Ervaringen met blindengeleidehonden in beeld, met de focus op het welbevinden van personen met een visuele beperking.
Blindengeleidehonden zijn de dag van vandaag geen vreemd zicht meer. Veel mensen hebben bewondering voor deze harde werkers, maar toch blijkt er nog veel onbekendheid te zijn rond deze fantastische dieren. Ook tijdens de interviews kwam deze onbekendheid frequent aan bod.
INLEIDING
Blindengeleidehonden leggen een lange weg af om te bekomen wat ze zijn. Daarnaast hangt aan hun training een duur kostenplaatje vast. Ook dienen er enkele stappen ondernomen te worden vooraleer de persoon met de visuele beperking in aanmerking komt om een geleidehond te krijgen. Daarbij is het een levend wezen dat men in huis neemt, wat zowel voordelen als nadelen met zich meebrengt.
Al deze redenen maken duidelijk hoe belangrijk het is dat blinden en slechtzienden een goede weerspiegeling krijgen van de realiteit, zodat ze correcte verwachtingen kunnen stellen en zo een weloverwogen en gefundeerde beslissing kunnen nemen. Enkel op deze manier gaan geen tijd en kosten verloren. Wat men mag verwachten op fysiek vlak werd reeds goed in beeld gebracht. Echter over de verwachtingen op vlak van welbevinden is veel minder bekend. Dit onderzoek heeft de focus gelegd op dat laatste aspect.
HOOFDONDERZOEKSVRAAG
Wat brengt de komst van een blindengeleidehond teweeg op vlak van welbevinden bij mensen met een visuele beperking, dit met als doel een realistisch beeld te scheppen zodat ‘lotgenoten’ een weloverwogen keuze kunnen maken?
METHODOLOGIE
Er werden zes mensen bevraagd die gebruik maken van een blindengeleidehond. Semigestructureerde interviews vormen de basis van het onderzoek. Er werd een vragenprotocol gemaakt, dat de leidraad vormde doorheen de interviews zelf. Deze werd opgesteld a.d.h.v. drie bestaande vragenlijsten die welbevinden meten. Binnen dit protocol werd een opsplitsing gemaakt tussen het emotioneel, psychologisch en sociaal welbevinden. De interviews werden steeds auditief opgenomen met als doel achteraf in een transcript uit te typen. Hierin werd vervolgens alle relevante informatie i.f.v. de onderzoeksvraag aangeduid. Vervolgens werd aan deze aangeduide delen een label gegeven. Deze labels werden daarna gerelateerd aan de dimensies van het woord welbevinden. Het emotioneel welbevinden heeft drie dimensies: zelfvertrouwen, gemoedstoestand en stressniveau. Het psychologisch welbevinden heeft zes dimensies: doelgerichtheid, persoonlijke groei, autonomie, omgevingsbeheersing, zelfacceptatie en positieve relaties. Het sociaal welbevinden ten slotte heeft vijf dimensies: sociale acceptatie, - actualisatie, - contributie, - coherentie en - integratie. Deze dimensies vormen de overkoepelende labels. Daarnaast werd een laatste overkoepelende label aangemaakt, namelijk 'andere', waaronder men alle tips, weetjes en andere nuttige informatie vindt die niet meteen onder de categorie welbevinden kon gebracht worden. Nadat alle labels bij de juiste overkoepelende labels stonden, werd het eindproduct opgemaakt.
RESULTATEN
Als grote voordelen kwamen vooral de volgende zaken aan bod. De geleidehond zorgt er over het algemeen voor dat het zelfvertrouwen en zelfbeeld een positieve boost krijgen. Ook voelen de baasjes zich beter in hun vel en staan ze sterker in hun schoenen dankzij de hond. Hij heeft verder een positieve invloed op het gevoel van veiligheid. Over het algemeen kwam naar voren dat de geïnterviewden nieuwe doelen kunnen waarmaken dankzij de hond. In elk interview werd aangehaald dat ook de autonomie waar de hond voor zorgt een groot voordeel is. De hond is tevens een sociaal hulpmiddel. Daarnaast wordt de aandacht verplaatst van de persoon met de visuele beperking, naar de blindengeleidehond en wat hij allemaal kan. Ten slotte zorgt hij ervoor dat mensen (opnieuw) naar hun werk kunnen gaan, waardoor zij een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij.
Als grote nadelen werden vooral volgende zaken aangehaald. De hond is een grote zorg bij. Daarnaast moet het verzorgen van de hond en er technisch mee werken aangeleerd worden. Hij geeft wel richtpunten aan, maar als baasje moet men zelf de weg kennen om orders te kunnen geven. Verder komen de geïnterviewden nog steeds in contact met plaatsen waar de hond niet welkom is. Ten slotte is het afscheid zeer pijnlijk en dat komt er sowieso.
Naast deze en nog vele andere voor- en nadelen krijgen eveneens nog enkele weetjes en tips een plaats in het eindproduct.
DISCUSSIE
Zoals elk gezond onderzoek bevat ook deze enkele sterktes en zwaktes. De grootste sterktes zijn dat tijdens het maken van de bachelorproef deze regelmatig teruggekoppeld werd naar een persoon met een visuele beperking die bij de aanvang van het onderzoek op de wachtlijst stond. Daarnaast werd een member-check uitgevoerd, wat eveneens een grote sterkte is. Verder bereikt het onderzoek geen saturatiepunt, omdat er daarvoor te weinig mensen zijn geïnterviewd. Deze zwakte werd echter wel zeer duidelijk naar de doelgroep toe gecommuniceerd via het eindproduct.
Student: Elise Casselman
Begeleider: Petra De Vlieger
Valorisatiemeter: Sarah Velghe
Bibliografie
Augestad, L. B. (2017). Mental Health among Chilldren and Young Adults with Visual Impairments: A Systematic Review. Journal of Visual Impairment & Blindness, 111(5), 411-425. Geraadpleegd op: http://web.a.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=1&sid=d221d4b9-7aa1-40c8-9ccb-01cb423e80d1%40sdc-v-sessmgr06
Baarda, B. (2014). Dit is onderzoek. Handleiding voor kwantitatief en kwalitatief onderzoek. Groningen/Houten, Nederland: Noordhoff Uitgevers.
Baarda, B., Kalmijn, M., & de Goede, M. (2014). Basisboek enquêteren. Handleiding voor het maken van een vragenlijst en het voorbereiden en afnemen van enquêtes.Groningen/houten, Nederland: Noordhoff Uitgevers.
Belgisch Centrum voor Geleidehonden vzw. (z.j.). Aankoop of kweek. Training. Geraadpleegd op: http://geleidehond.be/index.php/10-van-pup-tot-geleidehond?start=4
Blindenzorg Licht en Liefde. (2014). Wat kan een geleidehond?Geraadpleegd op: https://www.blindenzorglichtenliefde.be/nl/meerweten/index/2345
Bohlmeijer, E., & Bolier, L. (2013). Handboek positieve psychologie.Geraadpleegd op: https://www.boompsychologie.nl/media/3/inkijkexemplaar_handboek_positieve_psychologie.pdf
Bols, K. (2016, December 15). Blindengeleidehond Xpencer aan het werk.Geraadpleegd op: https://www.youtube.com/watch?v=eGJz3K1779E
Brailleliga. (2017). Drie keer meer blinde en slechtziende personen tegen 2050.Geraadpleegd op: http://www.braille.be/nl/over-ons/nieuws/2017/12/drie-keer-meer-blinde-en-slechtziende-personen-tegen-2050
Craigon, P. J., Hobson-West, P., England, G. C. W., Whelan, C., Lethbridge, E., & Asher, L. (2017). “She’s a dog at the end of the day”: Guide dog owners’ perspectives on the behaviour of their guide dog. Plos one.https://doi.org/10.1371/journal.pone.0176018
de Bruijn, M. (2013). Welbevinden. Ensie. Geraadpleegd op: https://www.ensie.nl/maj-de-bruijn/welbevinden
De onderzoekers. (z.j.). Voor- en nadelen kwalitatief onderzoek.Geraadpleegd op: http://de-onderzoekers.nl/kwalitatief-onderzoek/voor-en-nadelen-van-kwalitatief-onderzoek/
Dingemanse, K. (2015). Hoeveel mensen moet je interviewen? Scribbr. Geraadpleegd op: https://www.scribbr.nl/onderzoeksmethoden/hoeveel-mensen-moet-je-interviewen/
Dingemanse, K. (2015). Soorten interviews. Scribbr. Geraadpleegd op: https://www.scribbr.nl/onderzoeksmethoden/soorten-interviews/
Dingemanse, K. (2015). Validiteit in interviews. Scribbr.Geraadpleegd op: https://www.scribbr.nl/onderzoeksmethoden/validiteit-in-interviews/
Ensie. (2017). Onderzoekseenheid. Geraapleegd op: https://www.ensie.nl/basisboek-kwalitatief-onderzoek/onderzoekseenheid
Encyclo.nl. (2018). Zelfrealisatie. Geraadpleegd op: https://www.encyclo.nl/begrip/Zelfrealisatie
Encyclo.nl. (2018). Optimistisch. Geraadpleegd op: https://www.encyclo.nl/begrip/optimistisch
Encyclo.nl. (2018). Verantwoordelijkheid. Geraadpleegd op: https://www.encyclo.nl/begrip/verantwoordelijkheid
Fiesler, W. & Lechner, L. (2008). Als je niet kunt zien dan bekijk je het maar… Psychologie en Gezondheid. 36(1), 23-31. Geraadpleegd op:https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2FBF03077463.pdf
GAUS Geleide- & Hulphondenschool. (z.j.). De rassen.Geraadpleegd op: http://www.gausgeleidehond.nl/onze-honden/de-rassen.html
Habib, F., Irshad, E. (2018). Impact of Visual Impairment on Quality of Life among Adolescents. FWU Journal of Social Sciences, 12(1), 146-152. Geraadpleegd op: http://web.a.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=5&sid=a6123b96-e181-47d8-83da-7b85312aa358%40sessionmgr4007
Heuzer, A. (2017). Internationale dag van de Geleidehond. Dogzine.nlGeraadpleegd op: https://dogzine.nl/nl/nieuwsartikelen/internationale-dag-van-de-geleidehond
Hills, P. & Argyle, M. (2002). The Oxford Happiness Questionnaire: a compact scale for the measurement of psychological well-being. ScienceDirect, 33, 1073-1082. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(01)00213-6
Kef, S., Habokothé, H.T., & Hox, J.J. (1998). Jongeren met een visuele beperking: persoonlijk netwerk en welbevinden. Nederlands Tijdschrift voor Opvoeding, Vorming en Onderwijs. Geraadpleegd op: https://dspace.library.uu.nl/bitstream/handle/1874/29563/Hox.pdf?sequence=3
KNGF. (z.j.). Blindengeleidehond. Geraadpleegd op: https://www.geleidehond.nl/pagina/onze-honden/blindengeleidehond
KNGF. (z.j.). Carrière van een geleidehond.Geraadpleegd op: https://www.geleidehond.nl/carriere-van-een-geleidehond
KNGF. (z.j.). Een blindengeleidehond. Een vriendschap die ergens toe leidt[Folder]. Geraadpleegd op: https://www.geleidehond.nl/uploads/content/file/kngf-folder-geleidehond-def_1499186217.pdf
KNGF. (z.j.). Historie.Geraaadpleegd op: https://www.geleidehond.nl/pagina/over-ons/onze-organisatie/historie
KNGF. (z.j.). Onze organisatie. Geraadpleegd op: https://www.geleidehond.nl/pagina/over-ons/onze-organisatie
Laevers, F., Buyse, E., Daems, M., & Declercq, B. (2016). Welbevinden en betrokkenheid als toetsstenen voor kwaliteit in de kinderopvang.Geraadpleegd op: https://www.stichtingbkk.nl/images/Kennisdossier_BKK2016003_LR_DEF.pdf
Maes, B., & Petry, K. (2006). Kwaliteit van Leven bij Personen met Verstandelijke Beperkingen. Psychologie & gezondheid, 34(4), 192-201. DOI 10.1007/BF03071136
Markeringtermen.nl. (z.j.). Sponsoring.Geraadpleegd op: https://www.marketingtermen.nl/begrip/sponsoring
Meers, M. (2017). “25.000 euro voor één geleidehond”.Geraadpleegd op: https://www.kimbols.be/geleidehond/belgie-geleidehond/bcg/25-000-euro-voor-een-geleidehond.html
Mijntestament.be. (z.j.). Wat zijn legaten?Geraadpleegd op: http://www.mijntestament.be/nl/wat-zijn-legaten
Miske. (2017). Blindengeleidehond: Voordelen en nadelen bij het geleidewerk. InfoNu.nl.Geraadpleegd op: https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/185963-blindengeleidehond-voordelen-en-nadelen-bij-het-geleidewerk.html
Miske. (2017). Geschiedenis van blindengeleidehonden. InfoNu.nl.Geraadpleegd op: https://dier-en-natuur.infonu.nl/diversen/141828-geschiedenis-van-blindengeleidehonden.html
Miske. (2014). Geleidehond voor blinde en slechtziende personen.Geraadpleegd op: https://miske.infoteur.nl/specials/blindengeleidehond.html
Mortelmans, D. (2017). Praktijkgericht kwalitatief onderzoek. Leuven, België: Uitgeverij Acco.
Notaris Snijder. (z.j.). Wat is een schenking.Geraadpleegd op: http://www.notarissnijder.nl/235/particulier/schenken-en-erven/alles-over-schenkingen/wat-is-een-schenking
Onbekend, (z.j.). Dutch Mental Health Continuum-Short Form. Geraadpleegd op: http://www.positievepsychologie.nu/upload/Vragenlijst_mhc-sf.pdf
Oogfonds. (z.j.). Visuele beperking.Geraadpleegd op: https://oogfonds.nl/visuele-beperking/
Optiek Van der Linden. (z.j.). Wat is Astigmatisme?Geraadpleegd op: http://www.optiekvanderlinden.be/oogaandoeningen/Astigmatisme.html
Optiek Van der Linden. (z.j.). Wat is Bijziendheid of wat is Myopie?Geraadpleegd op: http://www.optiekvanderlinden.be/oogaandoeningen/Bijziendheid.html
Optiek Van der Linden. (z.j.). Wat is Verziendheid of wat is Hypermetropie?Geraadpleegd op: http://www.optiekvanderlinden.be/oogaandoeningen/Verziendheid.html
Rashiti, M., Zahiti, K. (2017). Visual impairment in the mirrow of time. Bangladesh Journal of Medical Science, 16(1) 10-12. Geraadpleegd op: http://web.a.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=7&sid=a6123b96-e181-47d8-83da-7b85312aa358%40sessionmgr4007
Redactie Ensie. (2016). Gemoedstoestand.Geraadpleegd op: https://www.ensie.nl/redactie-ensie/gemoedstoestand
Robbins, M., Francis, L. J., & Edwards, B. (2010). Happiness as Stable Extraversion: Internal Consistency Reliability and Construct Validity of the Oxford Happiness Questionnaire Among Undergraduate Students. Current Psychology, 29, 89-94. https://doi.org/10.1007/s12144-010-9076-8
Rottweilerstart.nl. (2016). Is de Rottweiler ongeschikt als blindengeleidehond?Geraadpleegd op: http://rottweilerstart.nl/rottweiler-als-blindengeleidehond/
Spreekbeurten.info. (z.j.). Blindengeleidehonden.Geraadpleegd op: http://spreekbeurten.info/blindengeleidehonden.html
Stewart-Brown, S. & Janmohamed, K. (2008). Warwick-Edinburgh Mental Well-being Scale (WEMWBS) User Guide.Geraadpleegd op NHS Health Scotland website: http://www.mentalhealthpromotion.net/resources/user-guide.pdf
Swaen, B. (2017). Focusgroep – wat is het precies? Scribbr. Geraadpleegd op: https://www.scribbr.nl/onderzoeksmethoden/focusgroep/
Swaen, B. (2014). Validiteit in je scriptie. Scribbr.Geraadpleegd op: https://www.scribbr.nl/onderzoeksmethoden/validiteit-van-scriptieonderzoek/#begripsvaliditeit-constructvaliditeit
Swaen, B. (2014). Wat is interne validiteit? Scribbr.Geraadpleegd op: https://www.scribbr.nl/onderzoeksmethoden/interne-validiteit/
Thierens, M. (2006-2007). Een liefdevolle poot: een studie naar het inzetten van voormarige hulphonden (Hachiko) in zorgcentra (Afstudeerwerk, UGent). Geraadpleegd op: https://www.scriptieprijs.be/sites/default/files/18ac706ec031aec73ffb00290be62ce1.pdf
van Calker, S. (2011). De kwaliteit van leven van visueel beperkte ouderen (Masterthesis). https://core.ac.uk/download/pdf/148291694.pdf
Van Dale. (2018). Betekenis ‘maatschappij’. Geraadpleegd op: https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/maatschappij#.XCEDES1x9-W
Van Dale. (2018). Betekenis ‘respondent’. Geraadpleegd op:https://www.vandale.be/gratis-woordenboek/engels-nederlands/vertaling/respondent#.XLTIpi-YN-U
Van Dale. (2018). Betekenis ‘visie’. Geraadpleegd op: https://www.vandale.nl/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/visie#.XCEC1i1x9-V
van der Aa H.P.A., Hoeben M., Rainey L., van Rens G.H.M.B., Vreeken H.L., & van Nispen R.M.A. (2014).Why visually impaired older adults often do not receive mental health services: the patient’s perspective. Quality of Life Research, 24(4), 969-978. Geraadpleegd op: https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2Fs11136-014-0835-0.pdf
van der Ploeg, R. (2018). 5 tips voor de betrouwbaarheid van kwalitatief onderzoek.Geraadpleegd op: https://www.customeyes.nl/kennis/themas/5-tips-voor-de-betrouwbaarheid-van-kwalitatief-onderzoek/
van der Zee, F. (2017). Representativiteit. Geraadpleegd op: https://hulpbijonderzoek.nl/online-woordenboek/representativiteit/
VAPH. (z.j.). Voor welke hulpmiddelen en aanpassingen kunt u een tegemoetkoming aanvragen? Geraadpleegd op: https://www.vaph.be/hulpmiddelen
VAPH. (z.j.). Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap. Geraadpleegd op: https://www.vaph.be
Verhoeven, G. (2016-2017).Concreetheid in alibi’s(Bachelorscriptie, Radboud Universiteit Nijmegen). Geraadpleegd op: http://theses.ubn.ru.nl/bitstream/handle/123456789/4307/Verhoeven%20Gaby,%204471989%20Bachelorwerkstuk.pdf?sequence=1
Visio. (z.j.). Blind.Geraadpleegd op: https://www.visio.org/nl-nl/slechtziend-of-blind/blind
Visio. (z.j.). Slechtziend.Geraadpleegd op: https://www.visio.org/nl-nl/slechtziend-of-blind/slechtziend
Voor- en nadelen van een blindengeleidehond. (2015). Geraadpleegd op: https://www.kimbols.be/geleidehond/algemeen-geleidehond/info-geleidehonden/voor-en-nadelen-van-een-blindengeleidehond.html
Vrienden der Blinden. (2018). Internationale dag van de Geleide Hond.Geraadpleegd op: http://www.vriendenderblinden.be/2018/04/26/internationale-dag-van-de-geleide-hond/
Vrienden der Blinden. (z.j.). Blindengeleidehond. Geraadpleegd op: http://www.vriendenderblinden.be/honden/blindengeleidehond-info/
Vrienden der Blinden. (z.j.). De aanvraag. De labyrint van regels en procedures. Geraadpleegd op: http://www.vriendenderblinden.be/honden/blindengeleidehond-info/de-aanvraag-een-labyrint-van-regels-en-procedures/
Vrienden der Blinden. (z.j.). Steun ons.Geraadpleegd op: http://www.vriendenderblinden.be/steun-ons/
Vrienden der Blinden. (z.j.). Van pup tot…Geraadpleegd op:http://www.vriendenderblinden.be/honden/van-pup-tot/
Vrienden der Blinden. (z.j.). Voorgeschiedenis.Geraadpleegd op: http://www.vriendenderblinden.be/het-centrum/voorgeschiedenis/
Whitemarsh, L. (2005). The Benefits of Guide Dog Ownership. Visual Impairment Research, 7(1), 27-42.https://doi.org/10.1080/13882350590956439
Wikipedia. (2018). Dorothy Harrison Eustis.Geraadpleegdop: https://en.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Harrison_Eustis
Young, J. L. (z.j.). Positive experiences with dogs: An important addition to the curriculum for blind and visually impaired children. Heldref Publications, 29(2). Geraadpleegd op: http://web.a.ebscohost.com/ehost/detail/detail?vid=5&sid=19763956-c62a-4eab-9e3c-ef24f73f6ce7%40sessionmgr4007&bdata=JnNpdGU9ZWhvc3QtbGl2ZQ%3d%3d#db=a9h&AN=9708051584&anchor=toc
