‘Ergonomie binnen het onderwijs’, onmiddellijk denkt u aan loodzware boekentassen op de tere rugjes van luidruchtige leerlingen. Het is een interessante en nuttige discussie hoe deze last verminderd kan worden. Juist! Dit artikel handelt niet over de rugzakkenproblematiek, maar wel over dat ander ergonomisch probleem, namelijk stemproblemen bij de leerkrachten van deze rumoerige leerlingen. Vele uren spreken zij vol overgave voor groepen van verschillende groottes, leerlingen met verschillende karakters en in al dan niet goed verluchte lokalen. Jente en Barbara schreven er hun thesis over en wonnen er zelfs een prijs mee.
Stemproblemen komen bij 5 tot 80% van de leraren voor, afhankelijk van het type onderwijs waarin de leraar lesgeeft. Stemproblemen kennen we onder andere als heesheid of het verlies van de stem. Het risico op stemproblemen bij leraren verminderen moet een streefdoel worden. De stem is het instrument bij uitstek voor een leraar om te informeren, te overtuigen en te inspireren. De lerarenopleiding is de ideale setting en timing voor begeleiding en stemvorming. Deze begeleiding is nog niet altijd op een kwalitatieve manier mogelijk door een gebrek aan tijd, mankracht en middelen. Een leraar leert in de opleiding wel op welke manier hij moet lesgeven en een boodschap overbrengen, maar niet hoe hij zijn eigen instrument, de stem, correct kan gebruiken om die boodschap over te brengen.
Logopedie en appontwikkeling
De app Stemplate werd ontwikkeld door Barbara Dewit en Jente Verbesselt, twee masterstudenten Logopedische wetenschappen. Deze app was het praktische luik van hun thesis aan de KU Leuven onder vakkundige begeleiding van promotor prof. Decoster. Met de thesis wonnen de studenten de Outstanding Masterthesis Award. Stemplate komt tegemoet aan de nood tot risicobepaling en advisering over stem. De ontwikkeling gebeurde met PhoneGap, een hybrid implementatieplatform. De masterstudenten onderzochten mogelijke ontwikkelingsmodellen en richtlijnen in verband met app-ontwikkeling. Het gevolgde ontwikkelingsmodel is een combinatie van het Waterfall en Agile model.
De inhoudelijke opbouw van Stemplate volgt het stemergonomisch model. Ergonomie, en meer bepaald stemergonomie, gaat om de interactie tussen een individu en zijn omgeving. Het is een interactief systeem. Verschillende facetten van de stem en de omgeving zijn bepalend om aan stemergonomie te doen. Het model leidt tot een verandering in gedrag of denken en zorgt ook voor het behouden van die verandering op lange termijn.
Een naam voor de app
De naam van de app moet de functie weerspiegelen. Stemplate werd gekozen omdat een template verwijst naar een vast sjabloon voor een stuk code. Met behulp van een template is het mogelijk een stuk broncode te creëren zodat het voor meerdere types bruikbaar is, zoals in de app werd toegepast. Template wordt samengevoegd met stem, zowel inhoudelijk als in de naam van de app. Gebruikers ontvangen na het doorlopen van de app een soort template van hun stem.
De app bevat informatie over stemergonomisch handelen. Deze informatie is onontbeerlijk om nadien het gegeven advies ten volle te kunnen benutten. Na het doorlopen van een vragenlijst over stem en stemrisico’s volgt gespecificeerd advies rond stemergonomisch handelen. Het duurt gemiddeld vijf tot tien minuten om de vragenlijst te doorlopen. Stemplate bevraagt gezondheidsfactoren, stemervaringen en gewoontes die een invloed hebben op de stem. De advisering bestaat enerzijds uit concrete informatie in de vorm van een spiderdiagram. De gebruiker kan op die manier zien op welke aspecten hij/zij goed scoort of wat beter kan. Anderzijds volgen enkele adviezen in vraagvorm, deze zijn gebaseerd op de domeinen waarop de gebruiker zwakker scoort.
Stemplate komt tegemoet aan nood tot stemvorming
De app werd door 72 eerstejaarsstudenten aan de lerarenopleiding kleuteronderwijs van de University College Leuven-Limburg (UCLL) uitgetest. Welke stemervaringen hebben deze studenten voor en na een eerste stageperiode? Uit de resultaten blijkt dat studenten weinig ervaring hebben met stemergonomische maatregelen. Tijdens de opleiding heeft 10 tot 20% van de studenten al stemklachten of stemproblemen ervaren. Meer dan de helft kreeg hiervoor geen hulp. Studenten beschrijven invloeden op de stem vaker in termen van persoonlijke dan in termen van omgevingsfactoren.
Welk verschil in stemergonomisch handelen in verschillende situaties is merkbaar tussen studenten die de app enkel na de stageperiode doorlopen en de groep die Stemplate zowel voor als na de stageperiode doorloopt? Het louter invullen van de vragenlijst heeft geen effect op het stemergonomisch handelen. Door de beperkte ontwikkelingstijd was een testing van het effect van het advies op de stem niet mogelijk.
Vinden de studenten Stemplate inhoudelijk en structureel goed ontwikkeld? De grote meerderheid van de studenten vindt de app gebruiksvriendelijk en voldoende interactief. Meer dan 80% vindt Stemplate aantrekkelijk vormgegeven en de meerderheid vindt de app volledig. Stemplate sluit voor bijna alle studenten aan bij de leef- en studiewereld. De app krijgt gemiddeld 3,5 van de 5 sterren.
- Stemplate krijgt 3,5 sterren -
Stemplate bevordert het vergroten van bewustzijn, kennis, inzicht en vaardigheden met betrekking tot stem bij studenten aan de lerarenopleiding. De app zet aan tot handelen. Stemplate vormt een eerste stap in de tegemoetkoming aan de nood van kennis en inzicht over stem, stemrisico’s en stemergonomisch handelen, zowel in de lerarenopleiding als bij leraren in het algemeen.
Een app met toekomst
De app is op dit moment bruikbaar, al kan hij nog verbeterd en uitgebreid worden. Gamification kan nog toegevoegd worden. Gamification verwijst naar de implementatie van spelelementen in een app. Om de aantrekkelijkheid en duurzaamheid te vergroten zijn een link met sociale media en leerplatforms en de toevoeging van oefenelementen en reminders een meerwaarde. De app is momenteel nog niet vrij downloadbaar.
Stemplate kan dienen als tool en leidraad bij de stemvorming. Verder onderzoek kan uitwijzen welke effecten het opvolgen van de adviezen, al dan niet met begeleiding vanuit de opleiding, heeft. Vervolgonderzoek bij beroepssprekers in het algemeen kan de doelgroep van de app vergroten (advocaten, sportbegeleiders ...). Tot slot kan de app ook een aanvulling zijn bij logopedische diagnostiek en therapie.
Bij het huidige doelpubliek valt Stemplate alvast in de smaak. Uit de reacties blijkt duidelijk dat de leraren van de toekomst iets hebben bijgeleerd. Het meest voorkomende antwoord op de vraag wat de app heeft bijgebracht is: ‘dat ik mijn stem bewust goed kan gebruiken en verzorgen’.
Almaiah, M. A., Jalil, M. M. A., & Man, M. (2016). Empirical investigation to explore factors that achieve high quality of mobile learning system based on students’ perspectives. Engineering Science and Technology, an International Journal, 19, 1314–1320. https://doi.org/10.1016/j.jestch.2016.03.004
Andreou, A., Panayidou, D., Andreou, P., & Pitsillides, A. (2005). Preserving Quality in the Development of Mobile Commerce Services and Applications. ACIT Software Engineering, Novosibirsk, Russia, 11–16.
Balaji, S. (2012). Waterfall vs V-model vs agile: A comparative study on SDLC. International Journal of Information Technology and Business Management, 2(1), 26–30. https://doi.org/10.1.1.695.9278
Baseer, K. K., Reddy, A. R. M., & Bindu, C. S. (2015). A systematic survey on waterfall vs. agile vs. lean. I- Manager’s Journal on Software Engineering, 9(3), 34–59. Retrieved from http://www.imanagerpublications.com/JournalIntroduction.aspx?journal=Jo… ing
Beck, K., Beedle, M., van Bennekum, A., Cockburn, A., Cunningham, W., Fowler, M., ... Thomas, D. (2001). Manifesto for Agile Software Development. Retrieved from http://agilemanifesto.org
Blanpain, R. (2003). Passief roken - De zachte moordenaar... Leuven: Van Halewyck.
Brandenburg, C., Worrall, L., Rodriguez, A. D., & Copland, D. (2013). Mobile computing technology and aphasia: An integrated review of accessibility and potential uses. Aphasiology. https://doi.org/10.1080/02687038.2013.772293
Buys, C., & Vandelook, F. (2016). Stemergonomisch advies binnen de specifieke lerarenopleiding. KU Leuven.
Cape, P., & Phillips, K. (2015). Questionnaire Length and Fatigue Effects: The Latest Thinking and Practical Solutions. S.I. Retrieved from https://www.surveysampling.com/site/assets/files/1586/questionnaire- length-and-fatiigue-effects-the-latest-thinking-and-practical-solutions.pdf
Capras, R. D., & Bolboaca, S. D. (2016). An Evaluation of Free Medical Applications for Android Smartphones. Applied Medical Informatics, 38(3), 117–132. Retrieved from http://ami.info.umfcluj.ro/index.php/AMI/article/view/608%0Ahttp://ezpr… n?url=http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=a9h&AN=120576150&…- live&scope=site%0Ahttp://ami.info.umfcluj.ro/index.php/AMI/article/view
Charland, A., & Leroux, B. (2011). mobile application Development : Web vs . native. Communications of the ACM, 54, 0–5. https://doi.org/10.1145/1941487
Chen, S. H., Chiang, S. C., Chung, Y. M., Hsiao, L. C., & Hsiao, T. Y. (2010). Risk Factors and Effects of Voice Problems for Teachers. Journal of Voice, 24(2), 183–192. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2008.07.008
Chua, B. B., & Dyson, L. E. (2004). Applying the ISO 9126 model to the evaluation of an e- learning system, 184–190.
Chudoba, B. (2018a). How much time are respondents willing to spend on your survey? Retrieved May 8, 2018, from https://www.surveymonkey.com/curiosity/survey_completion_times/
Chudoba, B. (2018b). How much time are respondents willing to spend on your survey?
Cyr, D., Head, M., & Ivanov, A. (2006). Design aesthetics leading to m-loyalty in mobile commerce.
Information and Management, 43(8), 950–963. https://doi.org/10.1016/j.im.2006.08.009 Damoiseaux, V., van der Molen, H. T., & Kok, G. J. (1998). Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering.
Assen: Van Gorcum.
Daud, S. M., & Abas, H. (2014). “Dyslexia baca” mobile app - The learning ecosystem for dyslexic children. In
Proceedings - 2013 International Conference on Advanced Computer Science Applications and Technologies, ACSAT 2013. https://doi.org/10.1109/ACSAT.2013.87
De Bodt, M., Heylen, F., & Mertens, L. (2008). Houding en spanning: belang van houding en spanning voor de stem. In Werken aan stem (p. 63). Antwerpen: Garant.
de Jong, F. I. C. R. S., Kooijman, P. G. C., Thomas, G., Huinck, W. J., Graamans, K., & Schutte, H. K. (2006). Epidemiology of Voice Problems in Dutch Teachers. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 58, 186–198. https://doi.org/https://doi.org/10.1159/000091732
de Paula, D. F. O., Menezes, B. H. X. M., & Araujo, C. C. (2014). Building a Quality Mobile Application: A User- Centered Study Focusing on Design Thinking, User Experience and Usability. In Design, User Experience, and Usability (pp. 313–322). https://doi.org/10.1007/978-3-319-07626-3
De Smet, K. (2017). Risicobepaling en advisering rond stemgebruik in de lerarenopleiding. KU Leuven, Leuven. Decoster, W. (2012). Stemergonomie: een vat vol dynamiek. Tijdschrift Voor Ergonomie, 37(1), 25–29. Decoster, W. (2013). Ontknoop je stem. School of Education, 50. Retrieved from
https://associatie.kuleuven.be/schoolofeducation/projecten/ontknoopjest…
Demarin, I., Leko, L., Škrobo, M., Germano, H., Macedo, P., & Madeira, R. N. (2015). The Impact of Stuttering; How Can a Mobile App Help? In ASSETS ’15 Proceedings of the 17th International ACM SIGACCESS Conference on Computers & Accessibility (pp. 399–400). Lisbon. https://doi.org/10.1145/2700648.2811389
Domnich, A., Arata, L., Amicizia, D., Signori, A., Patrick, B., Stoyanov, S., ... Panatto, D. (2016). Development and validation of the Italian version of the Mobile Application Rating Scale and its generalisability to apps targeting primary prevention. BMC Medical Informatics and Decision Making, 16(1), 1–10. https://doi.org/10.1186/s12911-016-0323-2
Edwards, E. A., Lumsden, J., Rivas, C., Steed, L., Edwards, L. A., Thiyagarajan, A., ... Walton, R. T. (2016). Gamification for health promotion: systematic review of behaviour change techniques in smartphone apps. BMJ Open, 6(10). https://doi.org/10.1136/bmjopen-2016-012447
Edwards, E., Lumsden, J., Rivas, C., Steed, L., Edwards, L., Thiyagarajan, A., ... Walton, R. (2016). “Gamification” for Health Behaviour Change in Smartphone Apps. Frontiers in Public Health. Retrieved from http://www.frontiersin.org/Journal/FullText.aspx?f=70&name=public_healt… .FPUBH.2016.01.00043
eGezondheid. (2015). Actiepunt 19 : Mobile Health, 9. Retrieved from http://www.plan-egezondheid.be/wp- content/uploads/Actiepunt-19.pdf
Elen, J., & Laga, E. (2002). Muizen in het auditorium, ICT in het hoger onderwijs. Antwerpen-Apeldoorn: Garant.
Faham, M., Ahmadi, A., Drinnan, M., Saadatmand, N., Fatahi, E., & Jalalipour, M. (2016). The Effects of a Voice Education Program on VHI Scores of Elementary School Teachers. Journal of Voice. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2015.09.009
Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. (n.d.). Retrieved from http://www.werk.belgie.be/home.aspx
Flora, H. K., Wang, X., & Chande, S. V. (2014). An Investigation on the Characteristics of Mobile Applications: A Survey Study. International Journal of Information Technology and Computer Science, 6(11), 21–27. https://doi.org/10.5815/ijitcs.2014.11.03
Furlong, L. M., Morris, M. E., Erickson, S., & Serry, T. A. (2016). Quality of Mobile Phone and Tablet Mobile Apps for Speech Sound Disorders: Protocol for an Evidence-Based Appraisal. JMIR Research Protocols, 5(4), 1–7. https://doi.org/10.2196/resprot.6505
Garofalakis, J., Stefani, A., Stefanis, V., & Xenos, M. (2007). Quality Attributes of Consumer-Based M- Commerce Systems. IEEE International Conference on E-Business and Telecommunication Networks, ICETE, ICE-B, Barcelona., 130–136.
Gibbons, M. C., Wilson, R., Samal, L., Lehmann, C., Dickersin, K., Lehmann, H., ... Bass, E. (2009). Impact of Consumer Health Informatics Applications. S.I. Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK32638/
Gowin, M., Cheney, M., Gwin, S., & Franklin Wann, T. (2015). Health and Fitness App Use in College Students: A Qualitative Study. American Journal of Health Education, 46(4), 223–230. https://doi.org/10.1080/19325037.2015.1044140
Gunning-Schepers, L. J. (1995). Volksgezondheid en gezondheidszorg. (P. J. Van der Maas & J. P. Mackenback, Eds.). Utrecht.
Hamdani, D. S. Al. (2013). Mobile Learning: A Good Practice. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 103, 665 – 674. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.10.386
Heylen, L., De Bodt, M., & Mertens, F. (2012). Effecten van actief en passief roken. In De stemgids (p. 80). Antwerpen-Apeldoorn: Garant.
IMS Institute for Healthcare Informatics. (2015). Patient Adoption of mHealth, 1–63. Retrieved from www.theimsinstitute.org
Isaias, P., & Issa, T. (2015). High Level Models and Methodologies for Infomation Systems. New York: Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4614-9254-2_2
ISO/IEC 9126. (2001). Software Product Evaluation – Quality Characteristics and Guidelines for the User. Geneva. https://doi.org/10.1109/IEEESTD.2015.7106438
Jobe, W. (2013). Native Apps Vs. Mobile Web Apps. International Journal of Interactive Mobile Technologies (iJIM), 7(4), 27. https://doi.org/10.3991/ijim.v7i4.3226
Jobs, S. (2009). There's an app for that. Apple inc.
Kao, C.-K., & Liebovitz, D. M. (2017). Consumer Mobile Health Apps: Current State, Barriers, and Future Directions. Pm&R, 9(5), 106–115. https://doi.org/10.1016/j.pmrj.2017.02.018
Keyes, C., Shroff, R. H., & Linger, W. (2015). Addressing Design Issues In Mobile Applications Supporting Ubiquitous Learning. Advances in Scholarship of Teaching and Learning, 3(1), 1–12. Retrieved from http://www.irrodl.org/index.php/irrodl/article/view/791/1699
Khidr, A. (2017). Voice Training Programs for Professional Speakers: Global Outcomes. San Diego: Plural Publishing Inc.
KNMG. (2016). Medische App Checker : beoordeling van medische apps. Utrecht.
Kooijman, P. G. C., Thomas, G., Graamans, K., & de Jong, F. I. C. R. S. (2007). Psychosocial Impact of the Teacher’s Voice Throughout the Career. Journal of Voice, 21(3), 316–324. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2005.12.007
Kristiansen, J., Lund, S. P., Persson, R., Shibuya, H., Nielsen, P. M., & Scholz, M. (2014). A study of classroom acoustics and school teachers’ noise exposure, voice load and speaking time during teaching, and the effects on vocal and mental fatigue development. International Archives of Occupational and Environmental Health, 87, 851–860. https://doi.org/10.1007/s00420-014-0927-8
Kruispuntbank Wetgeving. (2007). wet ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie. Retrieved April 10, 2018, from http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&… 051035
Laine, A., Pentti, J., Sala, E., Simberg, S., & Suonpää, J. (2001). The prevalence of voice disorders among day care center teachers compared with nurses: A questionnaire and clinical study. Journal of Voice, 15(3), 413–423. https://doi.org/10.1016/S0892-1997(01)00042-X
Madeira, J., Silva, C., Marcelino, L., & Ferreira, P. (2015). Assistive Mobile Applications for Dyslexia. Procedia Computer Science, 64, 417–424. https://doi.org/10.1016/j.procs.2015.08.535
Madeira, R. N., Macedo, P., Pita, P., Bonança, Í., & Germano, H. (2013). Building on Mobile towards Better Stuttering Awareness to Improve Speech Therapy. ACM, 1–4.
Malchaire, J. (n.d.). Overleggids Déparis, Onderwijs. In FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal OVerleg. Malvey, D., & Slovensky, D. J. (2014). mHealth Transforming Healthcare. CEUR Workshop Proceedings. New
York: Springer. https://doi.org/10.1017/CBO9781107415324.004
Marc, R. (2014). Expert PHP and MySQl Application Design and Development. Psychological Science, 25, 1682–1690. https://doi.org/10.1007/s13398-014-0173-7.2
Motiwalla, L. F. (2007). Mobile learning: A framework and evaluation. Computers and Education, 49(3), 581– 596. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2005.10.011
Nanjundeswaran, C., Li, N. Y. K., Chan, K. M. K., Wong, R. K. S., Yiu, E. M. L., & Verdolini-Abbott, K. (2012). Preliminary data on prevention and treatment of voice problems in student teachers. Journal of Voice, 26(6), 816.e1-816.e12. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2012.04.008
Negahban, A., & Chung, C. H. (2014). Discovering determinants of users perception of mobile device functionality fit. Computers in Human Behavior, 35, 75–84. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.02.020
Nerrière, E., Vercambre, M.-N., Gilbert, F., & Kovess-Masféty, V. (2009). Voice disorders and mental health in teachers: a cross-sectional nationwide study. BMC Public Health, 9(1), 370. https://doi.org/10.1186/1471-2458-9-370
Notebaert, E. (2017). App helpt transgenders aan vrouwenstem.
Ohlsson, A., Andersson, E. M., Södersten, M., Simberg, S., & Claesson, S. (2016). Voice Disorders in Teacher Students — A Prospective Study and a Randomized Controlled Trial. Journal of Voice, 30(6), 755.e13- 755.e24. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2015.09.004
Ohlsson, A. C., Andersson, E. M., Södersten, M., Simberg, S., & Barregård, L. (2012). Prevalence of voice symptoms and risk factors in teacher students. Journal of Voice, 26(5), 629–634. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2011.11.002
Olson, K. B., Wilkinson, C. L., Wilkinson, M. J., Harris, J., & Whittle, A. (2016). Texts for Talking: Evaluation of a Mobile Health Program Addressing Speech and Language Delay. Clinical Pediatrics, 55(11), 1044– 1049. https://doi.org/10.1177/0009922816664721
Orehovački, T., Vukovac, D. P., Stapić, Z., & Novosel-Herceg, T. (2017). Features and Quality of a Mobile Application Employed in a Speech-Language Therapy. In Kurosu M. (eds) Human-Computer Interaction. Interaction Contexts. HCI 2017. (pp. 250–262). Cham: Springer International Publishing AG. https://doi.org/10.1007/978-3-319-58077-7
Osman, A., Yahaya, W. A. J. W., & Ahmad, A. C. (2015). Educational Multimedia App for Dyslexia Literacy
Intervention: A Preliminary Evaluation. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 176, 405–411. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.489
Padayachee, I., Kotze, P., & van Der Merwe, A. (2010). ISO 9126 external systems quality characteristics, sub- characteristics and domain specific criteria for evaluating e-Learning systems. The Southern African Computer Lecturers’ Association 2010.
Panhale, M. (2016). Beginning Hybrid Mobile Application Development. New York: springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4842-1314-8
Peng, W., Kanthawala, S., Yuan, S., & Hussain, S. A. (2016). A qualitative study of user perceptions of mobile health apps. BMC Public Health, 16(1), 1–11. https://doi.org/10.1186/s12889-016-3808-0
Pereira, P., Duarte, E., Rebelo, F., & Noriega, P. (2014). A Review of Gamification for Health-Related Contexts. Cham: Springer International Publishing Switzerland. https://doi.org/10.1007/978-3-319-07626-3
Pizolato, R. A., Rehder, M. I. B. C., de Castro Meneghim, M., Ambrosano, G. M. B., Mialhe, F. L., & Pereira, A. C. (2013). Impact on quality of life in teachers after educational actions for prevention of voice disorders: a longitudinal study. Health and Quality of Life Outcomes, 11(1), 28. https://doi.org/10.1186/1477-7525-11-28
Pressman, R. S., & Maxim, B. R. (2015). Software engineering - a practitioner’s approach (8th ed.). New York: McGraw-Hill Education,.
Privat, M., & Warner, R. (2011). Beginning OS X Lion Apps Development. New York: Springer. Research2Guidance. (2016). mHealth App Developer Economics 2016, The current status and trends of the
mHealth app market. Research2Guidance, 35. Retrieved from research2guidance.com
Revilla, M., & Ochoa, C. (2017). Ideal and maximum length for a web survey. International Journal of Market
Research, 59(5), 557–565. https://doi.org/10.2501/IJMR-2017-039
Rollins, M., & Sandberg, R. (2011). Business of Android App Development - Making and Marketing Apps that Succeed on Google Play, Amazon Appstore and More. Chemistry & ... (2nd ed.). New York: Springer. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/cbdv.200490137/abstract
Rolstad, S., Adler, J., & Rydén, A. (2011). Response burden and questionnaire length: Is shorter better? A review and meta-analysis. Value in Health, 14, 1101–1108. https://doi.org/10.1016/j.jval.2011.06.003
Rosiers, J., Van Damme, J., Hublet, A., Van Hal, G., Sisk, M., Si Mhand, Y., & Maes, L. (2014). In hogere sferen? Volume 3: een onderzoek naar het middelengebruik bij Vlaamse studenten. S.I.: VAD (Vereniging voor alcohol- en andere drugproblemen).
Roth, W., Vilardaga, R., Wolfe, N., Bricker, J., & McDonell, M. (2014). Practical considerations in the design and development of smartphone apps for behavior change. Journal of Contextual Behavioral Science, 3(4), 269–272. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2014.08.006
Royce, D. W. W. (1970). Managing the Development of large Software Systems. Ieee Wescon, 1–9. Sassen, B. (2001). Gezondheidsvoorlichting voor paramedici. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg. Schewell, C. (2009). Voice Work: Art and Science in Changing Voices. S.I.: Wiley-Blackwell.
Seabrook, H. J., Stromer, J. N., Shevkenek, C., Bharwani, A., De Grood, J., & Ghali, W. A. (2014). Medical applications: A database and characterization of apps in Apple iOS and Android platforms. BMC Research Notes, 7(1), 1–8. https://doi.org/10.1186/1756-0500-7-573
Sedrati, H., Nejjari, C., Chaqsare, S., & Ghazal, H. (2016). Mental and Physical Mobile Health Apps: Review. Procedia Computer Science, 100, 900–906. https://doi.org/10.1016/j.procs.2016.09.241
Simberg, S. (2004). Prevalence of vocal symptoms and voice disorders among teacher students and teachers and a model of early intervention. University of Helsinki, Helsinki.
Simberg, S., Laine, A., Sala, E., & Rönnemaa, A. M. (2000). Prevalence of voice disorders among future teachers. Journal of Voice, 14(2), 231–235.
Simberg, S., Sala, E., Laine, A., & Rönnemaa, A. M. (2001). A fast and easy screening method for voice disorders among teacher students. Logopedics Phoniatrics Vocology, 26(1), 10–6. https://doi.org/10.1080/14015430119481
Simberg, S., Sala, E., & Rönnemaa, A. M. (2004). A comparison of the prevalence of vocal symptoms among teacher students and othes universtity students. Journal of Voice, 18(3), 363–368.
Skiada, R., Soroniati, E., Gardeli, A., & Zissis, D. (2014). EasyLexia: A Mobile Application for Children with Learning Difficulties. Procedia Computer Science, 27(27), 218–228. https://doi.org/10.1016/j.procs.2014.02.025
Sommerville, I., & Ian. (1996). Software process models. ACM Computing Surveys, 28(1), 269–271.
https://doi.org/10.1145/234313.234420
Stark, B. C., & Warburton, E. A. (2016). Improved language in chronic aphasia after self- delivered iPad speech therapy Improved language in chronic aphasia after self-delivered iPad speech therapy. Neuropsychological Rehabilitation An International Journal, 28(5), 818–831. https://doi.org/10.1080/09602011.2016.1146150
Stephens, R. (2015). Beginning Software Engineering. Indianapolis: John Wiley & Sons.
Stoyanov, S., Hides, L., Kavanagh, D., Zelenko, O., Tjondronegoro, D., & Mani, M. (2015). Mobile App Rating Scale: A New Tool for Assessing the Quality of Health Mobile Apps. JMIR mHealth and uHealth, 3(1), 1– 7. https://doi.org/10.2196/mhealth.3422
Sun, H., & Zhang, P. (2006). Causal Relationships between Perceived Enjoyment and Perceived Ease of Use : An Alternative Approach 1. Journal of the Association for Information Systems, 7(9), 618–645. https://doi.org/10.1016/j.chb.2010.06.020
Tal, L. (2015). Agile Software Development with HP Agile Manager. New York: Springer.
Thomas, G. (2005). The Voice of Student Teachers: A challenge for teacher training , occupational safety and
health care. Radboud University Nijmegen Medical Centre.
Thomas, G., Kooijman, P. G. C., Donders, A. R. T., Cremers, C. W. R. J., & de Jong, F. I. C. R. S. (2007). The Voice Handicap of Student-Teachers and Risk Factors Perceived to Have a Negative Influence on the Voice. Journal of Voice. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2005.12.003
Tuyls, L. (2001). Preventieve gezondheidszorg in de logopedie - deel 1: Opstellen van een theoretisch kader. KU Leuven.
Valkeneers, G., & Vanhoomissen, T. (2013). Inleiding in de statistiek voor gedragswetenschappen met ondersteuning van SPSS. Leuven: Acco.
van der Heijden. (2004). User Acceptance of Hedonic Information Systems. MIS Quarterly, 28(4), 695. https://doi.org/10.2307/25148660
Van Lierde, K. M., Claeys, S., Dhaeseleer, E., Deley, S., Derde, K., Herregods, I., ... Wuyts, F. (2010). The vocal quality in female student teachers during the 3 years of study. Journal of Voice, 24(5), 599–605. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2009.01.004
Wan, P., & Huang, Z. (2008). The effect of smoke and alcohol abuse to voice. Lin Chuang Er Bi Yan Hou Tou Jing Wai Ke Za Zhi = Journal of Clinical Otorhinolaryngology, Head, and Neck Surgery, 22(15), 686–687.
Wet ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie. (2007). Retrieved April 10, 2018, from http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&… 051035
Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. (n.d.). Retrieved March 28, 2018, from http://www.werk.belgie.be/defaultTab.aspx?id=1954
Wikipedia. (2017). Template (software). Retrieved May 14, 2018, from https://nl.wikipedia.org/wiki/Template_(software)
World Health Organization. (2011). mHealth: New horizons for health through mobile technologies. Observatory, 3, 66–71. https://doi.org/10.4258/hir.2012.18.3.231
Xu, C., Peak, D., & Prybutok, V. (2015). A customer value, satisfaction, and loyalty perspective of mobile application recommendations. Decision Support Systems, 79, 171–183. https://doi.org/10.1016/j.dss.2015.08.008
Younas, M., Awan, I., Hutchison, D., Kryvinska, N., Strauss, C., & van Thanh, D. (2016). Mobile Web and Intelligent Information Systems. 13th International Conference, MobiWIS 2016 Vienna, Austria, August 22–24, 2016. S.I.: Springer International Publishing Switzerland.
Zeithaml, V. A. (1988). Consumer Perceptions of Price, Quality, and Value: A Means-End Model and Synthesis of Evidence. Journal of Marketing, 52(3), 2–22. https://doi.org/10.2307/1251446