Een politieagent loopt over straat. Opeens hoort hij in een gebouw verderop een vrouwenstem schreeuwen: “Karel, Karel, neen ik wil niet dood! Niet schieten!” De agent rent naar het gebouw, stormt er binnen en ziet daar een vrouw dood op de grond liggen met om haar heen een advocaat, een dokter en een postbode. De agent stapt op de postbode af en zegt: “Ik arresteer jou wegens de moord op deze vrouw.”
Over genderstereotypen
Hoe kan de agent zo zeker weten dat de postbode de dader is? Het antwoordt op deze vraag is eigenlijk heel simpel maar toch kunnen de meeste mensen er niet opkomen. Daar is een reden voor, of eigenlijk twee redenen, namelijk: genderstereotypen en genderrollen. Deze twee zaken hebben een enorme invloed op ons denken en ons gedrag en dit zonder dat we het beseffen.
Een genderstereotiep is het beeld dat iemand heeft over hoe mannen en vrouwen verschillen (of zouden moeten verschillen) van elkaar. Een voorbeeld hiervan kan gezien worden in het speelgoed die voor kinderen gekocht wordt. Voor een jongen worden auto’s en gereedschap gekocht, voor een meisje poppen en een keukentje omdat jongens aanzien worden als sterk en stoer en meisjes als lief en zorgzaam. Hieruit volgen dan ook meteen de genderrollen. Het zijn sociaal bepaalde rollen voor mannen en vrouwen. Bijvoorbeeld het stereotiepe beeld van de man die in de tuin werkt en de vrouw die het eten klaarmaakt.
En studiekeuzes
Dit waren simpele voorbeelden, maar zoals dat gaat op school gaan we van gemakkelijk naar moeilijker. De invloed van genderstereotypen en -rollen rijkt heel ver. Zelfs je studiekeuze kan er niet aan ontsnappen. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat jongvolwassenen zich onbewust laten beïnvloeden door deze genderstereotypen en -rollen.
Meisjes gaan onbewust voor richtingen kiezen die te maken hebben met zorg of talen. Jongens kiezen meer voor richtingen met techniek en wetenschap. Hierdoor ontstaan gendergekleurde studierichtingen, richtingen waar vooral jongens of vooral meisjes zitten. Uiteraard geldt dit niet voor iedereen, er zijn jongens die vroedkunde volgen en meisjes die automechanica doen, maar zij zijn toch in de minderheid.
Het probleem hier is dat de overgrote meerderheid van de leerlingen bij het maken van een keuze niet stilstaan bij het feit dat ze worden beïnvloedt door deze dingen.
Hoe kunnen we terugslaan?
Een eerste stap in het tegenwerken van genderrollen en genderstereotypen is mensen bewust maken van het fenomeen. Zorgen dat ze weten wat het is zodat ze er rekening mee kunnen houden bij het maken van belangrijke beslissingen.
Het onderzoek dat hoort bij dit artikel heeft uitgewezen dat door mensen bewust te maken van genderstereotypen en -rollen, ze minder genderstereotiep gaan denken. Er werd hen een filmpje getoond, dat speciaal ontwikkeld werd voor dit onderzoek. In dit filmpje krijgt men een korte uitleg van bovenstaande fenomenen. Maar liefst 60% van de bevraagden dachten na het bekijken ervan minder genderstereotiep dan ervoor.
Ook hun neiging om te voldoen aan de genderrollen was licht afgenomen, alhoewel dit in mindere mate was.
Het bijhorende filmpje kan via volgende link bekeken worden: https://youtu.be/Aik5YrWTI14
Een dubbeltje op zijn kant
En de dader is… de postbode. Dat wisten we al maar nu weten we ook waarom en waarom de meesten niet meteen wisten dat hij de moordenaar was. De vermoorde vrouw riep ‘Karel’, de naam van een man. De agent arresteerde de postbode omdat hij de enige man in de kamer was. Zowel de advocaat als de dokter waren vrouwen.
Belangrijk om hieruit mee te nemen is dat mensen van dit fenomeen bewust maken al voor verandering zorgt. Als ze weten dat het bestaat en wat het precies is kunnen ze erover praten met anderen. En dat is van groot belang. Er zijn al veel mensen die deelnemen aan deze conversatie.
Het terugdringen van genderstereotypen en -rollen is een proces, het zal niet meteen veranderen. Dat moet ook niet, en ze zullen nooit volledig verdwijnen omdat mannen en vrouwen nu eenmaal op bepaalde vlakken van elkaar verschillen. Desalnietemin mogen we hier niet in slabakken want het is de eerste stap op de weg naar grotere dingen. En in de woorden van Maya Angelou:
‘Nothing will work unless you do.’
Alesina, A., Giuliano, P., & Nunn, N. (2013). On the Origins of Gender Roles: Women and the Plough. The Quarterly Journal of Economics, 128, 469-530. doi:10.1093/qje/qjt005
Bandura, A. (1989). Social cognitive theory. In R. Vasta, Annals of child development. Vol. 6. Six theories of child development (pp. 1-60). Greenwich: JAI Press.
Bandura, A. (2001). Schematisering van triadisch, wederzijds oorzakelijk verband in het causaal model van de sociale cognitieve theorie. Media Psychology, 3, 266.
Bandura, A. (2001). Social Cognitive Theory of Mass Communication. Media Psychology, 3 (3), 265-299.
Bandura, A., & Bussey, K. (1992). Self-Regulatory Mechanisms Governing Gender Development. Child Development, 63, 1236-1250.
Bellinck, I. (2004). Natuur versus cultuur: impliciete attitudes ten opzichte van typische en atypische voorstelling van de man in reclame. Gent: Universiteit Gent.
Berebitsky, J. (2012). Sex and the Office: A History of Gender, Power and Desire. New Haven: Yale University Press.
Bobrow, E. (2017, Juni/Juli). The Man Trap. Opgehaald van The Economist - 1843: https://www.1843magazine.com/features/the-man-trap
Bogt, T., Engels, R., Bogers, S., & Kloosterman, M. (2010). 'Shake It Baby, Shake It': Media Preferences, Sexual Attitudes and Gender Stereotypes Among Adolescents. Sex Roles, 844-859.
Craeynest, P. (2013). De adolescentie. In P. Craeynest, Psychologie van de Levensloop (pp. 267-305). Leuven: Uitgeverij Acco.
Depovere, K. (1997). De rekrutering van onderofficieren bij de rijkswacht: het belichten van twee minderheidsgroepen: de vrouwen en de allochtonen. België. Opgehaald van http://lib.ugent.be/en/catalog/rug01:002149683?access=print&faculty=RE&…
Hall, M., Orzada, B., & Lopez-Gydosh, D. (2015). American Women's Wartime Dress: Sociocultural Ambiguity Regarding Woman's Roles During World War 2. Journal of American Culture, 38 (3), 232-242.
Hansen, C. W., Jensen, P. S., & Skovsgaard, C. V. (2015). Modern gender roles and agricultural history: The Neolithic inheritance. Journal of Economic Growth, 20, 365-404. doi:10.1007/s10887-015-9119-y
Hudders, L., & Vyncke, P. (2013). Visuele gender stereotypering in reclame: een experimenteel onderzoek naar de effectiviteit van impliciete stereotypering in printadvertenties. Tijdschrift voor Communicatiewetenschappen, 135-161.
Jonson, B. (1620). Epicoene, Or The Silent Woman. London, Engeland: N.A.
Kessels, U. (2005). Fitting into the stereotype: How gender-stereotyped perceptions of prototypic peers relate to liking for school subjects. European Journal of Psyhology of Education, 3, 309-323.
Losh-Hesselbart, S. (1987). Development of Gender Roles. In M. Sussman, & S. Steinmetz, Handbook of Marriage and the Family (pp. 535-563). New York: Springer US. doi:10.1007/978-1-4615-7151-3_20
Magez, W., Boonen, E., & Verhaghtert, H. (2012). Van ZOBEST naar I-Prefer. Caleidoscoop, 25(3), 34-37.
Ministerie van Onderwijs en Vorming. (2017). Hoger onderwijs in cijfers - beknopt (academiejaar 2016-2017). Brussel: Ann Verhaegen - administrateur generaal.
Moore, C., & Riegle-Crumb, C. (2014). The Gender Gap in High School Physics: Considering the context of Local Communities. Social Science Quarterly, 95, 253-268. doi:10.1111/ssqu.12022
Pauletti, R. E., & Perry, D. G. (2011). Gender and Adolescent Development. Journal of Research on Adolescence, 21, 61-74. doi:10.1111/j.1532-7795.2010.00715.x
Van Hiel, A. (2013). Intergroepsprocessen. In A. Van Hiel, Sociale Psychologie (pp. 468-471). Gent: Uitgerverij Lannoo.
Van Hiel, A. (2015). Sociale Categorisatie en Stereotypen. In A. Van Hiel, Sociale Psychologie (pp. 451-472). Gent: Uitgeverij Lannoo.
Watson, E. (2014, september 22). Emma Watson at the HeForShe Campaign 2014 - Official UN Video. Opgehaald van YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=gkjW9PZBRfk
White, A. (2009). Algemene beoordeling van counseling. Counselling Psychology Review, 24, 6.
White, A. (2009). Big boys really don't cry: Considering men's reluctance to engage in counselling. Counselling Psychology Review, 24, 2-8.
Williams, G., & Deci, E. (1996). Internalization of biopsychosocial values in medical students: a test of self-determination theory. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 767-779.
Zhang, B., Zhao, F., Ju, C., & Ma, Y. (2015). Paternal Involvement as Protective Resource of Adolescents' Resilience: Roles of Male Gender-Role Stereotype and Gender. Journal of Child & Family Studies, 24, 1955-1965.