CLIK jij ook in?

Manon
Demette

Samenwerken in de hogeschool? Niet evident. Samenwerken in de middelbare school? Niet evident. Samenwerken in de lagere school? Zeker niet evident. Samenwerken in een ASS-klas? Onmogelijk?

In team werken is niet even evident als we soms denken. Al vanaf de lagere school is samenwerken een ‘verwachte’, maar geen ‘aangeleerde’ capaciteit. De CLIK-methode biedt hier een oplossing voor en leert kinderen stapsgewijs om op een motiverende manier in groep te werken.

Groepswerk in schoolverband

U herinnert u het wel nog van uw eigen schoolperiode: de vele groepswerken. Misschien was u één van de weinigen en had u geen enkel probleem met het samenwerken met anderen. Of misschien hebt u wel de moeilijkheid ervan gekend: onzekerheid over de partners, onenigheden binnen het groepswerk, onduidelijkheid over de opdracht … Hoe dan ook houdt teamwork niet op na school: ook in het echte leven zetten we nog dagelijks onze sociale vaardigheden in om met anderen te communiceren.

Toch wordt samenwerken in de lagere school niet aangeleerd. Men veronderstelt vaak dat samenwerken een aangeboren capaciteit is. Dat is het zeker niet. Veel klassen in het reguliere lager onderwijs kampen namelijk met problemen rond samenwerken en groepssfeer. En als het voor hen al moeilijk is, dan kunt u zich wel inbeelden hoe het samenwerken in de ASS-klas verliep. De sociale vaardigheden van leerlingen met autisme zijn ondermaats of op een vreemde manier ontwikkeld. Resultaat is dat de leerlingen wel in interactie met elkaar gingen, maar op een ongewone en soms ongepaste manier. Er was dringend nood aan een oplossing.

Het samenwerkingsbord

Specifiek gericht op de ASS-klas ontwierp ik een samenwerkingsbord (fysiek en digitaal) waarop het groepswerk gevisualiseerd wordt. Aan de linkerkant kan de leerling alle praktische informatie rond het groepswerk aflezen (zoals vak, onderwerp, timing, materiaal, plaats, groepsverdeling). Aan de rechterkant vinden de leerlingen een stappenplan voor ieder groepswerk terug. Aan de hand van voorbeeldzinnen krijgen ze een houvast om een gesprek met elkaar op te starten en te onderhouden.

image 15image 16

De rode draad doorheen de groepswerken zijn de klikblokjes die de leerlingen bij ieder groepswerk in elkaar klikken. Naast een grote motiverende factor te zijn, schuilen er achter deze werkwijze ook een aantal symbolische gedachten. Zo staan de verschillende kleuren van blokjes voor de verschillende talenten van de leerlingen die tijdens het samenwerken gecombineerd worden. Hoe meer leerlingen er samenwerken, hoe groter het bouwwerk is dat men met de blokjes kan maken. Dit staat symbool voor: met meer mensen kunnen we ook meer bereiken!

image 8

Samen met de hele klas denken we na over wat wij belangrijk vinden tijdens groepswerk. Dit wordt verzameld op een woordenspin waarnaar herhaaldelijk teruggewezen kan worden. De woordenspin wordt bevestigd aan de voorkant van het bord en dient als een soort ‘afsprakenpaneel’.

Op de achterkant van het bord vinden de leerlingen een stappenplan terug om zelfstandig hun ruzies aan te pakken. Door de vijf stappen te doorlopen praten ze een conflict uit zonder tussenkomst van de leerkracht.

Het hele samenwerkingsbord is ook digitaal beschikbaar en aanpasbaar naargelang de klasgroep. 

image 17

De CLIK-methode

Aan de hand van het samenwerkingsbord wordt het groepswerk in de klas georganiseerd. De geleidelijke opbouw van deze samenwerkingsmomenten wordt beschreven in de Handleiding: de CLIK-methode. CLIK staat dan ook voor ‘Coöperatief Leren In Klas’.

De concrete stappen om het groepswerk op te bouwen zijn de ‘CLIKS’. Om een goede basis te leggen voor coöperatief leren in klas, moet de leerkracht de vijf CLIKS volledig met de klas doorlopen (en de bijhorende checklist invullen).

image 18

De leerkracht houdt goed overzicht over zijn/haar klas door  de evaluatie- en reflectieformulieren geregeld in te vullen. Hierdoor kan de onderwijzer gericht kiezen aan welke doelen hij/zij met de klas wil werken, volledig afgestemd op de resultaten van de kinderen.

Getest en goedgekeurd

Aan de hand van een vergelijkend onderzoek testte ik het systeem telkens vier weken uit in een ASS-klas en in een reguliere klas. In beide klassen ging groepswerk aanzienlijk vlotter en werd de groepssfeer hierdoor ook beter.

De visualisering en voorspelbaarheid die het systeem biedt, was niet alleen voordelig voor de leerlingen uit de ASS-klas, maar ook voor veel leerlingen uit de reguliere klas. De gewoonte bracht een soort van rust tot bij de leerlingen die de drempel tot coöperatief leren lager maakte.

Daarnaast ontdekte ik ook enkele verschillen tussen beide klassen die nog meer aanzet geven tot het verder ontwikkelen en individualiseren van het bord. Meer hierover kunt u lezen in het rapport.

Dus laat ik mezelf even corrigeren. Samenwerken in de (ASS-)klas? Wel mogelijk!

Ontdek zelf hoe!

 

 

 

Bibliografie

Aim arrow icons. (sd). Opgeroepen op juni 2019, van Google afbeeldingen: https://www.google.com/search?hl=en-BE&q=arrow+icon+aim&tbm=isch&tbs=si…

Arrow (symbol). (sd). Opgeroepen op juni 2019, van Google: https://www.google.com/search?sa=G&hl=en-BE&q=arrow+right+and+up&tbm=is…

Blabla. (sd). Geweldloze communicatie. Opgeroepen op april 2019, van blabla: https://www.blabla-blabla.be/geweldloze-communicatie/wat-is-geweldloze-…

Blob-tree. (sd). Opgehaald van Pinterest: https://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&ved=2ahUKEwirsOygwMbi…

Boogaard, M. (2016). Anders kijken naar autisme. Utrecht: Ankh-Hermes.

Checklist icons. (sd). Opgeroepen op juni 2019, van Google afbeeldingen: https://www.google.com/search?hl=nl-BE&q=checklist+icon&tbm=isch&tbs=si…

Clics. (sd). Opgehaald van Fundoo: https://www.fundoo.be/media/catalog/product/cache/19/image/9df78eab3352…

Geweldloze communicatie. (sd). Opgeroepen op april 2019, van Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Geweldloze_communicatie

methodieken.nl. (sd). TEACCH. Opgeroepen op februari 2019, van methodieken.nl: http://www.methodieken.nl/methodieken_methoden.asp?methode_link=TEACCH

Participate! (sd). 'Theory of mind'-hypothese. Opgeroepen op maart 2019, van Participate!: https://www.participate-autisme.be/go/nl/autisme-begrijpen/wat-is-autis…

Peeters, T. (2009). Autisme - Van begrijpen tot begeleiden. Antwerpen: Houtekiet.

S&Lzorg. (sd). TEACCH. Opgeroepen op maart 2019, van S&Lzorg: https://www.slzorg.nl/dagbesteding/dagbesteding-voor-autisme-teacch/

Simple Business Suitcase/briefcase Icon. (sd). Opgeroepen op juni 2019, van Google: https://www.google.com/search?sa=G&hl=en-BE&q=briefcase+icon+black+and+…

Smart light bulb. (sd). Opgeroepen op juni 2019, van Google: https://www.google.com/search?sa=G&hl=en-BE&q=intelligence+light+bulb&t…

Spectrumvisie. (sd). Autismepaspoort. Opgeroepen op februari 2019, van Spectrumvisie: autisme anders bekijken!: https://www.spectrumvisie.nl/homepage/diensten/autismepaspoort/

Spectrumvisie. (sd). TEACCH. Opgeroepen op februari 2019, van Spectrumvisie: autisme anders bekijken!: https://www.spectrumvisie.nl/homepage/1-5over-spectrumvisie/visie-2/tea…

Speedometer Free Vector Art. (sd). Opgeroepen op juni 2019, van Google: https://lh3.googleusercontent.com/bKfGDGUJ0p69TqqM9tbJSzf6L0BHUAUHMFIbu…

succesvolautisme.eu. (sd). Centrale coherentie - Fritz (1989). Opgeroepen op maart 2019, van succesvolautisme: http://succesvolautisme.eu/portfolio/centrale-coherentie/

User icon orange. (sd). Opgeroepen op juni 2019, van Google: https://lh3.googleusercontent.com/EwT0g-E9ZhkGKQLa6USuaU8-7qIpauuO_eTLM…

Vanroy, K. (2015). Leren met autisme. Antwerpen: EPO.

Vermeulen, P. (2009). Autisme als contextblindheid. Antwerpen: EPO.

Universiteit of Hogeschool
VIVES Hogeschool
Thesis jaar
2019
Promotor(en)
N. Ducatteeuw
Thema('s)