De consumentenbescherming bij de aan- of verkoop van een onroerend goed. Een stroom aan informatie: zijn we beschermd of worden we eerder overspoeld?
Bij de aankoop van een woning wordt er u vaak een pak informatie meegedeeld. Soms zodanig veel dat u door de bomen het bos niet meer ziet. Wanneer u echter als particulier een overeenkomst aangaat met een onderneming is er wel specifieke wetgeving die in uw bescherming voorziet. Gelukkig! Het is dan ook belangrijk dat iedereen hiervan voldoende op de hoogte is.
Toch rijzen er ook vaak problemen bij koopovereenkomsten tussen particulieren onderling. Men is snel gebonden door deze overeenkomst en latere discussies zorgen soms voor een impasse. Let op!
Dagelijks worden er honderden woningen verkocht. Als u zelf al eens bij zo een transactie betrokken was, zal het volgende verhaal u bekend in de oren klinken. De Belgische wetgever legt bij een koop van een woning verschillende informatieverplichtingen op: het voorleggen van een bodemattest, een elektrisch keuringsattest, informatie over overstromingsgebieden, stedenbouw en nog veel meer. Hiermee krijgt de koper een zo volledig mogelijk overzicht over zijn aankoop.
Om een compleet beeld te krijgen van de rechten en plichten als koper, maar ook als verkoper, moet u echter talrijke wetgeving naast elkaar leggen. Een globaal overzicht is er helaas niet.
“Een globaal overzicht van wetgeving voor de aankoop van een onroerend goed is er helaas niet”
De wetgever gaat ervan uit dat u als koper met deze stroom aan informatie vlot en grondig geïnformeerd een beslissing kan nemen. Toch blijkt dit niet altijd te kloppen: u wilt snel zekerheid over de koop en voelt zich eigenlijk opgejaagd om de koop snel af te sluiten. U denkt dat verdere specificaties later wel zullen volgen.
Dit is een foutieve redenering. U bent immers al wettelijk gebonden door de koop zodra u een mondelinge overeenkomst hebt over zaak en prijs. Dit is zo voor elke koop (particulier-onderneming én particulier-particulier). Ook als er dan later problemen opduiken en uw contractpartij is een andere mening toegedaan, blijft u toch gebonden.
“U bent gebonden door de koop zodra er een mondelinge overeenkomst is over zaak en prijs. Dit is zo voor élke koop van een woning”
Nu kan het ook voorkomen dat u als particulier een koop sluit met een onderneming die meer ervaring heeft met het aan- en verkopen van onroerend goed en u zich daardoor niet echt zeker voelt in uw onderhandelingspositie. Hier heeft de wetgever de consument willen helpen door het invoeren van extra informatieplichten en specifieke bescherming. Goed zo! Maar volstaat dit ook?
Wanneer u als particulier een overeenkomst aangaat met een onderneming, bent u op verschillende manieren beschermd: de onderneming moet informatie geven over de voornaamste kenmerken van de woning, mag geen misleidende zaken meedelen en mag geen onrechtmatige bedingen in de overeenkomst formuleren. Wanneer u dus van de onderneming een voorgemaakte compromis onder de neus geduwd krijgt, lees dit grondig na en weet dat daar niet zomaar alles mag instaan! Bijvoorbeeld de vaak voorkomende clausule “De verkoper is niet aansprakelijk voor verborgen gebreken aan de woning” in een consument-onderneming overeenkomst is niet wettig. De verkoper is in dit geval wel degelijk verantwoordelijk voor verborgen gebreken en kan zich, in tegenstelling tot wat algemeen wordt verondersteld, aan deze verantwoordelijkheid niet onttrekken.
Als u twijfelt over de inhoud van uw compromis, kan u ook altijd bij de notaris terecht voor een nazicht.
“Lees uw compromis grondig na en weet dat daar niet zomaar alles mag instaan!”
Samengevat zijn er dus twee grote problemen.
- Partijen zijn vaak niet op de hoogte dat ze al wettelijk gebonden zijn door hun koop van zodra er, zelfs mondeling, akkoord is over zaak en prijs. Zorg er dan ook voor dat er op voorhand voldoende details geregeld zijn om latere problemen te vermijden.
- In zijn overeenkomst met een onderneming krijgt de particulier vaak allerlei standaardvoorwaarden voorgeschoteld. De wetgever kwam hierin tussen en zorgde voor bepaalde verboden op standaardclausules.
Tot slot zijn er ook diverse informatieverplichtingen bij de koop van een onroerend goed. Dit is een goede zaak maar het blijft moeilijk voor beide partijen om al hun rechten en plichten te kennen door de zeer verspreide wetgeving. Ook moet men hier oppassen voor een ‘overdosis aan informatie’. Het overspoelen van de koper met informatie leidt niet altijd tot een beter besluit.
Het is dus aan de wetgever om het huidige beschermend kader bij de koop van een woning na te zien en zich af te vragen of de koper werkelijk beschermd wordt door de huidige regels of er dan wel een concretere aanpak moet komen. Sneller een beroep doen op een professionele expert kan een oplossing bieden. De expert ‘filtert’ de informatie voor de cliënt, toetst die aan de huidige wetgeving en kan zo veel problemen vermijden.
Bibliografie
Wetgeving
Europees
Bindend
Richtl. Raad 93/13/EEG, 5 april 1993 betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten,
Pb.L. 21 april 1993, afl. 95, 29.
Richtl. EP en Raad 1999/44/EG, 25 mei 1999 betreffende bepaalde aspecten van de verkoop van en de
garanties voor consumptiegoederen, Pb.L. 7 juli 1999, afl. 171, 12.
Richtl. EP en Raad 2005/29/EG, 11 mei 2005 betreffende oneerlijke handelspraktijken van ondernemingen
jegens consumenten op de interne markt en tot wijziging van Richtlijn 84/450/EEG van de Raad, Richtlijnen
97/7/EG, 98/27/EG en 2002/65/EG van het Europees Parlement en de Raad en van Verordening (EG) nr.
2006/2004 van het Europees Parlement en de Raad, Pb.L. 11 juni 2005, afl. 149, 22.
Richtl. EP en Raad 2011/83/EU, 25 oktober 2011 betreffende consumentenrechten, tot wijziging van
Richtlijn 93/13/EEG van de Raad en van Richtlijn 1999/44/EG van het Europees Parlement en de Raad en
tot intrekking van Richtlijn 85/577/EEG en van Richtlijn 97/7/EG van het Europees Parlement en de Raad,
Pb.L. 22 november 2011, afl. 304, 64.
Niet-bindend
“Eerste programma van de Europese Economische Gemeenschap voor een beleid inzake bescherming en
voorlichting van de consument”, Pb. C., 25 april 1975, afl. 92, 2-16.
Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad betreffende consumentenrechten van
8 oktober 2008, COM(2008)614.
Report on the Fitness Check, SWD(2017)209.
Evaluation of the Consumer Rights Directive, SWD(2017)169.
Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Richtlijn 93/13/EEG van
de Raad van 5 april 1993, Richtlijn 98/6/EG van het Europees Parlement en de Raad, Richtlijn 2005/29/EG
van het Europees Parlement en de Raad en Richtlijn 2011/83/EU van het Europees Parlement en de Raad wat betreft betere handhaving en modernisering van de regels voor consumentenbescherming in de EU
van 11 april 2018, COM(2018)185.
België
Bindende wetgeving
Wet van 14 juli 1971 betreffende de handelspraktijken, BS 30 juli 1971.
Wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de
consument, BS 29 augustus 1991.
Wet van 7 december 1998 tot wijziging van de wet van 14 juli 1991 op de handelspraktijken en de
voorlichting en de bescherming van de consument, BS 23 december 1998.
Wet van 10 december 2009 betreffende de betalingsdiensten, BS 15 januari 2010.
Wet van 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming, BS 12 april 2010.
Wetboek van economisch recht 28 februari 2013, BS 29 maart 2013.
Wet van 21 december 2013 houdende invoeging van Boek VI ‘Marktpraktijken en
consumentenbescherming’ in het Wetboek van economisch recht en houdende invoeging van definities
eigen aan boek VI, en van de rechtshandhavingsbepalingen eigen aan boek VI, in de boeken I en XV van het
wetboek economisch recht, BS 30 december 2013.
Wet van 21 december 2013 betreffende diverse bepalingen inzake de financiering voor kleine en
middelgrote ondernemingen, BS 31 december 2013.
Wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen, BS 30 april 2014.
Wet van 19 april 2014 houdende invoeging van Boek VII "Betalings- en kredietdiensten" in het Wetboek
van economisch recht, houdende invoeging van de definities eigen aan Boek VII en van de straffen voor de
inbreuken op Boek VII, in de boeken I en XV van het Wetboek van economisch recht en houdende diverse
andere bepalingen, BS 28 mei 2014.
Wet van 15 mei 2014 houdende invoeging van Boek XIV "Marktpraktijken en consumentenbescherming
betreffende de beoefenaars van een vrij beroep" in het Wetboek van economisch recht en houdende
invoeging van de definities eigen aan Boek XIV en van de rechtshandhavingsbepalingen eigen aan Boek XIV,
in de boeken I en XV van het Wetboek van economisch recht, BS 30 mei 2014.
Wet van 15 april 2018 houdende hervorming van het ondernemingsrecht, BS 27 april 2018.
Decr. 18 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid, BS 14 november 2003.
Decr. 27 oktober 2006 betreffende de bodemsanering en de bodembescherming, BS 20 januari 2008.
Decr. 8 mei 2009 houdende algemene bepalingen betreffende energiebeleid, BS 7 juli 2009.
Decr. 12 juli 2013 betreffende het onroerend erfgoed, BS 17 oktober 2013, gewijzigd bij decreet van 4 april
2014, BS 15 april 2014.
KB 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, BS 7 februari 2001.
B.Vl.Reg. 1 juni 1995 houdende de algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne, BS 31 juli 1995.
B.Vl.Reg. 14 december 2007 houdende vaststelling van het Vlaams reglement betreffende de
bodemsanering en de bodembescherming, BS 22 april 2008.
B.Vl.Reg. 15 mei 2009 Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, BS 20 augustus 2009.
B.Vl.Reg. 19 november 2010 houdende algemene bepalingen over het energiebeleid, BS 8 december 2010.
B.Vl.Reg. 16 mei 2014 betreffende de uitvoering van het Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013, BS 27
oktober 2014.
Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties 10 maart 1981, BS 29 april 1981, bindend verklaard door
het KB van 10 maart 1981, BS 29 april 1981.
Parlementaire voorbereiding
Wetsontwerp tot wijziging van de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting
en bescherming van de consument, Parl.St. Kamer 1997-1998, nr. 1565/1.
Wetsontwerp tot wijziging van de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting
en bescherming van de consument, Parl.St. Kamer 2007, nr. 2983/001.
MvT bij het wetsontwerp betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming, Parl.St. Kamer 2009
10, nr. 52-2340/001.
Wetsontwerp houdende invoeging van Boek VI "Marktpraktijken en consumentenbescherming" in het
Wetboek van economisch recht en houdende invoeging van de definities eigen aan Boek VI, en van de rechtshandhavingsbepalingen eigen aan Boek VI, in de boeken I en XV van het Wetboek van economisch
recht, Parl.St. Kamer 2012-13, nr. 3018/001.
Wetsontwerp houdende invoeging van titel 1 ‘Algemene definities’ in Boek I ‘Definities’ van het Wetboek
van economisch recht, Parl.St. Kamer 2012-2013, nr. 2836/001.
Wetsontwerp houdende hervorming van het ondernemingsrecht, Parl.St. Kamer 2017-2018, nr. 2828/001.
Amendementen van 12 februari 2019 bij het wetsvoorstel tot wijziging van het Wetboek van economisch
recht wat het misbruik van een aanmerkelijke machtspositie betreft, Parl.St. Kamer 2018-2019, nr. 54
1451/003.
Verslag van 7 maart 2019 over het wetsvoorstel van het Wetboek van economisch recht wat het misbruik
van een aanmerkelijke machtspositie betreft, Parl.St. Kamer 2018-2019, nr. 54-1451/005.
Wetsvoorstel van 10 januari 2018 tot wijziging van het Wetboek van economisch recht, teneinde bij de
handelsbetrekkingen tussen ondernemingen de kmo’s en de kleine producenten beter te beschermen,
alsook bepaalde oneerlijke handelspraktijken en bepaalde misbruiken inzake economische afhankelijkheid
krachtdadiger tegen te gaan, Parl.St. Kamer 2017-18, nr. 54-2885/001.
Wetsvoorstel van 14 maart 2019 tot wijziging van het Wetboek van economisch recht wat het misbruik van
een aanmerkelijke machtspositie betreft, Parl.St. Kamer 2018-2019, nr. 1451/008.
Wetsontwerp van 21 maart 2019 tot wijziging van het Wetboek van economisch recht wat het misbruik van
een aanmerkelijke machtspositie betreft, Parl.St. Kamer 2018-2019, nr. 1451/010.
Nederland
Wet van 5 juni 2003 tot aanvulling van titel 7.1 (Koop en ruil) van het nieuwe Burgerlijk Wetboek met
bepalingen inzake de koop van onroerende zaken alsmede vaststelling en invoering van titel 7.12
(Aanneming van werk), Staatsblad 19 juni 2003.
Besluit van 25 juni 2003 houdende vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van de Wet van 5 juni
2003, houdende aanvulling van titel 7.1 (Koop en ruil) van het nieuwe Burgerlijk Wetboek met bepalingen
inzake de koop van onroerende zaken alsmede vaststelling en invoering van titel 7.12 (Aanneming van werk)
(Stb. 2003, 238), Staatsblad 3 juli 2003.
Frankrijk
Artikel L271-1 Code de la construction et de l’habitation
Artikel L271-4 e.v. Code de la construction et de l’habitation
M. Breille, JO Sénat 10 mai 2000, 1533.
Loi n° 2015-990 du 6 août 2015 pour la croissance, l’activité et l’égalité chances économiques, JORF 7 août
2015.
Loi n° 2018-1021 du 23 novembre 2018 portant évolution du logement, de l’aménagement et du
numérique, JORF 24 novembre 2018.
Zwitserland
Artikel 5a Constitution fédérale de la Confédération suisse
Artikel 43a Constitution fédérale de la Confédération suisse
Artikel 97 Constitution fédérale de la Confédération suisse
Artikel 2 Code civil suisse
La loi fédérale du 19 décembre 1989 contre la concurrence déloyale.
La loi fédérale du 5 octobre 1990 sur l’information des consommatrices et des consommateurs.
La loi fédérale du 18 juin 1993 sur les voyages à forfait
La loi fédérale du 20 juin 2014 sur les denrées alimentaires et les objets usuels
L’ordonnance du 11 décembre 1978 sur l’indication des prix.
Duitsland
§ 873 Bürgerliches Gesetzbuch
§ 925 Bürgerliches Gesetzbuch
Rechtspraak
Europees
HvJ C-240/98, Océano Grupo Editorial SA/Roció Murciano Quintero, 2000.
HvJ C-59/12, BKK Mobil Oil Körperschaft des öffentlichen Rechts/Zentrale zur Bekämpfung unlauteren
Wettbewerbs eV., 2003.
HvJ C-464/01, Johann Gruber/Bay Wa AG, 2005.
HvJ C-26/13, Árpád Kásler en Hajnalka Káslerné Rábai/OTP Jelzálogbank Zrt, 2014.
HvJ C-143/13, Matei/SC Volksbank România SA, 2015
HvJ C-110/14, Costea/SC Volksbank România SA, 2015.
Belgisch
GwH 6 april 2011, RW 2011, 903-905.
GwH 15 december 2011, nr. 192/2011.
GwH 9 juli 2013, nr. 99/2013.
Antwerpen 3 april 2017, RW 2017, 741-743.
Rechtsleer
Boeken
BAEL, J., “De impact van de wetgeving inzake marktpraktijken en bescherming van de consument op de
verkoop van onroerende goederen: het nieuwe boek VI van het Wetboek van economisch recht.” in BAEL,
J. (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat deel XXV, Brugge, die Keure, 2014, 137-256.
BOCHON, A. en NINANE, Y., “Actualités en matière de contrats de consommation” in PUTTEMANS, A. (ed.),
Le droit de la consommation dans le nouveau code de droit économique, Brussel, Larcier, 2014, 69-116.
BRULOOT, D. en STEENNOT, R., “Handelspraktijken en marktpraktijken: van consumenten- tot
mededingingsbescherming” in CLAEYS, I., STEENNOT, R. en TISON, M. (eds.), Postuniversitaire Cyclus Willy
Delva, XXXVII, Economisch recht: ondernemingen, concurrenten en consumenten, Mechelen, Kluwer, 2011,
309-365.
BRULOOT, D., GOENS, D., BOGAERT, F. en STEENNOT, R., Wet Marktpraktijken, Antwerpen, Intersentia,
2010, 226 p.
DAMBRE, M., Bijzondere overeenkomsten, Brugge, Die Keure, 596 p.
DE BOECK, A., “De nieuwe bepalingen in de Wet Handelspraktijken en hun relevantie voor de contractuele
relatie en de algemene contractvoorwaarden in het bijzonder” in DE BOECK, A. en MONTANGIE, Y. (eds.),
De nieuwe bepalingen in de Handelspraktijkenwet, Brugge, Vanden Broele, 2008, 19-42.
DE BOECK, A., “Rules on informing consumers” in STRAETMANS G. en STUYCK, J. (eds.), Commercial
practices, Brussel, Larcier, 2014, 13-26.
DE DECKER, H., “De ‘subjectieve’ plechtige rechtshandeling: onbekend maakt onbemind?” in BAEL, J.,
BOCKEN, H., DEVOS, S., ENGELS, C., VANDENBERGHE, P. en WYLLEMAN, A. (eds.), Liber Amicorum Christian
De Wulf, Brugge, die Keure, 2003, 439-448.
DE DUVE, E. en JACQUEMIN, H., “L’information précontractuelle et contractuelle des consommateurs“ in
VERDURE, C. (ed.), Contrats et protection des consommateurs, Louvain-la-Neuve, Anthemis, 2016, 9-46.
DE PATOUL, F., “Les contrats conclus avec les consommateurs. Le point après la loi du 6 avril 2010” in DE
BROUWER, L. (ed.), Les pratiques du marché. Une loi pour le consommateur, le concurrent et le juge, Brussel,
Larcier, 2011, 47-69.
DE POURCQ, S., Oneerlijke handelspraktijken en bedingen in contracten tussen ondernemingen, Antwerpen,
Intersentia, 2018, 777 p.
DEMUYNCK, I., De inhoudelijke controle van onrechtmatige bedingen, onuitg. doctoraatsthesis Rechten
UGent, 1999-2000, 856 p.
DU PERRON, C. en HART, F., De geïnformeerde consument. Is informatieverstrekking een effectief middel
om consumenten afgewogen financiële beslissingen te laten nemen?, Deventer, Kluwer, 2006, 204 p.
ERNEUX, P.-Y., “La protection des consommateurs dans les ventes immobilières : questions d’actualité” in
KOHL, B. (ed.), La vente immobilière. Aspects civils, administratifs et fiscaux, Liège, Anthemis, 2010, 275
350.
FORNAGE, A., La mise en œuvre des droits du consommateur contractant, Bern, Stämpfli, 2011, 704 p.
GIGER, H., Increasing flood of legislation in a changing environment, Bern, Stämpfli, 2016, 136 p.
HEEB, C., VERHOEVEN, D. en WILLAERT, E., “Foutieve of onvolledige informatie” in HEEB, C., CASTELEIN, C.,
DE NEEF, G., DE STAERCKE, J. en SCHOUPS, M. (eds.), Checklist bij koop-verkoop van onroerend goed,
Brussel, Larcier, 2018, 37-52.
HEIRMAN, G., “De algemene informatieverplichting t.a.v. consumenten in het Wetboek van economisch
recht (art. VI.2 WER)” in STRAETMANS, G. en STEENNOT, R. (eds.), Wetboek van economisch recht en de
bescherming van de consument, Antwerpen, Intersentia, 2015, 57-95.
HONDIUS, E. en RIJKEN, G., Handboek consumentenrecht, Zutphen, Uitgeverij Paris, 2015, 640 p.
JACQUEMIN, H., “Les pratiques déloyales à l’égard des consommateurs ou des entreprises” in DE
BROUWER, L. (ed.), Les pratiques du marché. Une loi pour le consommateur, le concurrent et le juge, Brussel,
Larcier, 2011, 71-121.
JACQUEMIN, H., Le formalisme contractuel. Mécanisme de protection de la partie faible, Brussel, Larcier,
2010, 583 p.
JORIS, A. en RENARD, J., “L’immobilier et la consommation: deux mondes à part?” in KOHL, B. (ed.), Droit
de la construction, Liège, Anthemis, 2010, 81-120.
KEIRSE, A., STEEGMANS, A., BARENDSE, C., SCHAUB, M. en VAN OOSTROM, N., Rapportage; Wet koop
onroerende zaken; de evaluatie, Den Haag, WODC, 2009, 312 p.
KLIK, P., Koop en consumentenkoop, Deventer, Kluwer, 2011, 278 p.
KOHL, B. en RIGOLET, A., “L’achat ou la vente d’un immeuble par un acteur professionnel, particularités et
contraintes” in ASSOCIATION DES LICENCIÉS ET MASTER EN NOTARIAT (ed.), Le notaire garant de la sécurité
juridique. Examen de clauses, Brussel, Larcier, 2016, 151-195.
KOHL, B., “Le droit de repentir dans la vente immobilière – Leçons du droit comparé” in CARTUYVELS, B.
(ed.), La vente immobilière, aujourd’hui et demain, Brussel, Larcier, 2015, 529-555.
LOOS, M., “Le délai de rétractation en droit néerlandais” in TERRYN, E. (ed.), Le droit de rétractation. Une
analyse de droit comparé. Droits européen, allemand, français, néerlandais et belge, Brussel, Larcier, 35-62.
MARCHAND, S., Le droit suisse à l’épreuve du droit européen, Schulthess Verlag, Zürich, 339 p.
MEEUSEN, J., STRAETMANS, G. en VAN DEN BOSSCHE, A-M., Het EG-consumentenacquis: nu en straks,
Antwerpen, Intersentia, 2009, 156 p.
MICHIELS, D. en STIERS, R., “Het wetsvoorstel Milquet” in KONINKLIJKE FEDERATIE VAN BELGISCHE
NOTARISSEN (ed.), Vastgoedbemiddeling: de inbreng van het notariaat, Brussel, Bruylant, 1998, 537-553.
OESCH, M., “Constitutional Law” in HÜRLIMANN, D. en THOMMEN, M. (eds.), Introduction to Swiss law,
Zürich, Carl Grossman Verlag, 2018, 137-162.
RAMSAY, I., Consumer Law and Policy: Text and Materials on Regulating Consumer Markets, Oxford
Portland Or, Hart, 2007, 788 p.
STEENNOT, R., WERBROUCK, J. en VAN DER BRUGGEN, R., “Het nieuwe ondernemingsbegrip in het
economisch recht” in Het nieuwe ondernemingsrecht. Verslagboek van de XLIVe PUC Willy Delva 2017-18,
Mechelen, Kluwer, 2019, (te verschijnen).
STRAETMANS, G., “Het ondernemingsbegrip in het mededingingsrecht (kartelrecht) en in de wet van 6 april
2010 betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming” in CLAEYS, I., STEENNOT, R. en TISON, M.
(eds.), Postuniversitaire Cyclus Willy Delva, XXXVII, Economisch recht: ondernemingen, concurrenten en
consumenten, Mechelen, Kluwer, 2011, 261-307.
STRAETMANS, G., “Onderneming, vrij beroep en consument” in STRAETMANS, G. en STEENNOT, R. (eds.),
Wetboek van economisch recht en de bescherming van de consument, Antwerpen, Intersentia, 2015, 1-55.
STRAETMANS, G., Consument en markt : onderzoek naar de rechtspositie van de consument op de Europese
interne markt. Met de financiële sector als toetssteen, Deurne, Kluwer, 1998, 637 p.
STUYCK, J., “Les nouvelles définitions de la loi du 6 avril 2010 sur les pratiques du marché et la protection
du consommateur et leurs conséquences” in JACQUEMIN, H. (ed.), La protection du consommateur après
les lois du 6 avril 2010, Limal, Anthemis, 2010, 17-31.
TERRYN, E., “Misleidende en vergelijkende praktijken na de omzetting van de richtlijn oneerlijke
handelspraktijken” in TERRYN, E., STRAETMANS, G. en STUYCK, J. (eds.), De wet handelspraktijken anno
2008, Mechelen, Kluwer, 2008, 51-86.
TERRYN, E., Bedenktijden in het consumentenrecht, Antwerpen, Intersentia, 2008, 686 p.
TERRYN, E., GODDAER, J. en VANNEROM, J., “Invloed van het Europese recht op het
consumenten(contracten)recht” in TERRYN, E., SAMOY en V. SAGAERT, V. (eds.), Invloed van het Europese
recht op het Belgische privaatrecht, Antwerpen, Intersentia, 2012, 467-558.
THOMMEN, M. “Swiss Legal System” in HÜRLIMANN, D. en THOMMEN, M. (eds.), Introduction to Swiss
law, Zürich, Carl Grossman Verlag, 2018, 2-39.
VAN BAEVEGHEM, B en BOGAERT F., “Contractuele aspecten van de wet marktpraktijken” in CLAEYS, I.,
STEENNOT, R. en TISON, M. (eds.), Postuniversitaire Cyclus Willy Delva, XXXVII, Economisch recht:
ondernemingen, concurrenten en consumenten, Mechelen, Kluwer, 2011, 1-53.
VAN DEN HOVEN D’ERTSENRYCK, S., “Problèmes actuels dans les dossiers de vente – Solutions
pragmatiques et propositions de lege ferenda” in CARTUYVELS, B. (ed.), La vente immobilière, aujourd’hui
et demain, Brussel, Larcier, 2015, 155-180.
VAN SOMEREN, P., Vastgoedrecht in België, Brussel, Corporate Copyright, 2010, 752 p.
VANDENDRIESSCHE, G., “Marktpraktijken en consumentenbescherming in boek VI van het Wetboek van
economisch recht” in TALLON, A. (ed.), Le nouveau code de droit économique/Het nieuwe wetboek van
economisch recht, Brussel, Larcier, 2014, 163-215.
VERHEIJ, A.J., KRANS, H.B., GEERTS, P.G.F.A. en STEENNOT, R., Oneerlijke handelspraktijken:
praktijkervaringen in België met de sanctie van artikel 41 WMPC, Groningen, Rijksuniversiteit Groningen –
Faculteit Rechtsgeleerdheid, 2011, 99 p.
VIGNERON-MAGGIO-APRILE, S., L’information des consommateurs en droit européen et en droit suisse de
la consommation, Brussel, Bruylant, 2006, 531 p.
Tijdschriften
BAECK, J. en VAN EESSEL, V., “De Wet Hervorming Ondernemingsrecht: het einde van het handelsrecht en
de triomf van ondernemingsrecht”, RW 2018, 1403-1419.
BAES, T., “Boek VI WER – Marktpraktijken en consumentenbescherming: streven naar een maximaal
behoud van de WMPC”, TBH 2014, 757-800.
BALLESTER, B. en DESOMER, M., “De nieuwe Richtlijn in het kort”, DCCR 2011, 243-250.
BEALES, H., CRASWELL, R. en SALOP, S.C., “The efficient regulation of consumer information”, Journal of
Law & Economics 1981, 491-539.
BOULANGER, D., “Des aspects immobiliers de la loi Macron”, JCP(N) 2015, 55-62.
CALLEBAUT, J., “Het Wetboek van economisch recht en de onderhandse verkoopakte van onroerend goed”,
T. Not 2014, 620-626.
CALLEBAUT, J., “Marktpraktijken, consumentenbescherming en Woningbouwwet: enkele aandachtspunten
toegelicht”, Not Fisc. M. 2017, 230-262.
CALLEBAUT, J., “Substantiële voorwaarden bij het bod tot aankoop van onroerend goed: quo vadis?”, TBBR
2013, 393-397.
CASTELEIN, C., “Onevenwichtige bedingen in vastgoedcontracten”, Notamus 2011, 9-11.
DE BOECK, A., “General information obligations in Belgian (and French) law of obligations versus article 2
of book VI on “market practices and consumer protection” in the Belgian Economic Law Code”, European
Journal of Consumer Law 2013, 399-413.
DE DECKER, H., “Dossier n° 6345: onevenwichtige bedingen in vastgoedcontracten”, Versl. CSW. 2010-2011,
229-240.
DELFORGE, C., “Les clauses abusives dans le bail d’immeuble conclu entre une entreprise et un
consommateur”, DCCR 2017, 3-34.
DELFORGE, C., DONNET, C., CRUYSMANS, E., DE PIERPONT, G., VAN ZUYLEN, J., NOËL, M.-P., STROOBANT,
P. en NINANE, Y., “La directive 2011/83/UE du 25 octobre 2011 relative aux droits des consommateurs”,
TBBR 2013, 174-207.
FELTKAMP, R. en HENDRIKX, G., “De notaris en het Wetboek van Economisch recht”, Not Fisc. M. 2016, 142
170.
GOFFAUX, B., “Le devoir général d’information en droit belge de la consommation”, DCCR 2013, 253-266.
HONDIUS, E., “The protection of the weak party in a harmonised European contract law: a synthesis”, JconsP
2004, 244-251.
HOWELLS, G., “The potential and limits of consumer empowerment by information”, Journal of Law and
Society 2005, 349-370.
KEIRSE, A. en VOET, L., “Hoe de koop van een woning te reguleren; zeker weten?!”, TPR 2011, 181-275.
KEIRSE, A. en VOET, L., “Koop van onroerend goed in België, Nederland en Frankrijk. Nood aan professionele
begeleiding”, T. Not 2012, 24-36.
LAFFINEUR, J., “La loi du 6 avril 2010 relative aux pratiques du marché et à la protection du consommateur:
réflexions sur son application dans le domaine immobilier”, Jurim Pratique 2012, 7-36.
MERTENS, D., “Mag de vrije beroepsbeoefenaar eindelijk gewoon “onderneming” heten?”, RW 2011, 905
910.
OEHLER, A. en WENDT, S., “Good Consumer Information: the Information Paradigm at its (Dead) End?”,
Journal of Consumer Policy 2017, 179-191.
PÉRINET-MARQUET, H., “L’impact de la loi SRU sur la vente immobilière”, JCP(N) 2001, 533-542.
PÉRINET-MARQUET, H., “Les difficultés de délimitation du champ d’application des droits de rétractation
et de réflexion offerts à l’acquéreur immobilier”, JCP(G) 2002, 761-770.
PONCIBO, C. en INCARDONA, R., “The average consumer, the unfair commercial practices directive, and
the cognitive revolution”, Journal of Consumer Policy 2007, 21-38.
PUTTEMANS, A. en GYORY, R., “Qu’y-a-t-il de neuf dans la nouvelle loi sur les pratiques du marché et la
protection du consommateur (ex-LPCC) et qu’en est-il de sa compatibilité avec le droit européen?”, DBF
2011, 3-30.
SCHNEIDER, C.E. en BEN-SHAHAR, O., “The failure of mandated disclosure”, University of Pennsylvania Law
Review, 2011, 647-749.
STEENNOT, R., “Art VI.2 WER”, OHRA 2016, 9-36.
STEENNOT, R., “De bescherming van de consument door het Hof van Justitie: een brug te ver?”, TPR 2017,
81-180.
STEENNOT, R., “Tot ziens handelaar, welkom onderneming: modernisering met belangrijke impact, doch
geen vereenvoudiging”, TPR 2018, 881-887.
STRAETMANS, G. en BURKI, V., “Transparantie van kernbedingen en het belang van precontractuele
informatie bij kredietovereenkomsten”, DAOR 2018, 98-113.
TERRYN, E. en SAMOY, I., “Informatie aan consumenten in het Voorstel voor een Richtlijn
Consumentenrechten”, DCCR 2009, 36-80.
TERRYN, E. en STEENNOT, R., “De nieuwe bepalingen uit boek VI van het Wetboek Economisch Recht: een
eerste commentaar”, DCCR 2014, 3-61.
TERRYN, E., “ ‘Consumers, by Definition, Include Us all’… But not for Every Transaction”, ERPL 2016, 271
286.
TERRYN, E., “La transposition de la directive droits des consommateurs en Belgique – champ d’application
personnel et exclusions”, REDC 2013, 369-398.
TWIGG-FLESNER, C. en WILHELMSSON, T., “Pre-contractual information duties in the acquis
communautaire”, ERCL 2006, 441-470.
VAN DE PLAS, I. en VANMEENEN, M., “Het toepassingsgebied van boek XX WER: hoe meer zielen, hoe meer
vreugd?”, TBH 2018, X.
VAN DE VELDE, F., “Het aanbod tot het sluiten van een koopovereenkomst met betrekking tot een
onroerend goed: een pleidooi voor het opwaarderen van de precontractuele fase”, RW 2017, 523-535.
VAN DEN BOSCH, I., “De nieuwe regeling inzake oneerlijke handelspraktijken: ook toepasselijk op
vastgoedtransacties.”, NNK 2009, 3-15.
VANDER BORGHT, L. en ERNEUX, P-Y., “Pratique notariale et droit économique: L’interdiction des clauses
abusives dans le cadre du livre VI du nouveau Code de droit économique – Modèle de clause commentée”,
Notamus 2014, 55-57.
VANDER BORGHT, L., “L’interdiction des clauses abusives dans le cadre du livre VI du nouveau Code de droit
économique. Quel impact sur la pratique notariale des contrats immobiliers?”, Notamus 2014, 50-54.
WEYTS, L., “De koopovereenkomst van onroerend goed in België, geplaatst in een Europees kader”, WPNR
1995, 123-127.
Online bronnen
CLAEYS, I. en TANGHE, T., “Nieuwe regels in b2b-relaties: verboden bedingen, misbruik van de economische
afhankelijkheid van een onderneming en oneerlijke marktpraktijken”,
https://www.eubelius.com/nl/nieuws/nieuwe-regels-in-b2b-relaties-verbod…
de-economische-afhankelijkheid
Evaluation of the Consumer Rights Directive, SWD(2017)169, https://ec.europa.eu/newsroom/just/item
detail.cfm?item_id=59332
https://statbel.fgov.be/nl/open-data/verkoop-van-onroerende-goederen-be…
kadastrale-plan
KUT, A. en SCHNEIDER, J. “Revision of Unfair Competition”,
https://www.walderwyss.com/publications/1143.pdf
Report on the Fitness Check, SWD(2017)209, https://ec.europa.eu/newsroom/just/item
detail.cfm?item_id=59332
TERRYN, E., “De Belgische wetgever maakt verregaande controle mogelijk van overeenkomsten en
praktijken tussen ondernemingen”, https://corporatefinancelab.org/2019/03/26/belgische-wetgever
maakt-verregaande-controle-mogelijk-van-overeenkomsten-en-praktijken-tussen-ondernemingen/
