'Ja, meiske, er is hier iets, hoe gaan we dat hier oplossen?' Wat als dementie niet het probleem is.
‘Mijn buurman mag zelf zijn beleg kiezen, en ik niet. Ben ik dan geen mens!?’, briest Maurice. ‘Men zegt dat hier een duister persoon woont…’, fluistert Monica. ‘Er zijn er hier die niet eerlijk zijn,’ verzucht Georgette. Het zijn slechts enkele van de stemmen die je hoort in een zorgeenheid voor personen met dementie.
Vandaag menen we steeds beter te kunnen meten en weten hoe de ‘wereld van dementie’ in elkaar zit. Dit onderzoek nodigt de lezer uit net die kennis terzijde te leggen om in alle openheid een gesloten afdeling voor ouderen met dementie binnen te stappen. Daar is het voor de bewoners lang niet altijd duidelijk hoe herinneren werkt, wat zorg betekent of wie er eigenlijk ziek is.
Dementie is een groot probleem: ‘ik hoop maar dat ik het ook niet krijg’.
De Wereldgezondheidsorganisatie beschouwt dementie vandaag als een topprioriteit. De zorgzwaarte die dementie met zich meebrengt dreigt de welvaartsstaat te verzwakken. Kwalificaties als ‘tsunami’ en ‘epidemie’ verwoorden de angst voor het grensoverschrijdend gedrag, de aftakeling en afhankelijkheid van een steeds groter deel van onze bevolking. Politiek en wetenschap richten zich dan ook op kwalitatieve en betaalbare zorg.
Voor het modern individu is het echter moeilijk om voor ‘dementen’ te zorgen: dementen verliezen hun verstand en dus zichzelf, ze kunnen ons niets meer geven, het zijn on-mensen. Sinds de jaren ’90 stelt de persoonsgerichte benadering dan ook dat we hen eerst en vooral anders moeten leren zien: als mensen, met een ‘rotziekte’. Vandaag spreken we niet meer over ‘dementen’ maar gebruiken we het politiek correcte ‘personen met dementie’. Door hun relaties met ons behouden ze hun menselijkheid.
Wat als dementie niet het probleem is?
Het lijkt inhumaan om deze filosofie in twijfel te trekken of om te zeggen dat ‘dementie’ niet het probleem is. Toch is dit de houding die ik als antropologe moest aannemen om de polsslag van deze woonomgeving te voelen. Deze afdeling is namelijk geen optelsom van personen met een beperking, maar een web van relaties waarin mensen tot de laatste zucht proberen een enigszins comfortabel, eigen leven te leiden.
Persoonsgerichte zorg werkt vandaag actief rond herinneringen en verleden identiteiten. Door deze letterlijk te her-inneren, stelt men, kan de persoon met dementie even terug zichzelf zijn. Ik merk echter dat zeker niet alle herinneringen of identiteiten in elke situatie even bruikbaar zijn, ook niet voor personen met dementie.
Hier zitten schooljuffrouwen, huisvrouwen en voormannen dagenlang samen aan een tafel. Wanneer de huisvrouw de schooljuffrouw verwijt dat ze zich meer permitteert omwille van haar stand, dan is die identiteit voor haar niet zalvend of helend meer, maar gevaarlijk en anti-sociaal. Frida, de schooljuffrouw, maakt dan ook de keuze om zich niet met die identiteit te vereenzelvigen en om haar herinneringen te bewaren voor veilige gesprekken, ver weg van de tafel van huisvrouwen.
Op dezelfde manier werkt professionele zorgverlening met verleden interesses en capaciteiten. Van Monica weet men dat ze intelligent is. De zorgverlening complimenteert haar met die eigenschap en bovendien helpt die kennis hen om ‘demente’ van ‘gezonde’ momenten te onderscheiden. Voor Monica echter is haar intelligentie altijd een grote bron van frustratie geweest. Monica mocht niet studeren en als moeder van vijf belandde ze thuis bij de kinderen waar ze eenzaam werd, verveeld en verbitterd. Wanneer ik haar een krant aanreik, omdat ook ik geloof dat ze intelligent is, wordt ze hier dan ook helemaal niet gelukkiger van maar kregelig en gekwetst: ‘kom, doe dat nu maar weg!’.
De persoonsgerichte benadering houdt vast aan deze verleden eigenschappen. Voor de omgeving is herkenbaarheid een teken van gezondheid. Zowel de dementie als de opname in een woonzorgcentrum betekenen echter een voortdurende verandering die aanpassingen vraagt. Ook voor personen met dementie is teruggaan geen mogelijkheid. ‘We moeten, we moeten voort’, zegt Georgette.
‘Clara zegt dat ik haar zuster ben, hé Clara, ik ben uw zuster hé?!’
Geïndividualiseerde zorg is vandaag de goede praktijk in de zorgverlening: de eigenheid en autonomie van de persoon moeten centraal staan.
Ondertussen zitten Clara en Liliane lange dagen aan dezelfde tafel. Liliane bezit nog bepaalde sociale vaardigheden en legt die als een schommelstoel onder Clara, die dat besef eerder is verloren maar daar niet bijzonder onder lijdt. Liliane zorgt voor Clara: ze vraagt haar te blijven zitten zodat men niet kwaad op haar zou worden, ze lacht met haar kwajongensstreken, ze wijst haar de weg naar het toilet. Clara zorgt voor Liliane, die eenzaam is, en nors, door haar toe te laten haar zuster te zijn, en soms haar moeder. Deze processen, deze zelfzorg en samenzorg, zijn vitaal voor Clara en Liliane, maar verrassen dementie-experten die het ‘individu’ als zorgeenheid nemen waardoor samenleven een voetnoot wordt.
Mannen en vrouwen, tussen 50 en 95, met uiteenlopende achtergrond en ziektebeeld delen wel en wee. Natuurlijk is dat samenleven moeilijk. Maurice wil dan ook graag naar een andere afdeling: ‘er zijn hier veel mensen die sukkelen’, zegt hij. En inderdaad, er zijn veel mensen die sukkelen in deze gesloten afdeling, de Vergeet-me-Nietjes. Toch is het voor de bewoners zeker niet altijd duidelijk wat het probleem is.
Zo is het voor Erna duidelijk dat Frida het moeilijk heeft omdat ze haar moeder is verloren en voelt Monica dat ze anders is omdat zij aan een ‘dikke tafel’ (haar rolstoeltafeltje, alleen) zit en de anderen aan een ‘slanke tafel’ (de tafel van schooljuffrouwen en huisvrouwen).
‘Ja maar, meiske, ik was hier ook maar halsoverkop’.
Met dit etnografisch onderzoek wil ik de onvoorspelbaarheid en creativiteit van het samenleven, die anders in de marge van geprofessionaliseerde zorgethiek verdwijnt, een stem geven. Afgestemd op wat van waarde is voor de bewoners, ervaar ik het voortleven in een gesloten afdeling als een uitermate relationeel proces in een omgeving waarin men vaak het gevoel heeft ‘hier ook maar halsoverkop’ te zijn. Wanneer we realistische uitspraken willen doen over personen met dementie is het zinvol om hen zelf te laten bepalen wat het probleem is.
Bibliografie
Bibliografie
Alzheimer Europe. 2017. Dementia as Disability? Implications for Ethics, Policy and Practice: A Discussion Paper. Luxemburg: Alzheimer Europe.
Alzheimerliga Vlaanderen. 2016. “Dementie in Vlaanderen.” Geraadpleegd op 22 november 2016. http://www.alzheimerliga.be.
Alzheimerliga Vlaanderen. 2018. “Dementie – Informatie.” Geraadpleegd op 2 maart 2018. http://www.alzheimerliga.be/info/.
American Anthropological Association. 2009. “Code of Ethics.” In Ethnographic Fieldwork: an Anthropological Reader uitgegeven door A.C.G.M. Robben Antonius en J.A. Sluka (2012), 359-364. Oxford: Wiley-Blackwell.
Aminzadeh, Farinak e.a. 2009. “Symbolic Meaning of Relocation to a Residential Care Facility for Persons with Dementia.” Ageing and Mental Health 13 (3): 487-496.
Andrews, Gavin, Joshua Evans en Janine Wiles. 2013. “Re-spacing and Re-placing Gerontology: Relationality and Affect.” Aging and Society 33 (8): 1339-1373.
Appadurai, Arjun. 1996. Modernity at Large: Cultural Dimensions of Globalization. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Atta-Konadu, Edwoba, Heather H. Keller en Kenny Daly. 2011. “The Food-Related Role Shift Experience of Spousal Male Care Partners and Their Wives with Dementia.” Journal of Aging Studies 25 (3): 305-315.
Baldwin, Clive. 2008. “Narrative(,) Citizenship and Dementia: the Personal and the Political.” Journal of Aging Studies 22 (4): 222-228.
Baldwin, Clive en Michelle Greason. 2016. “Micro-Citizenship, Dementia and Long-Term Care.” Dementia 15 (3): 289-303.
Ballenger, Jesse F. 2006. “The Biomedical Deconstruction of Senility and the Persistent Stigmatization of Old Age in the United States.” In Thinking About Dementia: Culture, Loss and the Anthropology of Senility uitgegeven door A. Leibing en L. Cohen, 106-120. New Brunswick: Rutgers University Press.
Barad, Karen. 2003. “Posthumanist Performativity: Toward an Understanding of How Matter Comes to Matter.” Signs 28 (3): 801-831.
Barad, Karen. 2007. Meeting the Universe Halfway. Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning. Durham: Duke University Press.
Bartlett, Ruth. 2014. “Citizenship in Action: the Lived Experience of Citizens with Dementia who Campaign for Social Change.” Disabilty & Society 29 (1): 1291-1304.
Bartlett, Ruth en Deborah 0’Connor. 2007. “From Personhood to Citizenship: Broadening the Lens for Dementia Practice and Research.” Journal of Aging Studies 21 (2): 107-118.
Basting, Anne Davis. 2001. “ ‘God is a Talking Horse’: Dementia and the Performance of Self.” TDR: The Drama Review 45 (3): 78-94.
Basting, Anne Davis. 2009. Forget Memory: Creating Better Lives for People with Dementia. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Behuniak, Susan M. 2010. “Toward a Political Model of Dementia: Power as Compassionate Care.” Journal of Aging Studies 24 (4): 231-240.
Behuniak, Susan M. 2011 “The Living Dead? The Construction of People with Alzheimer’s Disease as Zombies.” Aging and Society 31: 70-92.
Belgische Contactgroep Dementie: (ex)mantelzorgers en Personen met Dementie. Faceboohttps://www.facebook.com/search/top/?q=Belgische%20Contactgroep%20Demen…
Bergmans, Eline. 2016. “Te Weinig Tijd om met Bewoners te Praten.” De Standaard 22 augustus 2016.
Biehl, Joao. 2005. Vita. Life in a Zone of Social Abandonment. Los Angeles: University of California Press.
Biehl, Joao. 2011. “Anthropology of Transience: Comments on Sensing Precarity.” http://joaobiehl.net/wp-content/uploads/2009/07/Anthropology-of-Transie…
Biehl, Joao. 2013 “Ethnography in the Way of Theory”. Cultural Anthropology 28 (4): 573-597.
Biehl, Joao en Peter Locke. 2010. “Deleuze and the Anthropology of Becoming.” Current Anthropology 51 (3): 317-351.
Biehl, Joao en Adriana Petryna. 2013. “Introduction.” In When People Come First : Critical Studies in Global Health uitgegeven door J.
Biehl en A. Petryna, 1-22. Princeton : Princeton University Press.
Bonora, Annalisa e.a. 2011. “Analysis of the Effectiveness of the Intervention of Multisensory Stimulation (Snoezelen Room): Experiences of Alzheimer’s Disease Special Care Unit.” Dementia 7 (4): S648.
Bormans, Kasper. 2014. Wat Alz? Over de Kern van Communicatie, de Kracht van Dromen en het Wonder van Relaties. Antwerpen: Van Halewyck.
Bourdieu, Pierre. 1977. Outline of a Theory of Practice vertaald door R. Nice. Cambridge: Cambridge University Press.
Braidotti, Rosi. 2002. Metamorphosis: Towards a Material Theory of Becoming. Cambridge: Polity Press.
Braidotti, Rosi. 2013. The Posthuman. Cambridge: Polity Press.
Brannely, Tula. 2016. “Citizenship and People Living With Dementia. A Case for an Ethics of Care.” Dementia 15 (3): 304-314.
Briody, Elizabeth. 2014. “The Coming of Age of Anthropological Practice and Ethics.” Journal of Business Anthropology 1: 11-37.
Brijnath, Bianca. 2011a. “Alzheimer’s and the Indian Appetite”. Medical Anthropology Quarterly 30 (6): 610-628.
Brijnath, Bianca. 2011b. “Screening for Dementia: Fluidity and the Mini Mental State Examination in India.” Transcultural Psychiatry 48 (5): 604-623.
Brijnath, Bianca. 2014. Unforgotten: Love and the Culture of Dementia Care in India. Oxford: UK Berghahn.
Brossard, Baptiste. 2016. “Sociability and Distinction: An Ethnographic Study of a French Nursing Home.” Journal of Aging Studies 37: 20-28.
Brown, Juliette. 2016. “Self and Identity over Time: Dementia.” Journal of Evaluation in Clinical Practice 23 (5): 1006-1012.
Brown Wilson, Christine e.a. 2013. “The Senses in Practice: Enhancing the Quality of Care for Residents with Dementia in Care Homes.” Journal of Advanced Nursing 69 (1): 77-90.
Buch, Elana D. 2015. “Anthropology of Aging and Care.” Annual Review of Anthropology 44: 277-293.
Buse, Christina en Julia Twigg. 2014a. “Women with Dementia and their Handbags: Negotiating Identity, Privacy and Home Through Material Culture.” Journal of Aging Studies 30: 14-22.
Buse, Christina en Julia Twigg. 2014b. “Looking “Out of Place”: Analyzing the Spatial and Symbolic Meanings of Dementia Care Settings Through Dress.” International Journal of Ageing and Later Life 9 (1): 69-95.
Buse, Christina en Julia Twigg. 2016. “Materializing Memories: Explaining the Stories of People with Dementia ThroughDress.” Aging and Society 36 (6): 1115-1135.
Butler, Judith P. 1990. Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. Londen: Routledge.
Butler, Judith P. 1993. Bodies that Matter: On the Discursive Limits of ‘Sex’. Londen: Routledge.
Cahill, Suzanna en Anna M. Diaz-Poncé. 2010. “‘I Hate Having Nobody Here. I’d Like to Know Where They All Are’: Can Qualitative Research Detect Differences in Quality of Life Among Nursing Home Residents With Different Levels of Cognitive Impairment?” Aging and Mental Health 15 (5): 562-572.
Canguilhem, Georges. 1991. The Normal and the Pathological vertaald door C.R. Fawcett en R.S. Cohen. New York: Zone Books.
Carboni, Judith T. 1990. “Homelessness Among the Institutionalized Elderly.” Journal of Gerontological Nursing 16 (7): 32-37.
Carbonnelle, Sylvia, Annalisa Cassini en Olivia Klein. 2009. De Maatschappelijke Beeldvorming Rond Dementie: van Onrust Zaaien tot een Genuanceerd Beeld. Brussel: Koning Boudewijnstichting.
Carr, Tracy, Sander Hicks Moore en Phyllis Montgomery. 2011. “What’s so Big about the “Little Things”: A Phenomenological Inquiry into the Meaning of Spiritual Care in Dementia.” Dementia 10 (3): 399-414.
Chaterji, Roma. 1998 “An Ethnography of Dementia: A Case Study of an Alzheimer’s Disease Patient in the Netherlands.” Culture, Medicine and Psychiatry 22: 355-382.
Chatterji, Roma. 2006. “Normality and Difference: Institutional Classifications and the Constitution of Subjectivity in a Dutch Nursing Home.” In Thinking about Dementia: Culture, Loss and the Anthropology of Senility uitgegeven door A Leibing en L Cohen, 218-239. Piscataway: Rutgers University Press.
Chaudhury, Habib. 2002. “Journey Back Home.” Journal of Housing for the Elderly 16 (1-2): 85-106.
Chaudhury, Habib, Lilian Hung en Melissa Badger. 2013. “The Role of Physical Environment in Supporting Person-Centered Dining in Long-Term Care: a Review of the Literature.” American Journal of Alzheimer’s Disease and Other Dementias 28 (5): 491-500.
Claeys, Liesbet. 2016. “Ik Wil me niet meer Moeten Verontschuldigen voor mijn Job.” De Standaard 20 en 21 augustus 2016.
Clare, Linda et.al. 2008a. “The Experience of Living With Dementia in Residential Care: An Interpretative Phenomenological Analysis.” The Gerontologist 48 (3): 711-720.
Clare, Linda e.a.. 2008b. ““I Don’t Do Like I Used to Do”. A Grounded Theory Approach to Conceptualize Awareness in People With Moderate to Severe Dementia Living in Long-Term Care.” Social Science and Medicine 66: 2366-2377.
Clare, Linda e.a. 2012. ““She Might Have What I Have Got”: The Potential Utility of Vignettes as an Indirect Measure of Awareness in Early-Stage Dementia.” Aging and Mental Health 16 (5): 566-575.
Clifford, James en George E. Marcus (uitg). 1986. Writing Culture: The Poetics and Politics of Ethnography. Berkeley, CA: University of California Press.
Cloos, Patrick. 2017. “Is There a Pathological Way of Aging? Questioning Alzheimer’s Disease.” Medical Anthropology Theory 4 (2) 6 maart 2017. doi.org/10.17157/mat.4.2.330.
Cloutier-Fisher, Denise en Jennifer Harvey. 2009. “Home Beyond the House: Experiences of Place in an Evolving Retirement Community.” Journal of Environmental Psychology 29 (2): 246-255.
Cohen, Laurence. 1995. “Toward an Anthropology of Senility: Anger, Weakness and Alzheimer’s in Banaras, India.” Medicine Anthropology Quarterly 9: 314-334.
Cohen, Laurence. 2008. “Politics of Care: Comment on Janelle S. Taylor, ‘On Recognition, Caring and Dementia’.” Medical Anthropology Quarterly 22 (4): 336-339.
Collier, Leslie en Anke Jakob. 2017. “The Multisensory Environment in Dementia Care: Examining its Role and Quality from a User Perspective.” HERD: Health Environment Research and Design Journal 10 (5): 39-51.
Corbin, Juliet en Anselm Strauss. 1990. Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. Newbury Park: Sage.
Crampton, Alexandra. 2013. “Population Aging as the Social Body in Representation and Real Life.” Anthropology and Aging 34 (3): 100-112.
Crapanzano, Vincent. 2010. “ ‘At the Heart of the Discipline’: Critical Reflections on Fieldwork.” In Ethnographic Fieldwork: An Anthropological Reader uitgegeven door A.C.G.M. Robben en J.A. Sluka (2012) 547-562. Oxford: Wiley Blackwell.
Csordas, Thomas J. 1990. “Embodiment as a Paradigm for Anthropology.” Ethos 18 (1): 5-47.
Csordas, Thomas J. 1993. “Somatic Modes of Attention.” Cultural Anthropology, 8: 135-156.
Da Roit, Barbara en Josien De Klerk. 2014. “Heaviness, Intensity and Intimacy: Dutch Elder Care in the Context of the Retrenchment of the Welfare State.” Medicine, Anthropology, Theory 1 (1) 1 december 2014. doi.org/10.17157/mat.1.1.204.
Dalsgaard, Anne Line en Martin Frederiksen. 2013. “Out of Conclusion: On Recurrence and Open Endedness in Life and Analysis.” Social Analysis 57 (1): 50-63.
Dalsgaard, Steffen en Morten Nielsen. 2016. “Introduction” In Time and the Field uitgegeven door S. Dalsgaard en M. Nielsen 1-20. New York: Berghahn Books.
Damasio, Antonio. 2008. Het Gelijk van Spinoza: Vreugde, Verdriet en het Voelende Brein. Amsterdam: Wereldbibliotheek.
Das, Veena. 2010. “Engaging the Life of the Other: Love and Everyday Life.” In Ordinary Ethics: Anthropology, Language, and Action uitgegeven door M. Lambek, 376–99. New York: Fordham University Press.
Das, Veena en Renu Addlakha. 2001. “Disability and Domestic Citizenship: Voice, Gender and the Making of the Subject.” Public Culture 13 (3): 511-531.
Davies, Charlotte Aull. 2008. Reflexive Ethnography: A Guide to Researching Selves and Others. Londen: Routledge.
Davis, Daniel H.J. 2004. “Dementia: Sociological and Philosophical Constructions.” Social Science and Medicine 58: 369-378.
De Martelaere, Patricia. 2007. Wat Blijft. Amsterdam: Querido.
De Medeiros, Kate, Pamela A Saundersen en Steven R Sabat. 2012. “Friendships and the Social Environments of People with Dementia.” Dementia 11 (3): 281-285.
De Rynck, Patrick. 2011. ‘Ik Blijf een Mens’: Anders Communiceren Over Dementie, een Uitnodiging tot Actie. Brussel: Koning Boudewijnstichting.
De Rynck, Patrick en Michel Teller. 2011. Een Inspirerende Gids: Dementievriendelijke Gemeente. Brussel: Koning Boudewijnstichting
Deleuze, Gilles. 1997. Essays Critical and Clinical. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Deleuze, Gilles en Felix Guattari. 1987. A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia vertaald door B. Massumi. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Delforge, Ryan, et.al. 2011. “Afraid to Care, Unable to Care: A Critical Ethnography within a Long-Term Care Home.” Journal of Aging Studies 25 (4): 415-428.
Dementie Vandaag Contactgroep. Facebook https://www.facebook.com/search/top/?q=dementie%20vandaag%20contactgroep
Dewing, Jan. 2007. “Participatory Research: a Method for Process Consent with Persons Who Have Dementia.” Dementia 6 (1): 11-25.
Dolphijn, Rick en Ilse Van der Tuin. 2012. “Matter Feels, Converses, Suffers, Desires, Yearns and Remembers.” Interview met Karen Barad. Open Humanities Press 2012. https://quod.lib.umich.edu/o/ohp/11515701.0001.001/1:4.3/--new-material…
Donini, Lorenzo M., Claudia Savina en Carlo Canella. 2003. “Eating habits and Appetite Control in the Elderly: the Anorexia of Aging.” International Psychogeriatrics 15 (1): 73-81.
Doyle, Patrick J. en Robert L. Rubinstein. 2014. “Person-centred Care and the Cultural Matrix of Othering.” The Gerontologist 54 (6): 952-963.
Driessen, Annelieke, Ilse Van der Klift en Kristine Krause. 2017. “Freedom in Dementia Care? On Becoming Better Bound to the Nursing Home.” Etnofoor 29 (1): 29-41.
Eckert, Maxie. 2018a. “Alzheimer Keiharde Noot om te Kraken.” De Standaard 11 januari 2018.
Eckert, Maxie. 2018b “Hersenscan kan Alzheimer Vroegtijdig Vaststellen.” De Standaard 29 juli 2018.
Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw. 2018a. “Wat is Dementie? Vormen van Dementie”. https://www.dementie.be/home/sample-page/vormen/
Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vzw. 2018b. “Wat is Dementie? Prevalentie.”https://www.dementie.be/home/sample-page/prevalentie/
Geertz, Clifford. 1974. “ ‘From the Native’s Point of View’: on the Nature of Anthropological Understanding.” Bulletin of the American Academy of Arts and Science 28 (1) 26-45.
Genoe, Rebecca, et.al. 2010. “Honouring Identity through Mealtimes in Families: Living with Dementia.” Journal of Aging Studies 24 (3): 181-193.
Genoe, Rebecca en Sherry L. Dupuis. 2011. ““I’m Just Like I Always was.”: a Phenomenological Exploration of Leisure, Identity and Dementia.” Leisure/Loisir 35 (4): 423-452.
Geurts, Kathryn Linn. 2002. “On Rocks, Walks, and Talks in West Africa: Cultural Categories and an Anthropology of the Senses.” Ethos 30 (3): 178-198.
Gilleard, Chris en Paul Higgs. 2009. “The Power of Silver: Age and Identity Politics in the 21st Century.” Journal of Ageing and Social Policy 21 (3): 277-295.
Gilleard, Chris en Paul Higgs. 2010. “Ageing Without Agency: Theorizing the Fourth Age.” Ageing and Mental Health 14 (2) 121-128.
Ginsburg, Faye en Rayna Rapp. 2017. “Cripping the New Normal: Making Disability Count.” ALTER, European Journal of Disability Research 1 (3): 179-192.
Goffman, Erving. 1961. Asylums: Essays on the Social Situation of Mental Patients and Other Inmates. New York: Doubleday.
Goffman, Erving. 1976. Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity. Harmondsworth: Penguin Books.
Golander, Hava. 1995. “Rituals of Temporality: the Social Construction of Time in a Nursing Ward.” Journal of Aging Studies 9 (2): 119-135.
Graham, Megan E. 2017. “From Wandering To Wayfaring: Reconsidering Movement with Dementia in Long-Term Care.” Dementia 16 (6): 732-749.
Graneheim, Ulla en Lilian Jansson. 2006. “The Meaning of Living With Dementia and Disturbing Behaviour as Narrated by Three Persons Admitted to a Residential Home.” Journal of Clinical Nursing 15 (11): 1397-1403.
Green, Sarah. 2012. “Reciting the Future: Border Relocations and Everyday Speculations in two Greek Border Regions.” Hau: Journal of EthnographicTheory 2 (1): 111-129.
Groger, Lisa. 1995. “A Nursing Home can be a Home.” Journal of Aging Studies 9 (2): 137-153.
Grøn, Lore en Else Ladekjær. 2017. “The Institutional Aging Process: Ethnographic Exploration of Aging Processes and Dimensions in Danish Schools and Eldercare Institutions.” Anthropology of Aging 38 (1): 1-16.
Guatari, Felix en Suely Rolnik. 2008. Molecular Revolution in Brazil. Los Angeles: Semiotext(e).
Gubrium, Jaber F. 1986. Oldtimers and Alzheimer’s: The Descriptive Organisation of Senility. Greenwich, CT: JAI Press.
Hage, Ghassan. 2012. “Critical Anthropological Thought and the Radical Political Imaginary Today.” Critique of Anthropology 32 (3): 285-308
Hannerz, Ulf. 2003. “Being There …and There…and There! Reflections on Multi-Site Ethnography.” Ethnography 4 (2): 201-216.
Hanssen, Ingrid en Britt Moene Kuven. 2016. “Moment of Joy and Delight: the Meaning of Food in Dementia Care.” Journal of Clinical Nursing 25 (5-6): 866-874.
Haraway, Donna. 1985. “A Cyborg Manifesto: Science, Technology and Socialist-Feminism in the Late Twentieth Century.” In Simians, Cyborgs, and Women uitgegeven door D. Haraway, 149-181. New York: Routledge.
Haraway, Donna. 1988. “Situated Knowledges: The Science Question in Feminism and the Privilege of Partial Perspective.” Feminism Studies 14 (3): 575-599.
Haraway, Donna. 2002. The Companion Species Manifesto: Dogs, People and Significant Otherness. Chicago: Pritchley Paradigm Press.
Hazan, Haim. 1984. “Continuity and Transformation Among the Aged: A Study in the Anthropology of Time.” Current Anthropology 25 (5): 567-578.
Hazan, Haim. 1994. Old Age : Constructions and Deconstructions. Cambridge: Cambridge University Press.
Hazan. 2002. “The House over the Hill: Towards a Modern Cosmology of Institutionalization.” Journal of Aging Studies 16 (4): 323-344.
Hazan. 2009. “Essential Others: Anthropology and the Return of the Old Savage.” International Journal of Sociology and Social Policy 29 (1/2): 60-72.
Henderson, J.N. 1995. “The Culture of Care in a Nursing Home: Effects of a Medicalized Model of Long-Term Care.” In The Culture of Long-Term Care: A Nursing Home Ethnography uitgegeven door J.N. Henderson en M.D. Vesperi 37-54. Californië: Bergen en Garvey.
Hendriks, Ruud. 2012. “Tackling Indifference: Clowning, Dementia and the Articulation of a Sensitive Body.” Medical Anthropology 31: 459-476.
Hendriks, Ruud. 2017. “Clown’s View as Respicio: Looking Respectively to and After People with Dementia.” Medicine, Health Care and Philosophy 20 (2): 207-217.
Herskovits, Elizabeth. 1995. “Struggling over Subjectivity: Debates About the ‘Self and Alzheimer’s Disease’.” Medical Anthropology Quarterly 9: 146-164.
Higgs, Paul et.al. 2009. “Not Just Old and Sick: the ‘Will to Health’ in Later Life.” Ageing and Society 29 (5): 687-707.
Holbraad, Martin. 2012. Truth in Motion. The Recursive Anthropology of Cuban Divination. Chicago: Chicago University Press.
Holbraad, Martin. 2016. “Three Ontological Turnings.” 25 jan 2016. https://www.youtube.com/watch?v=c-SQBe-V7Jw.
Holbraad, Martin en Morten Axel Pedersen. 2009. “Planet M: The Intense Abstraction of Marilyn Strathern.”Anthropological Theory 9 (4): 371-394.
Holbraad, Martin en Morten Axel Pedersen. 2017. The Ontological Turn: An Anthropological Exposition. Cambrige: Cambridge University Press.
Hsu, Elisabeth. 2012. “Medical Anthropology in Europe: Quo Vadis?” Anthropology and Medicine, 19 (1): 51-61.
Hubbard, Gill e.a. 2002. “Beyond Words: Older People with Dementia Using and Interpreting Non-verbal Behaviour. Journal of Aging Studies 16: 155-167.
Hubbard, Gill, Susan Tester en Murna G. Davis. 2003. “Meaningful Social Interactions Between Older People in Institutional Care Settings.” Ageing and Society 23: 99-114.
Hughes, Julian C. 2001. “Views of the Person with Dementia.” Journal of Medical Ethics 27 (2): 86-91.
Hulko, Wendy. 2004. “Social Science Perspectives on Dementia Research: Intersectionality.” In Dementia and Social Inclusion uitgegeven door A. Innes, C. Archibald en C. Murphy, 237-254. Londen: Jessica Kingsley.
Hulko, Wendy. 2009. “From ‘Not a Big Deal” to ‘Hellish’: Experiences of Older People with Dementia.” Journal of Ageing Studies 23 (3): 131-144.
Inda, Jonathan Xavier. 2005. “Analytics of the Modern: An Introduction.” In Anthropologies of Modernity: Foucault, Governmentality and Life Politics uitgegeven door J. X. Inda, 1-22. Oxford: Blackwell Publishing.
Ingold, Tim. 1993. “The Temporality of the Landscape.” World Archaeology 25 (2): 152-174.
Ingold, Tim. 2011. Being Alive: Essays on Movement, Knowledge and Description. Londen en New York: Routledge.
Ingold, Tim. 2012. “Toward an Ecology of Materials.” Annual Review of Anthropology 41: 427-442.
Ingold, Tim. 2013. Making: Anthropology, Archaeology, Art and Architecture. New York: Routledge.
Ingold, Tim. 2014. “That’s Enough About Ethnography.” Hau: Journal of Ethnographic Theory 4 (1): 383-395.
Jackson, Alecia Youngblood en Lisa A. Mazzei. 2016. “Thinking with an Agentic Assemblage in Posthuman Inquiry.” In Posthuman Research Practices in Education uitgegeven door C.A. Taylor en C. Hughes, - . Londen: Palgrave Macmillan. 93-107.
Jensen, Casper Bruun. 2012. Anthropology as a Following Science: Humanity and Sociality in Continuous Variation.” NatureCulture 1 (1): 1-24.
Jensen, Casper Bruun en Kjetil Rödje. 2010. “Introduction.” In: Casper Bruun Jensen en Kjetil Rödje (eds) Deleuzian Intersections: Science, Technology, Anthropology uitgegeven door C. B. Jensen en K. Rödje, 1-36. New York/Oxford: Berghahn Books.
Jeong, Jong-Min. 2017. Becoming-Dementia as an Immanent Condition of Co-dwelling in Everyday Life: An Ethnography of Becoming in a Care Home for Ageing Jewish People in London. Doctoraalproefschrift Faculteit Menswetenschappen, Sociale Antropologie. Manchester: Manchester University.
Kahn, David. 1999. “‘Making the Best of it’. Adapting to the Ambivalence of a Nursing home Environment.” Qualitative Health Research 9 (1): 119-132.
Kapferer, Bruce. 2006. “Coda: Recollections and Refutations.” In The Manchester School: Practice and Ethnographic Praxis in Anthropology uitgegeven door T.M.S. Evens en Don Handelman 311-321. New York: Berghahn Books.
Kaufman, Sharon R en Lynn M Morgan. 2005. “The Anthropology of the Beginnings and Ends of Life.” Annual Review of Anthropology 34: 317-341.
Kayzer, Wim. 1995. Vertrouwd en O Zo Vreemd: Over Geheugen en Bewustzijn. Antwerpen/Amsterdam: Contact.
Khosravi, Shahram. 2007. “The ‘illegal’ Traveller: an Auto-ethnography of Borders.” Social Anthropology 15 (3): 321 – 334.
Kleinman, Arthur. 2009. “Caregiving: the Odyssey of Becoming more Human.” The Lancet 373 (9660): 292-293.
Kitwood, Tom. 1997. Dementia Reconsidered: The Person Comes First. Maidenhead: Open University Press.
Kitwood, Tom en Kathleen Bredin. 1992. Towards a Theory of Dementia Care: Personhood and Well-Being. Ageing and Society 12 (13) 269-287.
Köhler, Wim. 2016. “Preventief Alzheimermedicijn in Test.” De Standaard 4 november 2016.
Kohn, Eduardo. 2015. “Anthropology of Ontologies.” Annual Review of Anthropologie 44: 311-327.
Kontos, Pia. 2003. “The Painterly Hand: Embodied Consciousness and Alzheimer’s Disease.” Journal of Ageing Studies 17 (2): 151-170.
Kontos, Pia. 2011. “Rethinking Sociability in Long-Term Care: an Embodied Dimension of Selfhood.” Dementia 11 (3): 324-346.
Kontos, Pia en Gary Naglie. 2007. “Bridging Theory and Practice: the Body and Person-Centered Dementia Care.” Dementia 6(4): 549-569.
Kontos, Pia en Gary Naglie. 2009. “Tacit Knowledge of Caring and Embodied Selfhood.” Sociology of Health and Illness 31 (5): 688-704.
Kontos, Pia en Wendy Martin. 2013. “Embodiment and Dementia: Exploring Critical Narratives of Selfhood.”Surveillance and Dementia Care 12 (3): 288-302.
Kontos, Pia e.a. 2017. “Presence Redefined: the Reciprocal Nature of Engagement Between Elder-Clowns and Persons with Dementia.” Dementia 16 (1) 46-66.
Laceulle, Hanne en Jan Baars. 2014. “Self-realization and Cultural Narratives About Later Life.” Journal of Aging Studies 31 : 34-44.
Lambek, Michael (uitg.). 2010. Ordinary Ethics: Anthropology, Language, and Action. New York: Fordham University Press.
Lanoye, Tom. 2009. Sprakeloos. Amsterdam: Prometheus.
Latour, Bruno. 2004. “Why Has Critique Run Out of Steam? From Matters of Fact to Matters of Concern.” Critical Inquiry 30 (2): 225-248.
Law, John en Ingunn Moser. 2012. “Contexts and Culling.” Science, Technology and Human Values 37 (4): 322-354.
Leahy, Ann. 2018. “‘Too Many False Dichotomies?’ Investigating the Division Between Aging and Disability in Social Care Services: A Study with Statutory and non-Statutory Organisations.” Journal of Aging Studies 44: 34-44.
Lee-Treweek, Geraldine. 1994. “Bedroom-abuse: The Hidden Work in a Nursing Home.” Generations Review 4 (2) 2-4.
Leibing, Annette. 2009. “Tense Prescriptions? Alzheimer Medications and the Anthropology of Uncertainty.” Transcultural Psychiatry 46 (1): 180-206.
Leibing Annette. 2018. “On Heroes, Alzheimer’s and Fallacies oCare: Stories of Utopia and Commitment.” In Kulturen er Sorge, Wie Unsere Gesellschaft Ein Leben mit Demenz Ermöglichen Kann uitgegeven door Harm-Peer Zimmerman, 177-194. Frankfurt / New York: Campus Verlag.
Leibing, Annette, Nancy Guberman en Janine Wiles. 2016. “Liminal Homes. Older People, Loss of Capacities and the Present Future of Living Spaces.” Journal of Ageing Studies 37: 10-19.
Leibing, Annette en Antje Kampf. 2013. “Neither Body nor Brain: Comparing Preventive Attitudes to Prostate Cancer and Alzheimer’s Disease.” Body and Society 19 (4): 61-91.
Leue, Dimitri. 2016. Het Lortcher syndroom. Antwerpen: Manteau
Lerer, Lily. 2015. “Slowing Down Medicine: The Plural Worlds of Hospice Care.” Anthropology and Aging 36 (1): 47-61.
Lillekroken, Daniela, Solveig Harge en Askild Slettebø. 2017. “The Meaning of Slow Nursing in Dementia Care.” Dementia 16 (7): 930-947.
Lock, Margaret. 2013. The Alzheimer Conundrum: Entanglements of Dementia and Ageing. Princeton: Princeton University Press.
Lock, Margaret. 2017. “The Alzheimer Enigma in an Ageing World.” In Finite but Unbounded: New Approaches in Philosophical Anthropology uitgegeven door K. Cahill, M. Gustafsson en T. Schwarz Wentzer, 133-150. Berlijn: De Gruyter.
Lutz, Peter. 2016. “Surfacing Moves: Spatial-Timings of Senior Home Care.” In Time and the Field uitgegeven door S. Dalsgaard en M. Nielsen, 80-94. New York/Oxford: Berghahn Books.
Marcus, George E. en Michael F. Fischer. 1986. Anthropology as Cultural Critique: An Experimental Moment in the Human Sciences. Chicago: University of Chicago Press.
Marcus, George E. en Erkan Saka. 2006. “Assemblage.” Theory, Culture and Society 23 (2): 101-106.
McAllister, Carol L. en Myrna A. Silverman. 1999. “Community Formation and Community Roles Among Persons with Alzheimer’s Disease: a Comparative Study of Experiences in a Residential Alzheimer’s Facility and a Traditional Nursing Home.” Qualitative Health Research 9 (1): 65-85.
McColgan, Gillian. 2005 “A Place to Sit: Resistance Strategies Used to Create Privacy and Home by People with Dementia.” Journal of Contemporary Ethnography 34: 410-433.
McIntosh, Jan e.a. 2010. “‘You Don’t Have to Be Watched to Make Your Toast’: Surveillance and Food Practices Within Residential Care.” Surveillance and Society 7 (3/4) 290-303.
McParland, Patricia, Fiona Kelly en Anthea Innes. 2017. “Dichotomizing Dementia: Is There Another Way?” Sociology of Health and Illness 39 (2): 258-269.
Merleau-Ponty, Maurice. 1960. “The Philosopher and his Shadow.” In Signs uitgegeven door M. Merleau-Ponty, vertaald door R. C. McLeary [1964], 159-181. Evanston, Illinois: Northwestern University Press.
Mittelman, Mary Sherman e.a. 2018. “The Unforgettables: a Chorus for People with Dementia with their Family Members and Friends.” International Psychogeriatrics 30 (6): 779-789.
Mol, Annemarie, Ingunn Moser en Jeannette Pols. 2010. Care in Practice: On Tinkering in Clinics, Homes and Farms. New Brunswick en Londen: Transaction Publishers.
Moreira, Tiago en Paolo Palladino. 2005. “Between Truth and Hope: on Parkinson’s Disease, Neuro-transplantation and the Production of the ‘Self’.” History of the Human Sciences 18 (5): 55-82.
Mortier, Erwin. 2011. Gestameld Liedboek. Antwerpen: De Bezige Bij.
Moser, Ingunn. 2008. “Making Alzheimer’s Disease Matter: Enacting, Interfering and Doing Politics of Nature.” Geoforum 39 (1): 98-110.
Moser, Ingunn. 2010. “Perhaps Tears should not be Counted but Wiped Away: on Quality and Improvement in Dementia Care.” In Care in Practice: On Tinkering in Clinics, Homes and Farms uitgegeven door A. Mol, I. Moser en J Pols, 277-300. New Brunswick en Londen: Transaction Publishers.
Moser, Ingunn. 2011. “Dementia and the Limits of Life: Anthropological Subjectivities, STS Interference and Possibilities for Action in Care.” Science, Technology and Human Values 36 (5): 704-722.
Murphy, Robert. 2001. The Body Silent. New York: Norton.
Naue, Ursula. 2008. “‘Self-Care without a Self’: Alzheimer’s Disease and the Concept for Personal Responsibility for Health.” Medical Health Care and Philosophy 11: 315-324.
Nedlund, Ann-Charlotte en Jonas Nordh. 2017. “Constructing Citizens: a Matter of Labeling, Imaging and Underlying Rationales in the Case of People with Dementia.” Critical Policy Studies doi: 10.1080/19460171.2017.1297730.
Novas, Carlos en Nikolas Rose. 2000. “Genetic Risk and the Birth of the Somatic Individual.” Economy and Society 29 (4): 485-513.
O’Connor, Deborah, Allisson Phinney en Wendy Hulko. 2010. “Dementia at the Intersections: A Unique Case Study Exploring Social Location.” Journal of Aging Studies 24 (1): 30-39.
O’Connor, Deborah en Ann-Charlotte Nedlund. 2016. “Editorial Introduction: Special Issue on Citizenship and Dementia.” Dementia 15 (3): 285-288.
Öhlen, Joakim, Inger Ekman en Karin Zingmark. 2014. “Conceptual Development of ‘At-Homeness’ Despite Illness and Disease: a Review.” International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-Being 9: 1-10.
Oxlund, Bjärke en Susan Reynolds Whyte. 2014. “Measuring and Managing Bodies in the Later Life Course.” Population Aging 7: 217-230.
Pardoen, Tom. 2017. “ ‘Kom op tegen Alzheimer’: Toponderzoekers Christine van Broeckhoven en Bart de Strooper Luiden Alarmbel.” Humo 22 januari 2017.
Paterniti, Debora A. 2000. “The Micropolitics of Identity Making in Adverse Circumstances: A Study of Identity Making in a Total Institution.” Journal of Contemporary Ethnography 29: 93-119.
Pedersen, Morten Axel. 2012. “Common nonsense: a review of certain recent reviews of the ‘ontological turn’.” Anthropology of this Century 5 oktober 2012. http://aotcpress.com/articles/common_nonsense/.
Phinney, Allison, Elizabeth Kelson en Jennifer Baumbusch. 2016. “Walking in the Neighbourhood: Performing Social Citizenship in Dementia.” Dementia 15: (3) 381-394.
Pink, Sarah. 2008. “An Urban Tour: The Sensory Sociality of Ethnographic Place-Making.” Ethnography 9 (2): 175-196.
Pink, Sarah en Kerstin Leder Mackley. 2014. “Moving, Making and Atmosphere: Routines of Home as Sites for Mundane Improvisation.” Mobilities 1: 1-17.
Pizza, Giovanni. 2012. “Second Nature: On Gramsci’s Molecular Anthropology.” Anthropology and Medicine 19 (1): 95-106.
Prieto-Flores, Maria Eugenia e.a. 2011. “Residential Satisfaction, Sense of Belonging and Loneliness Among Older Adults Living in the Community and in Care Facilities.” Health and Place 17 (6): 1183-1190.
Quinn, Jocey en Claudia Blandon. 2017. “The Potential or Lifelong Learning in Dementia: a Post-Humanist Exploration.” International Journal of Lifelong Education 36 (5): 578-594.
Reve, Gerard. 1963. De Avonden: een Winterverhaal. Amsterdam: de Bezige Bij.
Raeymaekers, Peter en Karin Rondia. 2009. Naar een Dementievriendelijke Samenleving: Aanbevelingen en Mogelijke Acties. Brussel: Koning Boudewijnstichting.
Rapp, Rayna en Faye Ginsburg. 2011. “Reverberations: Disability and the New Kinship Imaginary.” Anthropological Quarterly 84 (2): 379-410.
Reed-Danahay, Deborah. 2001. “‘This is Your Home Now!’ Conceptualizing Location and Dislocation in a Dementia Unit.” Qualitative Research 1 (1): 47-63.
Rosa, Joao Guimaraěs. 2000 [1959]. Diepe Wildernis, de Wegen. Amsterdam: Meulenhoff.
Rose, Nikolas. 2001. “The Politics of Life Itself.” Theory, Culture and Society 18 (6): 1-30.
Rose, Nikolas. 2007. “Molecular Biopolitics, Somatic Ethics and the Spirit of Biocapital.” Social Theory and Health 5 (1): 3-29.
Rose, Nikolas. 2009. “Normality and Pathology in a Biomedical Age.” The Sociological Review 57 (2): 66-83.
Rossor, Martin, e.a. 2010. “The Diagnosis of Young-Onset Dementia.” The Lancet Neurology 9 (8): 793-806.
Sabat, Steve en Rom Harré. 1992. “The Construction and Deconstruction of Self in Alzheimer’s Disease.” Ageing and Society 12 (4): 443-461.
Sabat, Steven en Joanna M. Lee. 2012. “Relatedness Among People Diagnosed with Dementia: Social Cognition and the Possibility of Friendship.” Dementia 11 (3): 315-327.
Sacks, Oliver. 1985. The Man who Mistook his Wife for a Hat. Londen: Picador.
Saunders, Pamela A e.a. 2012. “The Discourse of Friendship: Mediators of Communication Among Dementia Residents in Long-Term Care.” Dementia 11 (3): 347-361.
Scheper-Hughes, Nancy en Margaret Lock. 1986. “Speaking ‘Truth’ to Illness: Metaphors, Reification, and a Pedagogy for Patients.” Medical Anthropology Quarterly 17: 137-140.
Scheper-Hughes, Nancy en Margaret Lock. 1987. “The Mindful Body: A Prolegomenon to Future Work in Medical Anthropology.” Medical Anthropology Quarterly 1 (1): 6-41.
Schoenmaker, Birgitte en Jan De Lepeleire. 2017. Dementie: Zakboek voor de Professionele Zorgverstrekker. Leuven : Acco.
Schwartz, Martin. 2008. “The Importance of Stupidity in Scientific Research.” Journal of Cell Science 121: 1771.
Sehgal, Melanie. 2014. “Diffractive Propositions: Reading Alfred North Whitehead with Donna Haraway and Karen Barad. Parallax 20 (3) 188-201.
Sermijn, Jasmina, Patrick Devlieger en Gerrit Loots. 2008. “The Narrative Construction of the Self: Selfhood as a Rhizomatic Story.” Qualitative Inquiry 14 (4): 632-650.
Slaby, Jan. 2017. “Affective Arrangements and Disclosive Postures: Towards a Post-Phenomenology of Situated Affectivity.” (http://janslaby.com/downloads/slaby2017_-_affective_arrangements_and_di…)
Slama, Carol A en Brenda Bergmans-Evans. 2000. “A Troubling Triangle: an Exploration of Loneliness, Helplessness and Boredom of Residents of a Veterans Home.” Journal of Psychosocial Nursing 38 (12): 36-43.
Spencer, Jean e.a. 2001 “Daily Life and Forms of ‘Communitas’ in a Personal Care Home for Elders.” Research on Aging 23 (6): 611-632.
Stoller, Paul en Cheryl Olkes. 1989. The Taste of Ethnographic Things: The Senses in Anthropology. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Strathern, Marilyn. 1999. Property, Substance and Effect: Anthropological Essays on Persons and Things. Oxford: Athlone Press.
Strathern, Marilyn. 2014. “Reading Relations Backwards.” Journal of the Royal Anthropological Institute 20 (1): 3-19.
Sweeting, Helen en Mary Gilhooly. 1997. “Dementia and the Phenomenon of Social Death.” Sociology of Health and Illness 19 (1): 93-118.
Taylor, Janelle. 2008. “On Recognition, Caring and Dementia.” Medical Anthropology Quarterly 22: 313-335.
The, Anne-Mei. 2017. Proeftuin Sociale Benadering Dementie: Zaaien en Oogsten. Amsterdam: Tao of Care.
Titchkosky, Tanya. 2003. “Betwixt and Between: Disability isNo-Thing.” In Between Structure and No-Thing. An Annotated Reader in Social and Cultural Anthropology uitgegeven door P. Devlieger (2009), 247-264. Antwerpen: Garant.
Twigg, Julia. 2000. Bathing. The Body and Community Care. Londen: Routledge.
Twigg, Julia. 2007. “Clothing, Age and the Body: a Critical Review.” Ageing and Society 27: 285-305.
Twigg, Julia en Christina E. Buse. 2013. “Dress, Dementia and the Embodiment of Identity.” Dementia 12 (3): 326-336.
Tsing, Anna L. 2005. Friction: an Ethnography of Global Connection. Princeton, N.J.: Princeton University Press.
Van Audenhove, Chantal. e.a. 2003. Kleinschalig Genormaliseerd Wonen voor Personen met Dementie. Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
Van der Tuin, Iris en Rick Dolphijn. 2010. “The Transversality of New Materialism”. Women: a Cultural Review 21 (2): 153-171.
Van der Veen, Klaas Willem. 2016. “Self-Determination in Dependence. The Ambiguity of Elder Care in Europe.” Medicine Anthropology Theory 3 (2) 13 september 2016. doi.org/10.17157/mat.3.2.452
Van Dongen, Els. 1997a. “Ongelukjes en Niet-ongelukjes: Infantilisering en het Oude Lichaam.” Medische Antropologie 9: 41-61.
Van Dongen, Els. 1997b. “Space and Time in the Lives of People with Long-Standing Mental Illness: an Ethnographic Account.” Anthropology and Medicine 4 (1): 89-103.
Van Dongen, Els. 1998. “Strangers on Terra Cognita: Authors of the Other in a Mental Hospital.” Anthropology and Medicine 5 (3): 279-293.
Van Dyk, Silke. 2014. “The Appraisal of Difference: Critical Gerontology and the Active Ageing Paradigm.” Journal of Aging Studies 31: 93-103.
Van Gorp, Baldwin en Tom Vercruysse. 2011. Framing en Counterframing: Anders Communiceren over Dementie. Brussel: Koning Boudewijnstichting.
Van Steenwinkel, Iris. 2015. Offering Architects Insight into Living With Dementia. Three Case Studies on Orientation in Space-Time Identity. Doctoraalproefschrift Architectuur. Leuven: KULeuven
Van Steenwinkel, Iris, Chantal Van Audenhoven en Ann Heylighen. 2014. “ ‘Mary’s Little World’: Changing Person-Space Relationships when Living with Dementia.” Qualitative Health Research 24 (8) doi.org/10.1177/1049732314542808.
Van Steenwinkel, Iris, Bernadette Dierckx de Casterlé en Ann Heylighen. 2017. “How Architectural Design Affords Experiences of Freedom in Residential Care for Older People.” Journal of Ageing Studies 41: 84-92.
Vandeurzen, Jo. 2010. Naar een Dementievriendelijk Vlaanderen: Dementieplan 2010-2016. Brussel: Vlaamse Regering
Vandeurzen, Jo. 2014. “Van acute naar chronische zorg: transitieplan dementie moet thuisondersteuning een boost geven.” 2 mei 2014 www.jovandeurzen.be.
Vandeurzen, Jo. 2016. Samen Verder Bouwen aan een Dementievriendelijk Vlaanderen: Geactualiseerd Dementieplan Vlaanderen 2016-2019. Brussel: Vlaamse Regering.
Vandeurzen, Jo. 2018a. Conceptnota Residentiële Ouderenzorg, een échte Thuis voor Kwetsbare Personen. Brussel: Vlaamse Regering.
Vandeurzen, Jo. 2018b. “Jo Vandeurzen Bezoekt de Rusthuisklas, een Schoolvoorbeeld van Vermaatschappelijking.” 2 mei 2018 www.jovandeurzen.be.
Vankersschaever, Sarah. 2016. “Hoger Opgeleid? Net Iets Minder Kans op Dementie.” De Standaard 17 februari, 2017.
Verbruggen, Christine. 2016. Samen Oud, Samen Thuis? Een Cartografie van Belonging en Becoming voor Personen met Dementie in een Vlaams Woonzorgcentrum als Leefgemeenschap. Startrapport Masterproef Sociale en Culturele Antropologie, KULeuven.
Verbruggen, Christine. 2017. Samen Zelfstandig Uitburgeren? Een Politiek-Antropologische Kritiek op Sociaal Burgerschap voor Personen met Dementie. Examenopdracht Political Anthropology, KULeuven.
Verhaest, Patrick. 2008. Basisinformatie Dementie. Expertisecentrum Vlaanderen. Berchem: EPO.
Verhoeven, Karel. 2016. “Bejaarden Moeten Hun Eigen Bonen Doppen.” De Standaard 20 en 21 augustus 2016
Verkaik, Renate e.a. 2017. “Self-Management Support in Dementia-Care: a Mixed Methods Study Among Nursing Staff.” Dementia 16 (8): 1032-1044.
Vertovec, Steven. 2015. Super-Diversity. Londen: Routledge
VRT (Producer). (2018, 10 januari). Terzake (Duidingsmagazine). Brussel: Canvas.
Wagner, Roy. 1981. The Invention of Culture. Chicago: Chicago University Press.
Ward, Richard, e.a. 2012. “Supporting the Friendships of People with Dementia.” Dementia 11 (3): 287-303.
Ward, Richard, Sarah Campbell en John Keady. 2014. “‘Once I had Money in My Pocket. I was Every Colour Under the Sun.’: Using ‘Appearance Biographies’ to Explore the Meanings of Appearance for People with Dementia.” Journal of Aging Studies 30: 64-72.
Ward, Richard, Sarah Campbell en John Keady. 2016. “‘Gonna Make Yer Gorgeous’: Everyday Transformation, Resistance and Belonging in the Care-Based Hair-Salon.” Dementia 15 (3): 395-413.
Ward, Richard en Caroline Holland. 2011. “‘If I Look Old, I will be Treated Old’: Hair and Later Life Image Dilemmas. Ageing and Society 31: 288-307.
Whitehead, Neil. 2009. “Posthuman Anthropology.” Identities: Global Studies in Culture and Power 16: 1-31.
Whyte, Susan Reynolds, uitg. 2014. Second Chances: Surviving AIDS in Uganda. Durham, NC: Duke University Press.
Wiersma, Elaine C. 2008a. “Dismantling of the Self: Loss and Grief in Admission to Long-Term Care.” Senior Care Canada 10 (3): 12-15.
Wiersma, Elaine C. 2008b. “The Experience of Place: Veterans with Dementia Making Meaning of Their Environments.” Health and Place 14 (4): 779-794.
Wiersma, Elaine C. 2010. “Life Around … Staff’s Perceptions of Residents Adjustment into Long-Term Care.” Canadian Journal on Aging 29 (3): 425-434.
Wiersma, Elaine C. 2012. “‘You Can’t Turn Back the Clock’: Conceptualizing Time After Institutionalization.” Canadian Journal on Aging 31 (1): 73-85.
Wiersma, Elaine C en Alison Pedlar. 2008. “The Nature of Relationships in Alternative Care Environments.” Canadian Journal on Aging 27 (1): 101-108.
Wikipedia. 2018. “De Gulden Regel (leefregel).” (geraadpleegd op juli 2018). https://nl.wikipedia.org/wiki/Gulden_regel_(leefregel).
Wilf, Eitan. 2012. “Rituals of Creativity: Tradition, Modernity and the ‘Accoustic Consciousness’ in a U.S. Collegiate Jazz Music Program.” American Anthropology 114 (1): 32-44.
Wilf, Eitan. 2014. “Semiotic Dimensions of Creativity.” Annual Review of Anthropology 43 (1) 397-412.
Winance, Myriam en Patrick Devlieger. 2009. “Introduction: Disability in Medicine, Culture and Society.” In Disability and Society: a Reader uitgegeven door R. Addlakha e.a., 3-6. New Delhi: Orient Blackswam Private Limited.
World Health Organisation (WHO). 2017. “Dementia: Fact Sheets.” Geraadpleegd op 3 maart 2018. http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dementia.
Yang, Lawrence e.a. 2007. “Culture and Stigma: Adding Moral Experience to Stigma Theory.” Social Science and Medicine 64 (7): 1524-1535.
Zigon, Jarett. 2014. “Attunement and Fidelity: Two Ontological Conditions for Being-in-the-World.” Ethnos 42 (1): 16-30.
Zigon, Jarrett. 2017. “Attunement: Rethinking Responsibility.” In Competing Responsibilities: the Politics and Ethics of Contemporary Life uitgegeven door S. Tnka en C. Trundle 49-68. Durham en Londen: Duke University Press.
Zigon, Jarett. 2018. Disappointment: Toward a Critical Hermeneutics of Worldbuilding. New York: Fordham University Press.
Zingmark, Karin. 2000. Experiences Related to Home in People With Alzheimer’s Disease. Medical Dissertations, New Series 700. Umea: Umea University.
Zingmark, Karin, A Norbergen en P Sandnor. 1993. “Experiences of At-Homeness and Home-Sickness in Patients with Alzheimer’s Disease.” The American Journal of Alzheimer’s Care and Related Disorders and Research 8 (3): 10-16.
