Van bipolair naar binair
Jullie zijn ongeveer drie jaar samen. Ondertussen kennen jullie elkaar door en door. Jullie hebben geen geheimen voor elkaar. Hij staat altijd voor je klaar en kent een antwoord op al je vragen. Hij ligt naast je terwijl je slaapt en maakt je wakker met lekkere muziek. Kun je je een leven voorstellen zonder hem aan je zij? Een leven zonder je geliefde mobiel? Geen zorgen, dat is ook niet nodig.
Tegenwoordig is onze mobiel onmisbaar geworden. Dankzij moderne technologie kan de gezondheidszorg mee profiteren van deze nieuwe trend. Mijn onderzoek is onderdeel van een project dat als doel heeft een nieuwe gemengde therapie voor mensen met een bipolaire-stemmingsstoornis te ontwikkelen waarin persoonlijke training gecombineerd zal worden met een speciaal ontwikkelde mobiele applicatie. De term “bipolair” verwijst naar twee extreme polen: een up en een down, een manische en een depressieve pool. Iemand met een bipolaire-stemmingsstoornis beleeft als het ware pieken en dalen in zijn stemming. Tussenin kan hij gedurende een kortere of langere periode symptoomvrije intervallen hebben. Er bestaan twee voornaamste vormen van de ziekte. Bij ‘bipolaire-I-stoornis’ wisselen depressie en intense manie elkaar af. Bij ‘bipolaire-II-stoornis’ worden korte depressieve episoden afgewisseld door hypomane episoden.
Medicatie is de hoeksteen van de behandeling maar is onvoldoende gebleken om de impact van bipolaire-stemmingsstoornis te beperken. De bevordering van zelfmanagement vormt een essentieel onderdeel van de behandeling. Het verwerven van ziekte-inzicht en controle van de patiënt(e) over zijn/haar eigen ziekte zijn van vitaal belang voor een optimale kwaliteit van leven. Zelfmanagement benadrukt de centrale rol van het individu in het beheer van zijn geestelijke en lichamelijke gezondheid. De basiselementen van zelfmanagement zijn drievoudig: het leren herkennen van prodromen (vroege symptomen) van een stemmingsepisode, inzicht verwerven in factoren die het ziekteverloop beïnvloeden (triggers) en effectieve strategieën ontwikkelen om met de ziekte om te gaan.
Afbeelding 1: De 3 pijlers van zelfmanagement bij bipolaire-stemmingsstoornissen
In het kader van een bipolaire-stemmingsstoornis zou effectief zelfmanagement zorgen voor vermindering van hospitalisaties, terugval en ernst van de symptomen met daarbij een daling van de bijbehorende negatieve gevolgen.
Het idee achter mijn onderzoek is dat een mobiele applicatie zelfmanagement zou kunnen bevorderen en optimaliseren. In een studie naar bestaande mobiele applicaties (Nicholas e.a. 2015), bleek dat van de 82 geïncludeerde mobiele apps voor bipolaire-stemmingsstoornissen geen enkele onderworpen was aan enige vorm van wetenschappelijke evaluatie. Ook citeerden de apps nooit naar gepubliceerde materiaal over de haalbaarheid of effectiviteit van de applicatie. De meerderheid van de apps werd ontwikkeld door commerciële aanbieders. Monitoring was de meest voorkomende zelfmanagement eigenschap aangeboden door de apps, meer bepaald monitoring van slaap, stemming en medicatie. Echter, een groot aantal van de apps voorzag geen notificatie of alert functie om gebruikers eraan te herinneren dagelijks data in te voeren. De grote voordelen die mobiele applicaties zouden kunnen bieden worden dus in de praktijk niet optimaal benut.
Afbeelding 2: visueel prototype
Tabel 1: Prodromen van boven naar onder gerangschikt van meest naar minst voorspellende prodroom (BS-I: bipolaire-I-stoornis; BS-II: bipolaire-II-stoornis)
Tabel 2: Strategieën van boven naar onder gerangschikt van meest naar minst werkzame strategie (BS-I: bipolaire-I-stoornis; BS-II: bipolaire-II-stoornis; ZM: zelfmonitoring)
Dit onderzoek heeft belangrijke nieuwe inzichten geleverd over bipolaire-stemmingsstoornissen in het algemeen en over zelfmanagement in het bijzonder. Men heeft bijkomende kennis en nieuwe opvattingen over de correlatie tussen prodromen, gedrag, stemming en strategieën kunnen verschaffen. De bekomen gegevensbank zal clinici en patiënten kunnen voorzien van peer-gegenereerde suggesties. Bovendien werd hiermee het visuele prototype een stap dichterbij gebracht tot een werkend prototype.
Bibliografie
- Beers M, Berga S, Batterink J. Merck manual medisch handboek. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum; 2005.
- Eysenbach G. Improving the Quality of Web Surveys: The Checklist for Reporting Results of Internet E-Surveys (CHERRIES). Journal of Medical Internet Research. 2004;6(3):e34.
- Janney CA, Bauer MS, Kilbourne AM. Self-management and bipolar disorder--a clinician's guide to the literature 2011-2014. Current psychiatry reports. 2014;16(9):485.
- Longo D. Harrison's principles of internal medicine. New York: McGraw-Hill; 2012.
- Todd NJ, Jones SH, Hart A, Lobban FA. A web-based self-management intervention for Bipolar Disorder 'living with bipolar': a feasibility randomised controlled trial. Journal of affective disorders. 2014;169:21-9.
- Kupka R, Goossens P, van Bendegem M, Daemen P, Daggenvoorde T, Daniels M et al. Multidisciplinaire richtlijn bipolaire stoornissen. 3e ed. Utrecht: De Tijdstroom; 2015.
- Callahan AM, Bauer MS. Psychosocial interventions for bipolar disorder. Psychiatric Clinics. 1999 Sep 1;22(3):675-88.
- Lam D, Wong G. Prodromes, coping strategies, insight and social functioning in bipolar affective disorders. Psychological Medicine. 1997 Sep;27(5):1091-100.
- Kelley K, Clark B, Brown V, Sitzia J. Good practice in the conduct and reporting of survey research. International Journal for Quality in Health Care. 2003;15(3):261-6.
- Tong A, Flemming K, McInnes E, Oliver S, Craig J. Enhancing transparency in reporting the synthesis of qualitative research: ENTREQ. BMC Medical Research Methodology. 2012;12(181).
- Netwerk Kwalitatief Onderzoek AMC – UvA. Richtlijnen voor kwaliteitsborging in gezondheids(zorg)onderzoek: Kwalitatief Onderzoek. Amsterdam; 2002.
- DePaulo P. Sample size for qualitative research: Quirks Marketing Research Media. Available from: http://www.quirks.com/articles/a2000/20001202.aspx.
- Daggenvoorde TH, Goossens PJ, Gamel CJ. Regained control: a phenomenological study of the use of a relapse prevention plan by patients with a bipolar disorder. Perspectives in psychiatric care. 2013;49(4):235-42.
- Murray G, Suto M, Hole R, Hale S, Amari E, Michalak EE. Self-management strategies used by 'high functioning' individuals with bipolar disorder: from research to clinical practice. Clinical psychology & psychotherapy. 2011;18(2):95-109.
- Latalova K, Prasko J, Diveky T, Kamaradova D, Grambal A, Velartova H. Prodromes, precipitants, and risk factors for relapse in bipolar disorder. Neuro endocrinology letters. 2012;33(6):619-25.
- Proudfoot J, Doran J, Manicavasagar V, Parker G. The precipitants of manic/hypomanic episodes in the context of bipolar disorder: a review. Journal of affective disorders. 2011;133(3):381-7.
- Proudfoot J, Whitton A, Parker G, Doran J, Manicavasagar V, Delmas K. Triggers of mania and depression in young adults with bipolar disorder. Journal of affective disorders. 2012;143(1-3):196202.
- Bender RE, Alloy LB. Life stress and kindling in bipolar disorder: review of the evidence and integration with emerging biopsychosocial theories. Clinical psychology review. 2011;31(3):383-98.
- Pavlickova H, Varese F, Smith A, Myin-Germeys I, Turnbull OH, Emsley R, et al. The dynamics of mood and coping in bipolar disorder: longitudinal investigations of the inter-relationship between affect, self-esteem and response styles. PloS one. 2013;8(4):e62514
