Duurzaam én passief beleggen in Europa: een concurrentiële combinatie?

Carl
Pauli

 

1. Een grote nood aan SDG-financiering

Waar moet het geld vandaan komen om de grote globale uitdagingen van onze tijd aan te gaan? Van klimaatopwarming tot groeiende ongelijkheid, om de 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) te behalen zal volgens de Verenigde Naties jaarlijks zo een $5 tot $7 biljoen per jaar nodig zijn. Ook in Vlaanderen zal er volgens de Sociaal-Economische Raad (SERV) jaarlijks €3 tot €12 miljard extra geïnvesteerd moeten worden in infrastructuur om de CO2-uitstoot met 35% te verlagen tegen 2030. Misschien kan het geld voor deze reusachtige investeringen komen vanuit de beleggingswereld? In die beleggingswereld is er namelijk al een shift gaande, van conventioneel beleggen naar duurzaam beleggen.

 

2. Van conventioneel naar duurzaam beleggen, en van actief naar passief beleggen

Inderdaad, de financiële sector ondergaat een opmerkelijke verschuiving: het kiest steeds vaker voor duurzaam. Allerlei vermogensbeheerders, van pensioenfondsen tot staatsinvesteringsfondsen, van family offices tot verzekeringsmaatschappijen, ja, zelfs centrale banken, nemen allen steeds meer milieu-, sociale en bestuurlijke factoren (environmental, social and governance of ESG factoren) mee in hun beleggingsbeslissingen. De wereldwijde markt voor duurzaam en verantwoord beleggen bereikte bij het begin van 2018 een omvang $30,7 biljoen, een stijging van 34% sinds 2016. De groei in Europa, de historische koploper in duurzaam beleggen, kalft de laatste jaren echter aanzienlijk af. Hoe zou die groei terug aangezwengeld kunnen worden? Vernieuwde groei zou kunnen komen dankzij exchange-traded funds of kortweg ETF’s. ETF’s, ook wel trackers genaamd, zijn voor de individuele belegger een goedkope manier om gediversifieerd te beleggen. Het zijn beleggingsproducten die een onderliggende index op passieve wijze traceren en daarom gemiddeld een 4,5 maal lagere kost hebben dan klassieke, actief beheerde beleggingsfondsen. ETF’s zijn dan ook geëxplodeerd qua marktomvang in de voorbije jaren, voornamelijk in de Verenigde Staten. Zo wisten twee nieuwe ETF’s van Vanguard op één jaar tijd maar liefst $670 miljoen aan te trekken. De shift van actief naar passief beleggen is dus een heuse trend in de beleggingssector. Echter, de markt voor duurzame ETF’s blijft met een $12 miljard heel erg klein ten opzichte van $5000 miljard in conventionele ETF’s in 2018. Daarnaast is er ook in de academische literatuur heel weinig onderzoek gebeurd rond het rendement van duurzame ETF’s, en al zeker wat betreft Europa. 

 

Figuur 1. De markt voor duurzaam beleggen en voor ETF's

 

3. Verschilt het rendement van duurzame ETF’s van dat van conventionele ETF’s? 

Rendement is één van de belangrijkste beslissingscriteria die in acht genomen wordt door investeerders. De afwezigheid van een financiële handicap bij het kiezen voor duurzame klassieke beleggingsfondsen in de plaats van conventionele is één van de drijfveren achter de verschuiving van conventioneel naar duurzaam beleggen, naast een toegenomen bewustzijn omtrent ESG-problemen (van klimaatmarsen naar #MeToo) en een lagere neerwaartse blootstelling van ESG-fondsen. Geldt die eerste groeifactor, de afwezigheid van een slechter rendement, ook voor ETF’s? Deze algemene vraag werd opgesplitst in twee specifieke onderzoeksvragen: (1) Verschilt het risico-gecorrigeerde overrendement van duurzame ETF's statistisch significant van nul? en (2) Verschilt het risico-gecorrigeerde overrendement van duurzame ETF's statistisch significant van het risico-gecorrigeerde overrendement van conventionele ETF's? Het risico-gecorrigeerd rendement is het rendement dat de fondsbeheerder slaagt om te behalen bovenop de markt en dat gecorrigeerd wordt voor de rente op een risicoloos actief zoals een Duitse staatsobligatie. Naar het risico-gecorrigeerd rendement wordt in het kader van financiële regressiefuncties verwezen als “alfa”. Om deze twee onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden werden eerst en vooral wekelijkse prijsdata verzameld van 46 duurzame en 63 conventionele ETF’s voor de periode juni 2014 tot en met april 2019. Vervolgens werd aan de hand van de meestgebruikte modellen in de financiële literatuur de alfa afzonderlijk berekend van de portefeuille met de duurzame ETF’s en van de portefeuille met de conventionele ETF’s. Die financiële modellen zijn het CAPM 1-factor model en diens uitgebreidere versie, het Carhart 4-factor model. Om de tweede onderzoeksvraag - die comparatief van aard is - te kunnen behandelen, werden dezelfde modellen gebruikt maar met toevoeging van een dichotome variabele (een dummy) die de waarde 0 aanneemt indien de ETF-portfolio conventioneel is en 1 indien die duurzaam is. Zo konden de alfa’s van de duurzame ETF-portefeuille en de conventionele ETF-portefeuille onderling vergeleken worden.

 

4. Een (financiële) reden erbij om voor de duurzame beleggingsvariant te kiezen

Na het draaien van de modellen bleken de alfa’s van de duurzame ETF-portefeuille in zowel het CAPM als het Carhart model lichtjes negatief te zijn tegenover lichtjes positief voor de conventionele ETF-portefeuille. Dit zou wijzen op een mindere prestatie van duurzame ETF’s in vergelijking met de conventionele ETF’s. Echter, alle alfa’s zijn statistisch niet significant waardoor de eerste onderzoeksvraag beantwoord kan worden: het risico-gecorrigeerd overrendement van duurzame ETF’s verschilt niet significant van nul. Na het draaien van het dummy model blijkt ook het verschil tussen de alfa’s van de duurzame en van de conventionele ETF-portefeuille niet statistisch significant waardoor de tweede onderzoeksvraag beantwoord kan worden: het risico-gecorrigeerde overrendement van duurzame ETF’s verschilt niet statistisch significant van dat van conventionele ETF's. Deze conclusies liggen in lijn met de Efficient Market Hypothesis van Fama (1970) en met de literatuur over de prestaties van ETF’s en van klassieke beleggingsfondsen. Het limiteren van het beleggingsuniversum tot enkel duurzame investeringen leidt in tegenstelling tot wat de Moderne Portefeuilletheorie (MPT) van Markowitz (1952) voorspelt, dus niet tot een lager risico-gecorrigeerd overrendement wat betreft de duurzame ETF’s in deze dataset. De interpretatie die aan deze bevinding kan verbonden worden, is dat betreffende in Europa gedomicilieerde ETF’s die als geografische investeringsfocus Europa hebben, er voor de belegger geen financiële handicap is wanneer gekozen wordt voor duurzame in de plaats van conventionele ETF’s. Deze conclusie is relevant want het geeft een extra reden aan fondsbeheerders en fondsontwikkelaars om duurzame ETF’s samen te stellen en aan beleggers om deze te kiezen.

Bibliografie

Accenture (2012). The “Greater” Wealth Transfer. Accenture Wealth and Asset Management Services. Geraadpleegd op 12 mei 2019 van www.accenture.com/us-en/~/media/Accenture/Conversion-Assets/DotCom/Documents/Global/PDF/Industries_5/Accenture-CM-AWAMS-Wealth-Transfer-Final-June2012-Web-Version.pdf

 

Banegas, A., Gillen, B., Timmermann, A., & Wermers, R. (2013). The cross section of conditional mutual fund performance in European stock markets. Journal of Financial Economics, 108(3), 699–726. Geraadpleegd op 7 juni 2019 van www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0304405X13000251.

 

Banz, R. W. (1981). The relationship between return and market value of common stocks. 

Journal of Financial Economics, 9(1), 3-18. Geraadpleegd op 1 augustus 2019 www.sciencedirect.com/science/article/pii/0304405X81900180

 

Barnett, M. L., & Salomon, R. M. (2006). Beyond dichotomy: The curvilinear relationship between social responsibility and financial performance. Strategic Management Journal27(11), 1101-1122. Geraadpleegd op 28 mei 2019 van https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/smj.557.

 

Basu, S. (1983). The relationship between earnings' yield, market value and return for NYSE common stocks: Further evidence. Journal of Financial Economics, 12(1), 129-156. Geraadpleegd op 1 augustus 2019 van https://macsphere.mcmaster.ca/bitstream/11375/5497/1/fulltext.pdf.

 

Bauer, R., Derwall, J., & Otten, R. (2007). The ethical mutual fund performance debate: New evidence from Canada. Journal of Business Ethics, 70(2), 111-124. Geraadpleegd op 17 september 2018 van https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s10551-006-9099-0.pdf.

 

Bauer, R., Koedijk, K., & Otten, R. (2005). International evidence on ethical mutual fund performance and investment style. Journal of Banking and Finance, 29(7), 1751-1767. Geraadpleegd op 17 september 2018 van https://cris.maastrichtuniversity.nl/portal/files/907808/guid-26fc9091-58bf-47b9-a87f-8549b5725443-ASSET1.0.

 

Bauer, R., Otten, R., & Rad, A. T. (2006). Ethical investing in Australia: Is there a financial penalty? Pacific-Basin Finance Journal, 14(1), 33-48.  Geraadpleegd op 17 September 2018 van https://core.ac.uk/download/pdf/6527117.pdf.

 

Bhandari, L. C. (1988). Debt/equity ratio and expected common stock returns: Empirical evidence. The Journal of Finance, 43(2), 507-528. Geraadpleegd op 1 augustus 2019 van https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1540-6261.1988.tb03952.x

 

Bialkowski, J., & Starks, L. T. (2016, maart). SRI funds: Investor demand, exogenous shocks and ESG profiles. Geraadpleegd 2 juli 2019 van https://ir.canterbury.ac.nz/bitstream/handle/10092/12492/12660765_SRI%20Funds_March2016.pdf

 

Black, F. (1972, juli). Capital Market Equilibrium with Restricted Borrowing. Journal of Business, 45(3), 444-455. Geraadpleegd op 18 juni 2019 van www.jstor.org/stable/2351499.

 

BlackRock (2018, mei). Four big trends to drive ETF growth. Geraadpleegd op 1 juli 2019 van www.blackrock.com/americas-offshore/literature/whitepaper/four-big-trends-to-drive-etf-growth-lai.pdf.

 

BlackRock, (2019, 31 maart). Who we are. Geraadpleegd op 1 juli 2019 van www.blackrock.com

 

Brenchley, D. (2018, 26 juli). Millennials Lead Responsible Investing Movement. Morningstar. Geraadpleegd op 12 mei 2019 van www.morningstar.co.uk/uk/news/169114/millennials-lead-responsible-investing-movement.aspx.

 

Brown, S. J., Goetzmann, W., Ibbotson, R. G., & Ross, S. A. (1992). Survivorship bias in performance studies. The Review of Financial Studies, 5(4), 553-580. Geraadpleegd op 30 juli 2019 van www.researchgate.net/profile/Roger_Ibbotson/publication/294581910_Survivorship_Bias_in_Performance_Studies/links/56c24d7208aeedba0567f379/Survivorship-Bias-in-Performance-Studies.pdf.

 

Carhart, M. M. (1997). On Persistence in Mutual Fund Performance. The Journal of Finance, 52(1), 57-82. Geraadpleegd op 17 september 2018 van https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1540-6261.1997.tb03808.x

 

Carpenter, J. N. & Lynch A.W. (1999). Survivorship bias and attrition effects in measures of performance persistence. Journal of Financial Economics, 54(3), 337-374. Geraadpleegd op 28 juli 2019 van www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0304405X99000409.

 

Chang, C. E., Nelson, W. A., & Doug Witte, H. (2012). Do green mutual funds perform well? Management Research Review, 35(8), 693-708. Geraadpleegd op 1 juni 2019 van www.researchgate.net/profile/Walt_Nelson/publication/235263419_Do_green_mutual_funds_perform_well/links/561fd80808ae93a5c92435dd/Do-green-mutual-funds-perform-well.pdf.

 

Chubb (2019, 1 juli). Chubb Announces New Policy on Coal Underwriting and Investment. Geraadpleegd op 2 juli 2019 van https://news.chubb.com/2019-07-01-Chubb-Announces-New-Policy-on-Coal-Underwriting-and-Investment.

 

Climent, F., & Soriano, P. (2011). Green and Good? The Investment Performance of US Environmental Mutual Funds. Journal of Business Ethics, 103(2), 275–287. Geraadpleegd op 1 juni 2019 van https://link.springer.com/article/10.1007/s10551-011-0865-2.

 

Cochrane, J. (2014, 20 mei). Eugene F. Fama, efficient markets, and the Nobel Prize. Chicago Booth Review. Geraadpleegd op 12 maart 2019 van https://review.chicagobooth.edu/magazine/winter-2013/eugene-fama-efficient-markets-and-the-nobel-prize

 

Cohn, S. (2017, 24 juli). Morningstar and Sustainalytics Expand Their Sustainability Collaboration. Sustainalytics. Geraadpleegd op 19 juli 2019 van www.sustainalytics.com/press-release/morningstar-acquire-stake-sustainalytics

 

Comtois, J. (2019, 29 januari). ESG investing soars globally, Opimas report says. Pensions&Investments. Geraadpleegd op 2 juli 2019 van www.pionline.com/article/20190129/ONLINE/190129856/esg-investing-soars-globally-opimas-report-says.

 

Cortez, M. C., Silva, F., & Areal, N. (2009). The performance of European socially responsible funds. Journal of Business Ethics, 87(4), 573-588. Geraadpleegd 12 september 2018 van https://link.springer.com/article/10.1007/s10551-008-9959-x.

 

Damodaran, A. (2008). What is the Riskfree Rate? A Search for the Basic Building Block. SSRN Electronic Journal. Geraadpleegd op 10 juli 2019 van https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1317436

 

Deloitte (z.d.). Key Investor Information Document (KIID). Geraadpleegd op 15 maart 2019 van www2.deloitte.com/lu/en/pages/kiid/articles/key-investor-information-document-kiid.html.

 

Deutsche Börse (2019, februari). ETF trading on XETRA: Facts & figures for the year 2018. Geraadpleegd op 13 maart 2019 van www.xetra.com/resource/blob/50814/2ebcbdf9198d9317ad4ca966e37c4321/data/Factsheet-Zahlen-und-Fakten-2018_en.pdf.

 

Diebold, F. X. (z.d.). Introduction to Time Series Regression and Forecasting. University of Pennsylvania. Geraadpleegd op 9 mei 2019 van www.sas.upenn.edu/~fdiebold/Teaching104/Ch14_slides.pdf.

 

Elton, E. J., & Gruber, M. J. (2013). Mutual funds. Handbook of the Economics of Finance, 2, 1011-1061. Geraadpleegd op 31 augustus 2019 van www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780444594068000159.

 

Elton, E., Gruber, M., & Blake, C. (1996). Survivor bias and mutual fund performance. The Review of Financial Studies, 9(4), 1097-1120.

 

Engström, S. (2003, september). Costly information, diversification and international mutual fund performance. Pacific-Basin Finance Journal, 11(4), pp. 463-482. Geraadpleegd op 26 mei 2019 van www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0927538X03000507#FN6.

 

ETF Professor (2019, 8 mei). Active Equity ETFs Are Coming Of Age. MarketWatch. Geraadpleegd op 2 juli 2019 van www.marketwatch.com/story/active-equity-etfs-are-coming-of-age-2019-05-08-846107.

 

ETF.com (z.d.-a). Understanding Tracking Difference And Tracking Error. Geraadpleegd op 25 juli 2019 van www.etf.com/etf-education-center/21030-understanding-tracking-difference-and-tracking-error.html.

 

ETF.com (z.d.-b). What Is The Creation/Redemption Mechanism? Geraadpleegd op 31 juli 2019 van www.etf.com/etf-education-center/21014-what-is-the-creationredemption-mechanism.html.

 

ETFDB (2019). ETF Screener. Geraadpleegd op 10 maart 2019 van https://etfdb.com/screener

 

ETFGI (2019). ETFGI ETF/ETP growth charts. Geraadpleegd op 3 juli 2019 van https://etfgi.com.

 

ETFReplay.com (2012, 19 augustus). Survivor bias. Geraadpleegd op 27 juli 2019 van www.etfreplay.com/blog/post/2012/08/19/ETF-Backtesting.aspx.

 

European Commission (2018). Commission action plan on sustainable finance. Geraadpleegd op 4 juli 2019 van https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/banking-and-finance/sustainable-finance_en.

 

European Parliament and Council (2009, 13 juli). Directive 2009/65/EC of the European Parliament and of the Council of 13 July 2009 on the coordination of laws, regulations and administrative provisions relating to undertakings for collective investment in transferable securities (UCITS). Official Journal of the European Union, L302, 32–96. Geraadpleegd op 4 juli 2019 van https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=CELEX:32009L0065&from=EN.

 

Eurosif (z.d.). What is Sustainable and Responsible Investment? Geraadpleegd op 3 juli 2019 van www.eurosif.org/about-us.

 

EY (2014). Integrated Reporting: Elevating Value. EY Climate Change and Sustainability Services. Geraadpleegd op 22 september 2018 van www.ey.com/publication/vwluassets/ey-integrated-reporting/$file/ey-integrated-reporting.pdf.

 

Fama, E. F. (1970). Efficient capital markets: A review of theory and empirical work. The Journal of Finance, 25(2), 383-417.

 

Fama, E. F., & French, K. R. (1992). The cross‐section of expected stock returns. The Journal of Finance, 47(2), 427-465. Geraadpleegd op 29 juli 2019 van https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1540-6261.1992.tb04398.x

 

Fama, E. F., & French, K. R. (1993). Common risk factors in the returns on stocks and bonds. Journal of Financial Economics, 33(1), 3-56. Geraadpleegd op 14 september 2018 van www.sciencedirect.com/science/article/pii/0304405X93900235.

 

Fama, E. F., & French, K. R. (2010). Luck versus skill in the cross‐section of mutual fund returns. The Journal of Finance, 65(5), 1915-1947. Geraadpleegd op 15 september 2018 van https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1540-6261.2010.01598.x

 

Fama, E. F., & French, K. R. (2015). A five-factor asset pricing model. Journal of Financial Economics, 116(1), 1–22. Geraadpleegd op 15 september 2018 van www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0304405X14002323.

 

Flood, C. (2019a, 12 juni). Investors pull funds from ETF industry in first outflow since 2014. The Financial Times. Geraadpleegd op 4 juli 2019 van www.ft.com/content/40dc3172-8c90-11e9-a24d-b42f641eca37.

 

Flood, C. (2019b, 20 mei). ESG accelerates into the investment mainstream. The Financial Times. Geraadpleegd op 2 juli 2019 van www.ft.com/content/195232e7-07b7-36e3-a768-b8c63b6cc3fc.

 

French, K. R. (2019a). Data Library. Geraadpleegd op 2 april 2019 van https://mba.tuck.dartmouth.edu/pages/faculty/ken.french/data_library.html

 

French, K. R. (2019b). Description of the Daily Momentum Factors for Developed Markets. Geraadpleegd op 2 april 2019 van http://mba.tuck.dartmouth.edu/pages/faculty/ken.french/Data_Library/f-f_developed_daily_mom.html

 

French, K. R. (2019c). Description of the Fama/French 3 factors for Developed Markets. Geraadpleegd op 2 april 2019 van http://mba.tuck.dartmouth.edu/pages/faculty/ken.french/Data_Library/f-f_3developed.html.

 

FTSE Russel (2018, 9 mei). Poland: The journey to Developed Market status. Geraadpleegd op 14 juli 2019 van www.ftserussell.com/research/poland-journey-developed-market-status

 

Fujita, J., & Umekawa, T. (2017, 14 juli). Japan's GPIF expects to raise ESG allocations to 10 percent - FTSE Russell CEO. Yahoo! Finance. Geraadpleegd op 3 juli 2019 van sg.finance.yahoo.com/news/japans-gpif-expects-raise-esg-102241144.html.

 

Global Sustainable Investment Alliance (2017, maart). 2016 Global Sustainable Investment Review. Geraadpleegd op 3 juli 2019 van www.gsi-alliance.org/wp-content/uploads/2017/03/GSIR_Review2016.F.pdf.

 

Global Sustainable Investment Alliance (2019, juni). 2018 Global Sustainable Investment Review. Geraadpleegd op 3 juli 2019 van www.gsi-alliance.org/wp-content/uploads/2019/06/GSIR_Review2018F.pdf.

 

Glow, D. (2019, 11 februari). Review of the European ETF Market - 2018. Investment Europe. Geraadpleegd op 3 augustus 2019 van www.investmenteurope.net/opinion/4000866/review-european-etf-market-2018.

 

Gregory, A., Matatko, J., & Luther, R. (1997). Ethical Unit Trust Financial Performance: Small Company Effects and Fund Size Effects. Journal of Business Finance & Accounting, 24(5), 705–725. Geraadpleegd op 29 mei 2019 van https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1468-5957.00130

 

Grinblatt, M., & Titman, S. (1994). A Study of Monthly Mutual Fund Returns and Performance Evaluation Techniques. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 29(3), 419- 444. Geraadpleegd op 14 juli 2019 van www.cambridge.org/core/journals/journal-of-financial-and-quantitative-analysis/article/study-of-monthly-mutual-fund-returns-and-performance-evaluation-techniques/A825E62F11D0E320057BEFF72516ECAF

 

Gujarati, D. N., & Porter, D. C. (2010). Essentials of econometrics (4th ed.). New York: McGraw-Hill/Irwin.

 

Hamilton, S., Jo, H., & Statman, M. (1993). Doing well while doing good? The investment performance of socially responsible mutual funds. Financial Analysts Journal49(6), 62-66. Geraadpleegd op 1 juni 2019 van www.tandfonline.com/doi/pdf/10.2469/faj.v49.n6.62.

 

Hayes, A. (2019, 11 april). Total Expense Ratio (TER). Investopedia. Geraadpleegd op 12 mei 2019 van www.investopedia.com/terms/t/ter.asp.

 

Hernandez, B. (2018, 20 december). 10 Biggest ETF Issuers of 2018 by Market Capitalization. Geraadpleegd op 3 juli 2019 van www.etftrends.com/advisor-solutions-channel/10-biggest-etf-issuers-of-2018-by-total-assets-under-management

 

Hoepner, A. G., Oikonomou, I., Sautner, Z., Starks, L. T., & Zhou, X. (2018). ESG shareholder engagement and downside risk. SSRN. Geraadpleegd op 6 juli 2019 van https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2874252.

 

Husain, Z. (2019, 2 juni). Finance is risking a youth brain drain. The Financial Times. Geraadpleegd op 7 juli 2019 van www.ft.com/content/d94648aa-8220-11e9-a7f0-77d3101896ec

 

Ibikunle, G., & Steffen, T. (2015). European green mutual fund performance: A comparative analysis with their conventional and black peers. Journal of Business Ethics, 145(2), 337-355. Geraadpleegd op 29 september 2019 van link.springer.com/article/10.1007/s10551-015-2850-7. 

 

Investopedia (2019, 25 maart). ETF Net Asset Value vs. ETF Market Price: What's the Difference? Geraadpleegd op 31 juli 2019 van www.investopedia.com/ask/answers/052815/what-difference-between-etfs-net-asset-value-nav-and-its-market-price.asp.

 

J.P. Morgan (2018, 20 april). Sustainable Investing is Moving Mainstream. Geraadpleegd op 29 juni 2019 van www.jpmorgan.com/global/research/esg.

 

Jegadeesh, N., & Titman, S. (1993). Returns to buying winners and selling losers: Implications for stock market efficiency. The Journal of Finance, 48(1), 65-91. Geraadpleegd op 1 augustus 2019 van https://www.jstor.org/stable/2328882.  

 

Jensen, M. C. (1968). The performance of mutual funds in the period 1945–1964. The Journal of Finance, 23(2), 389-416. Geraadpleegd op 21 september 2018 van https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1540-6261.1968.tb00815.x

 

Johnson, B. (2019, februari). Morningstar’s Active/Passive Barometer: February 2019. Morningstar Manager Research. Geraadpleegd op 14 juli 2019 van www.morningstar.com/content/dam/marketing/shared/pdfs/Research/Active_Passive_Barometer_2018_12.pdf.

 

JustETF (z.d.). ETF providers at a glance. Geraadpleegd van op 14 maart 2019 www.justetf.com/en/etf-provider.

 

Kahneman, D., & Tversky, A. (1979, maart). Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk. Econometrica, 47(2), 263-291. Geraadpleegd op 27 september 2018 van www.worldscientific.com/doi/abs/10.1142/9789814417358_0006.

 

Kao, G. W., Cheng, L. T. W., & Chan, K. C. (1998). International mutual fund selectivity and market timing during up and down market conditions. The Financial Review, 33, 127-144. Geraadpleegd op 29 juli 2019 van https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/j.1540-6288.1998.tb01373.x.

 

KPMG (2018, juni). Sustainable finance moves into the regulatory mainstream. Geraadpleegd op 8 juli 2019 van https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/xx/pdf/2018/05/sustainable-finance.pdf.

 

Kreander, N., Gray, R. H., Power, D. M., & Sinclair, C. D. (2005). Evaluating the performance of ethical and non‐ethical funds: a matched pair analysis. Journal of Business Finance & Accounting, 32(7‐8), 1465-1493. Geraadpleegd op 15 September 2018 van www.researchgate.net/profile/Rob_Gray11/publication/285023065_The_financial_performance_of_European_ethical_funds_1996-1998/links/5bfbd1ec458515a69e3bf264/The-financial-performance-of-European-ethical-funds-1996-1998.pdf.

 

Kumar, R. (2015). Valuation: theories and concepts. Cambridge, MS: Academic Press. 

 

Leite, P., & Cortez, M. C. (2015, 13 mei). Performance of European socially responsible funds during market crises: Evidence from France. International Review of Financial Analysis, 40, 132-141. Geraadpleegd op 27 september 2018 van www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1057521915000940.

 

Lintner, J. (1965). The valuation of risk assets and the selection of risky investments in stock portfolios and capital budgets. The Review of Economics and Statistics, 47(1), 13-37. Geraadpleegd op 17 juli 2019 van www.jstor.org/stable/1926735.

 

Liverman, D.M. (2018). Geographic perspectives on development goals: constructive engagements and critical perspectives on the MDGs and the SDGs. Dialogues in Human Geography, 8(2), 168–185. Geraadpleegd op 25 augustus 2018 van https://liverman.faculty.arizona.edu/sites/liverman.faculty.arizona.edu/files/2018-08/Liverman%202018%20on%20MDG-SDGs%20and%20responses.pdf

 

Loder, A. (2019, 10 mei). New iShares ESG Fund Off to Roaring Start. The Wall Street Journal. Geraadpleegd op 8 juli 2019 van www.wsj.com/articles/new-ishares-esg-fund-off-to-roaring-start-11557486001.

 

London Stock Exchange Group (z.d.). ETF issuers. Geraadpleegd op 14 maart 2019 van www.lseg.com/markets-products-and-services/our-markets/london-stock-exchange/exchange-traded-funds/issuers.

 

Luther, R. G., & Matatko, J. (1994). The performance of ethical unit trusts: choosing an appropriate benchmark. The British Accounting Review26(1), 77-89.  Geraadpleegd op 28 mei 2019 van www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0890838984710079.

 

Luther, R. G., Matatko, J., & Corner, D. C. (1992). The investment performance of UK “ethical” Unit Trusts. Accounting, Auditing & Accountability Journal5(4). Geraadpleegd op 28 mei 2019 van www.emeraldinsight.com/doi/abs/10.1108/09513579210019521.

 

Mallin, C. A., Saadouni, B., & Briston, R. J. (1995). The financial performance of ethical investment funds. Journal of Business Finance & Accounting22(4), 483-496. Geraadpleegd op 15 September 2018 van http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.1027.9983&rep=rep1&type=pdf.

 

Markowitz, H. (1952). Portfolio selection. The Journal of Finance, 7(1), 77-91. Geraadpleegd 22 juli 2019 van https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1540-6261.1952.tb01525.x

 

Maverick, J. B. (2018, 14 oktober). What ETF Fund Managers Do. Investopedia. Geraadpleegd op 25 juli 2019 van www.investopedia.com/articles/ETF's/071616/what-etf-fund-managers-do.asp.  

 

Mawdsley, E. (2018). From billions to trillions: Financing the SDGs in a world beyond aid. Dialogues in Human Geography, 8(2), 191-195. Geraadpleegd op 27 augustus 2018 van http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/2043820618780789.

 

Miles, J., & Shevlin, M. (2001). Applying regression & correlation. A guide for students and researchers. Londen: Sage Publishers.

 

Moody’s Investors Service (2019, 1 juli). ESG risks increasingly affect insurers’ credit profiles. Moody’s. Geraadpleegd op 3 juli 2019 van www.moodys.com/research/Moodys-ESG-risks-increasingly-affect-insurers-credit-profiles--PBC_1182310.

 

Morningstar Research (2019, april). U.S. Fund Fee Study. Geraadpleegd op 3 augustus 2019 van www.morningstar.com/content/dam/marketing/shared/pdfs/Research/USFundFeeStudyApr2019.pdf.  

 

Morningstar Manager Research (2017, 28 februari). A Guided Tour of the European ETF Marketplace. Geraadpleegd op 14 maart 2019 van http://media.morningstar.com/uk/MEDIA/ETF/AGuidedTouroftheEuropeanETFMarketplace2017.pdf.

 

Mossin, J. (1966). Equilibrium in a Capital Asset Market. Econometrica, 34(4), 768-783. Geraadpleegd op 17 juli 2019 van www.jstor.org/stable/1910098.

 

MSCI (2019a). Annual Market Classification. Geraadpleegd op 15 juli 2019 van www.msci.com/market-classification.

 

MSCI (2019b). ESG investing. Geraadpleegd op 27 juni 2019 van www.msci.com/esg-ratings.

 

MSCI (2019c). MSCI ESG Ratings. Geraadpleegd op 15 maart 2019 van www.msci.com/documents/1296102/1636401/MSCI-ESG-Rating-Brochure.pdf.

 

MSCI ESG Research (2018, april). MSCI ESG Ratings Methodology. Geraadpleegd op 26 november 2018 van www.msci.com/documents/10199/123a2b2b-1395-4aa2-a121-ea14de6d708a

 

Mulligan, K. & Boyne, A. (2018, 13 augustus). Euro risk free rate transition. KPMG Insights. Geraadpleegd op 10 juli 2019 van https://home.kpmg/ie/en/home/insights/2018/08/fs-regulatory-insights-july-2018-euro-risk-free-rate-transition.html

 

Muñoz, F., Vargas, M., & Marco, I. (2014). Environmental Mutual Funds: Financial Performance and Managerial Abilities. Journal of Business Ethics, 124(4), 551–569. Geraadpleegd op 28 augustus 2018 van https://link.springer.com/article/10.1007/s10551-013-1893-x.

 

Nasdaq (z.d.). ETFs. Geraadpleegd op 1 juli 2019 van www.nasdaq.com/etfs/what-are-ETFs.aspx.

 

Nauman, B. (2019, 14 juli). ESG money market funds grow 15% in first half of 2019. The Financial Times. Geraadpleegd op 15 juli 2019 van www.ft.com/colntent/2ch7b8438-a5a6-11e9-984c-fac8325ahaa04h.

 

Niculescu, M. (2017, 13 juli). Impact investment to close the SDG funding gap. UN Development Programme Blog. Geraadpleegd op 25 augustus 2018 van www.undp.org/content/undp/en/home/blog/2017/7/13/What-kind-of-blender-do-we-need-to-finance-the-SDGs-.html.

 

Nishikawa, L., Moscardi, M., & Frankel, K. (2016, maart). Fund transparency: exploring the ESG quality of fund holdings. MSCI ESG Research. Geraadpleegd op 27 juni 2019 van https://www.msci.com/documents/10199/01050e66-bf19-4fd9-8982-7e0f1d99db1d.

 

Nofsinger, J., & Varma, A. (2014). Socially responsible funds and market crises. Journal of Banking & Finance, 48, 180-193. Geraadpleegd op 29 augustus 2018 van www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0378426613004883.

 

Norges Bank Investment Management (2019). The fund. Geraadpleegd op 3 juli 2019 van www.nbim.no/en.

 

Otten, R. R. A. E., & Schweitzer, M. (2002). A Comparison between the European and the US Mutual Fund Industry. Managerial Finance, 28(1), 14-35. Geraadpleegd op 27 mei 2019 van https://doi.org/10.1108/03074350210767627.

 

Otten, R., & Bams, D. (2002). European mutual fund performance. European Financial Management, 8(1), 75-101. Geraadpleegd op 29 augustus 2018 van https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1468-036X.00177.

 

Otten, R., & Bams, D. (2004). How to measure mutual fund performance: economic versus statistical relevance. Accounting & Finance, 44(2), 203-222. Geraadpleegd op 29 augustus 2018 van https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1467-629X.2004.00105.x.

 

Peeters, H., Uwase L., Van den Broeck R., & Mattan G. (2017). Impact of disinvestment by asset owners: The case of climate change and fossil fuel divestment. Forum ETHIBEL. Geraadpleegd op 30 juni 2019 van https://theshift.be/uploads/media/59ccee68312fc/Impact%20of%20disinvestment_The%20case%20of%20climate%20change_final.pdf.

 

Pierron, A. (2019, 9 januari). ESG Data: Mainstream Consumption, Bigger Spending. Opimas. Geraadpleegd op 1 juli 2019 van www.opimas.com/research/428/detail.

 

Poterba, J. M., & Shoven, J. B. (2002). Exchange-traded funds: A new investment option for taxable investors. American Economic Review92(2), 422-427. Geraadpleegd op 3 augustus 2019 van https://pubs.aeaweb.org/doi/pdf/10.1257/000282802320191732.

 

Refinitiv (2019, 15 februari). Lipper Global Classification. Geraadpleegd op 16 maart 2019 van www.refinitiv.com/content/dam/marketing/en_us/documents/methodology/lipper-global-fund-classification-methodology.pdf.

 

Renneboog, L. D. R., Ter Horst, J. R., & Zhang, C. (2007). Socially Responsible Investments: Methodology, Risk and Performance (CentER Discussion Paper, 2007-31). Tilburg: Tilburg University Center for Economic Research. Geraadpleegd op 27 juli 2019 van https://research.tilburguniversity.edu/en/publications/socially-responsible-investments-methodology-risk-and-performance

 

Renneboog, L., Ter Horst, J., & Zhang, C. (2008a). Socially responsible investments: Institutional aspects, performance, and investor behavior. Journal of Banking and Finance, 32(9), 1723-1742. Geraadpleegd op 28 augustus 2018 van www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0378426607004220

 

Renneboog, L., Ter Horst, J., & Zhang, C. (2008b). The price of ethics and stakeholder governance: The performance of socially responsible mutual funds. Journal of Corporate Finance, 14(3), 302- 322. Geraadpleegd op 28 augustus 2018 van www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0929119908000278

 

Revelli, C., & Viviani, J.-L. (2014). Financial performance of socially responsible investing (SRI): what have we learned? A meta-analysis. Business Ethics: A European Review, 24(2), 158-185. Geraadpleegd op 1 augustus 2019 van https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/beer.12076.

 

Ricketts. D. (2018, 23 oktober). BlackRock predicts sustainable ETF assets will top $400bn. Financial News. Geraadpleegd op 31 juni 2019 van www.fnlondon.com/articles/blackrock-predicts-sustainable-etf-assets-will-top-400bn-20181023.

 

Riedl, D. (2019, 16 januari). MSCI Vs FTSE: Which is the best index provider? JustETF.com. Geraadpleegd op 9 juli 2019 van www.justetf.com/uk/news/etf/msci-vs-ftse-which-etf-provider-is-the-best-index-provider.html

 

Roll, R. (1977). A critique of the asset pricing theory's tests. Part I: On past and potential testability of the theory. Journal of Financial Economics, 4(2), 129-176. Geraadpleegd op 27 juli 2019 van www.sciencedirect.com/science/article/pii/0304405X77900095.

 

Rosenberg, B., Reid, K., & Lanstein, R. (1985). Persuasive evidence of market inefficiency. The Journal of Portfolio Management, 11(3), 9-16. Geraadpleegd op 1 augustus 2019 van https://jpm.iijournals.com/content/11/3/9.abstract

 

Ross, S. A. (1976). The arbitrage theory of capital asset pricing. Journal of Economic Theory, 13(3), 341-360.

 

Ross, S. A. (1978). The Current Status of the Capital Asset Pricing Model (CAPM). The Journal of Finance, 33(3), 885-901. Geraadpleegd op 27 juli 2019 van www.jstor.org/stable/2326486.

 

Sabbaghi, O. (2011). Do Green Exchange-Traded Funds outperform the S&P500. Journal of Accounting and Finance, 11(1), 50-59. Geraadpleegd op 10 maart 2019 van www.na-businesspress.com/jaf/sabbaghiweb.pdf.

 

Sargis, M. (2018). Morningstar Sustainability Rating. Morningstar Research. Geraadpleegd op 26 november 2018 van http://corporate1.morningstar.com/ResearchArticle.aspx?documentId=744156

 

Sargis, M., & Davidson, L. (2017, 31 mei). The Fall of Funds: Why Some Funds Fail. Morningstar Quantitative Research. Geraadpleegd op 31 juli 2019 van www.morningstar.com/lp/fall-of-funds.

 

Schröder, M. (2004). The performance of socially responsible investments: investment funds and indices. Financial Markets and Portfolio Management18(2), 122-142. Geraadpleegd op 1 juni 2019 van www.researchgate.net/profile/Michael_Schroeder4/publication/227323290_The_Performance_of_Socially_Responsible_Investments_Investment_Funds_and_Indices/links/00b495208f320b4201000000/The-Performance-of-Socially-Responsible-Investments-Investment-Funds-and-Indices.pdf.

 

Schwartz, J. (2018, 24 oktober). New York Sues Exxon Mobil, Saying It Deceived Shareholders on Climate Change. The New York Times. Geraadpleegd op 31 juni 2019 van www.nytimes.com/2018/10/24/climate/exxon-lawsuit-climate-change.html.

 

SERV (2019, 24 juni). Klimaat- en energiebeleid 2019-2024. Geraadpleegd op 12 juli 2019 van www.serv.be/sites/default/files/documenten/SERV_Raad_20190624_energierapport_alfa_omega_RAP.pdf

 

Sharpe, W. F. (1964). Capital Asset Prices: A Theory of Market Equilibrium under Conditions of Risk. The Journal of Finance, 19(3), 425-442. Geraadpleegd op 15 september 2018 van https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1540-6261.1964.tb02865.x.

 

Sharpe, W. F. (1966). Mutual fund performance. The Journal of Business39(1), 119-138. Geraadpleegd op 1 augustus 2019 van www.jstor.org/stable/2351741.

 

Smith, P. (2018, 23 oktober). BlackRock stakes claim on ‘sustainable investing’ revolution. The Financial Times. Geraadpleegd op 31 juni 2019 van www.ft.com/content/f66b2a9e-d53d-11e8-a854-33d6f82e62f8.

 

Sommer, J. (2012, 11 augustus). A Mutual Fund Master, Too Worried to Rest. The New York Times. Geraadpleegd op 2 juli 2019 van www.nytimes.com/2012/08/12/business/john-bogle-vanguards-founder-is-too-worried-to-rest.html

 

Stafford, P. (2019, 29 juli). Europe’s Mifid rules on ETFs help to pump up the volume. The Financial Times. Geraadpleegd op 3 augustus 2019 van www.ft.com/content/0543cca6-91a9-11e9-8ff4-699df1c62544.

 

Statista (2019). Largest providers of Exchange Traded Funds (ETFs) in Europe in 2017. Geraadpleegd op 14 maart 2019 van www.statista.com/statistics/274218/leading-players-on-the-etf-market-in-europe.

 

Statman, M. (2000). Socially responsible mutual funds (corrected). Financial Analysts Journal56(3), 30-39. Geraadpleegd op 1 juni 2019 van https://pdfs.semanticscholar.org/e10f/9784dcceb1573306e0fb1b8010aa43315e9f.pdf.

 

Stattman, D. (1980). Book values and stock returns. The Chicago MBA: A journal of selected papers4(1), 25-45.

 

STOXX (2019, mei). STOXX Europe 600 index. Geraadpleegd op 19 maart 2019 van www.stoxx.com/document/Indices/Factsheets/2019/May/SXXR.pdf.

 

STOXX (z.d.). STOXX Europe 600. Geraadpleegd op 22 juli 2019 van www.stoxx.com/index-details?symbol=SXXP.

 

Szmigiera, M. (2019, 3 juli). Largest asset management companies worldwide as of September 2018, by managed assets (in trillion U.S. dollars). Geraadpleegd op 24 juli 2019 van www.statista.com/statistics/431790/leading-asset-management-companies-worldwide-by-assets.

 

Thompson, J. (2018, 10 oktober). BlackRock joins with Wespath to widen its low-carbon strategy. The Financial Times. Geraadpleegd op 2 juli 2019 van www.ft.com/content/2e57952f-7e23-354e-b0a4-a54dc622ad60.

 

Treynor, J. L. (1965). How to rate management of investment funds. Harvard Business Review43(1), 63-75.

 

UN PRI (z.d.). What are the Principles for Responsible Investment? Geraadpleegd op 20 april 2019 van https://www.unpri.org/pri/what-are-the-principles-for-responsible-investment

 

UNRIC (2016, 1 januari). De Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG). Geraadpleegd op 4 augustus 2019 van https://unric.org/nl/sdg-in-nederlands.

 

Vanguard (2019). Fast facts about Vanguard. Geraadpleegd op 24 juli 2019 van https://about.vanguard.com/who-we-are/fast-facts.

 

Vidal-García, J. (2013). The persistence of European mutual fund performance. Research in International Business and Finance, 28, 45-67. Geraadpleegd op 20 april 2019 van www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0275531912000499.

 

Vidal-García, J., & Vidal, M. (2016, 15 april). Sharpe Ratio: International Evidence. SSRN. Geraadpleegd op 20 april 2019 van https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2765647.

 

Wooldridge, J. M. (2015). Introductory econometrics: A modern approach. Scarborough: Nelson Education.

 

YourSRI (z.d.). YourSRI services. Geraadpleegd op 18 maart 2019 van yoursri.com/services/services/free-services/search-compare.

 

Zurich (2019, 25 juni). Zurich signs up to UN business pledge to limit global temperature rise and announces it will use only renewable energy by 2022. Geraadpleegd op 31 juni 2019 van www.zurich.com/en/corporate/media/news-releases/2019/2019-0625-01.

Download scriptie (2.02 MB)
Universiteit of Hogeschool
Vrije Universiteit Brussel
Thesis jaar
2019
Promotor(en)
Alexandre Thys