Het stresserende leven van ouders met een migratieachtergrond: het inloopteam gaat ermee aan de slag.
Aanleiding tot dit onderzoek
Het uitgevoerde onderzoek kwam tot stand na een praktijkgerichte hulpvraag van Inloopteam Zuidrand aan ons, zes studenten Toegepaste Psychologie aan de Hogeschool Thomas More in Antwerpen. Een inloopteam is een integraal, laagdrempelig opvoedingsondersteuningsteam.
Inloopteam Zuidrand ontwikkelde een Stresstool: een instrument om stress van ouders in kaart te brengen. Binnen dit onderzoeksproject in het kader van de bachelorproef werd op hun vraag onderzocht of hun instrument stress op een betrouwbare en valide manier meet bij hun doelgroep, namelijk ouders met een migratieachtergrond, en hoe de resultaten op een eenvoudige manier geïnterpreteerd en verwerkt kunnen worden.
Procedure en resultaten
Het onderzoek ging van start met het uitvoeren van een uitgebreide literatuurstudie naar relevante thema's zoals stress bij ouders, kansarmoede, faire diagnostiek en dergelijke meer. Om de informatie die na deze literatuurstudie nog ontbrak aan te vullen werd een focusgroep met medewerkers uit het inloopteam georganiseerd, observaties van de afnames van de Stresstool uitgevoerd en interviews met experts in diversiteit afgenomen.
Uit de combinatie van deze onderzoeksmethoden kwam naar voren dat de Stresstool als zinvol werd ervaren. Desondanks werd vastgesteld dat het instrument onvoldoende gestandaardiseerd werd afgenomen (d.i. betrouwbaarheid) en onvoldoende afgestemd was op de doelgroep (cfr. validiteit). Zo was de huidige Stresstool te talig en de pictogrammen te westers.
Daarnaast wordt stress op verschillende manieren geuit in de verschillende culturen. Bovendien werd vastgesteld dat de vraag naar controle over stress onduidelijk was en de vraag naar het effect op de ouder-kindrelatie te bedreigend was. Er werd geconcludeerd dat de Stresstool stress niet op een betrouwbare en valide manier in kaart bracht bij de doelgroep.
Praktijkgericht resultaat op basis van bevindingen
Om voorgenoemde redenen werd er beslist om een nieuwe versie van de Stresstool te maken, waarbij er meer rekening gehouden werd met de doelgroep. Ook werden suggesties gegeven voor het aanpassen van de handleiding die bij de Stresstool hoort. Dit draagt bij aan het ontwikkelen van een gebruiksklaar instrument voor Inloopteam Zuidrand dat meer betrouwbaar en valide is, én aangepast is aan de doelgroep van ouders met een migratieachtergrond.
Suggestie voor vervolgonderzoek
Wegens de grote omvang van de eerste hulpvraag, namelijk of het instrument stress op een betrouwbare en valide manier meet bij mensen met een migratieachtergrond, werd de tweede hulpvraag die een efficiënte manier voor het verwerken van de resultaten vroeg, niet beantwoord. Daarom wordt in het onderzoek gesuggereerd om hier verder onderzoek naar uit te voeren.
Van praktijkgerichte hulpvraag tot maatschappelijk relevant onderzoek
Dit hele onderzoek in het kader van de bachelorproef is gericht op het beantwoorden aan de hulpvraag van een externe organisatie die gerelateerd is aan onderwerpen binnen onze opleiding. Hoewel dit een specifiek onderzoek betreft waaraan vooral Inloopteam Zuidrand een handleiding zal overhouden, worden in dit onderzoek thema's behandeld die in de bredere context van de interculturele hulpverlening ook een meerwaarde kunnen bieden. Vanuit verschillende invalshoeken (experts, medewerkers met ervaring met de doelgroep, literatuur) worden inzichten gecombineerd met betrekking tot testafname bij mensen met een migratieachtergrond, culturele verschillen in het ervaren van, uiten van en omgaan met stress en dergelijke.
Kortom: een relevante studie om naar buiten te brengen in onze cultuurdiverse samenleving.
Bibliografie
Aldwin, C.M. (2004). Culture, Coping and Resilience to Stress. In Centre for Bhutan Studies. Gross National Happiness and Development - Proceedings of the First International Conference on Operationalization of Gross National Happiness (pp. 563-573). Thimpu, Bhutan: Centre for Bhutan Studies
Ang, W., Verpooten, L. (2016). Cultuursensitieve zorg: hoe doe je dat? HuisartsNu, 45 (3), 135-137. https://doi.org/10.1007/s40954-016-0057-5
Anthony, L. G., Anthony, B. J., Glanville, D. N., Naiman, D. Q., Waanders, C., & Shaffer, S. (2005). The relationship between parenting stress, parenting behaviour and preschoolers’ social competence and behaviour problems in the classroom. Infant and Child Development, 14, 133-154.
Asscher, J., & Paulussen-Hoogeboom, M. (2005). De invloed van protectieve en risicofactoren op de ontwikkeling en opv. Geraadpleegd op 6 februari 2019, van https://link.springer.com/article/10.1007/BF03060934
Bakker, I., Bakker, K., Van Dijke, A. & Terpstra L. (1998). O & O in perspectief [Brochure]. Utrecht: Nederlands Jeugd Instituut.
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioural change. Psychological Review, 84, pp. 191-215.
Beaver, K.M. & Belsky, J. (2012). Gene-environment interaction and the intergenerational transmission of parenting: testing the differential-susceptibility hypothesis. Geraadpleegd op 7 februari 2019, van https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21553075
Belsky, J. (1984). The Determinants of Parenting: A Process Model. Child Development, 55(1), 83. doi:10.2307/1129836
Blaauw, E. (Drs) (2011, juni). Alleenstaand, maar niet moederziel alleen. Een onderzoek naar de invloed van informele sociale steun op de mate van opvoedstress van alleenstaande moeder (master thesis). Geraadpleegd van https://www.expoo.be/sites/default/files/atoms/files/masterthesis20blaa… op 7 februari 2019
Blokland, G. (2010). Over opvoeden gesproken: methodiekboek pedagogisch adviseren. (8e druk). Amsterdam, Nederland: uitgeverij SWP.
Boers, L., Vermaas, M. (2011). Ben jij cultureel competent? Tijdschrift LVW, 11 (4). Geraadpleegd op 24 oktober2018, via https://www.vilans.nl/docs/vilans/informatiecentrum/CultureelCompetent%…;
Borra, R., Van Dijk, R., & Verboom, R. (2011). Cultuur en psychodiagnostiek: professioneel werken met psychodiagnostische instrumenten. Houten, Nederland: Bohn Stafleu van Loghum.
Boteh, K. (2010). Opvoeden in andere culturen. PHAXX, 2010 (3), 13-14.
Bradley, R.H. & Corwyn, R. (2003). Socioeconomic status and child development. Annual Review of Psychology, 53, 371-399.
Brooks-Gunn, J., & Duncan, G. J. (1997). The Effects of Poverty on Children. The Future of Children, 7(2), 55-71. https://dx.doi.org/10.2307/1602387
Bellaart, H., & Pehlivan, A. (2011). Met één hand kun je niet klappen. Geraadpleegd op 13 februari 2019, van http://www.al-amal.nl/wp-content/uploads/2015/12/Forum-met-een-hand-kun…;
Brummelte, S., Grunau, R.E., Synnes, A.R., Whitfield, M.F., & Petrie-Thomas, J. (2011). Declining cognitive development from 8 to 18 months in preterm children predicts persisting higher parenting stress. Geraadpleegd op 7 februari 2019, van https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21334150
Cohen, S. (1994). Perceived Stress Scale. Geraadpleegd op 6 december 2018, van http://www.mindgarden.com/documents/PerceivedStressScale.pdf
Colletta, N. (1979). Support systems after divorce: Incidence and impact. Journal of Marriage and the Family, 41, 837-846.
Colletta, N. D., & Gregg, C. H. (1981). Adolescent mothers' vulnerability to stress. Journal of Nervous and Mental Disease, 169, 50-54.
COTAN. (z.d.). Beoordelingen - COTAN Documentatie. Geraadpleegd op 29 november 2018, van https://www.cotandocumentatie.nl/beoordelingen/
De Beurs, E., Van Dyck, R., Marquenie, L. A., Lange, A., & Blonk, R. W. B. (2001). De DASS: een vragenlijst voor het meten van Depressie, Angst en Stress. Gedragstherapie, 34, 35–53. Geraadpleegd van http://www2.psy.unsw.edu.au/dass/
De Brock, L. (1994). Ouderlijk opvoedkundig handelen: de invloed van ouder-, kind- en contextuele kenmerken. Geraadpleegd op 7 februari 2019, van https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/145709/mmubn000001_1…;
Deater-Deckard, K. (1998). Parenting stress and child adjustment: Some old hypotheses and new questions. Clinical Psychology, Science and Practice, 5, 314-332. doi:10.1007/s10803-012-1604-y
Deater-Deckard, K., & Panneton, R. (2017). Parental Stress and Early Child Development: Adaptive and Maladaptive outcomes. Cham, Zwitserland: Springer.
Desmyter, S. (2011). Stress, coping en sociale steun bij ouders van kinderen in een begeleidingstehuis (Masterproef). Geraadpleegd op 3 november 2018, van dfhttps://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/789/122/RUG01-001789122_2012_000…;
Dierckx, D., Coene, J., Raeymaeckers, P. & van der Brug, M. (2015). Armoede en sociale uitsluiting: jaarboek 2015. Leuven/Den Haag, België/Nederland: Acco.
Drenth, P. J. D., & Sijtsma, K. (2006). Testtheorie: Inleiding in de theorie van de psychologische test en zijn toepassingen (4e ed.). Houten, Nederland: Bohn Stafleu van Loghum.
Emck, C. (1998). Stress management training voor jongeren met psychotische stoornissen. Geraadpleegd op 7 februari 2019, van https://books.google.be/books?id=uv7qBYRC9GUC
Evans, G. W., Boxhill, L., & Pinkava, M. (2008). Poverty and maternal responsiveness: The role of maternal stress and social resources. International Journal of Behavioral Development, 32(3), 232–237. https://doi.org/10.1177/0165025408089272
Expoo. (2013). Magazine Opvoedingsondersteuning. Geraadpleegd op 20 oktober, 2018, van https://www.expoo.be/sites/default/files/atoms/files/Magazine_opvoeding…;
Factor, D. C., Perry, A., & Freeman, N. (1990). Brief Report: Stress, Social Support, and Respite Care Use in Families with Autistic Children. Journal of Autism and Developmental Disorders, 20(1), 139–146.
Folkman, S., & Moskowitz, J. T. (2000). Positive affect and the other side of coping. American Psychologist, 55, 647-654.
George, C., Herman, K.C. & Ostrander, R. (2006). The family environment and developmental psychopathology: the unique and interactive effects of depression, attention, and conduct problems. Geraadpleegd op 7 februari 2019, van https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16858639
Hammond, R. A., & Axelrod, R. (2006). The Evolution of Ethnocentrism. Journal of Conflict Resolution, 50(6), 926–936. https://doi.org/10.1177/0022002706293470
Hargrove, M.B., Nelson, D.L., & Cooper, C. (2013). Generating eustress by challenging employees: helping people savor their work. Organizational Dynamics, 42(1), 61-70. https://doi.org/10.1016/j.orgdyn.2012.12.008
Harknett, K. (2006). The relationship between private safety nets and economic outcomes among single mothers. Journal of Marriage and Family, 68, 172 - 19.
Honey, E., Hastings, R. P., & Mcconachie, H. (2005). Use of the Questionnaire on Resources and Stress (QRS-F) with parents of young children with autism. Autism, 9(3), 246–255. https://doi.org/10.1177/1362361305053256
Inloopteam Pothoek » Sterke moeders, sterke kinderen. (z.d.). Geraadpleegd op 30
maart 2019, van http://www.inloopteams-antwerpen.be/pothoek/procesgroep/
Inloopteam Zuidrand. (z.d.). Zuidrand Weblog. Geraadpleegd op 5 november 2018, van http://www.inloopteams-antwerpen.be/zuidrand/
Jennifer, K., Connor-Smith, Flachsbart, C. (2007). Relations Between Personality and Coping: A Meta-Analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 93(6), 1080-1107.
Kaptein, A. A., Prins, J.B., Collette, E. H., & Hulsman, R. L. (2010). Medische psychologie. Geraadpleegd op 31 januari 2019, van https://books.google.be/books?id=UyBaBeIwzzEC
Kind en Gezin (2012). Kind en gezin – Rapport ‘Het kind in Vlaanderen 2012’. Geraapleegd op 22 oktober 2018, van http://www.kindengezin.be/img/Het_kind_in_Vlaanderen_2012.pdf
Kind en Gezin (2018). Welvaart, inkomen, armoede en kansarmoede. In Het kind in Vlaanderen 2017 (pp. 80 – 105). Brussel: Kind en Gezin.
Kind en Gezin (z.d.). Kansarmoederegistratie door Kind en Gezin. Geraadpleegd op 8 februari 2019, van https://www.kindengezin.be/cijfers-en-rapporten/cijfers/kansarmoede/ &…;
Kind en Gezin (z.d.). Inloopteams. Geraadpleegd op 28 oktober 2018, van https://www.kindengezin.be/gezinsondersteuning/dienstverlening-door-par…;
Larsen, R., Buss, D. & Wismeijer, 1. (2013). Personality psychology: Domains of knowledge about human nature. Berkshire: McGraw-Hill.
Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer.
Magnuson, K.A., & Duncan, G.J. (2002). Parents in poverty. In M.H. Bornstein (Ed.), Handbook of parenting (Vol. 4, 2nd ed., pp. 95–121). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Maroufizadeh, S., Foroudifard, F., Navid, B., Ezabadi, Z., Sobati, B., & Omani-Samani, R. (2018). The Perceived Stress Scale (PSS-10) in women experiencing infertility: a reliability and validity study. Middle East Fertility Society Journal, 23, 456–459.
McLoyd, V.C. (1998). Socioeconomic disadvantage and child development. American Psychologist, 53, 185–204
Mijn kwartier (27 april 2014). Geraadpleegd op 6 februari 2019 via https://www.mijnkwartier.be/burnout/hoe-veroorzaakt-interne-locus-of-co…;
Moors, G. (2004). Facts and Artefacts in the Comparison of Attitudes Among Ethnic Minorities. A Multigroup Latent Class Structure Model with Adjustment for Response Style Behavior. European Sociological Review, 20(4), 303–320. https://doi.org/10.1093/esr/jch026
Nederlands Centrum Jeugdgezondheid. (z.d.). Instrumenten voor richtinggevende diagnostiek. Geraadpleegd op 9 maart 2019, van https://www.ncj.nl/
Nederlands Jeugdinstituut. (z.d.). Opvoedingsproblemen. Geraadpleegd op 31 januari 2019, van https://www.nji.nl/nl/Databank/Cijfers-over-Jeugd-en-Opvoeding/Cijfers-…;
Nederlands Jeugdinstituut. (z.d). Betrouwbaarheid. Geraadpleegd op 17 maar 2019, van https://www.nji.nl/nl/Databank/Databank-Instrumenten/Databank-Instrumen…;
Netwerk cultuursensitief werken (2018). Nieuwsbrief oktober 2018. Geraadpleegd op 30 oktober 2018, via http://www.netwerkcultuursensitiefwerken.nl
Nevid, J.S., Rathus, S.A. en Greene, B., (2017). Psychiatrie: een inleiding (9e editie). Amsterdam: Pearson Benelux BV.
Opvoedingsbelastingsvragenlijst (OBVL) | TelePsy. (z.d.). Geraadpleegd op 30 maart 2019, van https://www.telepsy.nl/obvl
Opvoedings- en gezinsondersteuning (z.d.). Geraadpleegd op 20 oktober, 2018, van https://www.expoo.be/opvoedings-en-gezinsondersteuning-0
Östberg M. (1998). Parental stress, psychosocial problems and responsiveness in help-seeking parents with small (2–45 months old) children. Acta Pædiatr, 87: 69–76. Stockholm.
Östberg, M., Hagekull, B. & Hagelin, E. (2007). Stability and prediction of parenting stress. Infant and Child Development, 16, 207–223.
Pascoe, J.M., Loda, F.A., Jeffries,V. & Easp, J.A. (1981). The association between mother's social support and provision of stimulation to their children. Developmental and Behavioral Pediatrics, 2, 15-19.
Pels, T., Distelbrink, M.,Postma, L., (2009). Opvoeding in de migratiecontext: review van onderzoek naar de opvoeding in gezinnen van nieuwe Nederlanders. Utrecht: Verwey-Jonker instituut
Plomp, J. (2003). Nooit meer moe. Geraadpleegd op 7 februari 2019, van https://books.google.be/books?id=8r02FDRVJEAC
Poortinga, Y.H., Van Der Flier, H.D., Pieter J. D., Te Nijenhuis, J., Resing, W.C.M, Hessels, M.G.P, Van Den Berg, R.H., Van Leest, P.F., Van Der Maesen De Sombreff, P.E.A.M, Abell, P., Phalet, K., Verkuyten, M., Verhoeven, L., Possel, A.C., Bleichrodt, N. & Van De Vijver, F. (2001). Diagnostiek Bij Allochtonen: Mogelijkheden En Beperkingen Van Psychologische Tests. Lisse: Swets En Zeitlinger.
Rietveld, L. (2011). De toepasbaarheid van meetinstrumenten bij migrantenkinderen en hun ouders. Geraadpleegd op 21 oktober, via www.nji.nl
Ruijssenaars, A. J., Van den Bergh, P. M., & Schoorl, P. M. (2012). Orthopedagogiek: ontwikkelingen, theorieën en modellen: een inleiding (6e ed.). Antwerpen, België: Garant.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55 (1), 68-78. http://dx.doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2002). Overview of self-determination theory: An organismic dialectical perspective.
Sameroff, A. J. (Ed.) (2009). The transactional model of development: How children and contexts shape each other. Washington, DC: American Psychological Association.
Smith, C.A. and Kirby, L.D. (2009) Putting appraisal in context: Toward a relational model of appraisal and emotion, Cognition & Emotion, 23:7,1352 — 1372
Sumner, W. G. (1940). Folkaways: A Study of the Sociological Importance of Usages, Manners, Customs, Mores, and Morals. Boston, Verenigde Staten: Ginn and Company.
Te Poel, Y., Geraci, D., Van Driel, J., & Termaat, P. (2012). Interculturele diagnostiek bij kinderen en jongeren. Utrecht, Nederland: Nederlands Instituut van Psychologen (NIP).
Terluin, B. (1998). Wat meet de Vierdimensionale Klachtenlijst (4DKL) in vergelijking met enkele bekende klachtenlijsten? Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen, 76(8), 435–441. Geraadpleegd van www.emgo.nl/files/1567
Valkeneers, G. & Vanhoornissen, T. (2015). Inleiding in de statistiek voor de gedragswetenschappen. België, Leuven: Acco.
Van de Vijver, F. J. R. (2017). Diagnostiek en testgebruik met allochtonen. In J. Knipscheer & R. Kleber (Eds.), Psychologie en de multiculturele samenleving (pp. 191-214) (fourth revised ed.). Houten, the Netherlands: Bohn Stafleu van Loghum.
Van den Berg, D. (z.d). Ouderlijke Stress: Voedingsbodem voor Negatieve Kwaliteit van het Ouderschap en Probleemgedrag? (Scriptie). Geraadpleegd op 7 februari 2019, van https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/28435/Scriptie%2…;
Van den Mooter, M. (2012). Faire diagnostiek: een inleiding. Opgesteld naar aanleiding van een vorming vanuit de koepel Vrije Centra voor Leerlingenbegeleiding. Geraadpleegd op 22 oktober, 2018, op http://www.vclb-koepel.be/professionals/kansenbevordering3/faire-diagno…;
Van der Ploeg J. (2017) Afwijzing, stress en eenzaamheid. In: Eenzaamheid bij jeugdigen. Bohn Stafleu van Loghum, Houten
Van Gucht, D. (2016). Modellen voor het voorspellen van gezondheidsgedrag. In A. Moons (Red.) Gezondheidspychologie (pp 115). Amsterdam: Pearson.
Van Gucht, D. (2016). Omgaan met stress. In A. Moons (Red.) Gezondheidspychologie (pp 232-233). Amsterdam: Pearson.
Van Hove, H. (2011). Kwalitatief onderzoek naar stress en coping bij vaders van jongeren met een niet-aangeboren hersenletsel (Masterproef). Geraadpleegd op 31 januari 2019, van https://lib.ugent.be/en/catalog/rug01:001789094?access=online&faculty=P…;
Vanmuysen, E. (2016). Pedagogie (ongepubliceerde cursus van de opleiding Toegepaste Psychologie). Thomas More Antwerpen.
Verhoeven, N. (2018). Wat is onderzoek? Praktijkboek voor methoden en technieken. Boom: Amsterdam.
Verhulst, A., Kroes, G., De Meyer, R., Nguyen, L., & Veerman, W. J. (2015). Handleiding OBVL. Geraadpleegd op 7 februari 2019, van https://books.google.be/books?id=KwQnCgAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=ha…;
Verhulst, J. (2005, januari). Stress onder controle. Geraadpleegd op 5 februari 2019, van https://books.google.be/?hl=nl
Verschueren, K. & Koomen, H. (2016). Handboek diagnostiek in de leerlingenbegeleiding: kind en context (6). Antwerpen/Apeldoorn, België/Nederland: Garant.
Vettenburg, N. (2009). Maatschappelijke Kwetsbaarheid op School. Geraadpleegd op 25 oktober 2018, van http://www.welwijs.be/presentaties_studiedag_okt09/2009Vettenburg.pdf &…;
Yates, T.M., Obradovic, J. & Egeland, B. (2010). Transactional relations across contextual strain, parenting quality, and early childhood regulation and adaptation in a high-risk simple. Development and Psychopathology, 22, 539-555.
Zaharna, R. S. (1995). Understanding Cultural Preferences of Arab Communication Patterns. Public Relations Review, 21(3), 241–255. Geraadpleegd van https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0363811195900241&…;
