‘Schaatsen laat sportleerkrachten koud’
“leerkrachten hebben gebrek aan kennis over schaatsen, er is geen oefenstof ter beschikking, te weinig tijd om het lesonderdeel te doceren” Eén van de vele redenen waarom er minder en minder geschaatst wordt in het onderwijs.
Naar aanleiding van mijn ervaring als topsporter kunstschaatsen heb ik in mijn bachelorproef via een enquête per mail onderzoek gedaan naar het schaatsgedrag en -beleid van alle scholen in Limburg. Dit zijn maar liefst 497 kleuter- en lagere scholen en 186 secundaire scholen. Het doel: praktijkproblemen- en vragen die voorkomen bij de lessen schaatsen op te lossen en waarom zo weinig leerkrachten lichamelijke opvoeding dit onderdeel nog doceren.
Uit het onderzoek blijkt dat geld een belangrijke rol speelt: maar liefst 36,8 procent geeft aan dat schaatsen als school-activiteit te duur geworden is. Dit komt door de verplaatsing met de bus. Ook is het voor 21,7 procent van de leerkrachten lichamelijke opvoeding organisatorisch onmogelijk als ze geen blokkuren ter beschikking hebben. De scholen betalen voor een volledig uur terwijl ze amper twintig minuten effectief op het ijs staan. 18,3 procent van de bevraagde leerkrachten vindt het niet nodig schaatsen te doceren omdat dit geen onderdeel van het leerplan vormt. Strikt genomen klopt dit, al kunnen heel wat competenties en groot-motorische vaardigheden verworven worden met schaatsen. Dat blijkt ook uit het onderstaande taartdiagram waarin bijna driekwart van de leerkrachten aangeeft zijn lessen lichamelijke opvoeding te baseren op eigen kennis en vaardigheden.
“Hebben scholen nood aan ondersteuning tijdens de lessen schaatsen?”
Heel wat leerkrachten laten hun leerlingen vrij schaatsen; bijna de helft kiest daarvoor. De grootste oorzaak? Te veel leerlingen die op hetzelfde moment op de schaatspiste staan. Meerdere leerjaren gaan samen schaatsen waardoor lesgeven een stuk moeilijker wordt. 20 procent van de leerkrachten geeft zelf les terwijl 8,4 procent dit liever overlaat aan een gediplomeerde lesgever.
87 procent zou zich graag verdiepen in schaatsen en 70 procent wil gebruik maken van een oefenstofbundel. Hieruit en uit literatuuronderzoek kunnen we concluderen dat er weinig bronnen over dit onderwerp te vinden zijn.
Om de onderwijspraktijk te verbeteren en hierop in te spelen, heb ik de initiator-cursus ijsschaatsen /-rolschaatsen / inlineskaten omgevormd, zodat deze meer aansluit bij het didactisch gegeven van de leerkracht lichamelijke opvoeding. Zowel leerkrachten lichamelijke opvoeding van kleuters, lagere schoolkinderen als middelbare schoolleerlingen vinden aangepaste oefenstof terug. De cursus is ook aangevuld met leerplandoelstellingen van het GO! onderwijs en dit per onderwijsgraad, om het de leerkracht al een stuk eenvoudiger te maken. Via ondersteunend beeldmateriaal op YouTube kunnen de leerkrachten aan de slag gaan met deze oefenstof. In de cursus treft men linken aan naar het beeldmateriaal.
Conclusie? Dankzij dit praktijkonderzoek zijn er eindelijk cijfergegevens beschikbaar over kennis en inzicht van leerkrachten lichamelijke opvoeding in de vakdidactiek van het schaatsen. Met de omgevormde cursus en filmpjes hoop ik leerkrachten te overtuigen en warm te maken voor schaatslessen in hun lessenpakket lichamelijke opvoeding. Samen met Sport Vlaanderen wordt er eind dit jaar bekeken wat de cursus kan betekenen voor de trainers, ijsbanen enz… Eventueel een implementatie naar het onderwijs als kers op de taart.
Marnix, K. (2010). Schaatsenrijden: een cultuurgeschiedenis. Veen: L.J.
Brugman, B. & Geers, F. & Langejan, J. (2012, tweede druk). Alles over ijs. Baarn: Marmer
Pedagogische begeleidingsdienst. (2015).Leerplan lager onderwijs. Geraadpleegd op 25 maart 2019, via https://pro.g-o.be/blog/Documents/Lichamelijke%20opvoeding%20BaO.pdf
Pedagogische begeleidingsdienst. (2015).Leerplan secundair onderwijs eerste graad. Geraadpleegd op 25 maart 2019, via https://pro.g-o.be/blog/documents/2015-001.pdf
Pedagogische begeleidingsdienst. (2015).Leerplan secundair onderwijs tweede graad. Geraadpleegd op 25 maart 2019, via https://pro.g-o.be/blog/documents/2015-004.pdf
De Rop, P. & Decoster, A. & Van Overschelde, S. (2015). Initiator Ijsschaatsen-Rolschaatsen/Inlineskaten. Brussel: Vlaamse Trainersschool.
Van Overschelde, S.(2014). Wintersport 2014. Brussel, België: Sport Vlaanderen.
https://data-onderwijs.vlaanderen.be/onderwijsaanbod/