(Bekijk de versie met opmaak en afbeeldingen via de link onderaan het artikel nvdr)
Een diepere kijk in het brein met behulp van fMRI door masterstudenten Geneeskunde Alexia Van Goethem en Caroline Struijk (Universiteit Antwerpen).
‘Helft Vlamingen vreest burn-out’ kopte De Tijd in april 2017. ‘Burn-outcijfers blijven stijgen: te veel stress en te weinig vertrouwen bij werknemers’ schrijft VRT NWS twee jaar later. Het gevoel van opgebrand te zijn, geen energie of motivatie meer te vinden voor de bezigheden op het werk is meer dan een trend. De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) nam het ziekteverschijnsel tijdens de jaarlijkse vergadering van mei 2019 op in haar officiële classificatielijst.
Wat is burn-out?
Helaas bestaat er geen eenduidige definitie van burn-out. Je kan burn-out best zien als een toestand met mogelijks lichamelijke, cognitieve, gevoelsmatige en/of gedragsmatige klachten vaak in gang gezet en gevoed door overbelasting en stress op het werk. Uitputting staat op de voorgrond: ‘Ik wil wel, maar ik kan niet.’
Wat is burn-out niet?
Hoewel het verschil met depressie niet altijd makkelijk is, draagt depressie een somberheid met zich mee over àlle domeinen van het leven. Deze somberheid staat op de voorgrond: ‘Ik wil niet en ik kan niet.’
Wie aan de slag is in de gezondheidssector blijkt erg vatbaar voor burn-out omwille van stress en onvoorspelbare werkuren. Dat schrijven de Amerikaanse professoren Christina Maslach en Michael P. Leiter in hun onderzoek voor de World Psychiatric Association (WPA). In onze studie bekeken we met fMRI of uitgebluste ‘burn-outhersenen’ al dan niet anders reageren op negatieve prikkels. Eerder onderzoek toonde aan dat er bij burn-out sprake is van een ontregeling van de netwerken die instaat voor emotie- en stressverwerking. Wij gingen na of dit ook zichtbaar is in de hersenen.
Wat is fMRI?
fMRI (functionele magnetic resonance imaging) is een gespecialiseerde MRI-techniek die de aanwezigheid en de lokalisatie van hersenactiviteit kan registreren. Er wordt een 3D-afbeelding van de hersenen gemaakt, waarbij te zien is waar en wanneer er in de hersenen activiteit plaatsvindt.
Aan het onderzoek namen twintig vrouwen deel, tien met burn-out en tien zonder. Allen zijn actief in de gezondheidssector of waren dat voor ze uitvielen. Om te kijken hoe zij omgaan met het verwerken van negatieve prikkels, lieten we hen een reeks foto’s zien. Hiertussen zaten zo’n 80 onplezierige afbeeldingen, zoals het verbrande lichaam van een vrouw of een mishandelde hond. Terwijl de testpersonen naar deze foto’s keken, registreerden we hun hersenactiviteit.
Dit deden we aan de hand van functional magnetic resonance imaging (fMRI). Wat wil zeggen dat zij in een MRI-toestel lagen met een coil (een sort antenne) over het hoofd. Een computer verwerkt vervolgens de signalen die de antenne opvangt tot activation maps. Zo werden hersengebieden die actief waren tijdens bepaalde afbeeldingen of reeksen zichtbaar. Met gespecialiseerde software analyseerden en vergeleken we zo de activation maps van onze verschillende testpersonen.
Resultaat
In de meeste gevallen stelden we vast dat alle vrouwen, burn-out of niet, meer hersenactiviteit genereren bij het zien van onplezierige foto’s. Wanneer we op zoek gingen naar verschillen tussen beide groepen waren die er bijna niet. Maar in twee regio’s van ons brein ontwikkelen zich wel kleine verschillen. In de nucleus caudatus en de gyrus frontalis inferior vertonen vrouwen met burn-out meer hersenactiviteit bij het zien van de onaangename foto’s dan vrouwen zonder burn-out.
De nucleus caudatus, waarvan we er ééntje hebben in elke hersenhelft, speelt een vitale rol in hoe het brein leert. Het is een soort tussenstation in de hersenen en krijgt op die manier informatie vanuit de andere hersenregio’s.
De gyrus frontalis inferior op zijn beurt, we hebben er ook weer ééntje in elke hersenhelft, is onder andere betrokken bij het verwerken van spraak en taal.
We werkten drie jaar aan deze studie om op onze manier bij te dragen aan het onthullen van de mechanismen achter burn-out. Een beter inzicht krijgen in de modus operandi van burn-out is van groot belang. Zowel vanuit klinisch perspectief als vanuit maatschappelijk en economisch standpunt. Bij meer duidelijkheid en openheid zal men met beginnende burn-outsymptomen sneller aan de alarmbel durven trekken. Burn-out blijft brandend actueel zoals blijkt uit deze podcastreeks van De Morgen met openhartige getuigenissen.”
1. Maslach C, Leiter MP. Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World psychiatry : official journal of the World Psychiatric Association (WPA). 2016;15(2):103-11.
2. Golkar A, Johansson E, Kasahara M, Osika W, Perski A, Savic I. The influence of work-related chronic stress on the regulation of emotion and on functional connectivity in the brain. PloS one. 2014;9(9):e104550.
3. Rothenberger DA. Physician Burnout and Well-Being: A Systematic Review and Framework for Action. Diseases of the colon and rectum. 2017;60(6):567-76.
4. Hall LH, Johnson J, Watt I, Tsipa A, O'Connor DB. Healthcare Staff Wellbeing, Burnout, and Patient Safety: A Systematic Review. PloS one. 2016;11(7):e0159015.
5. Maslach C, Schaufeli WB, Leiter MP. Job burnout. Annual review of psychology. 2001;52:397-422.
6. Patra BN, Sarkar S. Adjustment disorder: current diagnostic status. Indian journal of psychological medicine. 2013;35(1):4-9.
7. Michiel Hengeveld TvB KvH, Bernard Sabbe. Leerboek psychiatrie: Uitgeverij de Tijdstroom; 2016.
8. Chow Y, Masiak J, Mikolajewska E, Mikolajewski D, Wojcik GM, Wallace B, et al. Limbic brain structures and burnout-A systematic review. Advances in medical sciences. 2018;63(1):192-8.
9. Savic I. Structural changes of the brain in relation to occupational stress. Cerebral cortex (New York, NY : 1991). 2015;25(6):1554-64.
10. Blix E, Perski A, Berglund H, Savic I. Long-term occupational stress is associated with regional reductions in brain tissue volumes. PloS one. 2013;8(6):e64065.
11. Raio CM, Orederu TA, Palazzolo L, Shurick AA, Phelps EA. Cognitive emotion regulation fails the stress test. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 2013;110(37):15139-44.
12. Zilverstand A, Parvaz MA, Goldstein RZ. Neuroimaging cognitive reappraisal in clinical populations to define neural targets for enhancing emotion regulation. A systematic review. NeuroImage. 2017;151:105-16.
13. Folkman S. Stress: Appraisal and Coping. In: Gellman MD, Turner JR, editors. Encyclopedia of Behavioral Medicine. New York, NY: Springer New York; 2013. p. 1913-5.
14. Maslach C, Jackson SE. The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior. 1981;2(2):99-113.
15. Mikels JA, Fredrickson BL, Larkin GR, Lindberg CM, Maglio SJ, Reuter-Lorenz PA. Emotional category data on images from the International Affective Picture System. Behavior research methods. 2005;37(4):626-30.
16. Karl J. Friston JTA, Stefan J. Kiebel, Thomas E. Nichols, William D. Penny. Statistical Parametric Mapping, The analysis of functional brain images: Elsevier; 2007.
17. Ashburner J, Friston KJ. Unified segmentation. NeuroImage. 2005;26(3):839-51.
18. Fischmeister FP, Hollinger I, Klinger N, Geissler A, Wurnig MC, Matt E, et al. The benefits of skull stripping in the normalization of clinical fMRI data. NeuroImage Clinical. 2013;3:369-80.
19. Lecoeur J, Wang F, Chen LM, Li R, Avison MJ, Dawant BM. Automated longitudinal registration of high resolution structural MRI brain sub-volumes in non-human primates. Journal of neuroscience methods. 2011;202(1):99-108.
20. Chen Z, Calhoun V. Effect of Spatial Smoothing on Task fMRI ICA and Functional Connectivity. Frontiers in neuroscience. 2018;12:15.
21. Mazziotta JC, Toga AW, Evans A, Fox P, Lancaster J. A probabilistic atlas of the human brain: theory and rationale for its development. The International Consortium for Brain Mapping (ICBM). NeuroImage. 1995;2(2):89-101.
22. Vuilleumier P, Pourtois G. Distributed and interactive brain mechanisms during emotion face perception: evidence from functional neuroimaging. Neuropsychologia. 2007;45(1):174-94.
23. Radua J, Sarro S, Vigo T, Alonso-Lana S, Bonnin CM, Ortiz-Gil J, et al. Common and specific brain responses to scenic emotional stimuli. Brain structure & function. 2014;219(4):1463-72.
24. Ochsner KN, Bunge SA, Gross JJ, Gabrieli JD. Rethinking feelings: an FMRI study of the cognitive regulation of emotion. Journal of cognitive neuroscience. 2002;14(8):1215-29.
25. Calder AJ, Lawrence AD, Young AW. Neuropsychology of fear and loathing. Nature reviews Neuroscience. 2001;2(5):352-63.
26. Adolphs R. What does the amygdala contribute to social cognition? Annals of the New York Academy of Sciences. 2010;1191:42-61.
27. Cavada C, Company T, Tejedor J, Cruz-Rizzolo RJ, Reinoso-Suarez F. The anatomical connections of the macaque monkey orbitofrontal cortex. A review. Cerebral cortex (New York, NY : 1991). 2000;10(3):220-42.
28. Bjorklund A, Dunnett SB. Dopamine neuron systems in the brain: an update. Trends in neurosciences. 2007;30(5):194-202.
29. Carretie L, Albert J, Lopez-Martin S, Tapia M. Negative brain: an integrative review on the neural processes activated by unpleasant stimuli. International journal of psychophysiology : official journal of the International Organization of Psychophysiology. 2009;71(1):57-63.
30. Rolls ET. Precis of The brain and emotion. The Behavioral and brain sciences. 2000;23(2):177-91; discussion 92-233.
31. Grillner S, Hellgren J, Menard A, Saitoh K, Wikstrom MA. Mechanisms for selection of basic motor programs-roles for the striatum and pallidum. Trends in neurosciences. 2005;28(7):364-70.
32. Mutz J, Vipulananthan V, Carter B, Hurlemann R, Fu CHY, Young AH. Comparative efficacy and acceptability of non-surgical brain stimulation for the acute treatment of major depressive episodes in adults: systematic review and network meta-analysis. BMJ (Clinical research ed). 2019;364:l1079.
33. Debrouwere S, (2017) ‘Het jaar in 10 grafieken | Het jaar van de burn-out’, De Tijd, 19 December
34. Stevens C, (2017) ‘Het gaat van kwaad naar erger met werkgerelateerde stress’, Het Laatste Nieuws, 16 January
35. Huyghebaert P, (2016) ‘Van burn-out tot rugpijn: nooit eerder zoveel langdurig zieken thuis’, VRT NWS, 16 December
36. Oxalis, (2012) ‘7392 euro extra voor werknemer met burn-out’, HR Magazine, 20 February