DIGITALE AANVAL TEGEN ANTIBIOTICARESISTENTIE
Antibioticaresistentie is een hedendaags probleem dat dringend aangepakt moet worden. Er worden nog steeds te veel antibiotica onnodig voorgeschreven en verkeerd gebruikt waardoor resistentie in de hand wordt gewerkt. De kwestie dringt zich niet alleen op in de humane sector, ook in de dierlijke gezondheidssector stoot men op dit probleem. Hoe kan men als veehouder en als dierenarts deze resistentieproblematiek tegengaan?
Veel antibiotica ingezet bij de mens worden vaak ook gebruikt bij de voedselproducerende dieren zoals rundvee. Ze worden niet enkel ingezet om bacteriële infecties te behandelen, maar worden dikwijls ook gebruikt ter preventie van zo’n infecties. Bij overmatig en verkeerdelijk gebruik van antibiotica kunnen resistente bacteriën overleven bij de voedselproducerende dieren en via verschillende wegen terecht komen bij de mens. Wanneer mensen (die onder andere via het voedsel in contact komen met deze resistente bacteriën) ziek worden, kunnen ze met de gangbare antibiotica moeilijk of niet meer genezen. Het is daarom uiterst belangrijk dat zowel op humaan als dierlijk vlak maatregelen getroffen worden om deze problematiek tegen te gaan.
AMCRA’s 10-puntenplan
Er zijn verschillende instanties en organisaties die zoeken naar een manier om verstandig om te springen met het antibioticagebruik bij mens en dier. In 2012 is in België de vzw AMCRA opgericht (Anti-Microbial Consumption and Resistance in Animals). Dit is een kenniscentrum inzake antibioticagebruik- en resistentie bij dieren dat streeft naar een duurzaam antibioticabeleid. AMCRA ontwikkelde onder andere het ’10-puntenplan’. Dit is een plan met drie doelstellingen omtrent het antibioticagebruik in de veesector en zeven maatregelen om deze doelstellingen te helpen realiseren. Eén van de maatregelen is ‘Ieder bedrijf een plan’. Hierbij wordt beoogd om een bedrijfsgezondheidsplan te introduceren voor elk individueel bedrijf waarmee het volledige bedrijf in kaart kan worden gebracht. Alle facetten worden hierbij in acht genomen (kalveropfok, jongvee-opfok, afkalfmanagement…). Deze verschillende processen kunnen gescoord worden aan de hand van parameters die vooringestelde maximum- en minimumwaarden bevatten. Hiermee kan men vaststellen dat bepaalde processen goed, gemiddeld of slecht scoren en kunnen er gericht maatregelen getroffen worden.
Met dit plan kan men veel meer verwezenlijken dan enkel een reductie in het antibioticagebruik. Door de preventieve aanpak en het vroegtijdiger opsporen van problemen kan men de algemene bedrijfsvoering optimaliseren. Een concreet voorbeeld hiervan is dat wanneer de hygiëne op het bedrijf stijgt ook het dierwelzijn stijgt. Als gevolg hiervan stijgen de dierprestaties en kan dit voor de veehouder een economisch voordeel zijn.
Digitale vormgeving ‘Ieder bedrijf een plan’
Om zo’n bedrijfsgezondheidsplan interessant en bruikbaar te maken, moet een efficiënte manier gevonden worden om dit in de veesector aan te bieden. DGZ (Dierengezondheidszorg Vlaanderen) ging het engagement aan om een applicatie te ontwikkelen om het bedrijfsgezondheidsplan vorm te geven. Een vooronderzoek naar de vereisten en de behoeftes van de rundveesector is essentieel. Het gebruik van een initieel prototype is tweeledig: enerzijds helpt het de vereisten van de applicatie vast te stellen, terwijl het anderzijds noodzakelijk is om het effectieve gebruik te toetsen aan de realiteit en de behoefte van de gebruikers. Wanneer deze gegevens vastgelegd zijn, kan men een fit-gap-analyse gaan uitvoeren met de bestaande producten op de markt die de applicatie zouden kunnen vormgeven. Op deze manier wil men een bruikbare applicatie ontwikkelen met een zo groot mogelijke adaptatie op het terrein.
Veesector warm maken voor het idee
De ontwikkeling van een gebruiksvriendelijke applicatie was een eerste stap, de veesector aansporen om er gebruik van te maken, is de volgende. Het lijkt een huzarenstukje om de veesector warm te maken om gebruik te maken van de bedrijfsgezondheidsplan-applicatie als ondersteuning voor de bedrijfsvoering zonder de indruk te wekken van een audit. Het is daarom belangrijk om de sector duidelijk te maken dat deze applicatie een hulpmiddel kan zijn om zowel het antibioticagebruik te laten dalen alsook de algemene bedrijfsvoering te verbeteren. Hier hebben zowel de dierlijke sector als de algemene gezondheid van mens en dier baat bij. Eén van de belangrijkste manieren om dit te kunnen aantonen, is het weergeven van effectieve resultaten van het gebruik van de applicatie op veebedrijven. Daar de applicatie nog niet actief is, is een alternatief noodzakelijk om het potentieel van het bedrijfsgezondheidsplan aan te tonen. Aan de hand van gegevens uit de literatuur kan een praktijksimulatie gedaan worden waarbij het mogelijke effect kan aangetoond worden. Een concreet voorbeeld hiervan binnen de rundveesector is het voorkomen van mastitis (d.i. uierontsteking) reduceren door een aangepaste melktechniek te hanteren. In de rundveesector worden veel antibiotica ingezet bij het vaststellen van mastitis. Mastitis wordt beïnvloed door verschillende factoren waaronder de melktechniek. Aan de hand van de literatuur kan aangetoond worden dat een optimalisatie van de verschillende aspecten van de melktechniek ervoor kan zorgen dat er minder mastitisgevallen optreden en als gevolg hiervan minder antibiotica worden gebruikt. Door de sector hiervan bewust te maken, kan het gebruik van het bedrijfsgezondheidsplan in de hand gewerkt worden. Wanneer de applicatie eenmaal actief gebruikt wordt, kunnen data verzameld en gebenchmarkt worden.
Het is duidelijk dat de heersende problematiek rond antibioticaresistentie moet aangepakt worden. De weg die AMCRA en DGZ ingeslagen zijn, is een interessante uitdaging waar veel potentieel in zit. De ontwikkeling van een efficiënte applicatie die voldoende gebruiksvriendelijk is, is niet eenvoudig. Niettemin is de bedrijfsgezondheidsplan-applicatie een ware digitale aanval tegen het antibioticagebruik op veebedrijven en kan hiermee de antibioticaresistentie teruggeschroefd worden.
Bibliografie
Geciteerde werken
AMCRA. (2011, Juni 15). Opgehaald van Memorandum of understanding.
AMCRA. (2013). Gids voor goed gebruik van antibacteriële middelen in de rundveehouderij. Merelbeke.
AMCRA. (2018). Opgehaald van Visie 2020: https://www.amcra.be/nl/amcra-visie-2020/
Anonymous. (2016). Convenant tussen de Federale Overheid en alle betrokken sectorpartners betreffende de vermindering van het gebruik van antibiotica in de dierlijke sector. Vlaamse Overheid.
Anonymous. (2018, Januari 22). DGZ ontwikkelde een bedrijfsgezondheidsplan voor de varkenssector. Opgehaald van AMCRA: http://www.amcra.be/nl/nieuws/dgz-ontwikkelde-een-bedrijfsgezondheidspl…
Anonymous. (2018, Mei). MoSCoW. Opgehaald van Marketing termen: https://www.marketingtermen.nl/begrip/moscow-methode
Anonymus. (2017, Februari 17). Belgisch Staatsblad. Federaal Agentschap voor geneesmiddelen gezondheidsproducten. België.
anonymus. (2017, December 4). Sir Alexander Flemig - Biographical. Opgehaald van Nobelprize: https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1945/fleming…
Beemer, F., van Velzen, G., van den Berg, C., Zunderdorp, M., Lambrechts, E., de Gier, K., & Oud, N. (2010). Wat zijn de effecten van het ontkoppelen van voorschrijven en verhandelen van diergeneesmiddelen door de dierenarts? .
BEFEMA. (2011, juni 15). Opgehaald van Persbericht AMCRA: www.bemefa.be/Download.ashx?ID=85853
Bertens, C., & Snoei, J. (2011). Duurzame innovaties in het MKB. Zoetermeer.
Blowey, R., & Edmondson, P. (2010). Mastitis Control in Dairy Herds, 2nd Edition. Cambridge.
De Bleecker, K. (2018, Mei). (L. Rommelaere, Interviewer)
De Vries, T., & von Keyserlingk, M. (2005). Time of feed delivery affects the feeding and lying patterns of dairy cows. Journal of Dairy Science, 625-631.
De Vries, T., Dufour, S., & Scholl, D. (2010). Relationship between feeding strategy, lying behavior patterns, and incidence of intramammary infection in dairy cows . Journal of Dairy Science, 1987-1997.
DGZ. (2018, Mei). Opgehaald van DGZ: https://www.dgz.be/over-dgz
Ensing, C., Kuipers, A., & Koops, W. (2012). Antibioticagebruik deels afhankelijk van bedrijfsvoering. V-focus, 28-30.
FAO. (2015). Codex texts on foodborne antimicrobial resistance. WHO.
FAO. (2015). Codex texts on foodborne microbial resistance. Rome: Food and Agriculture Organizaton of the United Nations.
FastField. (2018, April). Opgehaald van FastField: http://www.fastfieldforms.com/index.html
FastField. (2018, Mei 18). Opgehaald van Pricing: http://www.fastfieldforms.com/freetrial/pricecorp.html
FAVV. (2016). Een nieuwe wetgeving betreffende diergeneesmiddelen. Brussel.
Fleming, A. (1929). On the antibacterial action of cultures of a penicillium, with special reference to their use in the isolatoin of B. influenze. Brtish Journal of Experimental Pathology, 226-236.
Galton, D., Peterson, L., & Merrill, W. (1988). Evaluation of udder preparations on intrammary infections. Journal of Dairy Science , 1417-1421.
Gezondheidsdienst voor Dieren. (2018, Januari 24). GD- Gezondheidsdienst voor Dieren. Opgehaald van Mastitis: https://www.gddiergezondheid.nl/diergezondheid/dierziekten/mastitis-rund
Goossens, H. (2005). Infectieziekten in de toekomst: een dubbeltje op zijn kant. Leiden.
Halasa, T., Huijps, K., Østerås, O., & Hogeveen, H. (2011). Economic effects of bovine mastitis and mastitis management: A review. Taylor and Francis.
Hand, K., Godkin, A., & Kelton, D. (2012). Milk production and somatic cell counts: A cow-level analysis. Journal of Dairy Science, 1358-1362.
Huijps, K., Lam, T., & Hogeveen, H. (2007). Kosten mastits onderschat. Veeteelt, 14-16.
Jansen, J., Lam, T., & Wessels, R. (2012). How to R.E.S.E.T farmer mindset? Experiences from The Netherlands, (p. 8).
Jansen, J., Renes, R., & Lam, T. (2009). Mastitis Control: Take Up the Gloves. Nederland: UGCN.
Jansen, J., Renes, R., & Lam, T. (2010). Evaluation of two communication strategies to improve udder health management.
Khodaparast, L., Khodaparast, L., Gallardo, R., Louros, N., Michiles, E., Ramakrishnan, R., . . . Carpentier, S. (2018). Aggregating sequences that occur in many proteins constitute weak spots of bacterial proteostasis. Nature Communications.
Kuipers, A., Wemmenhove, H., & Koops, W. (2013). Antibioticagebruik hangt samen met veehouder en bedrijfsvoering. V-focus, pp. 36-38.
Lam, T. (2012). Over bacteriën, beesten en boeren. Utrecht.
Lam, T., & De Vliegher, S. (2017). Uiergezondheid Rund.
Lam, T., Jansen, J., & Wessels, R. (2017). The RESET mindset model applied on decreasing antibiotic usage in dairy cattle in the Netherlands. Irish Veterinary Journal.
Lee, L. B. (2004). Penicillin: Discovery and Early Development. Seminars in Pediatric Infectious Diseases, 52-57.
Lommelen, K., & Supré, K. (2015). Verantwoord gebruik van antibiotica in de melkveehouderij. UGent: MCC.
Maes, D., Vander Beken, H., De Vliegher, S., Castryck, F., & de Kruif, A. (2010). The functioning of the veterinarian in the Belgian pig sector: a questionnaire survey of pig practitioners. Vlaams Diergeneeskundig Tijdschrift 79, 218-226.
McDonald, J. (1975). Radiographic method for anatomic study of the teat canal: changes between milking periods. American Journal of Veterinary Research, 1241-1242.
Melchior, M., & van Hout - van Dijk, J. (2011). Antibiotica; van werkingsmechanismen naar antibacteriële therapie (Deel 1). Tijdschrift voor Diergeneeskunde, 494-498.
Melchior, M., & van Hout - van Dijk, J. (2011). Antibiotica; van werkingsmechanismen naar antibacteriële therapie (deel 3). Tijdschrift voor Diergeneeskunde, 646-651.
Miltenburg, H., Scherpenzeel, C., & Lam, T. (2017). Melker en melken. In T. Lam, & S. De Vliegher, Uiergezondheid rund (pp. 237-250).
MoreApp. (2018, April). Opgehaald van MoreApp: https://moreapp.com/nl/
MoreApp. (2018, Mei 18). Opgehaald van Pricing: https://www.moreapp.com/nl/pricing/
M-team. (2018, Januari 24). Opgehaald van M-team UGent: http://www.m-team.ugent.be/v2/over_het_mteam/
Neijenhuis, F. (1998). Speenpuntvereelting en dippen. Praktijkonderzoek Rundvee, Schapen en Paarden, 20-23.
Obione. (2018, April). Obione. Opgehaald van Cow Notes: https://www.obione.fr/produit/cow-notes-surveillance-et-suivi-de-troupe…
Olde Riekerink, R., Sampimon, O., Eerland, V., Swarts, M., & Lam, T. (2008). Comparing bacterial counts on bare hands with gloved hands during milking. In T. Lam, Mastitis control: from science to practice (p. 78). Wageningen Academic.
Oliver, S., & Murinda, S. (2012). Antimicrobial Resistance of Mastitis Pathogens. Veterinary Clinics, 165-185.
Oostendorp, D., & Harmsen, H. (1980). Romensin in krachtvoer voor vleesstieren.
Pankey, J., Wildman, E., Drechsler, P., & Hogan, J. (1987). Field Trial Evaluation of Premilking Teat Disinfection. Journal of Dairy Science.
pirDAP. (2018, Mei). Opgehaald van pirDAP: https://www.pir-dap.nl/over-pirdap/
Puister-Jansen, L. (2004). Antibioticagebruik op melkvee- en varkensbedrijven. Agri-Monitor.
Rodrigues, A., Caraviello, D., & Ruegg, P. (2005). Management of Wisconsin Dairy Herds Enrolled in Milk Quality Teams. Journal of Dairy Science.
Rojo-Gimeno, C., Dewulf, J., Maes, D., & Wauters, E. (2018). A systematic integrative framework to describe comprehensively a swine health system, Flanders as an example.
SANITEL-MED. (2018, Januari 15). Opgehaald van FAGG-AFMPS: https://www.fagg-afmps.be/nl/SANITEL-MED
Schultz, T. (1985). Feeding affects post-milking cow activities. California Agriculture, 29-30.
Schultze, W., & Bright, S. (1983). Changes in penetrability of bovine papillary duct to endotoxin after milking. American Journal of Veterinary Research.
Seinhorst, J. (1979). Effect van langwerkende penicilline op luchtweginfecties en longontsteking bij kalveren.
Supré, K., Verbeke, J., Piepers, S., Lommelen, K., & De Vliegher, S. (2018, Januari 24). Klinische Masitis op Vlaamse Melkveebedrijven. Opgehaald van Dierengezondheidszorg Vlaanderen: https://www.dgz.be/project/klinische-mastitis-op-vlaamse-melkveebedrijv…
Tenover, F. (2006). Mechanisms of Antimicrobial Resistance in Bacteria. The American Journal of Medicine.
The New York Times. (1945, Oktober 26). PENICILLIN'S FINDER ASSAYS ITS FUTURE; Sir Alexander Fleming Says Improved Dosage Method Is Needed to Extend Use Other Scientists Praised Self-Medication Decried. The New York Times.
Tyler, J., Fox, L., Parisch, S., Swain, J., Johnson, D., Grasseschi, H., & Gant, R. (1997). Effect of feed availability on post-milking standing time in dairy cows. Journal of Dairy Research, 617-620.
van der Grinten, J. (2010). Mind the Gap. Boom Lemma.
van Hout - van Dijk, J., & Melchior, M. (2011). Antibiotica; van werkingsmechanisme naar antibacteriële therapie (Deel 2). Tijdschrift voor Diergeneeskunde, 572-576.
van Hout - van Dijk, J., & Melchior, M. (2011). Antibiotica; van werkingsmechanismen naar antibacteriële therapie (deel 4). Tijdschrift voor Diergeneeskunde, 730-733.
Van Liefferinge, J. (2015). Uiergezondheid. Vlaamse Overheid.
van Raay, C. (2003). Droogzetten zonder antibiotica. Veeteelt, 26-27.
Verwer, C., Smolders, G., van de Vijver, L., van Eekeren, N., Hospers, M., & van der Marel, M. (2013). Antibiotica in grond en water. V-focus, 34-35.
Wessles, R., Lam, T., & Jansen, J. (2013). Hoe laat ik mijn klanten kwispelen? Nijmegen: Communication in Practice.
WHO. (2017). List of Critically Important Antimicrobials for Human Medicine. World Health Organization.
WHO. (2017). WHO Guidelines on use of Medically Important Antimicrobials in Food-Producing Animals. World Health Organization.
Willem den Hoed, T. (2013). Alle plannen voor managers en ondernemers. Van Haren Publishing. Opgehaald van https://www.toolshero.nl/project-management/moscow-methode/
XE Currencyconverter. (2018, Mei 18). Opgehaald van https://www.xe.com/currencyconverter/convert/?Amount=24000&From=USD&To=…
