Meertaligheid op school: Iedereen wint
Er wordt in de media heel wat gedebatteerd over de kwaliteit van het Vlaamse Onderwijs. Met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen van 20 oktober worden er straffe uitspraken gedaan over wat misloopt en mooie beloftes gemaakt over wat beter kan. Zo wordt er bezorgdheid geuit over het feit dat België niet meer tot de top van de klas behoort op vlak van onderwijs - dit naar aanleiding van de PILS-test uit 2016. Sommige stemmen roepen dan ook op om het onderwijs zodanig te hervormen dat meer studenten de kans krijgen om te excelleren. Een hernieuwde focus op het Nederlands lijkt deel van het plan om studenten beter te laten presteren. Men gaat er met andere woorden vanuit dat meertaligheid aan de grond van de zwakkere scores ligt. Een andere problematische vaststelling is dan weer dat het schoolsucces van studenten met een migratie-achtergrond beperkter is dan dat van de gemiddelde student - deze bekommernis berust op de PISA-resultaten uit 2016. Academisch onderzoek oppert oplossingen voor deze etnische kloof door aan te tonen hoe het verwelkomen van de thuistalen en -culturen van minderheden het welzijn en daardoor ook de schoolresultaten van kinderen met een migratie-achtergrond ten goede komt.
Welke kwestie vraagt onze prioriteit: de toplaag of de onderlaag? Hoe krikken we de kwaliteit van ons onderwijs op? Zoekende naar een antwoord op dit vraagstuk, kijken we in richting van linguïstisch onderzoek van Marie Jacobs, masterstudente aan de Universiteit Gent.
Haar onderzoek toont namelijk aan hoe geen van beide kanten van dit debat water bij de wijn hoeven te doen. Pogingen om de etnische schoolresultatenkloof te verkleinen en om diversiteit een plaats te geven op school, resulteren namelijk niet in een minder capabele toplaag. Jacobs’ onderzoek, dat de vorm aanneemt van een case study rond meertaligheid in een middelgrote kleuterschool, legt bloot hoe het mogelijk is om via gelijke kansenonderwijs dat inzet op het positief benutten van meertaligheid en diversiteit, ook de ‘sterke’ leerlingen beter te doen presteren. Wanneer we de studente vroegen naar de resultaten van haar onderzoek, klonk ze activistisch, ze stelde dan ook resoluut dat gelijke kansen en goeie prestaties hand in hand gaan. ‘Gelijker onderwijs resulteert in ‘excellenter’ onderwijs. Het is dus geen of-of-dilemma maar een win-winsituatie’.
Marie Jacobs ondernam in kader van haar thesis een taalkundige studie van etnografische aard; ze observeerde, participeerde en nam notities van alles wat ze zag en hoorde op de kleuterschool. Daarnaast leidde ze focusgroepdiscussies met zowel Nederlandstalige als meertalige ouders en interviewde ze de zorgcoördinator van de school. Zo stelde ze vast dat de inspanningen van het plaatselijke lerarenkorps om kinderen met een migratie-achtergrond te integreren, zich voornamelijk focussen op het verwelkomen van thuistaal en -cultuur op de school, het promoten van kritische, interactieve onderwijsmethodes en het bevorderen van contact met de ouders. Jacobs’ onderzoek geeft aan dat deze maatregelen gericht op kinderen met een migratie-achtergrond ook een positief effect hebben op de kinderen van Belgische origine, die meegenieten van een individueler zorgbeleid. Ten slotte, blijkt het vernieuwde kleuterschoolbeleid ook nog eens goed nieuws te zijn voor alle ouders die het Nederlands machtig zijn. Deze ouders kunnen namelijk door intensief contact met de school mee de leerprocessen van hun kinderen sturen en zo hun ontwikkeling verder stimuleren.
Gezien de vele voordelen die het verwelkomen van meertaligheid en diversiteit op school biedt in dit kleinschalige project, is het moeilijk om te begrijpen waarom sommige politici sceptisch staan tegenover dergelijke taalmaatregelen. Jacobs noemt het een ‘raadsel’ waarom zij in hun poging tot het bevorderen van de schoolkennis van het Nederlands, geen rijkdom zien in individuele meertaligheid. Tijdens haar veldwerk stootte de masterstudente echter op hetzelfde sentiment van wantrouwen wanneer ze met de ouders sprak over het taalbeleid van de school. Ook zij leken voorstanders te zijn van een school waar het spreken van Nederlands de default is. Hoewel dergelijke ‘alleen Nederlands’-redeneringen geen academische fundering hebben, reikt Jacobs’ taalkundige thesis toch enkele verklaringen aan voor deze alomtegenwoordige assumptie. Enerzijds is er het feit dat het idee dat ‘meer Nederlands ook zal resulteren in beter Nederlands’ intuïtief een correcte redenering lijkt. Anderzijds werd uit de interviews duidelijk dat ouders met een migratie-achtergrond, die vaak het gevoel hebben dat ze buitenspel gezet worden door het spreken van een andere taal, na verloop van tijd ook gaan neerkijken op die taal. Met als doel hun kinderen te beschermen tegen dergelijke momenten van ‘censuur’, rekenen de ouders op de school om hun kind uitsluitend Nederlands te laten spreken.
Deze bevinding, dat (meertalige) ouders en politici het principe van een meertalig beleid nog steeds wantrouwen, beschouwt Jacobs als een reality check. ‘Het toont aan hoe sociolinguïsten nog een lange weg te gaan hebben in het bekendmaken van hun onderzoek. Het bewijst ook dat linguïstische truïsmen en evidenties hun weg naar het brede publiek nog niet gevonden hebben.’ De Gentse masterstudente is dan ook van plan om haar onderzoeksresultaten te blijven delen: ‘Het verspreiden van onderzoek naar meertaligheid op school, is een waardevolle bezigheid, aangezien het implementeren van een beleid dat diversiteit en meertaligheid een plaats geeft op school, zijn vruchten afwerpt. Ik vind het dan ook belangrijk dat scholen zich bewust worden van het feit dat, wanneer ze inzetten op het schoolsucces van leerlingen met een migratie-achtergrond, er geen verliezers zijn. Integendeel, iedereen wint!’
Bibliografie
Agentschap voor binnenlands bestuur & Studiedienst Vlaamse Regering. (2016). Lokale Inburgerings- en Integratiemonitor. Retrieved from http://www.statistiekvlaanderen.be/monitorlokale-inburgering-en-integra…. Agirdag, O., & Hermans, M. (2011). Etnische ongelijkheid in het onderwijs: een pleidooi voor meertalig onderwijs. VMT Vlaams Marxistisch Tijdschrift, 44(3), 19-23. Amit, V. (Ed.). (2003). Constructing the field: Ethnographic fieldwork in the contemporary world. London: Routledge. Ashcroft, L. (1987). Defusing" empowering": The what and the why. Language Arts, 64(2), 142- 156. Barroso, J., & De Carvalho, L. M. (2008). PISA: un instrument de régulation pour relier des mondes. Revue française de pédagogie. Recherches en éducation, 164, 77-80. Blommaert, J., & Van Avermaet, P. (2008). Taal, onderwijs en de samenleving: De kloof tussen beleid en realiteit. Berchem: Epo. Bourdieu, P. (1984). Questions de sociologie. Paris: les éditions de minuit. Bourdieu, P. (1989). De economie van het linguïstisch ruilverkeer. (R. Hofstede, C. van der Maesen, B. Maso, P. Nijhoff, D. Pels, Trans.). In D. Pels (Ed.), Opstellen over smaak, habitus en het veldbegrip (92-119). Van Gennep: Amsterdam. (Original work published in 1982). Conley, D. T., & French, E. M. (2014). Student ownership of learning as a key component of college readiness. American Behavioral Scientist, 58(8), 1018-1034. 83 Cummins, J. (1979). Linguistic interdependence and the educational development of bilingual children. Review of educational research, 49(2), 222-251. Cummins, J. (1986). Empowering minority learners: A framework for intervention. Harvard educational review, 56(1), 18-37. Cummins, J. (2008). Where Immigrant Students Succeed: A Comparative Review of Performance and Engagement in PISA 2003 (Petra Stanat & Gayle Christensen, eds., 2006). Curriculum Inquiry, 38(4), 493-497. Cummins, J. (2018) Urban Multilingualism and Educational Achievement: Identifying and Implementing Evidence-Based Strategies for School Improvement. In P. Van Avermaet , S. Slembrouck, K. Van Gorp , S. Sierens, K. Maryns (Eds.),The Multilingual Edge of Education (67-90). London: Palgrave Macmillan. Duguid, P. (2005). “The art of knowing”: Social and tacit dimensions of knowledge and the limits of the community of practice. The information society, 21(2), 1-19. Empowerment. (n.d.). In Oxford Dictionnaries. Retrieved from https://en.oxforddictionaries.com/definition/empowerment. Fairclough, N. (2003). ‘Political correctness': The politics of culture and language. Discourse & Society, 14(1), 17-28. Fairclough, N. (2013). Critical discourse analysis: The critical study of language. London: Routledge. García, O. (2011). From language garden to sustainable languaging: Bilingual education in a global world. Perspectives, 34(1), 5-9. Gee, J. P. (2014). An introduction to discourse analysis: Theory and method. London: Routledge. 84 Gee, J. P. (2018). Introducing discourse analysis: from grammar to society. Abingdon: Routledge. Glenn, P., & Susskind, L. (2010). How talk works: Studying negotiation interaction. Negotiation Journal, 26(2), 117-123. Glesne, C. & Peshkin, A. (1992). Becoming Qualitative Researchers: An Introduction. New York: Longman. GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. (2017). Inspelen op de meertalige realiteit in het GO!: visie, vragen en antwoorden. Retrieved from http://pro.go.be/blog/Documents/GO%21_Visietekst_Meertalige%20Realiteit…. Hastrup, K., & Hervik, P. (Eds.). (2003). Social experience and anthropological knowledge. London: Routledge. Hogan-Brun G., Mar- Molinero C. & Stevenson, P. (2009). Testing regimes. Introducing crossnational perpectives on language, migration and citizenship. In G. Hogan-Brun, C. Mar-Molinero & P. Stevenson (Eds.), Discourses on language and integration: Critical perspectives on language testing regimes in Europe (p. 1-13). Amsterdam: John Benjamins. Honig, A. S. (1979). Parent involvement in early childhood education. In B. Spodek (Ed.), Handbook of research in early childhood education (426-455). New York: The Free Press. Horner, K. (2009). Language, citizenship and Europeanization: Unpacking the discourse of integration. In G. Hogan-Brun, C. Mar-Molinero & P. Stevenson (Eds.), Discourses on language and integration: Critical perspectives on language testing regimes in Europe (p. 109-128). Amsterdam: John Benjamins. Hycner, R. H. (1985). Some guidelines for the phenomenological analysis of interview data. Human studies, 8(3), 279-303. 85 Lokale Inburgerings- en Integratiemonitor (2016), Retrieved from: http://www.statistiekvlaanderen.be/monitor-lokale-inburgering-en-integr…. Kabinet Vlaams minister van Onderwijs, Hilde Crevits. (2016). Vlaamse 15-jarigen internationaal sterk in wiskunde, wetenschappen en leesvaardigheid, toch nog 17% laagpresteerders. [Press release]. Retrieved from https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/vlaamse-15-jarigen-internationaalste…. Kabinet Vlaams minister van Onderwijs, Pascal Smet. (2013). Nieuwe PISA-resultaten bevestigen noodzaak genomen beslissing hervorming secundair onderwijs [Press release]. Retrieved from https://onderwijs.vlaanderen.be/sites/default/files/atoms/files/Persber… df. Krueger, R. A. (2002). Designing and conducting focus group interviews. Retrieved from http://www.comm.umn.edu/akoerner/courses/5431-S10/Krueger-Focus GroupInterviews.pdf. Labov, W. (2010). Principles of linguistic change, volume 3: Cognitive and cultural factors. Chichester: John Wiley & Sons. Laluvein, J. (2010). Parents, Teachers and the “Community of Practice". The Qualitative Report, 15(1), 176- 196. Lambert, W.E. (1973). Culture and language as factors in learning and education. Retrieved from: https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED096820.pdf. Lawson, M. A. (2003). School-family relations in context: Parent and teacher perceptions of parent involvement. Urban education, 38(1), 77-133. Lippi-Green, R. (2012). English with an accent: Language, ideology and discrimination in the United States. London: Routledge. 86 Machles, D., Bonkemeyer, E., & McMichael, J. (2010). Community of practice. Professional Safety, 55(1), 46-51. Marcus, G. E., & Fischer, M. M. (1999). Anthropology as cultural critique: An experimental moment in the human sciences. Chicago: University of Chicago Press. McGirt, E. (2016) A defense of ‘Politically Correct’ Language. Retrieved from http://fortune.com/2016/10/11/a-defense-of-politically-correct-language/. McKenzie, K., & Crowcroft, N. S. (1996). Describing race, ethnicity, and culture in medical research. BMJ: British Medical Journal, 312, 1054. Oakland Unified School District Board of Education. (1996). Oakland School Board Ebonics Resolution. [Press release]. Retrieved from https://linguistlist.org/topics/ebonics/ebonicsres1.html. Oakland Unified School District Board of Education. (1997). Oakland School Board Amended Ebonics Resolution. [Press release]. Retrieved from https://linguistlist.org/topics/ebonics/ebonics-res2.html. Pujolar, J. (2007). Bilingualism and the nation-state in the post-national era. In M. Heller (Ed.), Bilingualism: A social approach (p. 71-95). London: Palgrave Macmillan. Pulinx, R (2017). The dynamics of teachers’ beliefs about language, citizenship and social interaction. Echoes of monolingualism in Flemish classrooms (Unpublished doctoral dissertation). Universiteit Gent, Gent. Radin, N. (1971). Three Degrees of Parent Involvement in a Preschool Program: Impact on Mothers and Children. Child Development, 43(4), 1355-1364. 87 Ramaut, G., Sierens, S., Bultynck, K., Van Avermaet, P., Van Gorp, K,. Slembrouck, S., & Verhelst, M. (2013). Evaluatieonderzoek van het project ‘Thuistaal in onderwijs’ (2009–2012): Eindrapport. Gent & Leuven: Universiteit Gent & KU Leuven. Ramirez, A. F. (2003). Dismay and disappointment: Parental involvement of Latino immigrant parents. The Urban Review, 35(2), 93-110. Rampton, B., Tusting, K., Janet, M., Richard, B., Angela, C. & Lytra, V. (2004). UK Linguistic Ethnography: a discussion paper. Unpublished paper. Retrieved from: https://drive.google.com/file/d/0B5slLqugzxc-cmJ4TmlTblhsazA/view. Rampton, M. B. H. (1990) Displacing the ‘native speaker’: Expertise, affiliation, and inheritance. ELT Journal, 44 (2), 97–101. Rickford, J. R. (1999). The Ebonics controversy in my backyard: A sociolinguist’s experiences and reflections. Journal of Sociolinguistics, 3(2), 267- 275. Rosiers, K. (2016). Nederlands om te rekenen, Turks om te roddelen? De mythe ontkracht. Een interactie-analyse naar translanguaging in een Gentse superdiverse klas. Tijdschrift voor Nederlandse Taal-en Letterkunde, 132(3), 155-179. Schinkel, W. (2009). De virtualisering van burgerschap en de paternalistische staat. Sociologie, 5(1), 48-68. Schinkel, W., & Noordegraaf, M. (2011). Professionalism as symbolic capital: Materials for a Bourdieusian theory of professionalism. Comparative Sociology, 10(1), 67-96. Seymour, H. N., Abdulkarim, L., & Johnson, V. (1999). The Ebonics controversy: An educational and clinical dilemma. Topics in Language Disorders, 19, 66-77. 88 Sierens, S., Ramaut, G. & Van Avermaet, P. (2013). Thuistalen in de Vlaamse basisschool: een hefboom voor het leren?. Welwijs, 24(4). 29-32. Sierens, S., & Van Avermaet, P. (2014). Language diversity in education: evolving from multilingual education to functional multilingual learning. In D. Little, C. Leung, & P. Van Avermaet (Eds.), Managing diversity in education : languages, policies, pPedagogies (204–222). Bristol: Multilingual Matters. Troike, R. C. (1978). Research evidence for the effectiveness of bilingual education. Nabe Journal, 3(1), 13-24. Van Avermaet, P. (2009). Fortress Europe? Language policy regimes for immigration and citizenship. In G. Hogan-Brun, C. Mar-Molinero & P. Stevenson (Eds.), Discourses on language and integration: Critical perspectives on language testing regimes in Europe (p. 15-44). Amsterdam: John Benjamins. Van Avermaet, P., Agirdag, O., Slembrouck, S., Struys, E., Van de Craen, P., Van Houtte, M., ... & Van Hulle, E. (2016). MARS: Meertaligheid Als Realiteit op School. Onderzoek in opdracht van het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming. Gent & Brussel: Universiteit Gent, Steunpunt Diversiteit & Leren / Vakgroep Engels; Vrije universiteit Brussel. Van Dijk, T. A. (1993). Principles of critical discourse analysis. Discourse & society, 4(2), 249-283. Van Praag, L., Agirdag, O., Van Avermaet, P., & Van Houtte, M. (2017). De meerwaarde van de thuistalen van leerlingen in praktijk omgezet: het Validiv-project in het kort. Retrieved from: https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/623762/1/5.Van+Praag.pdf Vaughn, S., Schumm, J. S., & Sinagub, J. M. (1996). Focus group interviews in education and psychology. London: Sage. 89 Weigand, E., & Dascal, M. (Eds.). (2001). Negotiation and power in dialogic interaction. Amsterdam: John Benjamins Publishing. Wenger, E. (2011). Communities of practice: A brief introduction. Retrieved from https://scholarsbank.uoregon.edu/xmlui/bitstream/handle/1794/11736/A%20… ion%20to%20CoP.pdf?sequence%E2%80%B0=%E2%80%B01. Wolfram, W. (1998). Language ideology and dialect: Understanding the Oakland Ebonics controversy. Journal of English Linguistics, 26(2), 108-121. Woolard, K. A. (1985). Language variation and cultural hegemony: Toward an integration of sociolinguistic and social theory. American ethnologist, 12(4), 738-748.
