. Dit zijn belangrijke bevindingen, omdat een goede patiënttevredenheid geassocieerd wordt met een betere betrokkenheid bij zorgprogramma's en een goed begrip van de ziekte kan leiden tot betere therapietrouw en zelfmanagement. Daarenboven lijkt groepseducatie een waardevol alternatief te zijn voor individuele educatie. Het kan enerzijds zorgen voor een verlichting van de werklast in het kader van een alsmaar toenemende prevalentie. Maar anderzijds werd ook aangetoond dat groepseducatie een meerwaarde kan zijn voor vrouwen met zwangerschapsdiabetes, omdat ze met lotgenoten in contact kunnen komen en kunnen leren van elkaars vragen en ervaringen.    

"Alone we can do so little, together we can do so much."                                 

  – Helen Keller

  

 

Bibliografie

1.        International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 8th edn. Brussels, Belgium: International Diabetes Federation. 2017.

2.        Cheung NW, Byth K. Population Health Significance of Gestational Diabetes. Diabetes Care. 2003;26(7):2005–9.

3.        Hung Tam W, Ching Wan RM, Yang X, Martin AL, Tin Choi GK, Pik Shan Kong A, et al. Glucose Intolerance and Cardiometabolic Risk in Adolescents Exposed to Maternal Gestational Diabetes. Diabetes Care. 2010;33(6):1382–4.

4.        American Diabetes Assocation. Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus. Diabetes Care. 2011;34:S62–9.

5.        Torloni MR, Betrán AP, Horta BL, Nakamura MU, Atallah AN, Moron AF, et al. Prepregnancy BMI and the risk of gestational diabetes: a systematic review of the literature with meta-analysis. Obes Rev. 2009;10(2):194–203.

6.        Anna V, Van Der Ploeg HP, Wah Cheung N, Huxley RR, Bauman AE. Sociodemographic Correlates of the Increasing Trend in Prevalence of Gestational Diabetes Mellitus in a Large Population of Women Between 1995 and 2005. Diabetes Care. 2008;31:2288–93.

7.        Yuen L, Wong VW. Gestational diabetes mellitus: Challenges for different ethnic groups. World J Diabetes. 2015;25(6):1024–32.

8.        Zhang C, Ning Y. Effect of dietary and lifestyle factors on the risk of gestational diabetes : Am J Clin Nutr. 2011;94(6):1975–9.

9.        Tobias DK, Zhang C, Van Dam RM, Bowers K, Hu FB. Physical activity before and during pregnancy and risk of gestational diabetes mellitus: A meta-analysis. Diabetes Care. 2011;34(1):223–9.

10.      Angueira AR, Ludvik AE, Reddy TE, Wicksteed B, Lowe WL, Layden BT, et al. New insights into gestational glucose metabolism: lessons learned from 21st century approaches. Diabetes. 2015;64(2):327–34.

11.      Newbern D, Freemark M. Placental hormones and the control of maternal metabolism and fetal growth. Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes. 2011;18:409–16.

12.      Hod M, Kapur A, Sacks DA, Hadar E, Agarwal M, Di Renzo GC, et al. The International Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO) Initiative on gestational diabetes mellitus: A pragmatic guide for diagnosis, management, and care. Int J Gynecol Obstet. 2015;131:173–211.

13.      Catalano PM. Trying to understand gestational diabetes. Diabet Med. 2014;31(3):273–81.

14.      Shakya Hua Zhang S, Zhang H. Gestational Diabetes Mellitus and Macrosomia: A Literature Review. Nutr Metab. 2015;66(2):14–20.

15.      HAPO Study Cooperative Research Group. Hyperglycemia and Adverse Pregnancy Outcome (HAPO) Study Associations With Neonatal Anthropometrics. Diabetes. 2009;58(2):453–9.

16.      Metzger BE, Lowe LP, Dyer AR, Chaovarindr U, Hospital R, Coustan DR, et al. Hyperglycemia and Adverse Pregnancy Outcomes. N Engl J Med. 2008;358(19):1991–2002.

17.      Yogev Y, Xenakis EMJ, Langer O. The association between preeclampsia and the severity of gestational diabetes: The impact of glycemic control. Am J Obstet Gynecol. 2004;191:1665–1660.

18.      Mack LR, Tomich PG. Gestational Diabetes: Diagnosis, Classification, and Clinical Care. Obstet Gynecol Clin North Am. 2017;44:207–17.

19.      Athukorala C, Crowther CA, Willson K. Women with gestational diabetes mellitus in the ACHOIS trial: Risk factors for shoulder dystocia. Aust New Zeal J Obstet Gynaecol. 2007;47(1):37–41.

20.      Benhalima K, Robyns K, Van Crombrugge P, Deprez N, Seynhave B, Devlieger R, et al. Differences in pregnancy outcomes and characteristics between insulin- and diet-treated women with gestational diabetes. BMC Pregnancy Childbirth. 2012;15:1–8.

21.      Buchanan TA. Pancreatic B-Cell Defects in Gestational Diabetes: Implications for the Pathogenesis and Prevention of Type 2 Diabetes. J Clin Endocrinol Metab. 2001;86(3):989–93.

22.      Bellamy L, Casas JP, Hingorani AD, Williams D. Type 2 diabetes mellitus after gestational diabetes: a systematic review and meta-analysis. Lancet. 2009;373:1773–9.

23.      Benhalima K, Jegers K, Devlieger R, Verhaeghe J, Mathieu C. Glucose Intolerance after a Recent History of Gestational Diabetes Based on the 2013 WHO Criteria. PLoS One [Internet]. 2016 [cited 2017 Nov 14];10:1–13. Available from: doi:10.1371/journal.pone.0157272

24.      Leuridan L, Wens J, Devlieger R, Verhaeghe J, Mathieu C, Benhalima K. Glucose intolerance in early postpartum in women with gestational diabetes: Who is at increased risk? Prim Care Diabetes. 2015;9:244–52.

25.      Bernstein JA, Quinn E, Ameli O, Craig M, Heeren T, Lee-Parritz A, et al. Follow-up after gestational diabetes: a fixable gap in women’s preventive healthcare. BMJ Open Diabetes Res Care. 2017;5:1–10.

26.      Damm P, Houshmand-Oeregaard A, Kelstrup L, Lauenborg J, Mathiesen ER, Clausen TD. Gestational diabetes mellitus and long-term consequences for mother and offspring: a view from Denmark. Diabetologia. 2016;59(1396–1399).

27.      Zhao P, Liu E, Qiao Y, Katzmarzyk PT, Chaput J-P, Fogelholm M, et al. Maternal gestational diabetes and childhood obesity at age 9– 11: results of a multinational study. Diabetologia [Internet]. 2016 [cited 2017 Nov 15];59(11):2339–48. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5044880/pdf/nihms809891.pdf

28.      Clausen TD, Mathiesen ER, Hansen T, Pedersen O, Jensen DM, Lauenborg J, et al. Overweight and the Metabolic Syndrome in Adult Offspring of Women with Diet-Treated Gestational Diabetes Mellitus or Type 1 Diabetes. J Clin Endocrinol Metab. 2009;94(7):2464–70.

29.      Clausen TD, Mathiesen ER, Hansen T, Pedersen O, Jensen DM, Lauenborg J, et al. High Prevalence of Type 2 Diabetes and Pre-Diabetes in Adult Offspring of Women With Gestational Diabetes Mellitus or Type 1 Diabetes The role of intrauterine hyperglycemia. Diabetes Care. 2008;31(2):340–6.

30.      Claesson R, Åberg A, Maršál K. Abnormal fetal growth is associated with gestational diabetes mellitus later in life: Population-based register study. Acta Obstet Gynecol Scand. 2007;86(6):652–6.

31.      Mishra S, Rao CR, Shetty A. Trends in the Diagnosis of Gestational Diabetes Mellitus. Scientifica (Cairo) [Internet]. 2016 [cited 2017 Nov 15];1–7. Available from: https://doi.org/10.1155/2016/5489015.

32.      Lehnen H, Zechner U, Haaf T. Epigenetics of gestational diabetes mellitus and offspring health: the time for action is in early stages of life. Mol Hum Reprod. 2013;19(7):415–22.

33.      Knopp RH. John B. O’Sullivan: A Pioneer in the Study of Gestational Diabetes. Diabetes Care. 2002;25(5):943–4.

34.      Buckley BS, Harreiter J, Damm P, Corcoy R, Chico A, Simmons D, et al. Gestational diabetes mellitus in Europe: Prevalence, current screening practice and barriers to screening. A review. Diabet Med. 2012;29(7):844–54.

35.      International Association of Diabetes and Pregnancy Study Groups. International Association of Diabetes and Pregnancy Study Groups Recommendations on the Diagnosis and Classification of Hyperglycemia in Pregnancy. Diabetes Care. 2010;33(3):676–82.

36.      Benhalima K, Mathieu C, Damm P, Van Assche A, Devlieger R, Desoye G, et al. A proposal for the use of uniform diagnostic criteria for gestational diabetes in Europe: an opinion paper by the European Board & College of Obstetrics and Gynaecology (EBCOG). Diabetologia. 2015;58:1422–9.

37.      Flack JR, Ross GP, Ho S, McElduff A. Recommended changes to diagnostic criteria for gestational diabetes: Impact on workload. Aust New Zeal J Obstet Gynaecol. 2010;50(5):439–43.

38.      American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes - 2017. Diabetes Care. 2017;40.

39.      Benhalima K, Van Crombrugge P, Devlieger R, Verhaeghe J, Verhaegen A, De Catte L, et al. Screening for pregestational and gestational diabetes in pregnancy: a survey of obstetrical centers in the northern part of Belgium. Diabetol Metab Syndr. 2013;5(66):1–7.

40.      World Health Organization (WHO). Diagnostic Criteria and Classification of Hyperglycaemia First Detected in Pregnancy [Internet]. 2013 [cited 2017 Nov 23]. Available from: http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/85975/1/WHO_NMH_MND_13.2_eng.p…

41.      Benhalima K, Damm P, Van Assche A, Mathieu C, Devlieger R, Mahmood T, et al. Screening for gestational diabetes in Europe: where do we stand and how to move forward?: A scientific paper commissioned by the European Board & College of Obstetrics and Gynaecology (EBCOG). Eur J Obstet Gynecol. 2016;201:192–6.

42.      Benhalima K, Mathieu C, Van Assche A, Damm P, Devlieger R, Mahmood T, et al. Survey by the European Board and College of Obstetrics and Gynaecology on screening for gestational diabetes in Europe. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. Elsevier; 2016 Jun 1;201:197–202.

43.      Benhalima K. The VDV-VVOG-Domus Medica consensus 2012 on screening for pregestational diabetes in early pregnancy and screening for gestational diabetes. P Belg Roy Acad Med. 2013;2:24–42.

44.      Vanderijst JF, Debiève F, Doucet F, Emonts P, Haumont S, Hubinont C, et al. Stratégie de dépistage et critères diagnostiques du diabète gestationnel: Propositions du GGOLFB. Louv Med. 2012;131(4):193–8.

45.      Benhalima K, Van Crombrugge P, Verhaeghe J, Vandeginste S, Verlaenen H, Vercammen C, et al. The Belgian Diabetes in Pregnancy Study ( BEDIP-N ), a multi-centric prospective cohort study on screening for diabetes in pregnancy and gestational diabetes : methodology and design. BMC Pregnancy Childbirth. 2014;14(226):1–13.

46.      Benhalima K. Gestational diabetes: towards an uniform screening strategy [dissertation]. KU Leuven; 2018.

47.      Crowther CA, Hiller JE, Moss JR, Mcphee AJ, Jeffries WS, Robinson JS. Effect of Treatment of Gestational Diabetes Mellitus on Pregnancy Outcomes. N Engl J Med. 2005;352(24):2477–86.

48.      Landon MB, Spong CY, Thom E, Carpenter MW, Ramin SM, Casey B, et al. A Multicenter, Randomized Trial of Treatment for Mild Gestational Diabetes. N Engl J Med. 2009;361:1339–48.

49.      Hartling L, Dryden DM, Guthrie A, Muise M, Vandermeer B, Donovan L. Benefits and Harms of Treating Gestational Diabetes Mellitus: A Systematic Review and Meta-analysis for the U.S. Preventive Services Task Force and the National Institutes of Health Office of Medical Applications of Research. Ann Intern Med. 2013;159(2):123–9.

50.      Brown J, Na A, West J, Brown S, Cjd M, Farrar D, et al. Lifestyle interventions for the treatment of women with gestational diabetes (Review). Cochrane Database Syst Rev [Internet]. 2017;(5). Available from: 10.1002/14651858.CD011970.pub2

51.      Padayachee C, Coombes JS. Exercise guidelines for gestational diabetes mellitus. World J Diabetes. 2015;6(8):1033–44.

52.      Dornhorst A, Frost G. The principles of dietary management of gestational diabetes: reflection on current evidence. J Hum Nutr Diet. 2002;15(2):145–59.

53.      O’sullivan JB. Body Weight and Subsequent Diabetes Mellitus. J Am Med Assoc. 1982;248(8):949–52.

54.      Scholl TO, Hediger ML, Schall JI, Ances IG, Smith WK. Gestational weight gain, pregnancy outcome, and postpartum weight retention. Obstet Gynecol. 1995;86(3):423–7.

55.      IOM (Institute of Medicine) and NRC (National Research Council). Weight gain during pregnancy: reexamining the guidelines. The National Academies Press. Washington, DC; 2009.

56.      Asbjörnsdóttir B, Rasmussen SS, Kelstrup L, Damm P, Mathiesen ER. Impact of Restricted Maternal Weight Gain on Fetal Growth and Perinatal Morbidity in Obese Women With Type 2 Diabetes. Diabetes Care. 2013;36:1102–6.

57.      Han S, Middleton P, Shepherd E, E VR, Ca C. Different types of dietary advice for women with gestational diabetes mellitus (Review). Cochrane Database Syst Rev. 2017;(2).

58.      Hernandez TL, Anderson MA, Chartier-Logan C, Friedman JE, Barbour LA. Strategies in the Nutritional Management of Gestational Diabetes. Clin Obstet Gynecol. 2013;56(4):803–15.

59.      Viana LV, Gross JL, Mirela JA. Dietary Intervention in Patients With Gestational Diabetes Mellitus: A Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Clinical Trials on Maternal and Newborn Outcomes. Diabetes Care. 2014;37:3345–55.

60.      Blumer I, Hadar E, Hadden DR, Jovanovič L, Mestman JH, Murad MH, et al. Diabetes and Pregnancy: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline. J Clin Endocrinol Metab. 2013;98(11):4227–49.

61.      National Academy of Sciences. Dietary Reference Intakes: Energy, Carbohydrate, Fiber, Fat, Fatty acids, Cholesterol, Protein, and Aminoacids (macronutrients). Washington D.C.; 2005.

62.      The American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). ACOG Practice Bulletin: Clinical Management Guidelines for Obstretician-Gynecologists: Gestational Diabetes Mellitus. Obstet Gynecol. 2017;130(1):17–31.

63.      Rankin J. Effects of Antenatal Exercise on Psychological Well-Being, Pregnancy and Birth Outcome. Philadelphia: Whurr Publishers; 2002.

64.      Briend A. Maternal physical activity, birth weight and perinatal mortality. Med Hypotheses. 1980;6(11):1157–70.

65.      Clapp JF, Capeless EL. Neonatal morphometrics after endurance exercise during pregnancy. Am J Obstet Gynecol. 1990;163:1805–11.

66.      Jovanovic-Peterson L, Durak EP, Peterson CM. Randomized trial of diet versus diet plus cardiovascular conditioning on glucose levels in gestational diabetes. Am J Obstet Gynecol. 1989;161(2):415–9.

67.      Bung P, Bung C, Artal R, Khodiguian N, Fallenstein F, Spatling L. Therapeutic exercise for insulin-requiring gestational diabetics: effects on the  fetus--results of a randomized prospective longitudinal study. J Perinat Med. 1993;21(2):125–37.

68.      Halse RE, Wallman KE, Newnham JP, Guelfi KJ. Home-based exercise training improves capillary glucose profile in women with gestational diabetes. Med Sci Sports Exerc. 2014;46(9):1702–9.

69.      Anjana RM, Sudha V, Lakshmipriya N, Anitha C, Unnikrishnan R, Bhavadharini B, et al. Physical activity patterns and gestational diabetes outcomes - The wings project. Diabetes Res Clin Pract. 2016;116:253–62.

70.      Brown J, Ceysens G, Boulvain M. Exercise for pregnant women with gestational diabetes for improving maternal and fetal outcomes (Review). Cochrane Database Syst Rev. 2017;6:1–53.

71.      The American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). Committee Opinion No. 650: Physical Activity and Exercise During Pregnancy and the Postpartum Period Committee on Obstetric Practice. Obstet Gynecol. 2015;126(6):e135–42.

72.      Metzger BE, Buchanan TA, Coustan DR, De Leiva A, Dunger DB, Hadden DR, et al. Summary and Recommendations of the Fifth International Workshop-Conference on Gestational Diabetes Mellitus. Diabetes Care. 2007;30(2):251–60.

73.      Prutsky GJ, Pablo Domecq J, Wang Z, Carranza Leon BG, Elraiyah T, Nabhan M, et al. Glucose Targets in Pregnant Women With Diabetes: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Clin Endocrinol Metab. 2013;98(11):4319–24.

74.      Hod M, Damm P, Kaaja R, Visser GH, Dunne F, Demidova I, et al. Fetal and perinatal outcomes in type 1 diabetes pregnancy: a randomized study comparing insulin aspart with human insulin in 322 subjects. Am J Obstet Gynecol. 2008;198:186.e1-186.e7.

75.      Mathiesen ER, Hod M, Ivanisevic M, Duran Garcia S, Brøndsted L, Jovanovi L, et al. Maternal Efficacy and Safety Outcomes in a Randomized, Controlled Trial Comparing Insulin Detemir With NPH Insulin in 310 Pregnant Women With Type 1 Diabetes. Diabetes Care. 2012;35:2012–7.

76.      Rowan JA, Hague WM, Gao W, Battin MR, Moore MP. Metformin versus Insulin for the Treatment of Gestational Diabetes. N Engl J Med. 2008;19358(8):2003–15.

77.      Gray MF, Hsu C, Kiel L, Dublin S. “It’s a Very Big Burden on Me”: Women’s Experiences Using Insulin for Gestational Diabetes. Matern Child Health J. Springer US; 2017;21(8):1678–85.

78.      Zeng Y-C, Li M-J, Chen Y, Jiang L, Wang S-M, Mo X-L, et al. The use of glyburide in the management of gestational diabetes mellitus: A meta-analysis. Adv Med Sci. 2014;59:95–101.

79.      Jiang Y-F, Chen X-Y, Ding T, Wang X-F, Zhu Z-N, Su S-W. Comparative Efficacy and Safety of OADs in Management of GDM: Network Meta-analysis of Randomized Controlled Trials. J Clin Endocrinol Metab,. 2015;100(5):2071–80.

80.      Brown J, Martis R, Hughes B, Rowan J, Crowther CA. Oral anti-diabetic pharmacological therapies for the treatment of women with gestational diabetes. Cochrane Database Syst Rev [Internet]. 2017 Jan 25 [cited 2018 Jan 21];1. Available from: 10.1002/14651858.CD011967.pub2

81.      Benhalima K, Devlieger R, Van Assche A. Screening and management of gestational diabetes. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol. 2015;29:339–49.

82.      Maso G, Piccoli M, Parolin S, Restaino S, Alberico S. Diabetes in Pregnancy: Timing and Mode of Delivery. Curr Diab Rep. 2014;14(506):1–11.

83.      Coustan DR. Gestational Diabetes Mellitus. Clin Chem. 2013;59(9):1310–21.

84.      Lauenborg J, Mathiesen E, Hansen T, Glü C, Jørgensen T, Borch-Johnsen K, et al. The Prevalence of the Metabolic Syndrome in a Danish Population of Women with Previous Gestational Diabetes Mellitus Is Three-Fold Higher than in the General Population. J Clin Endocrinol Metab . 2005;90(7):4004–10.

85.      Gunderson EP, Chiang V, Pletcher MJ, Jacobs DR, Quesenberry CP, Sidney S, et al. History of Gestational Diabetes Mellitus and Future Risk of Atherosclerosis in Mid-life: The Coronary Artery Risk Development in Young Adults Study. J Am Heart Assoc [Internet]. 2014 Mar 12 [cited 2018 Jan 23];3(2):e000490. Available from: http://jaha.ahajournals.org/cgi/doi/10.1161/JAHA.113.000490

86.      Benhalima K, Verstraete S, Muylle F, Decochez K, Devlieger R, Van Crombrugge P, et al. Zoet Zwanger: 7 jaar registratie en opvolging van zwangerschapsdiabetes. Vlaams Tijdschr voor Diabetol  [Internet]. 2017 [cited 2017 Dec 21];2:6–8. Available from: https://www.diabetes.be/sites/default/files/docs/benhalima_etal_vtd2_20…

87.      Ratner RE, Christophi CA, Metzger BE, Dabelea D, Bennett PH, Pi-Sunyer X, et al. Prevention of Diabetes in Women with a History of Gestational Diabetes: Effects of Metformin and Lifestyle Interventions. Endocr Care. 2008;93(12):4774–9.

88.      Jeppesen C, Kolding Kristensen J, Ovesen P, Maindal HT. The forgotten risk? A systematic review of the effect of reminder systems for postpartum screening for type 2 diabetes in women with previous gestational diabetes. BMC Res Notes. 2015;8:373.

89.      Benhalima K, Verstraete S, Muylle F, Decochez K, Devlieger R, Crombrugge P Van, et al. Implementing a Reminder System in the Northern Part of Belgium to Stimulate Postpartum Screening for Glucose Intolerance in Women with Gestational Diabetes: The “Sweet Pregnancy” Project. Int J Endocrinol [Internet]. 2017 [cited 2017 Nov 14]; Available from: https://doi.org/10.1155/2017/3971914

90.      Carolan M, Steele C, Margetts H. Attitudes towards gestational diabetes among a multiethnic cohort in Australia. J Clin Nurs. 2010;19(17–18):2446–53.

91.      Mensing CR, Norris SL. Group Education in Diabetes: Effectiveness and Implementation. Diabetes Spectr. 2003;16(2):96–103.

92.      Tadesse WG, Dunlevy F, Nazir SF, Doherty H, Turner MJ, Kinsley B, et al. Multidisciplinary group education for the treatment of gestational diabetes mellitus. Am J Obstet Gynecol. 2016;214(1):S92–3.

93.      Mazzoni SE, Hill PK, Webster KW, Heinrichs GA, Hoffman MC. Group prenatal care for women with gestational diabetes. J Matern Neonatal Med. 2016;29(17):2852–6.

94.      Parikh LI, Jelin AC, Iqbal SN, Belna SL, Fries MH, Patel M, et al. Glycemic control, compliance, and satisfaction for diabetic gravidas in centering group care. J Matern Neonatal Med. 2017;30(10):1221–6.

95.      Alayoub H, Curran S, Coffey M, Hatunic M, Higgins M. Assessment of the effectiveness of group education on knowledge for women with newly diagnosed gestational diabetes. Ir J Med Sci. 2018;187:65–8.

96.      Biderman A, Noff E, Harris SB, Friedman N, Levy A. Treatment satisfaction of diabetic patients: What are the contributing factors? Fam Pract. 2009;26(2):102–8.

97.      Hussain Z, Mohd Yusoff Z, Azhar Syed Sulaiman S. A study exploring the association of attitude and treatment satisfaction with glycaemic level among gestational diabetes mellitus patients. Prim Care Diabetes. 2015;9(2):275–82.

98.      Kapur SR. Service evaluation of patient satisfaction for antenatal diabetes education in Christchurch Women’s Hospital, New Zealand. New Zeal Med Student J. 2015;20:10–4.

99.      Hussain Z, Mohd Yusoff Z, Azhar Syed Sulaiman S. Evaluation of knowledge regarding gestational diabetes mellitus and its association with glycaemic level: A Malaysian study. Prim Care Diabetes. 2015;9(3):184–90.

100.    Carolan M, Steele C. Knowledge of gestational diabetes among a multi-ethnic cohort in Australia. Midwifery. 2010;26:579–88.

101.    Ross GP, Falhammar H, Chen R, Barraclough H, Kleivenes O, Gallen I. Relationship between depression and diabetes in pregnancy: A systematic review. World J Diabetes. 2016;7(19):554–71.

102.    Byrn M, Penckofer S. The relationship between gestational diabetes and antenatal depression. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs. 2015;44:246–55.

103.    Byrn M, Penckofer S. Antenatal Depression and Gestational Diabetes: A Review of Maternaland Fetal Outcomes. Nurs Womens Health. 2013;17:22–33.

104.    Nicklas JM, Miller LJ, Zera CA, Davis RB, Levkoff SE, Seely EW. Factors associated with depressive symptoms in the early postpartum period among women with recent gestational diabetes mellitus. Matern Child Heal J. 2013;17(9):1–13.

105.    Hui AL, Sevenhuysen G, Harvey D, Salamon E. Stress and Anxiety in Women With Gestational Diabetes During Dietary Management. Diabetes Educ. 2014;40(5):668–77.

106.    Daniells S, Grenyer BFS, Davis WS, Coleman KJ, Burgess J-AP, Moses RG. Gestational Diabetes Mellitus: is a diagnosis associated with an increase in maternal anxiety and stress in the short and intermediate term? Diabetes Care. 2003;26(2):385–9.

107.    Radloff LS. The CES-D Scale: A Self-Report Depression Scale for Research in the General Population. Appl Psychol Meas. 1977;1(3):385–401.

108.    Dalfrà MG, Nicolucci A, Bisson T, Bonsembiante B, Lapolla A. Quality of life in pregnancy and post-partum: a study in diabetic patients. Qual Life Res. 2012;21:291–8.

109.    Marteau TM, Bekker H. The development of a six‐item short‐form of the state scale of the Spielberger State—Trait Anxiety Inventory (STAI). Br J Clin Psychol. 1992;31(3):301–6.

110.    van der Bij AK, de Weerd S, Cikot RJLM, Steegers EAP, Braspenning JCC. Validation of the Dutch Short Form of the State Scale of the Spielberger State-Trait Anxiety Inventory: Considerations for Usage in Screening Outcomes. Community Genet. 2003;6:84–7.

111.    Bradley C, Speight J. Patient perceptions of diabetes and diabetes therapy: assessing quality of life. Diabetes Metab Res Rev. 2002;18(3):64–9.

112.    Devlieger H, Martens G, Bekaert A, Eeckels R. Standaarden van geboortegewicht-voor-zwangerschapsduur voor de vlaamse boreling. Tijdschr Geneeskd. 2000;56(1):1–14.

113.    Benhalima K, Hanssens M, Devlieger R, Verhaeghe J, Mathieu C. Analysis of Pregnancy Outcomes Using the New IADPSG Recommendation Compared with the Carpenter and Coustan Criteria in an Area with a Low Prevalence of Gestational Diabetes. Int J Endocrinol [Internet]. Hindawi Publishing Corporation; 2013 [cited 2017 Nov 15];1–6. Available from: http://dx.doi.org/10.1155/2013/248121

114.    R. Devlieger, E. Martens, G. Martens, C. Van Mol HC, Martens G, Mol C Van, Cammu H. Perinatale Activiteiten in Vlaanderen 2016. Brussel; 2017.

115.    Gorgal R, Gonçalves E, Barros M, Namora G, Magalhães Â, Rodrigues T, et al. Gestational diabetes mellitus: A risk factor for non-elective cesarean section. J Obs Gynaecol Res. 2012;38(1):154–9.

116.    Schauffler HH, Rodriguez T. Availability and utilization of health promotion programs and satisfaction with health plan. Med Care. 1994;32(12):1182–96.

117.    Lapolla A, Di Cianni G, Di Benedetto A, Franzetti I, Napoli A, Sciacca L, et al. Quality of life, wishes, and needs in women with gestational diabetes: Italian DAWN pregnancy study. Int J Endocrinol. 2012;1–6.

118.    Alazri MH, Neal RD. The association between satisfaction with services provided in primary care and outcomes in Type 2 diabetes mellitus. Diabet Med. 2003;20(6):486–90.

119.    Downes Gastrich M, Peck S, Janevic T, Bachmann G. Gestational diabetes mellitus: An educational opportunity. J Diabetes Nurs. 2013;17(6):220–4.

120.    Kim C, Mcewen LN, Piette JD, Goewey J, Ferrara A, Walker EA. Risk Perception for Diabetes Among Women With Histories of Gestational Diabetes Mellitus. Diabetes Care. 2007;30(9):2281–6.

121.    Hinkle SN, Buck Louis GM, Rawal S, Zhu Y, Albert PS, Zhang C. A longitudinal study of depression and gestational diabetes in pregnancy and the postpartum period. Diabetologia. 2016;59(12):2594–602.

122.    Marchetti D, Carrozzino D, Fraticelli F, Fulcheri M, Vitacolonna E. Quality of Life in Women with Gestational Diabetes Mellitus: A Systematic Review. J Diabetes Res [Internet]. 2017 [cited 2018 Apr 16];2017:1–12. Available from: https://www.hindawi.com/journals/jdr/2017/7058082/

123.    Heberlein EC, Picklesimer AH, Billings DL, Covington-Kolb S, Farber N, Frongillo EA. The comparative effects of group prenatal care on psychosocial outcomes. Arch Womens Ment Heal. 2016;19:259–269.

Download scriptie (1.59 MB)
Universiteit of Hogeschool
KU Leuven
Thesis jaar
2018
Promotor(en)
Prof. Dr. Chantal Mathieu en Dr. Katrien Benhalima