Het nieuw erfrecht: een zegen maar ook een vloek voor de overdracht van familiebedrijven

BIBLIOGRAFIE

 

BELGIË:

Wetgeving

Wetten

• Burgerlijk wetboek 24 maart 1804, BS  3 september 1807.
• Wet 16 maart 1803 van 25 ventôse jaar XI op het notarisambt, BS 1803.
• Wet 16 mei 1900 tot wijziging van het erfstelsel voor de kleine nalatenschappen, BS 21 mei 1900.  
• Wet 29 augustus 1988 op de erfregeling inzake landbouwbedrijven met het oog op het bevorderen van de continuïteit, BS 24 september 1988.
• Gerechtelijk wetboek 10 oktober 1967, BS 31 oktober 1967.
• Wetboek vennootschappen 7 mei 1999, BS 6 augustus 1999.
• Wet 31 juli 2017 tot hervorming van het erfrecht, BS 1 september 2017.

Parlementaire stukken

• Wetsvoorstel van 25 januari 2017 tot wijzing van het burgerlijk wetboek wat de erfenissen en de giften betreft en tot wijziging van diverse andere bepalingen ter zake, Parl.St.Kamer 2016-2017, nr.2282/001.
• MvT, Parl. St. Kamer 2016-17, nr. 2282/001.

Rechtspraak

• Cass. 28 november 1946, RW 1946-47, 1033.
• Cass. 13 december 1956, Pas. 1957, I, 392.
• Cass. 10 november 1960, RCJB 1961, 8, noot J. RENAULD. 
• Cass.(1e k.) 13 juni 1979, Pas.1980, I, 553.
• Cass. 23 mei 1982, T. Not 1982, 177.
• Cass. 8 oktober 1992, Rev.trim.dr.fam. 1993, 522, noot H. CASMAN.
• Cass. 16 mei 2002, T. Not. 2003, 115, noot C. DE WULF.
• Cass 31 oktober 2008, AR C.06.0445.N, www.jura.be.
• Cass. 12 maart 2015 Rev.trim.dr.fam. 2015, afl. 3, 650.
• Antwerpen 25 juni 1986, T.Not. 1987, 451.
• Antwerpen 2 februari 1998, RW 1998-99, 163. 
• Antwerpen (3e k.) 3 december 2014, T.Not. 2015, 120.
• Bergen 15 mei 2006, Rev.not.b. 2007, 29, noot SACE, J.
• Brussel 31 oktober 1967, JT 1967,50.
• Brussel (2e k.) 24 oktober 1996, RW 1997-98, 852-854.
• Brussel (1e k.) 22 februari 2010, T.Not. 2010, afl. 6, 338, noot J.VERSTRAETE.
• Brussel 22 maart 2010, RW 2012-13, 1146-1149.
• Gent 8 januari 1999, TRV 1999, nr. 4, 269-275, noot J. DU MONGH.
• Gent 10 oktober 2002, T.Not. 2005, nr. 7, 426-436
• Gent (11e k) 10 december 2015, nr.2013/AR/2306, www.jura.be .
• Gent 28 februari 2006, nr. 2013/AR/2977, www.jura.be.
• Gent 13 oktober 2016, T.Not. 2017, nr. 5, 460-472.
• Gent 6 april 2017, T.Not 2017, nr. 11, 848-860.
• Luik (2e k.) 4 december 2012, JLMB 2014, afl. 37, 1752
• Rb. Dendermonde TGR. 2008, nr. 5, 320.
• Fam. rb. Namen (3ek.) 26 juni 2017, Act.dr.fam. 2017, afl. 7, 187.

 

Rechtsleer

Boeken

• BAEL, J., Het verbod van bedingen betreffende toekomstige nalatenschappen: reeks notariële praktijk studies, Mechelen, Kluwer, 2006, 1040 p.
• BAEL, J.,  Rechtskroniek notariaat, deel 31, Brugge, Die Keure, 2017, 299 p. 
• BAERT, G., De ouderlijke boedelverdeling in APR, Gent, Story- Scientia, 1974, 424 p.
• BARBAIX, R. VERBEKE, A.-L,  Beginselen erfrecht, Brugge, Die Keure / La Charte, 2013, 329 p.
• BARBAIX, R.,  Actualia vereffening en verdeling, Mortsel, Intersentia, 2017, 58 p. 
• BARBAIX,  R., Handboek familiaal vermogensrecht, Mortsel, Intersentia, 2016, 976 p.
• BARBAIX, R.,  Het nieuwe erfrecht 2017, Antwerpen, Intersentia, 373 p.
• BUYSSENS, F., GEENS, K., LAGA, H., TILLEMAN, B., VERBEKE, A.-L., Over naar familie: liber amicorum Luc Weyts, Brugge, Die keure, 262 p.
• DE CORTE, R., DE GROOTE , B.,  BURLOOT, D.,  Privaatrecht in hoofdlijnen volume 2, 13de ed, Mortsel, Intersentia, 2017, 538 p.
• DEKKERS, R., CASMAN, H., VERBEKE, A.- L., ALOFS, E.,  Erfrecht en giften 2017, Antwerpen, Intersentia, 339 p.
• DE PAGE, P .,  Actualités en droit des successions, Brussel, Limal Anthemis, 2017, 146 p.
•  DE WULF, C., Notarieel familierecht en familiaalvermogensrecht: het opstellen van Notariële Akten, Mechelen, Kluwer, 2011, 1374 p.
• DELPORT, F., Sterven en erven : praktische handleiding voor erfrecht, testamenten en successierechten, Mechelen, Kluwer, 2004, 256 p.
• DU MONGH, J., De erfovergang van aandelen, Antwerpen, Intersentia, 550 p.
• DILLEMANS, R., De erfrechtelijke reserve, Uystpruyst,, Universitaire Boekhandel 1960, 324 p.
• KONINKLIJKE FEDERATIE BELGISCHE NOTARISSEN, Notarieel congres 1995- Congrès notaires 1995 : de internationale contractuele relaties. De rol van de notaris. Les relations contractuelles internationales. Le rôle du notaire, Antwerpen, Maklu, 1995, 765 p.
• PINTENS, W., DECLERCK, C., DU MONGH, J., VAN WINCKELEN, K., Familiaal Vermogensrecht, Antwerpen, Intersentia, 2010, 1345 p.  
• PINTENS, W., DECLERCK, C. (ed.), Patrimonium 2017, Brugge, die Keure, 503 p.
• VAN GERVEN, W., Juridische aspecten van het familiebedrijf, Antwerpen, Standaard wetenschappelijke uitgeverij, 1969, 226 p.
• PUELINCKX-COENE, M., Erfrecht, Antwerpen, Kluwer rechtswetenschappen, 1997, 508 p.
• PUELINCKX-COENE, M,  Beginselen van het Belgisch privaatrecht: VI: erfrecht deel I: openvallen en toewijzing van de nalatenschap, erfovereenkomsten, reserve en inbreng, Mechelen, Kluwer, 2011, 946 p.
• VERBEKE, A.L, BUYSSENS, F., DERYCKE, H., Handboek estate planning: vermogensplanning met effect bij leven, Gent, Larcier, 2005, 496 p.

 

Bijdragen in boeken

 

• AUGHUET, C.,  “Le rapport des libéralités état de la législation actuelle et approche de lege ferenda” in CINEY 22-23/09/11, Tussen vrijheid en regelgeving : een uitdaging voor de notaris, Brussel, Larcier, 2011, 211-246.
• BAEL, J., “Naar een afschaffing van het verbod op erfovereenkomsten?” in BUYSSENS, F., GEENS, K., LAGA, H., TILLEMAN, B., VERBEKE, A.L. (eds.), Over naar familie: liber amicorum Luc Weyts, Brugge, Die keure, 45-92.
• BARBAIX, R.,  MALFAIT, A.,  SANSEN, E.,  “De overdracht van familiebedrijven conform artikel 140bis W.Reg. cq. artikel 60bis W.Succ.: het spoor bijster? Een stand van zaken en enkele bedenkingen” in PINTENS, W., DE CLERCK, C. (eds.), Patrimonium 2010, Mortsel, Intersentia, 2010, 285-298.
• BARBAIX, R.,  “De inbreng en de inkorting in het nieuwe erfrecht” in BAEL, J.(ed.), Rechtskroniek voor het notariaat: deel 31, Brugge, Die Keure, 37-119.
•  CASMAN, H., “Van ascendentenverdeling bij schenking naar ouderlijke boedelovereenkomst” in CINEY 22-23/09/11, Tussen vrijheid en regelgeving . Le défi du notaire/De uitdaging voor de notaris , Brussel, Larcier, 2011, 171- 179.
• CASMAN, H., “Inleiding tot de nieuwe erfwet 2017. Een overzicht van de krachtlijnen van deze wet”, in  BAEL, J. (ed.), Rechtskroniek voor het Notariaat: deel 31, Mechelen, die Keuren, 1-37.
• DE PAGE, P.,  STEFANI, I.,  “Le statut des biens professionels en droit des régimes matrimoniaux et en droit succesoral civil "in DE PAGE, P ., CULOT, C.,  La transmission du patrimoine professionnel : aspects civil et fiscaux, Brussel , Anthémis, 2007, 145-249.
• DE PAGE, P,  “La resérve héréditaire, quel futur ? ” in CINEY 22-23/09/11, Tussen vrijheid en regelgeving.Le défi du notaire/De uitdaging voor de notaris Brussel, Larcier, 2011, 153-168.
• DE PAGE, P. “Les pactes successoraux” in VAN MOLLE, M. (ed.), La famille et son patrimoine en questions, Limal, Anthemis, 2015, 231-246.
• DE WULF, C., “Het voorbehouden erfdeel en de bepaalde overlating van het hoofdbestanddeel van het familievermogen”, KONINKLIJKE FEDERATIE BELGISCHE NOTARISSEN (ed.), Het notariaat bron van recht en rechtszekerheid, Brussel, 1973,  283-289. 
• DU MONGH, J.,  “Inbreng en inkorting” in PINTENS, W. (ed.) , De vereffening van de nalatenschap, Mortsel, Intersentia, 2007, 83-153
• DU MONGH, J., “Vennootschapsclausules en erfrecht”, in X, Liber amicorum Jozef van den Heuvel , Antwerpen, Kluwer, 1999, 717-747.
• DILLEMANS, R.,  “Het huwelijksvermogensrecht, het erfrecht en het schenkingsrecht in verband met de eigendom van een familiebedrijf” in VAN GERVEN, W. (ed.),  Juridische aspecten van het familiebedrijf, 1969, 103-121.

LELEU, Y.H., “Les pactes successoraux en droit comparé” in KONINKLIJK FEDERATIE BELGISCHE NOTARISSEN, De internationale contractuele relaties. De rol van de notaris, Notarieel congres 1995, Antwerpen, Maklu, 1995, 545-611.

• DEHALLEUX, V., “La donation” in CULOT, A., E WILDE D’ESTEMAEL, E., DEHALLEUX, V., GOSSIEUX, M., ROUSSEAU, L., VANHAELST, S.,  La planification successoral, Bruxelles, Anthémis, 207-278.
• LIEVENS, J.,   “Opvolging in familiebedrijven- juridische en fiscale aspecten “ in DE BECKER, B.,  DE TAVERNIER, P., JESPERS,H., LIEVENS, J.,  MINNAERT, M.,  SENAEVE, P.,  TREMMERY, J.,  VALCKENBORGH, A., VAN PASSEL, M. en   VERSLUYS, L.,  Recente ontwikkelingen en topics van Familierecht, Gent, Uitgeverij Larcier, 2009, 113 -147.
• SLUYTS, C., “De inbreng en inkorting na de wet van 22 december 1998” in DE CLERCK, C., DU MONGH, J., VERBEKE, A.L.(eds.),  Themis: Familiaal Vermogensrecht, Brugge, Die Keure, 2011,  63-91.
• SLUYTS, C.,  “Inbreng en inkorting. De problematiek van waardeschommelingen” in PINTENS, W., VAN DER MEERSCH, B. (eds.), Vereffening-verdeling van de nalatenschap, Maklu, 1993, 77- 111.
• WEYTS, L., “De opvolging in een familievennootschap: een face-lift ” in. TAYMANS,  J.F, Liber Amicorum Bruxelles, Éditions Larcier, 2012,  537- 562.
• WEYTS, L.,  “Continuïteit van de familieonderneming te realiseren via de Wet op kleine nalatenschappen?” in DILEMANS, R.,  Liber Amicorum, E-Story-Scientia, Antwerpen,  1997, 505-520. 
• VAN BIERVLIET, C., “Opvolging en voortbestaan van een bedrijf” in VAN BIERVLIET, C.,  TACK, T., GILLEMON,P.,  PEETERS, B.,  VAN DENBERGHE., F., Uw vennootschap en de fiscus, Mortsel, Intersentia, 2017, 325-338.  
• VAN DER BURCHT, G., “De schenking in het privaatrecht van Nederland, Frankrijk, Luxemburg, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Italië en Groot-Brittannië” in KONINKLIJKE FEDERATIE BELGISCHE NOTARISSEN, De internationale contractuele relaties, de rol van de notaris, Antwerpen, Maklu, 1995, 613-689.
• VAN HOESTENBERGHE, A.E., “Onderzoek van enkele bijzondere regelingen en voorzieningen” in VAN GERVEN, W., Juridische aspecten van het familiebedrijf, Antwerpen/Utrecht, Standaard Wetenschappelijke Uitgeverij, 1996, 127-154.
• VAN WINCKELEN, “De instemmingsvereiste van artikel 918 B.W.: quid, quando, quis?” in PINTENS, W., DU MONGH, J.(eds.), Patrimonium, 2016, 421-434.
• VERBEKE, A., “Vruchtgebruik van de langstlevende”, in PINTENS, W.  (ed.), De vereffening van de nalatenschap, Antwerpen, Intersentia, 2007, 421-433.
• VERSTRAETE, J.,  “Inbreng van giften/ bijzondere gevallen” in A. VERBEKE, F. BUYSSENS, H. DE RYCKE (eds.), Handboek estate planning: vermogensplanning met effect bij leven, Antwerpen, Larcier, 2005, 223-241.
• VERSTRAETE, J., “Schenking van familieondernemingen en de wet van 22 december 1998 houdende fiscale en andere bepalingen. Civielrechtelijke bepalingen: een nieuwe vracht ongerijmdheden en onzekerheden”, in VERBEKE, A., VERSTRAETE, J. , WEYTS, L. (eds.), Facetten ondernemingsrecht, Liber amicorum Professor Frans Bouckaert, Leuven, Universitaire Pers, 2000, 497-540.
• VERSTRAETE, J., “Familiale schikkingen herbelicht” in PINTENS, W., DU MONGH, J..(ed.)  Familiaal vermogensbeheer, Mortsel, Intersentia, 2004, 137-199.
• VERSTRAETE, J., “Erfovereenkomsten” in Familiale vermogensplanning. XXX ste Postuniversitaire cyclus Willy Delva, Antwerpen, Kluwer, 2004, 75-146.

Tijdschriften

• AERTS, M., “De ouderlijke boedelverdeling: hoe kan de wetgever de ouderlijke boedelverdeling stabieler maken door de aanvechtingsmogelijkheden ervan te beperken?”, Jura Falconis 2014-2015, 153-214.
•  BARBAIX, R.,  “Het erfrecht in woelige wateren: crisis en opportuniteit” in TEP 2011, 271-280.
• BUYSSENS,  F., “Artikel 918 B.W.: Ook bij openlijke schenkingen als voorschot een middel tot definitieve familiale schikkingen?”, TEP 2006, nr. 3, 158-167
• CASMAN, H.,  “Nieuwe erfwet. Een kennismaking” in NJW 2018, afl. 377, 134-147. 
• DE PAGE, P. ,“La loi du 31 juillet 2017 modifiant le Code civil à propos des successions et libéralités”, RGEN 2017, nr. 8, 362-369.
• DEGEEST, G.,  “Omzetting vruchtgebruik”, TEP 2017, nr. 3, 411-413.
• DE VOGELAERE, I., MATTHIJS, M., “Nieuw erfrecht moet Napoleon doen vergeten”, Juristenkrant 2017, 4-5.
• DE WILDE D’ESTEMAEL, E, “Transférer son patrimoine dans le cadre d’une planification successorale” in Rev.Dr. ULB 2003, 341- 380.   
• DE WULF, C.,  “Over de toepassing van artikel 918 van het Burgerlijk Wetboek”, T.Not. 2003, nr. 2, 67-73
• DE GREEF, T.,  “De activiteitsvoorwaarde onder de Vlaamse gunstregimes voor de schenking en vererving van familiale ondernemingen en vennootschappen”, TFR 2015, afl. 473, 6-24.
• DILLEMANS, R., en VERSTRAETE,J.,  “Overzicht van de rechtspraak (1961-1967). Erfenissen”, TPR 1968, 67-137.
• DU FAUX, H.,  “Artikel 918 BW - Over de vorm van de toestemming bedoeld in het tweede lid.”, T.Not. 1995, nr. 6, 275-278.
• DU FAUX, H.,  “Kan een schenking als voorschot op nalatenschap aan één van de kinderen bedreigd worden door inkorting? Kritische bedenkingen artikel 922, zoals gewijzigd door de wet van 22 december 1998”, T. Not. 2000, 75-80.
• GIJBELS, G., VAN GEEL, A., “Familiale vermogensplanning in het nieuwe erfrecht: nieuwe mogelijkheden?”, Notariaat 2017,  1-12.
• GORET, H., “Waag u niet aan verboden erfovereenkomsten: denk aan alternatieven” (noot onder Antwerpen 11 oktober 2010), Not.Fisc.M. 2011-12, 95-101.          
• MEEUWSSEN, P.,  “Praktische gevolgen van de schenking van een familiebedrijf”, Vermogensplaning in de praktijk, 2016, 27-28;
• PUELINCKXCOENE, M, “Artikel 918 B.W. een mogelijk instrument van vermogensplanning?”, TEP 2007,  290-298.
• PUELINCKX-COENE, M., VERHAERT, I., GEELHAND, N., VERSTRAETE, J., “Overeenkomsten over niet-opengevallen nalatenschappen” TPR 2005, 471-481.
• SPRUYT, E.,  “De schenking: het paradepaard van de successieplanning”, AFT 2008, 20-138.
• VASTERSAVENDTS, A.,  “Reserve en beschikbaar deel”, TPR 1985, 471-490.
• VAN DEN BROECK,A.,  “Inbreng van dienstengiften in het erfrecht” in F. BUYSSENS en A. L. VERBEKE, Notariële actualiteit 2016-2017, Mortsel, Intersentia, 2017, 1-24.
• VAN HIMME, N., “Het verbod van erfovereenkomsten- quo vadimus? Rechtsvergelijkende studie over de toekomst van het verbod en de mogelijke oplossingen voor het Belgische erfrecht” in Not.Fisc.M. 2011, 254-281. 
• VAN DEN HOUTE, B., “Een flexibilisering van het erfrecht : een toetsing van enkele figuren van de Franse “Donation-partage” en de anticipatieve afstand van de vordering tot inkorting”, TEP 2014, 353- 364.

Krantenartikelen

• M. MICHEL , “Hoe het familiebedrijf overdragen zonder uw andere kinderen te benadelen”, deTijd 2017.
• J. DOCKX, “Goede afspraken maken goede families: de erfovereenkomst schept duidelijkheid over geld en andere voordelen”, de standaard 2017.

Studiedagen

• Studiedag: het nieuwe erfrecht 2017 (lezing J. BAEL)

 

FRANKRIJK:

Wetgeving

Wetten

• Code Civil Français 21 mars 1804, JO 21 mars 1804.
• Loi du 23 juin 2006 portant réforme des successions et des libéralités, JO 24 juni 2006.
• Loi 16 juni 2011 contenant organisation du notariat, JO 16 juni 2011.

Parlementaire stukken

• Circulaire de la DACS 29 mai 2007 relative à la présentation de la réforme des successions et des libéralités, BO 2007,  25.

Rechtspraak

• Cass. Fr. 30 juni 1910, 529, noot LYON-CAEN.
• Cass. Fr. 28 november 1946, Pas. 1946, I, 449.
• Cass. Fr. 22 november 1949, JCP 1950.
• Cass. Fr. 28 april 1961, nr. 57-12.658, www.legifrance.fr.
• Cass. Fr. 18 mei 1994, nr. 92-11829, www.lextenso.fr.
• Cass. Fr. 17 december 1996, 94-17911, www.juricaf.org.
• Cass. Fr. 16 juli 1997, nr.95-13316, www.legifrance.fr
• Cass.Fr.12 november 1998, nr.96-19814, www.legifrance.fr
• Cass. Fr. 13 juni 1979, Pas.1980, 553.
• Cass. Fr. 3 oktober 2000, Droit Famille 2001, noot BEIGNIER.
• Cass. Fr. 30 januari 2001,  98-14930, www.juricaf.org
• Cass. Fr. 22 november 2005, 02-17.708, www.legifrance.fr
• Cass. Fr. 4 juni 2007, nr. 06-11.651, www.legifrance.fr.
• Cass. Fr. 26 Octobre 2011, AJ fam. 2011, 619. 
• Cass. Fr. 8 juli 2009 , AJ fam. 2009, 407.
• Cass. Fr. 1 juni 2017 nr.16-17887, www.lexisnexis.fr .
• Brussel 31 oktober 1967, JT 1967.

 

Rechtsleer

Boeken

• FERRE-ANDRE, S., BERRE, S., Successions et libéralités 2018-2019, Paris, Dalloz, 715 p.   
• GUEVEL,D., Succesions, Libéralités, Paris, LGDJ Lextenso, 2014, 288 p.
• GRIMALDI, M., Droit patrimoniale de la famille, Paris, Dalloz, 2017, 1602 p.   
• HENRY, X.,  ANCEL, P., VENDADET, G., WIEDERKEHR, G., TISSERAND-MARTIN, A., GUIOMARD, P. Code civil 2017, annoté, Paris, Dalloz, 2998 p.
• JUBAULT, C.,  Droit civil: les successions, les libéralités, Montchrestien, Lextenso, 2010, 960 p.
• LACROUX, S.D., Successions le guide pratique : le testament, la donation, les héritiers, la fiscalité, les contentieux, Issy-les-Mouilneaux, Prat éditions, 465 p.  
• LEFEBRE, F. Successions et libéralités nouveau régime juridique et fiscal : loi du 23 juin 2006, loi du 30 décembre 2006, Loi du 21 auôt 2007, Paris, Editions Francis Lefebre, 2007, 525 p.
• LEVILLAIN, N., FORGEAR, M-C., BOICHE, A. Liquidation des successions, Paris, Dalloz, 2016, 537 p.
• MALLAURIE, P., BRENNER, C., Droit des successions et des libéralités, Issy-les-Moullineaux, LGDJ Lextenso, 2016, 704 p.
• MAURY, J. Succesions et libéralites, Paris, Litec, 2009, 232 p.
• RIONDET, E.,  SEDILLOT, H.,  Transmission du patrimoine: testament, donation, autres mécanismes, Paris, Delmas, 2007, 379 p.
• SAUVAGE, F., Successions 2016/2017, Paris, DELMAS,  313 p.
• VOIRIN, P., GOUBEAUX, G., Droit civil tome 2 : régimes matrimoniaux : successions-libéralités, Lextenso, 2010, 454 p.

Bijdragen in boeken

• GUEVEL, D., “Rapport des dons et des legs ” in  SAVAUX, E.,  (ed.) répertoire de droit civil 2007, Paris, Dalloz,  www.dalloz.fr.
• FARGE, C. ,“Masse partageable en présence de libéralités : la réduction des libéralités” in GRIMALDI , M.,  (ed.), Droit patrimoniniale de la famille 2018/2019, Paris, Dalloz, 2017, 729-744.  
• TESTU, X., BICHERON, F., “Pactes sur succession future exceptionnellement autorisés” in M. GRIMALDI, Droit partimonial de la famille, 2018, Paris, Dalloz, 406-423.
• NAJJAR, I., “Pacte sur succession future, évolution jurisprudentielle” in SAVAUX, E. (ed.), répertoire du droit civil, Paris, Dalloz, 2012, www.dalloz.fr .

 

Tijdschriften

• BAILLON-WIRTZ, N., “Que reste-t-il de la prohibition des pactes sur succession future ? - À propos de la loi du 23 juin 2006” in Rev.Dr.Fam. 2006, 44-49.
• BERGEL, J.L. , “La loi n°2006-728 du 23 juin 2006, portant réforme des successions et des libéralités, comporte des aménagement sensibles du régime légal de l’indivision à partir du 1er janvier 2007, tout en réaffirmant les principes essentiels”, RDI 2006,   371-374.
• CATALA, P.,  “Prospective et perspective en droit successoral: réforme des successions et des libéralités”, JCP éd. N. 2007, 1206. 
• COLLE, C., “La loi du 23 juin 2006 portant réforme des successions et des libéralités – aspects relatifs à la transmission d'entreprise” in JCP éd. N. 2006, www.lexisnexis.fr 
• GULSEN, Y. , “La modernisation des opérations de partage” in A. LIENHARD, Recueil Dalloz 2006, www.dalloz.fr.
• LEROYER, A-M., “Réforme des successions et des libéralités” in RTD Civ. 2006, 612-633.
• LEPROUX, J., “Les nouveaux pactes de famille en droit des successions et des libéralités” in LPA 2002  3-16.
• LEVILLAIN, N., “Loi du 23 juin 2006 : principales nouveautés relatives aux successions” JCP éd. Not.  2006, www.lexisnexis.fr.
• MATHIEU, J-M., “Les enjeux de la renonciation anticipée à l'action en réduction : vers une contractualisation de la transmission successorale . - Plaidoyer pour une utilisation accrue, mesurée et raisonnée de la renonciation anticipée à l'action en réduction”, JCP éd. Not. 2010, www.lexisnexis.fr.
• NICOD, M, “L'anticipation de la succession”, JCP éd. Not., www.lexisnexis.fr.
• PATARIN, J. “Notion et sanction de pacte sur succession future”, RTD civ. 1996, 679-683.
• PATARIN, J ., “Pacte sur succession future et donation à cause de mort” in RTD Civ. 19991, 375-378.
• PRIGENT, S.,  “Une réforme en profondeur du droit des successions”, RFC 2006/2007, 1-14.
• PRIGENT, S. “La réforme des successions, des libéralités… et de l’assurance-vie”, RFC 2008/2009, 40-45.
• SAUVAGE, F.,  “La renonciation anticipée à l’action en reduction”, AJ Famille 2006, 355-358.
• STEPHANE, P.,  “La donation-partage”, RFC 2017, 32-34.
• TISSERAND- MARTIN, A., “La nouvelle dynamique de la donation-partage” AJ.fam. 2006, www.dalloz.fr.
• ZALEWSKI, V, “La renonciation anticipée à l'action en réduction : imputation et/ou réduction ? ”, in Issu de Defrénois : Rev.Not. 2007, www.lextenso.fr.

 

 

ZWITSERLAND :

Wetgeving

Wetten

• Code Civil Suisse  10 décembre 1997, RO 10 décembre 1997.  
• Loi fédérale du 30 mars 1911 Code des Obligations, RO 30 mars 1911.
• Loi fédérale sur le droit foncier rural 4 octobre 1991, RO 4 octobre 1991

Rechtspraak

• Tribunal Fédéral 20 november 1924, AFT 50/1924 II, JdT 1925, 40-458.
• Tribunal Fédéral 4 februari 1986, AFT 112 II, www.swisslex.ch, 23-25. 
• Tribunal Fédéral 9 november 1989, AFT 115/1989 II , www.bger.ch, 323-329.
• Tribunal Fédéral 9 september 1992, AFT 188 II 273, www.swisslex.ch, 273-282.
• Tribunal Fédéral 17 februari 1992, AFT 118 II 101, www.swisslex.ch, 103-109.
• Tribunal Fédéral 3 april 2010, nr. 4C.363/2000 www.bger.ch.  
• Tribunal Fédéral 7 mei 2003, n°5C 60/2003, noot P.H. STEINAUER, 143-144.
• Tribunal Fédéral 6 juni 2007, AFT 133 III 406, www.swisslex.ch.
• Tribunal Fédéral 6 juli 2009,  N°5A311/2009, www.bger.ch.
• Tribunal Fédéral 12 september 2017, N° 5A 677/2017, www.juricaf.org.  

Rechtsleer

Boeken

• BORNHAUSER P., Der ehe-und der erbvertrag: dogmatische grundlage für die Praxis, Schulthess Juristische Medien AG, Zürich, 2012, 360 p.
• CARLIN, C.,  Etude de l’article 473 CC : spécialement les problèmes liés à la quotité disponible, Genève, Schulthess Juristische Medien AG, 513 p.
• CARLIN, S., Etude de l’article 473 CC Spécialement les problèmes liés à la quotité disponible, Zürich, Recherches Juridique Lausannoises, 534 p.  
• DRUEY,J., Grundriss des Erbrechts, Stämpfli, Bern, 1997, 290 p.
• EIGENMANN, A., ROUILLER, N., Commentaire du droit des successions, Berne, Stämpfli, 2012, 1124 p.
• ENGEL, P.,  Contracts de droit Suisse, Bern, Stämpfli Verlag AG, 2000,  952 p.
• GUINAND, J., SETTLER, M. , LEUBA, A., Droit des successions, Zürich, Schulthess, 2005, 307 p.
• JEANDIN, E., Chroniques notariales illustré par Eric Buche, Zürich, Schulthess éditions romandes, 2012, 166 p.
• LING, P., Les successions dans les entreprises : travaux de la journée étude organisée le 20 mai 2005, Lausanne, CEDIDAC, 226p.
• MONTAVON, P.,  MONTAVON, M.,  BUCHELER, R.,  LABBOUR, I., MATTHEY, A., BEICHLIN,J.,  Abérgé de droit commercial : droit et entreprises, Zürich, Schulthess Verlag, 2017, 1330 p.
• STEINAUER,P.H .,  Le droit des successions, Berne, Sämpfli, 2006, 695 p.
• STEINAUER, P.H., M. MOOSER, A.EIGENMANN (eds.), Journée de droit successoral 2017,  Bern, Stämpli Verlag  AG, 2017, 181 p.

Bijdragen in boeken

• COTTI, F., “495 CC” in EIGEMANN, A., ROUILLER, N. (eds), Commentaire du droit des successions (art. 457 – 640 CC; art. 11-24 LDFR), Bern, Stämpfli Verlag AG 2012, 212-217.
• COTTI, F., “512 CC” in EIGEMANN, A., ROUILLER, N. (eds.), Commentaire du droit des successions (art. 457 – 640 CC; art. 11-24 LDFR), Bern, Stämpfli Verlag AG 2012, 279-282.
• EIGENMANN, A., “520 CC” in EIGEMANN, A, ROUILLER, N. (eds.), Commentaire du droit des successions (art. 457 – 640 CC; art. 11-24 LDFR), Bern, Stämpfli Verlag AG 2012, 369- 371.
• STEINAUER, P.H.,  “Droit successoral” in LING, P.,  (ed.), Les successsions dans les entreprises travaux de la journée organisée le 20 mai 2005, Lausanne, CEDIDAC, 2006, 1-23.
• STEINAUER, P.H., “Les parties au pacte successoral” in MOOSER, M., STEINAUER, P.H, EIGENMANN, A.(eds.), Journée de droit successoral 2015, Stämpfli Verlag AG, 2015, 161-187.
• STEINAUER, P.H., “Le respect de la réserve héréditaire” in MOOSER, M., STEINAUER, P.H, EIGENMANN, A., Journée de droit successoral 2016, 153-176.
• HAAS, C. , “Une réforme importante du droit successoral français-vers plus de libéralité” in M.DADDLEY (ed.) Successio 2007, Bern, Schulthess Juristische Medien AG,  2007, 58-59
• HUBERT-FROIDEVAUX, A., “Art 608 CC” in EIGENMANN, A. ,  ROUILLER, N. (eds.),  Commentaire du droit des successions (art 457-640 CC; art 11-24 LDFR), Stämpfli Verlag AG, Berne, 2012, www.swisslex.ch
• MOOSER, M.,  “La pratique notariale” in LING, P.(ed.), Les successsions dans les entreprises travaux de la journée organisée le 20 mai 2005, Lausanne, CEDIDAC, 2006, 23-48.

Tijdschriften

• CARLIN, S.,  “La renonciation anticipée à une expectative successorale : comparaison des droits français et suisse” ” in Revue du droit privé et fiscal du patrimoine 2009,  39-50.
• GUILLAUME, F., PAPEIL, H., “Transmission d’une entreprise familiale à un descendant: essai comparatif suisse-france”, Semaine Judiciaire 2009, 33- 72.
• GUILLAUME F.  “Aspects successoraux de la transmission d’une entreprise à un descendant, la transmission d’une entreprise famille”, EP 2007, 334-339.
• HEINZELMANN, R., “Nouveau droit des successions” , TREX   2017, 40-41. 
• SCHMID, J., “Résiliation et annulation des pactes successoraux”, TREX 2005, 100-103.
• PIOTET, D.,  “L’attribution directe et la formation des lots dans le partage successoral”,JT  1975,  553-569.
• PIOTET, P.,  “La réduction d'un pacte successoral positif onéreux” in  RJL 2004, 225-236.
• PIOTET, P.  “La nature des pactes successoraux, et ses conséquences” RJL 2004, 317-334.
• PIOTET, P., AMIGUET , J-G, “Droit des successions”  Not@lex 2009, 154-19.

Extra documentatie

• Révision 10 avril 2017 du code civile synthèse des résultats, Office fédéral de la justice 2017