Financiële educatie: Hoe percipiëren jongeren de rol van hun ouders?

Jonas
Cooreman

Wat is financiële educatie?

Financiële educatie, een term die steeds meer in de samenleving gebruikt wordt, maar wat houdt die in? Het is een algemene term die staat voor inzicht hebben in financiële concepten, risico’s en vaardigheden bezitten om deze kennis en inzichten aan te wenden en om beslissingen te nemen binnen verschillende financiële contexten (OECD, 2013).

Al sinds de jaren 90 zijn er verschillende onderzoeken (The National Council on Economic Education, 1999; Lusardi & Mitchell (2009); OECD, 2013; OECD, 2016) die deze financiële geletterdheid van kinderen, jongeren en volwassenen nagaan. Al deze onderzoeken hebben één gemeenschappelijke bevinding, namelijk dat het slecht gesteld is met de financiële educatie in de samenleving. The National Longitudinal Survey of Youth (1997), geanalyseerd door Lusardi en Mitchell (2009), vond eerst dat minder dan 33% van de jongeren basiskennis bezit over intresten, inflatie en risicodiversificatie. Vervolgens vond The National Council on Economic Education (1999) dat volwassenen slechts 57% van de gestelde financiële vragen correct beantwoord hebben. Tot slot, uit de Vlaamse PISA-resultaten (OECD, 2013) bleek dat 12% van de bevraagde jongeren het basisniveau van financiële educatie niet behaalde. Drie jaar later (OECD, 2016) bleek dat dit percentage met 3% gestegen was. Er zijn bijgevolg voldoende onderzoeken die aantonen dat het slecht gesteld is met de financiële geletterdheid in de samenleving. Een betere financiële educatie is noodzakelijk zodat jongeren in de toekomst correct verantwoorde keuzes kunnen maken (Chen & Volpe, 1998).

Tot nog toe is de belangrijke vraag: “Hoe percipiëren jongeren de rol van hun ouders inzake financiële educatie?” nog niet onderzocht, waarbij perceptie staat voor een proces dat gebruik maakt van de vijf menselijke zintuigen (horen, ruiken, proeven, zien en voelen) om een bepaalde interpretatie aan een waarneming te geven.

Hoe staat het met de perceptie van de jongeren ten aanzien van de rol van hun ouders inzake financiële educatie?

Hetgeen dit onderzoek wil verklaren: “De perceptie van jongeren ten aanzien van de rol van hun ouders inzake financiële educatie” is een latente variabele. Om deze reden wordt deze variabele bevraagd aan de hand van vijf stellingen. Op deze vijf stellingen wordt een betrouwbaarheidsanalyse toegepast waarbij er een Cronbach’s alfa van 83.7% gevonden is. Dit percentage is voldoende hoog (Dennick & Tavakol, 2011; Reynaldo & Santon, 1999) om te zeggen dat deze vijf stellingen een antwoord geven op één en dezelfde vraag.

Alle vragen werden aan de hand van een online enquête bevraagd bij Vlaamse jongeren uit het derde en vierde middelbaar. De vragen in deze enquête zijn opgesteld aan de hand van voorgaande onderzoeken waarbij de inhoud van de vraag een significante invloed uitoefende op de financiële geletterdheid van de jongeren. Deze enquête is op basis van een proportionele enkelvoudig aselecte steekproef van de vijf Vlaamse provincies en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest naar 50 secundaire scholen online doorgestuurd. Negen van deze 50 scholen heeft deze enquête doorgestuurd naar hun leerlingen uit het derde en vierde middelbaar. 529 leerlingen hebben deze volledig ingevuld, wat een responsgraad van 18.70% met zich meebracht. Alle deelnemende secundaire scholen en hun responsgraad zijn terug te vinden in Tabel 1.

Voor de analyse van de resultaten is er gebruik gemaakt van een meervoudige lineaire regressie met “De perceptie van jongeren ten aanzien van de rol van hun ouders inzake financiële educatie” als te verklaren variabele. Het was ook mogelijk om een meervoudige ordinale logistische regressie uit te voeren maar dit zou leiden tot 21 mogelijke antwoorden wat onmogelijk is gegeven het lage aantal afgenomen enquêtes.

Het model van de meervoudige lineaire regressie heeft een verklarend vermogen van 31.4%. Dit wil zeggen dat 31.4% van de perceptie van jongeren ten aanzien van de rol van hun ouders inzake financiële educatie verklaard wordt door alle verklarende variabelen samen. De factoren die een significante invloed uitoefenen op deze perceptie zijn: de frequentie van het praten met de ouders over sparen (p < .05), de frequentie van het praten met de ouders over financiële producten (p < .05), de frequentie van het bijleren door de ouders inzake geldbeheer (p < .01), het thuis beginnen spreken over geldzaken door vader en moeder (p < .05), het in bezit zijn van een bankkaart door de jongere

(p < .05), de thuistaal (p < .05) en de grootte van het gezin (p < .05).

Beperkingen aan het onderzoek

Dit onderzoek beschikt echter over drie beperkingen. De eerste beperking is dat dit een puur kwantitatief onderzoek is, waardoor de fijnmazige informatie die mogelijk te halen is uit het kwalitatieve onderzoek niet naar voren komt. De tweede beperking is dat dit onderzoek zich slechts toespitst op één leeftijdscategorie, namelijk het tweede en derde middelbaar. De derde en laatste beperking heeft te maken dat er geen verband wordt gelegd tussen de perceptie van de jongere ten aanzien van de rol van hun ouders inzake financiële educatie en de financiële geletterdheid van de jongere.

Ondanks het lage verklarend vermogen en beperkingen aan het onderzoek waardoor deze resultaten niet veralgemeenbaar zijn naar de populatie, kan dit toch gebruikt worden als een goede basis naar de toekomst toe. Dit onderzoek kan aangevuld worden door een uitbreiding naar een kwalitatief luik binnen dit onderzoek, door een uitbreiding naar meerdere leeftijdscategorieën, maar ook tot een samenwerking met de OECD waar er een verband gelegd kan worden tussen de perceptie van de jongere ten aanzien van de rol van hun ouders inzake financiële educatie en de financiële geletterdheid van de jongere.

Bibliografie

Afifi, T. D., Joseph, A., & Aldeis, D. (2008). Why can't we just talk about it: An observational study of parents' and adolescents' conversations about sex. Journal of Adolescent Research, 23(6), 689-721. Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs: Prentice Hall. 

Belgische Federale Overheidsdienst. (2016, maart 23). 29,9% van de bevolking heeft een diploma van het hoger onderwijs. Opgehaald van STATBEL: België in cijfers: https://bestat.statbel.fgov.be/bestat/crosstable.xhtml?view=d3392e6f-87…;

Berry, B. M. (2001a). Financial transfers from parents to adult children: Issues of who is helped and why. Populations Studies Center Research Report 01-485. Ann Arbor: University of Michigan Institue for Social Research. 

Berry, B. M. (2001b). What explains race and ethic differences in family financial transfers to adult children. Populations Studies Center Research Report 01-486. Ann Arbor: University of Michigan Institue for Social Research. 

Berry, B. M. (2001c). All the ties that bind: Race, ethnicity, and why families support adult children. Populations Studies Center Research Report 01-487. Ann Arbor: University of Michigan Institute for Social Research. 

Beutler, I., & Dickson, L. (2008). Consumer economic socialization. New York: Springer. 

Bowen , C. (2002). Financial Knowledge of teens and their parents. Financial Counseling and Planning, 13(2): 93-102. 

Bowen, C. (1996). Informal money management education: Perceptions of teens and parents. Consumer Interests Annual, 42, 233-234. 

Breusch, T. S., & Pagan, A. R. (1979). A simple test for heteroscedasticity and random coefficient variation. Econometrica, 47(5), 1287-1294. 

Chen, H., & Volpe, R. P. (1998). An analysis of personal financial literacy among college students. Financial Services Review, 7(2), 107-128. 

Clarke, M. C., Heaton, M. B., Israelsen, C. L., & Eggett, D. L. (2005). The acquisition of family financial roles and responsibilities. Family & Consumer Sciences Research Journal, 33(4), 321-340. 

Cooney, T. M., & Uhlenberg, P. (1992). Support from parents over the life course: The adult child's perspective. Social Forces, 71(1), 63-84. 

Cox, D., & Rank, M. R. (1992). Inter-vivos transfers and intergenerational exchange. The Review of Economics and Statistics, 74(2), 305-314. 

Creemers, L., Desloovere, K., Maes, B., Sleurs, W., Standaert, R., Vanheeswijck, H., & Van Woensel, C. (2009). Nieuwe vakoverschrijdende eindtermen voor het secundair onderwijs. Brussel: Vlaamse Overheid. 

Danes, S. M. (1994). Parental perceptions of children's financial socialization. Financial Counseling and Planning, 5, 127-146. 

Danes, S. M., & Dunrud, T. (1993). Children and money: Teaching children money habits for life. University of Minnesota: Extension Service. 

  

32 

Dennick, R., & Tavakol, M. (2011). Making sens of Cronbach's alpha. International Journal of Medical Education, 2, 53-55. 

Eggebeen, D. J. (1992). Family structure and intergenerational exchanges. Research on Aging, 14(4), 427-447. 

Eggebeen, D. J., & Hogan, D. P. (1990). Giving between generations in American families. Human Nature, 1(3), 211-232. 

Federale Overheidsdienst Economie. (2018, februari 25). Structuur van de bevolking. Opgehaald van Een cijfermatig inzicht in de bevolking: https://statbel.fgov.be/nl/themas/bevolking/structuurvan-de-bevolking#f…;

FSMA. (2017, september 28). Wikifin: voor uw vragen over geld. Opgehaald van Wikifin: https://www.wikifin.be/nl?gclid=CjwKCAjwu7LOBRBZEiwAQtfbGEu1TVCmupVlVtc…;

Gudmunson, C. G., & Danes, S. M. (2011). Family financial socialization: Theory and critical review. Journal of Family and Economic Issues, 32(4), 644-667. 

Hayhoe, C. R., Leach, L., & Turner, P. R. (1999). Discriminating the number of credit cards held by college students using credit and money attitudes. Journal of Economic Psychology, 20(6), 643-656. 

Jorgensen, B. L. (2007). Financial literacy of college students: Parental and peer influences. Blacksburg, Virginia: Virginia Polytechnic Institute and State University. 

Jorgensen, B. L., & Savla, J. (2010). Financial literacy of young adults: The importance of parental socialization. Family Relations, 59(4), 465-478. 

KBC, & Katholieke Hogeschool Limburg. (2017, september 28). Skillville: oefenen van levensvaardigheden. Opgehaald van Skillville: http://www.skillville.be/app/index.php&nbsp;

Lachance, M. J., & Choquette-Bernier, N. (2004). College students' consumer competence: A qualitative exploration. International Journal of Consumer Studies, 28(5), 433-442. 

Leach, L., Hayhoe, C. R., & Turner, P. R. (1999a). Factors affecting perceived economic well-being of college students: A gender perspective. Journal of Financial Counseling and Planning, 10(2), 11-22. 

Lusardi, A., & Mitchell, O. (2011). Financial literacy around the world: An overview. Journal of Pension Economics and Finance, 10(4): 497-508. 

Lusardi, A., & Mitchell, O. S. (2008). Planning and financial literacy: How do women fare? Cambridge: National Bureau of Economic Research. 

Lusardi, A., & Mitchell, O. S. (2009). How ordinary consumers make complex economic decisions: Financial literacy and retirement readness. Cambridge: National Bureau of Economic Research. 

Lusardi, A., Mitchell, O. S., & Curto, V. (2010). Financial literacy among the young. Journal of consumer affairs, 44(2), 358-380. 

Lyons, A. C., & Hunt, J. L. (2003). The credit practices and financial education needs of community college students. Journal of Financial Counseling and Planning, 14(2), 63-74. 

MacDonald, M. M. (1989). Family background, the life cycle, and inter-household transfers. Madison, Wisconsin: Center of Demography and Ecology. 

Mandell, L. (2008). The financial literacy of young American adults: Results of the 2008 National Jump$tart Coalition Survey of High school Seniors and College students. Washington, DC: The Jump$tart Coalition for personal financial literacy. 

  

33 

McGarry, K. (1997). Inter vivos transfers and intended bequests. Journal of Public Economies, 73(3), 321-351. 

Moschis. (1987). Consumer socialization: A life-cycle perspective. Massachusetts: Lexington Books. 

Moschis, G. P., & Churchill, G. A. (1978). Consumer socialization: A theoretical and empirical analysis. Journal of Marketing Research, 15(4), 599-609. 

National Council on Economic Education. (1999). The status of economic literacy. New York: NCEE. 

NEFE. (2002, october 9). Financial literacy in America: Individual choices, national consequences. Opgehaald van National Endowment for Financial Education: http://www.nefe.org/pages/whitepaper2002symposium.html&nbsp;

OECD. (2005). Improving financial literacy: Analysis of issues and policies. Paris: OECD Publishing. 

OECD. (2013). PISA 2012 assessment and analytical framework: Mathematics, reading, science, problem solving and financial literacy. Paris: OECD Publishing. 

OECD. (2013). PISA 2012 results: Students and money (Volume VI): Financial literacy skills for the 21st century. Paris: OECD Publishing. 

OECD. (2016). Pisa 2015 assessment and analytical framework: Mathematics, reading, science, problem solving and financial literacy. Paris: OECD Publishing. 

OECD. (2016). PISA 2015 results (Volume IV): Students' financial literacy. Paris: OECD Publishing. 

OECD. (2017). Pisa 2015 assessment and analytical framework: Mathematics, reading, science, problem solving and financial literacy. Paris: OECD Publishing. 

Onderwijs Vlaanderen . (2018, februari 25). Vlaanderen is onderwijs en vorming. Opgehaald van Statistisch jaarboek van het Vlaams onderwijs 2016-2017: https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/nl/onderwijsstatistieken/statistisch…;

Onderwijs Vlaanderen. (2017, september 13). Vestigingsplaatsen gewoon secundair onderwijs. Opgehaald van Vlaanderen is onderwijs en vorming: http://dataonderwijs.vlaanderen.be/onderwijsaanbod/lijst.aspx?hs=311&nb…;

Papini, D. R., Roggman, L. A., & Anderson, J. (1991). Early-Adolescent perception of attachment to mother and father: A test of the emotional distancing and buffering hypotheses. Journal of Early Adolescents, 11(2), 258-275. 

Pritchard, M., & Myers, B. (1992). Consumer education: A partnership between schools and families. Journal of Consumer Education, 10: 38-43. 

Programme for International Student Assessment. (2018, april 6). Over PISA in een notendop. Opgehaald van PISA: http://www.pisa.ugent.be/nl/over-pisa&nbsp;

Rea, L. M., & Parker, R. A. (1992). Designing and conducting survey research. San Francisco: JosseyBoss. 

Reynaldo, J., & Santon, A. (1999). Cronbach's alpha: A tool for assesing the reliability of scales. The Journal of Extension, 37(2), 2-3. 

Shim, S., Barber, B. L., Card, N. A., Xiao, J. J., & Serido, J. (2009). Financial socialization of first-year college students: The roles of parents, work, and education. Journal of Youth and Adolescence, 39(12), 1457-1470. 

Sohn, S.-H., Joo, S.-H., Grable, J. E., Lee, S., & Kim, M. (2012). Adolescent's financial literacy: The rold of financial socialization agents, financial experiences, and money attitudes in shaping financial literacy among South Korean youth. Journal of Adolescence, 35(4), 969-980. 

  

34 

Soldo, B. J., & Hill, M. S. (1993). Intergenerational transfers: Economic, demographic, and social perspectives. In B. J. Soldo, & M. S. Hill, Annual review of gerontology and geriatrics: Focus on kinship, aging, and social change (pp. 187-216). New York: Springer. 

Soldo, B. J., & Hill, M. S. (1995). Family structure and transfer measures in the health and retirement study: Background and overview. The Journal of Human Resources, 30, 108-137. 

TIAA-CREF Institute. (2001). Teachers insurance and annuity association - College retirement equities fund. Opgehaald van Parents, youth & money survey: Parents miss the mark as financial educators for their kids: http://www.tiaa-crefinstitute.org/about/news/ym. survey.htm 

Vacature. (2017, December 28). Hoeveel Belgen verdienen meer dan 2.100 euro netto? Opgehaald van Salariskompas: https://www.vacature.com/nl-be/carriere/salaris/hoeveel-belgenverdienen…;

Van Campenhout, G., De Witte, K., & De Beckker, K. (2017). Financiële vorming op school. In K. De Witte, & J. Hindriks, De geslaagde school (pp. 153-182). België: Itinera Institute. 

Van Dale uitgevers. (2017, oktober 14). Van Dale/ percepite. Opgehaald van Van Dale: https://www.hln.be/showbizz/tv/de-10-moeilijkste-vragen-uit-14-seizoene…;

Webley, P., & Nyhus, E. K. (2006). Parents’ influence on children’s future orientation and saving. Journal of Economix Psychology, 27, 140-164. 

 

Download scriptie (1.57 MB)
Universiteit of Hogeschool
KU Leuven
Thesis jaar
2018
Promotor(en)
Dirk De Bock