De kracht van de Rode Duivels en het 'Lukaku-vermoeden'
Romelu Lukaku klaagde discriminatie in de voetbalwereld al vaker aan. “Ik krijg niet het respect dat ik verdien”. Heeft onze Rode Duivel gelijk? Discrimineren Rode Duivels-fans spelers met een migratieachtergrond? Dat onderzocht ik in mijn scriptie alsook de verenigende kracht van de Rode Duivels op het nationaliteitsgevoel.
2 juli 2018: de Rode Duivels spelen in de Rostov Arena in Rusland de 1/8ste finale van het WK tegen Japan. Over heel België komen mensen samen om de wedstrijd te volgen op grote schermen. Onder andere in het Hyundai Fan Park op de Antwerpse Scheldekaaien. Daar staan duizenden Belgen in zwart, geel en rood uitgerust te verlangen naar een nieuwe overwinning van de Rode Duivels.
Onze ploeg is de favoriet om te winnen in deze match, maar toch komen we in de tweede helft op een 0-2 achterstand. Dit had niemand verwacht en de fans worden wanhopiger.
Jan Vertonghen maakt er met een kopbal 1-2 van en geeft België terug hoop. De fans geloven er weer in. Wanneer de befaamde krullenbol van Marouane Fellaini de 2-2 in het doel kopt, is heel België opgelucht van blijdschap. En alsof het nog niet genoeg was, scoort Nacer Chadli in de extra tijd de bevrijdende 3-2.
Het hele land is door het dolle heen. Het bier vliegt door de lucht en de fans pakken elkaar vast. Een historisch volksfeest kan beginnen. Een paar dagen later wonnen we ook de kwartfinale tegen voetballand Brazilië en vond opnieuw een groot feest plaats. Wat een rollercoaster van emoties. En dat bij zo veel mensen tegelijkertijd, door één elftal: De Rode Duivels. Zou dat dan geen interessant onderwerp voor een onderzoek kunnen zijn, vroeg ik me af?
Met mijn scriptie deed ik sociaal-economisch onderzoek naar fans van de Rode Duivels. België heeft een sociaal diverse samenleving. We hebben Nederlandstaligen en Franstaligen, maar ook individuen met een verschillende huidskleur, met een verschillende religie of met familiewortels buiten Europa. We verschillen dus onderling wel eens. Maar wanneer de Rode Duivels een wedstrijd spelen, zijn die verschillen niet van belang. Het land is dan verenigd. Wat ik ongelofelijk straf vind, is dat één voetbalploeg een land en zijn inwoners zo samen kan brengen. Daarom besloot ik onderzoek te doen naar de attitude van Rode Duivels-fans.
Met de hulp van de Koninklijke Belgische Voetbalbond (KBVB) stuurde ik een online enquête uit naar leden van de officiële Rode Duivels-fanclub '1895'. In deze enquête vroeg ik de fans naar hun liefde voor de Rode Duivels, hun liefde voor België, spelers-beoordelingen, hun mening ten opzichte van etnische diversiteit en tenslotte enkele algemene gegevens zoals bijvoorbeeld hun leeftijd en woonplaats. Na de wedstrijden België-IJsland en Zwitserland-België in november 2018 vulden uiteindelijk 331 fans mijn vragenlijst in.
In de eerste plaats heb ik onderzocht wat de invloed is van de Rode Duivels op het nationaliteitsgevoel van de fan. Uit mijn onderzoek blijkt dat 94,3% van de fans zich vertegenwoordigd voelt door de Rode Duivels. Daarbij bedraagt de gemiddelde liefde voor de Rode Duivels 84,6% . Tenslotte is er ook een significante, positieve samenhang tussen het België-gevoel bij de fan en zijn liefde voor de Rode Duivels. Dit betekent dat, hoe meer je fan bent van de Rode Duivels, hoe meer je een nationale eenheid voelt met België.
Deze resultaten zijn heel erg positief. Ze wijzen er op dat in de huidige tijd van sportief succes bij de Rode Duivels, het land verenigd wordt door ons nationale voetbalelftal. In het tweede deel van mijn scriptie, onderzocht ik wat fans vinden van etnische diversiteit bij de Rode Duivels. Geven ze een gelijke waardering aan Nacer Chadli, die een Marokkaanse achtergrond heeft, als aan Thomas Meunier, die een lichte huidskleur en een Belgische achtergrond heeft? Ik vroeg aan de fans in welke mate ze akkoord gaan met de volgende stellingen.
“Ik vind dat spelers met een andere etnische achtergrond zoals, bv. Romelu Lukaku, Marouane Fellaini en Adnan Januzaj, niet de Belgische nationaliteit vertegenwoordigen”
“Ik heb liever meer spelers zonder een andere etnische afkomst zoals, bv. Kevin De Bruyne en Thibaut Courtois omdat ik vind dat zij de Belgische nationaliteit beter vertegenwoordigen”
Met deze stellingen gaan de fans helemaal niet akkoord. De eerste stelling krijgt een 1,54/10 en de tweede een 0,88/10 (0 = helemaal niet akkoord, 10 = helemaal akkoord). Bij een directe vraagstelling vertonen de fans dus geen discriminerende houding.
Daarnaast vroeg ik de fans om de spelers een beoordeling op 10 te geven na de wedstrijden tegen IJsland en Zwitserland. Wanneer ik de gemiddelde score voor de spelers met een allochtone achtergrond en voor de spelers met een autochtone achtergrond vergeleek met de gemiddelde score die ze statistisch gezien verdienen, kwam er aan het licht dat we de allochtone spelers in beide wedstrijden niet correct waarderen. In de tabellen zie je de exacte cijfers.
In de beide wedstrijden stelde ik een onderwaardering voor de groep allochtone Rode Duivels vast, maar voor Zwitserland – België is het verschil het opvallendst. De allochtone Duivels verdienen een 6,3/10, maar krijgen van de fans maar een 4,8/10. Dat is een verschil van – 15%! Ik concludeerde dus dat we onbewust discrimineren ten opzichte van spelers zoals bijvoorbeeld Dedryck Boyata of Jason Denayer. Het ‘Lukaku-vermoeden’ wordt daarmee bevestigd. Romelu Lukaku zei in het verleden al vaker dat hij niet de waardering krijgt die hij verdient.
Omdat discriminatie een belangrijk maatschappelijk probleem is, is mijn onderzoek opgepikt door de nationale en internationale media (VRT NWS, Radio 1, De Morgen, De Volkskrant, ...). Om mee te werken aan een oplossing ben ik mijn onderzoeksresultaten gaan toelichten op een diversiteit-vergadering bij de KBVB. Ik adviseerde hen om sensibiliseringscampagnes op te zetten om de houding ten opzichte van etnische diversiteit te verbeteren. Op zaterdag 19 oktober 2019 organiseren ze een evenement waarop jongeren over oplossingen mogen nadenken. Dat is voor mij alvast de volgende stap. Hopelijk kom ik daar nog enthousiaste jongeren tegen om dit samen mee aan te pakken.
Bibliografie
Allison, L. (Ed.). (1986). The politics of sport. Manchester University Press.
Allmers, S., & Maennig, W. (2009). Economic impacts of the FIFA soccer world cups in France 1998, Germany 2006, and outlook for South Africa 2010. Eastern economic journal, 35(4), 500-519.
Anderson, B. (2006). Imagined communities: Reflections on the origin and spread of nationalism. Verso Books.
Back, L., Crabbe, T., & Solomos, J. (2001). The changing face of football: Racism, identity and multiculture in the English game. Berg.
Belgische Federale Overheidsdiensten. (z.d.). Dubbele nationaliteit | Federale Overheidsdienst Justitie. Geraadpleegd op 28 februari 2019, van https://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dossiers/personen_en_gezinnen/… bbele_nationaliteit
Belgische Federale Overheidsdiensten (2019). "Discriminatie." from https://www.belgium.be/nl/justitie/slachtoffer/klachten_en_aangiften/di…. Burdsey, D. (2006). British Asians and football: Culture, identity, exclusion. Routledge.
Beursduivel. (z.d.). Historische koersen - Jul-2018. Geraadpleegd op 16 april 2019, van https://www.beursduivel.be/index-koers/190015497/BEL-20/historische- koersen.aspx?maand=5
Beursduivel. (z.d.-b). Historische koersen - Nov-2018. Geraadpleegd op 16 april 2019, van https://www.beursduivel.be/index-koers/190015497/BEL-20/historische- koersen.aspx?maand=5
Billiet, J., Carton, A., & Huys, R. (1990). Onbekend of onbemind? Een sociologisch onderzoek naar de houding van de Belgen tegenover migranten. KU Leuven. Sociologisch onderzoeksinstituut; Leuven.
Bocskor, Á. (2018). Anti-immigration discourses in Hungary during the ‘Crisis’ year: The Orbán government’s ‘National Consultation’campaign of 2015. Sociology, 52(3), 551-568.
Burdsey, D. (Ed.). (2012). Race, ethnicity and football: persisting debates and emergent issues (Vol. 6). Routledge.
Burdsey, D., & Randhawa, K. (2012). How can professional football clubs create welcoming and inclusive stadia for British Asian fans?. Journal of Policy Research in Tourism, Leisure and Events, 4(1), 105-111.
Carrington, B. (2010). Race, sport and politics: The sporting black diaspora. Sage.
Corluy, V., & Verbist, G. (2010). Inkomen en diversiteit: onderzoek naar de inkomenspositie van migranten in België.
Depetris-Chauvin, E., Durante, R., & Campante, F. R. (2018). Building Nations Through Shared Experiences: Evidence from African Football (No. w24666). National Bureau of Economic Research.
De Baets, A. (1994). De figuranten van de geschiedenis: hoe het verleden van andere culturen wordt verbeeld en in herinnering gebracht. Uitgeverij Verloren.
De Witte, H., & Klandermans, B. (2000). Political racism in Flanders and the Netherlands: explaining differences in the electoral success of extreme right-wing parties. Journal of Ethnic and Migration Studies, 26(4), 699-717.
Dekker, P., & Praag, C. V. (1990). Opvattingen over allochtonen in landen van de Europese Gemeenschap. Sociaal en Cultureel Planbureau.
Dhoest, A. (2004). De verbeelde gemeenschap: 50 jaar Vlaamse tv-fictie en de constructie van een nationale identiteit (Vol. 8). Leuven University Press.
Doidge, M. (2015). ‘If you jump up and down, Balotelli dies’: Racism and player abuse in Italian football. International Review for the Sociology of Sport, 50(3), 249-264.
Duke, V., & Crolley, L. (1996). Football spectator behaviour in Argentina: A case of separate evolution. The Sociological Review, 44(2), 272-293.
Durkheim, E. (1912). (1976) The Elementary Forms of the Religious Life. London: Allen and Unwin.
Edmans, A., Garcia, D., & Norli, Ø. (2007). Sports sentiment and stock returns. The Journal of Finance, 62(4), 1967-1998.
Country Economy. (z.d.). CAC 40 Historische data. Geraadpleegd op 18 mei 2019, van
https://fr.countryeconomy.com/marches/bourse/france?dr=2018-11
Elias, N., & Scotson, J. L. (1994). The established and the outsiders (Vol. 32). Sage.
Esses, V. M., Dovidio, J. F., Semenya, A. H., & Jackson, L. M. (2005). Attitudes toward Immigrants and Immigration: The Role of National and International Identity.
Fawbert, J. (2011). Social inclusion and social exclusion:'gentrification'of football fandom?. Delivering equality in sport and leisure, 35-48.
Forbes, K. J., & Rigobon, R. (2002). No contagion, only interdependence: measuring stock market comovements. The journal of Finance, 57(5), 2223-2261.
Frosdick, S., & Marsh, P. (2013). Football hooliganism. Willan.
Gellner, E., & Breuilly, J. (1983). Nations and nationalism (Vol. 1). Ithaca, NY: Cornell University Press.
Gibbons, T. (2011). English national identity and the national football team: the view of contemporary English fans. Soccer & Society, 12(6), 865-879.
Grever, M., & Ribbens, K. (2007). Nationale identiteit en meervoudig verleden (Vol. 17). Amsterdam University Press.
Henrard, K. (2001). The interrelationship between individual human rights, minority rights and the right to self-determination and its importance for the adequate protection of linguistic minorities. The Global Review of Ethnopolitics, 1(1), 41-61.
Hobsbawm, E.J. (1997) On History. London, Weidenfeld and Nicholson.
Holmes, M. (1994). Symbols of national identity and sport: The case of the Irish football team. Irish Political Studies, 9(1), 81-98.
ISSP Research Group (2013): International Social Survey Programme: National Identity III - ISSP 2013. GESIS Data Archive, Cologne. ZA5950 Data file Version 2.0.0, doi:10.4232/1.12312
Erk, J. (2005). From Vlaams Blok to Vlaams Belang: the Belgian far-right renames itself. West European Politics, 28(3), 493-502.
Investing. (z.d.). FTSE 100 Historische data. Geraadpleegd op 18 mei 2019, van
https://nl.investing.com/indices/uk-100-historical-data
Kymlicka, W. (1995). Multicultural citizenship: A liberal theory of minority rights. Clarendon Press.
Krasnoff, L. S. (2017). Devolution of Les Bleus as a symbol of a multicultural French future. Soccer & Society, 18(2-3), 311-319.
Liedenbaum, C., Descheemaeker, L., Easton, M., Noppe, J., Ponsaers, P., Terpstra, J., ... & Verhage, A. (2013). De wijk achter de botsing. Een onderzoek naar wijken in Nederland en België met ernstige ordeverstoringen (Vol. 7). Maklu.
Maddens, B., Billiet, J., & Beerten, R. (2000). National identity and the attitude towards foreigners in multi-national states: The case of Belgium. Journal of Ethnic and Migration Studies, 26(1), 45–60.doi:10.1080/136918300115633
Martiniello, M., & Boucher, G. W. (2017). The colours of Belgium: red devils and the representation of diversity. Visual Studies, 32(3), 224-235.
Nairn, T. (1988). The enchanted glass: Britain and its monarchy (pp. 326-31). London: Radius.
Park, J. (2015). Europe’s migration crisis. New York: Council of Foreign Relations, 311- 325.
Peppard, V., & Riordan, J. (1993). Playing politics: Soviet sport diplomacy to 1992. Jai Press Inc..
Schaap, J., & Essed, P. (2017). De terugkeer van Alledaags Racisme. Sociologie, 13(1), 93-108. Shields, R. (1991). The true north strong and free. Places on the margin: Alternative geographies of modernity, 162-199.
Smith, A. D. (1991). National identity. University of Nevada press.
Stokvis, R. J. A. S. T. (1989). "De populariteit van sporten." 15(4): 673-696.
Suárez-Orozco, C., & Suárez-Orozco, M. M. (1995). Transformations: Immigration, family life, and achievement motivation among Latino adolescents. Stanford University Press.
Sue, D. W. (2010). Microaggressions and marginality: Manifestation, dynamics, and impact. John Wiley & Sons.
Timmerman, C., Martiniello, M., Rea, A., Wets, J., Heyse, P., Mahieu, R., & Vanderwaeren, E. (2012). Vrouwen in hedendaagse migraties: een analyse van de feminisering van de migratie naar België
Vanthemsche, G. (2012). Belgium and the Congo, 1885-1980. Cambridge University Press. Vasili, P. (2012). The First Black Footballer: Arthur Wharton 1865-1930: An Absence of
Memory. Routledge.
Vlaams Parlement. (z.d.). Vlaams Parlement: Vlaamse Volksvertegenwoordigers: per fractie. Geraadpleegd op 22 maart 2019, van https://www.vlaamsparlement.be/vlaamse- volksvertegenwoordigers/fractie
Vlaamse Overheid, Studiedienst van de Vlaamse Regering (Research Centre of the Flemish Government) (Ann Carton), & Walloon Institute of Assessment, Forecasting and Statistics (IWEPS) (Françoise Vanderkelen). (2013). ISSP 2013 – National Identity III (ZA5950). Geraadpleegd van https://www.gesis.org/issp/modules/issp-modules-by-topic/national- identity/2013/
Whoscored. (z.d.). UEFA Nations League A Grp. 2. Geraadpleegd op 29 april 2019, van https://www.whoscored.com/Regions/247/Tournaments/683/Seasons/7213/Stag… Show/International-UEFA-Nations-League-A-2018-2019
Winner, D. (2013). Challenging racism in European football. ICSS [International Centre for Sport Security] Journal, 1, 56-61.
Wilterdink, N., & Zwaan, T. (1991). Nationalisme, natievorming en modernisering (Nationalism, nation building, and modernization). Het Europees labyrint, 253-271.
Yakushko, O. (2009). Xenophobia: Understanding the roots and consequences of negative attitudes toward immigrants. The Counseling Psychologist, 37(1), 36-66.
