Cours de Faubourg, groene heropwaardering van Vilvoordse stadswijk.

Frank
Chandesais

Situering

“Vilvoorde, jij ellendig nest”, zingt Kris De Bruyne en dat was ook het gevoel dat ik kreeg, bij het plaatsbezoek aan de Faubourg wijk in Vilvoorde. Voor onze Bachelorproef van Landschaps- en tuinarchitectuur kregen we als projectgebied een deel van deze voormalige arbeiderswijk voorgeschoteld.

Situering

Context

De buurt in de Vilvoordse Faubourgwijk bevat het J.Wautersplein, de Viooltjesstraat en Chrysantenstraat en wordt gekenmerkt door sociale woningen waar “koning auto” en betonverharding het straatbeeld bepaalt. De huizen staat op kleine percelen van aaneengeschakelde gesloten bebouwingen. Het eentonig groen in de buurt bestaat voornamelijk uit grasperken bezaaid met hondendrollen, een paar eenzame bomen en met gaasdraad omheinde microtuintjes. Het Hazeweide park vlakbij is een klein wandelpark met speelgelegenheid.

De huidige bewoners van het projectgebied zijn hoofdzakelijk oudere en sociaal achtergestelde mensen. Het betreft deels ook mensen met een migratie-achtergrond. De uitdagingen voor deze buurt zijn dan ook om enerzijds een aantrekkelijke en toegankelijke omgeving te ontwerpen voor een verouderde bevolking. En anderzijds een nieuw elan te geven aan de buurt door het aantrekken van een jongere bevolking zonder de aanwezige bevolking te verdringen.

Projectgebied - deelzones

Ontwerpvisie en concepten

De ontwerpvisie om een nieuwe impuls te geven aan de wijk is gebaseerd op 3 pijlers: verkeersluwe infrastructuur, duurzaam groen en samenleven.

De woonwijk Faubourg wordt een stadswijk die als referentie geldt binnen de stad Vilvoorde als vernieuwende klimaatvriendelijke wijk. Een wijk waar doorgaand verkeer uit geweerd wordt door lussen te creëren en waar de auto uit het straatbeeld verdwijnt door meer gebruik te maken van autodelen en deelfietsen. Ook de nabijheid van vlot openbaar vervoer en op termijn zelfrijdende auto’s bieden oplossingen aan voor minder parkeerplekken.

In deze woonwijk staat duurzame waterhuishouding centraal, door het regenwater zo veel mogelijk ter plekke te bufferen en te laten infiltreren. Gelaagd en kleurrijk groen zorgt voor meer biodiversiteit zowel in de buurttuinen als op straat. Oude bedrijfssites maken plaats of zorgen voor inbreidingsprojecten en co-housing initiatieven met voldoende aandacht voor groen en ecologie.

De bevolking is een mix van oud en jong en de infrastructuur is hierop voorzien met spelprikkels voor de jongsten en makkelijk bereikbare wandelmogelijkheden en ontmoetingsplaatsen voor de ouderen.

Deze visie vertaalt zich in 4 concepten die we op het projectgebied toepassen:

Concepten

Masterplan

De “Cours de Faubourg”-buurt past volledig in de visie van de nieuwe Faubourg wijk. De Viooltjesstraat, de Crysantenstraat en het J. Wautersplein zijn autoluw gemaakt. Er zijn parkeerplaatsen en autodeelplaatsen voorzien aan de rand van de projectzone en fietsbergingen op verscheidene plekken langsheen de straten.

Aan de hand van duidelijk identificeerbare “poorten” en verandering van infrastructuur in het gebied wordt het verkeersluwe karakter benadrukt.

Via greppels langs de straatkant, WADI’s en groendaken infiltreert het water en wordt het ter plaatse gebufferd. De stenige voortuintjes en de kleine mistroostige “hekperceeltjes” maken plaats voor meer dynamiek, eenheid en biodiversiteit door een aaneengesloten geheel van groen.

Masterplan

Publieke ontmoetingsruimtes

Voor de publieke ruimtes (Cours de Faubourg – binnenpleintjes) in het projectgebied ligt de klemtoon op ontmoeten, verbinden en samenzijn.

Het J.Wautersplein (Cour 1) wordt een plek om elkaar te ontmoeten. Er zijn voldoende zitplekken voorzien en een klein podium waar festiviteiten kunnen plaatsvinden. Er komt een kleine luifel en naast het behouden van de bestaande hoogstam bomen, krijgt het plein meer kleur door verhoogde borders van vaste planten. De bestaande betonnen verharding wordt vervangen door waterdoorlaatbare tegels.

Impressie J.Wautersplein

In de plaats van de “hekperceeltjes” in de driehoek tussen de huizen komt er een gemeenschappelijke buurttuin (Cour 2) met o.a. een kippenren, een pluktuin, een bloemenweide, kleurrijke vaste planten en een paar speelelementen. Ook hier zijn er zitplekken voorzien rondom een centraal pleintje die het sociaal contact bevorderen.

Impressie gemeenschappelijke buurttuin

Beplantingsvoorstel

Het groen in de buurt krijgt een serieuze opwaardering.

De gemeenschappelijke buurttuin bevat een pluktuin van o.a. bramen, bessen en laagstam fruitbomen. Daarnaast is de zitplek omgeven door een moestuin en door extensief gras, een mix van vaste planten en bolgewassen. De paadjes bestaan uit intensief gras en zorgen voor een verbinding tussen de private woningen met de publieke ruimte.

In de straten verdwijnen de versteende voortuintjes en krijgen we meer dynamiek, eenheid en biodiversiteit door een aaneengesloten geheel van groen. Het aanplanten van dierlokkende heesters en vaste planten zorgt voor kleur en leven. De aanwezige bomen laten we zoveel mogelijk staan. Met de aan te planten bomen kiezen we voor meer variatie in het straatbeeld met o.a. een Gleditsia triacanthos (valse Christusdoorn) en een Liquidambar styraciflua (amberboom). De "poorten" naar de wijk worden gemarkeerd door telkens een paar sierfruitbomen: Pyrus calleryana (sierpeer).

Impressies Beplanting

De verhoogde plantvakken op het plein en aan de ingang van het park bevatten machoplanten. Deze planten zijn oersterk, kunnen tegen een stootje, bedekken de bodem vrij snel en reduceren het basisbeheer tot éénmalig maaien in het voorjaar.

Conclusie

Landschaps- en tuinarchitectuur is een discipline die een goed evenwicht probeert te vinden tussen de verschillende actoren en sectoren met een specifieke focus op het groen in de omgeving. Het projectvoorstel van Cours de Faubourg is daar een mooi voorbeeld van.

Door meer rust te brengen in de Faubourg wijk aan de hand van een verkeersluwe infrastructuur, door de verharding drastisch te verminderen, door aangename ontmoetingsplekken te creëren en door meer biodiversiteit te introduceren met een gelaagde en meer gevarieerde beplanting krijgt de buurt een opwaardering.

Met dit ontwerpvoorstel evolueert deze Vilvoordse buurt dan ook van “ellendig nest” naar “warm nest”.

Bibliografie

1. D+A Consult, Ruimtelijk structuurplan Vilvoorde, 2002

2. Soresma, RUP Valentine site, 16/04/2010

Download scriptie (1.61 MB)
Universiteit of Hogeschool
Erasmushogeschool Brussel
Thesis jaar
2019
Promotor(en)
Eric Van Mullem