Hoe vaak wensen we elkaar een goede gezondheid bij een verjaardag of een jaarwisseling? Droom jij er ook van om gezond oud te worden?
Het waarmaken van deze wens vormt een belangrijke uitdaging in onze vergrijzende maatschappij. De stijgende levensverwachting gaat gepaard met een toename van chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten. Naast de persoonlijke impact op de levenskwaliteit creëert dit een grote druk op ons gezondheidszorgsysteem. Een actieve levensstijl kan bijdragen tot gezond oud worden. De Wereldgezondheidsorganisatie beveelt 65-plussers aan minstens 150 minuten per week te bewegen met een matige intensiteit zoals wandelen of fietsen. Bij lichaamsbeweging met een hoge intensiteit -bijvoorbeeld joggen of spitten- volstaan 75 minuten per week. Ondanks de voordelen beweegt minder dan de helft van de Vlaamse 65-plussers voldoende. Meteen rijst de vraag: hoe kunnen ouderen gestimuleerd worden om meer te bewegen?
Ouderen kunnen zich een gezondere levensstijl eigen maken door hun verplaatsingen op een actieve manier te doen: te voet of met de (elektrische) fiets. Beiden zijn door ouderen gemakkelijk te implementeren in hun dagelijkse gewoontes zoals het doen van boodschappen. Aangezien fietsen een hogere intensiteit vereist dan wandelen, is het aannemelijk dat de gezondheidsvoordelen van fietsen groter zijn. Zo heeft fietsen een gunstige invloed op het gewicht, het cognitief functioneren en de mentale gezondheid. Actieve ouderen zouden daarnaast een groter netwerk behouden en minder snel sociaal geïsoleerd raken. Bovendien blijft koning auto thuis waardoor brandstofkosten uitgespaard en lucht- en geluidsvervuiling gereduceerd worden. Er is nog ruimte om fietsen als actief transport bij ouderen te promoten. Hoewel de helft van de verplaatsingen die 65-plussers afleggen korter is dan drie kilometer, gebeurt slechts één op drie verplaatsingen op actieve wijze.
Wat maakt dat iemand kiest voor de auto of fiets? Enerzijds wordt ons gedrag beïnvloed door persoonsgebonden factoren. Zo moet men bijvoorbeeld over de vaardigheden beschikken om te fietsen. Anderzijds spelen omgevingsfactoren een belangrijke rol. Een beleid dat fietsen promoot, bijvoorbeeld aan de hand van fiscale voordelen, kan het fietsgedrag beïnvloeden.
Om actief transport bij 65-plussers te bevorderen is het onder meer nodig een aantrekkelijke en veilige fietsomgeving te creëren. De macro-omgeving omvat structurele kenmerken zoals de stratenconnectiviteit. Met andere woorden: hoe gemakkelijk kan men zich verplaatsen van punt A naar punt B? Wijzigingen aanbrengen in het stratenpatroon van een stad is vaak zeer moeilijk en duur. Daarentegen zijn aanpassingen in de micro-omgeving vaak goedkoper en gemakkelijker waar te maken. De micro-omgeving kan gezien worden als specifieke straatkenmerken zoals de staat van het wegdek, de aanwezigheid van groen en afval in het straatbeeld. Onderzoek naar straatkenmerken die een gunstige invloed hebben op het fietsgedrag is reeds gebeurd. Aan de hand van foto’s (2D) moesten de participanten straatkenmerken beoordelen.
De huidige technologie laat toe verschillende omgevingen te simuleren in 3D. In vergelijking tot onderzoek via foto’s, maakt 3D interactie tussen de gebruiker en de virtuele omgeving mogelijk en wordt de realiteit sterker benaderd. Zo is de impact van de omgeving op het fietsgedrag meer accuraat te bestuderen. Binnen ons onderzoek, in samenwerking met stad Gent, werden twee toepassingen van virtuele realiteit met elkaar vergeleken: enerzijds een VR-bril en anderzijds een 3D-CAVE. Bij een 3D-CAVE doen drie wanden, opgesteld rondom de proefpersoon, dienst als projectiescherm van de virtuele omgeving. Beide toepassingen proberen de indruk te wekken dat de gebruiker zich in de gesimuleerde realiteit bevindt. Welke toepassing is het meest geschikt om de invloed van straatkenmerken te onderzoeken?
Om beide toepassingen te vergelijken, evalueren we hun presence. Presence is de mate waarin men ervaart deel uit te maken van een bepaalde virtuele omgeving, hoewel men fysiek in een andere omgeving aanwezig is. Wanneer het bewustzijn zich voornamelijk focust op de virtuele omgeving en in mindere mate op de reële ruimte waarin men zich bevindt, is er sprake van een hoge mate van presence. De toepassing waarbij de proefpersonen een hogere mate van presence ervaren, kan in de toekomst gebruikt worden om verder onderzoek te doen naar de invloed van verschillende omgevingsfactoren op het fietsgedrag.
Concreet maakten alle proefpersonen gebruik van beide toepassingen in willekeurige volgorde. Dit wil zeggen dat sommige ouderen tijdens de eerste test gebruik maakten van de VR-bril en anderen van de 3D-CAVE. Bij de tweede test kregen ze de andere toepassing toegewezen. Tijdens beide testen fietsten ze door middel van een fiets op rollen doorheen drie virtuele Gentse straten. Na iedere fietsproef werd een vragenlijst afgenomen waaruit de mate van presence werd bepaald. Ruim honderd 65-plussers namen deel aan het experiment.
Wat blijkt uit de resultaten? De mate van presence is hoger gebruikmakend van de VR-bril in vergelijking met de 3D-CAVE. Opvallend is echter dat ouderen een hogere mate van presence ervaren bij hun tweede test. Wanneer participant A eerst gebruik maakte van de VR-bril en nadien van de 3D-CAVE, ervaarde hij of zij een grotere mate van presence bij de 3D-CAVE. Omgekeerd, wanneer participant B eerst gebruik maakte van de 3D-CAVE en nadien van de VR-bril, ervaarde hij of zij een grotere mate van presence bij de VR-bril.
Daarnaast bleek de mate van presence negatief beïnvloed te worden door simulator sickness. Dit zijn symptomen die de VR-gebruiker kan ervaren zoals duizeligheid, overmatig zweten of braken. Hoe meer men deze symptomen ervaart, hoe lager de mate van presence.
Louter rekening houdend met de mate van presence kan de VR-bril met enige voorzichtigheid aangeraden worden. Verder kunnen we besluiten dat een gewenningsperiode aan de 3D-omgeving een positieve invloed heeft. Naast de mate van presence moeten ook andere factoren in rekening gebracht worden bij het adviseren van een VR-toepassing. Simulator sickness en/of de persoonlijke voorkeur van de participant kunnen tevens doorslaggevende argumenten zijn. Het is bovendien aangewezen in de toekomst te onderzoeken hoe simulator sickness beperkt kan worden. Zo kan toekomstig onderzoek naar de straatkenmerken beter uitgevoerd worden.
Stap per stap wordt de droom om gezond ouder te worden in een veilige en fietsvriendelijke stad misschien werkelijkheid!
Ainsworth, B. E., Haskell, W. L., Herrmann, N., Meckes, N., Bassett Jr, D. R., Tudor-Locke, C. ... Leon, A. S. (2011). Compendium of physical activities: A Second Update of Codes and MET Values. Medicine and Science in Sports and exercise, 43(8), 1575- 1581.
Ainsworth, B. E., Haskell, W. L., Whitt, M. C., Irwin, M. L., Swartz, A. M., Strath, S. J., ... & Jacobs, D. R. (2000). Compendium of physical activities: an update of activity codes and MET intensities. Medicine and science in sports and exercise, 32(9), S498-S504.
Anderson-Hanley, C., Arciero, P. J., Brickman, A. M., Nimon, J. P., Okuma, N., Westen, S. C., ... & Zimmerman, E. A. (2012). Exergaming and older adult cognition: a cluster randomized clinical trial. American Journal of Preventive Medicine, 42(2), 109-119.
Balk, S. A., Bertola, M. A., & Inman, V. W. (2013, juni). Simulator sickness questionnaire: twenty years later. Paper gepresenteerd op Driving Assessment Conference of University of Iowa, New York.
Bangay, S., & Preston, L. (1998). An investigation into factors influencing immersion in interactive virtual reality environments. In G. Riva, B.K. Wiederhold & E. Molinari (Red.), Virtual Environments in Clinical Psychology and Neuroscience (pp. 43-51). Amsterdam: Ios Press.
Berntsen, S., Malnes, L., Langåker, A., & Bere, E. (2017). Physical activity when riding an electric assisted bicycle. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 14(1), 55.
Blascovich, J., Loomis, J., Beall, A. C., Swinth, K. R., Hoyt, C. L., & Bailenson, J. N. (2002). Immersive virtual environment technology as a methodological tool for social psychology. Psychological Inquiry, 13(2), 103-124.
Bloom, D., Mitgang, E., & Osher, B. (2018). Demography of global ageing. In J. Michel, B. L. Beattie, F. C. Martin, & J. D. Walston, Oxford Textbook of Geriatric Medicine (3e editie ed., pp. 1-10). Oxford, United Kingdom: Oxford University Press.
Bouchard, S., Robillard, G., & Renaud, P. (2007). Revising the factor structure of the Simulator Sickness Questionnaire. Annual Review of Cybertherapy and Telemedicine, 5, 128-137.
Cain, K. L., Millstein, R. A., Sallis, J. F., Conway, T. L., Gavand, K. A., Frank, L. D., ... & Glanz, K. (2014). Contribution of streetscape audits to explanation of physical activity in four age groups based on the Microscale Audit of Pedestrian Streetscapes (MAPS). Social Science & Medicine, 116, 82-92.
Carpiano, R. M. (2009). Come take a walk with me: The “Go-Along” interview as a novel method for studying the implications of place for health and well-being. Health & Place, 15(1), 263-272.
Cerin, E., Nathan, A., Van Cauwenberg, J., Barnett, D. W., & Barnett, A. (2017). The neighbourhood physical environment and active travel in older adults: a systematic review and meta-analysis. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 14(1), 15.
Chodzko-Zajko, W. J., Proctor, D. N., Fiatarone Singh, M. A., Minson, C. T., Nigg, C. R., Salem, G. J., & Skinner, J. S. (2009). Exercise and physical activity for older adults. Medicine & Science in Sports & Exercise, 41(7), 1510-1530.
Chuang, T. Y., Sung, W. H., & Lin, C. Y. (2005). Application of a virtual reality–enhanced exercise protocol in patients after coronary bypass. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 86(10), 1929-1932.
Chuang, T. Y., Sung, W. H., Chang, H. A., & Wang, R. Y. (2006). Effect of a virtual reality– enhanced exercise protocol after coronary artery bypass grafting. Physical Therapy, 86(10), 1369-1377.
Cruz-Neira, C., Sandin, D. J., & DeFanti, T. A. (1993, September). Surround-screen projection-based virtual reality: the design and implementation of the CAVE. Paper gepresenteerd op Proceedings of the 20th annual conference on Computer graphics and interactive techniques, New York.
Davison, K. K., & Lawson, C. T. (2006). Do attributes in the physical environment influence children's physical activity? A review of the literature. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 3(1), 19.
De Bruin, E. D., Schoene, D., Pichierri, G., & Smith, S. T. (2010). Use of virtual reality technique for the training of motor control in the elderly. Zeitschrift für Gerontologie und Geriatrie, 43(4), 229-234.
De Geus, B., De Bourdeaudhuij, I., Jannes, C., & Meeusen, R. (2007). Psychosocial and environmental factors associated with cycling for transport among a working population. Health Education Research, 23(4), 697-708.
De Hartog, J. J., Boogaard, H., Nijland, H., & Hoek, G. (2010). Do the health benefits of cycling outweigh the risks? Environmental Health Perspectives, 118(8), 1109-1116.
Declercq, K., Reumers, S., Janssens, D. & Wets, G., (2017). Onderzoek Verplaatsingsgedrag Vlaanderen (Tabellenrapport 5.2). Diepenbeek: Instituut voor Mobiliteit.
Drieskens, S. (2014). Gezondheidsenquête 2013. Rapport 2: Gezondheidsgedrag en leefstijl (PHS Rapport 2014-47). Brussel: WIV-ISP.
Federaal Planbureau. (2019). Bevolkingsvooruitzichten 2018-2070. Opgehaald 2 maart 2019 van http://www.plan.be/databases/database_det.php?lang=nl&ID=35
Ferdinand, O. A., Sen, B., Rahurkar, S., Engler, S., & Menachemi, N. (2012). The relationship between built environments and physical activity: a systematic review. American Journal of Public Health, 102(10), e7-e13.
Fraser, S. D., & Lock, K. (2011). Cycling for transport and public health: a systematic review of the effect of the environment on cycling. European Journal of Public Health, 21(6), 738-743.
Garrard, J., Rissel, C., & Bauman, A. (2012). Health benefits of cycling. In J. Pucher & R. Buehler (Red.), City cycling (pp. 31-55). Cambridge: The MIT Press.
Götschi, T., Garrard, J., & Giles-Corti, B. (2016). Cycling as a part of daily life: a review of health perspectives. Transport Reviews, 36(1), 45-71.
Heft, H., & Nasar, J. L. (2000). Evaluating environmental scenes using dynamic versus static displays. Environment and Behavior, 32(3), 301-322.
Huygelier, H., Schraepen, B., van Ee, R., Abeele, V. V., & Gillebert, C. R. (2019). Acceptance of immersive head-mounted virtual reality in older adults. Scientific Reports, 9(1), 4519.
Johnson, D. E. (2010). Crossover experiments. Wiley Interdisciplinary Reviews: Computational Statistics, 2(5), 620-625.
Jones, B., & Kenward, M. G. (2014). Design and analysis of cross-over trials. New York, NY: Chapman and Hall/CRC.
Kennedy, R. S., Lane, N. E., Berbaum, K. S., & Lilienthal, M. G. (1993). Simulator sickness questionnaire: An enhanced method for quantifying simulator sickness. The International Journal of Aviation Psychology, 3(3), 203-220.
Kohl, H. W., Craig, C. L., Lambert, E. V., Inoue, S., Alkandari, J. R., Leetongin, G., & Kahlmeire, S. (2012). The pandemic of physical inactivity: global action for public health. The Lancet, 380(9838), 294-305.
Kozhevnikov, M., & Dhond, R. P. (2012). Understanding immersivity: image generation and transformation processes in 3D immersive environments. Frontiers in Psychology, 3, 284.
Ma, L., & Dill, J. (2015). Associations between the objective and perceived built environment and bicycling for transportation. Journal of Transport & Health, 2(2), 248-255.
Mazzeo, R. S., & Tanaka, H. (2001). Exercise prescription for the elderly. Sports Medicine, 31(11), 809-818.
McCormack, G. R., & Shiell, A. (2011). In search of causality: a systematic review of the relationship between the built environment and physical activity among adults. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 8(1), 125.
Mertens, L. (2016). Cycling for transport: the role of the physical environment (Doctoral dissertation). Universiteit Gent.
Mills, E. J., Chan, A. W., Wu, P., Vail, A., Guyatt, G. H., & Altman, D. G. (2009). Design, analysis, and presentation of crossover trials. Trials, 10, 27-33.
Moran, M., Van Cauwenberg, J., Hercky-Linnewiel, R., Cerin, E., Deforche, B., & Plaut, P. (2014). Understanding the relationships between the physical environment and physical activity in older adults: a systematic review of qualitative studies. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 11(79), 1-12.
Mrakic-Sposta, S., Di Santo, S. G., Franchini, F., Arlati, S., Zangiacomi, A., Greci, L., ... & Sacco, M. (2018). Effects of Combined Physical and Cognitive Virtual Reality-Based Training on Cognitive Impairment and Oxidative Stress in MCI Patients: A Pilot Study. Frontiers in Aging Neuroscience, 10, 282.
Nicovich, S. G., Boller, G. W., & Cornwell, T. B. (2005). Experienced Presence within Computer-Mediated Communications: Initial Explorations on the Effects of Gender with Respect to Empathy and Immersion. Journal of Computer-Mediated Communication, 10(2).
Nunez, D., & Blake, E. (2006). Learning, experience, and cognitive factors in the presence experiences of gamers: An exploratory relational study. Presence: Teleoperators and Virtual Environments, 15(4), 373-380.
Oja, P., Titze, S., Bauman, A., De Geus, B., Krenn, P., Reger-Nash, B., & Kohlberger, T. (2011). Health benefits of cycling: a systematic review. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 21(4), 496-509.
Panis, L. I., De Geus, B., Vandenbulcke, G., Willems, H., Degraeuwe, B., Bleux, N., ... & Meeusen, R. (2010). Exposure to particulate matter in traffic: a comparison of cyclists and car passengers. Atmospheric Environment, 44(19), 2263-2270.
Polit, D., & Beck, C. (2017). Nursing Research: Generating and Assessing Evidence for In Nursing Practice (10de editie). Philadelphia: Wolters Kluwer.
Prins, R. G., Kamphuis, C. B. M., De Graaf, J. M., Oenema, A., & van Lenthe, F. J. (2016). Physical and social environmental changes to promote walking among Dutch older adults in deprived neighbourhoods: the NEW.ROADS study. BMC Public Health, 16(907), 1-9.
Rabl, A., & De Nazelle, A. (2012). Benefits of shift from car to active transport. Transport Policy, 19(1), 121-131.
Rafferty, A. P., Reeves, M. J., McGee, H. B., & Pivarnik, J. M. (2002). Physical activity patterns among walkers and compliance with public health recommendations. Medicine and Science in Sports and Exercise, 34(8), 1255-1261.
Rogers, W. A. (2000). Attention and aging. In D.C. Park & N. Schwarz (Red.). Cognitive aging: A primer (pp. 55-73). Philadelphia: Psychology Press.
Rosenberg, D., Ding, D., Sallis, J. F., Kerr, J., Norman, G. J., Durant, N., ... & Saelens, B. E. (2009). Neighborhood Environment Walkability Scale for Youth (NEWS-Y): reliability and relationship with physical activity. Preventive Medicine, 49(2-3), 213-218.
Saelens, B. E., Sallis, J. F., & Frank, L. D. (2003). Environmental correlates of walking and cycling: findings from the transportation, urban design, and planning literatures. Annals of Behavioral Medicine, 25(2), 80-91.
Sallis, J. F., Cervero, R. B., Ascher, W., Henderson, K. A., Kraft, M. K., & Kerr, J. (2006). An ecological approach to creating active living communities. The Annual Review of Public Health, 27, 297-322.
Sallis, J. F., Owen, N., & Fisher, E. B. (2008). Ecological models of health behavior. In K. Glanz, B. Rimer & K. Viswanath (Red.), Health behavior and health education: Theory, research and practice (pp. 465-486). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Sallis, J. F., Slymen, D. J., Conway, T. L., Frank, L. D., Saelens, B. E., Cain, K., & Chapman, J. E. (2011). Income disparities in perceived neighborhood built and social environment attributes. Health & Place, 17(6), 1274-1283.
Sanchez-Vives, M. V., & Slater, M. (2005). From presence to consciousness through virtual reality. Nature Reviews Neuroscience, 6(4), 332.
Schubert, T., Friedmann, F., & Regenbrecht, H. (s.d.). Igroup Presence Questionnaire (IPQ) Factor Analysis. Opgehaald 3 april 2019 van http://www.igroup.org/pq/ipq/factor.php
Schuemie, M. J., Abel, B., van der Mast, C. A., Krijn, M., & Emmelkamp, P. M. (2005, april). The effect of locomotion technique on presence, fear and usability in a virtual environment. In M. Al Akaidi & L. Rothkranz (Red.), Euromedia 2005. Proceedings of the 11th Annual Scientific Conference on Web Technology, New Media Communications and Telematics Theory Methods, Tools and Applications (pp.129- 135). Toulouse: Univesité Paul Sabatier.
Slater, M., Brogni, A., & Steed, A. (2003, October). Physiological responses to breaks in presence: A pilot study. Paper gepresenteerd op Presence 2003: The 6th Annual International Workshop on Presence, Aalborg, Denemarken.
Spittaels, H., Verloigne, M., Gidlow, C., Gloanec, J., Titze, S., Foster, C., ... & De Bourdeaudhuij, I. (2010). Measuring physical activity-related environmental factors: reliability and predictive validity of the European environmental questionnaire ALPHA. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 7(48), 1-19.
Statbel. (2019). Bevolking naar woonplaats, nationaliteit, burgerlijke staat, leeftijd en geslacht. Opgehaald 21 april, 2019, van https://bestat.statbel.fgov.be/bestat/crosstable.xhtml
Steuer, J. (1992). Defining virtual reality: Dimensions determining telepresence. Journal of Communication, 42(4), 73-93.
Studiecommissie voor de Vergrijzing. (2018). Jaarverslag 2018. Opgehaald 23 maart, 2018, van https://www.hogeraadvanfinancien.be/nl/publication/jaarlijks-verslag-20…- studiecommissie-voor-de-vergrijzing
Svantesson, U., Jones, J., Wolbert, K., & Alricsson, M. (2015). Impact of physical activity on the self-perceived quality of life in non-frail older adults. Journal of Clinical Medicine Research, 7(8), 585-593.
Swinburn, B., Egger, G., & Raza, F. (1999). Dissecting obesogenic environments: the development and application of a framework for identifying and prioritizing environmental interventions for obesity. Preventive Medicine, 29(6), 563-570.
Taylor, A., Cable, N., Faulkner, G., Hillsdon, M., Narici, M., & Van Der Bij, A. (2004). Physical activity and older adults: a review of health benefits and the effectiveness of interventions. Journal of Sports Sciences, 22(8), 703-725.
Teschke, K., Harris, M. A., Reynolds, C. C., Winters, M., Babul, S., Chipman, M., ... & Monro, M. (2012). Route infrastructure and the risk of injuries to bicyclists: a case- crossover study. American Journal of Public Health, 102(12), 2336-2343.
Titze, S., Stronegger, W. J., Janschitz, S., & Oja, P. (2007). Environmental, social, and personal correlates of cycling for transportation in a student population. Journal of Physical Activity and Health, 4(1), 66-79.
Van Cauwenberg, J., Clarys, P., De Bourdeaudhuij, I., Van Holle, V., Verté, D., De Witte, N., ... & Deforche, B. (2012). Physical environmental factors related to walking and cycling in older adults: the Belgian aging studies. BMC Public Health, 12(142), 1-13.
Van Cauwenberg, J., De Bourdeaudhuij, I., Clarys, P., De Geus, B., & Deforche, B. (2018). De elektrische fiets: een middel om ouderen in beweging te krijgen? Ortho-Reumato, 16(5), 55-60.
Van Cauwenberg, J., De Bourdeaudhuij, I., Clarys, P., Nasar, J., Salmon, J., Goubert, L., & Deforche, B. (2016). Street characteristics preferred for transportation walking among older adults: a choice-based conjoint analysis with manipulated photographs. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 13(6), 1-17.
Van der Heyden, J. (2014). Gezondheidsenquête 2013. Rapport 1: Chronische aandoeningen (PHS Report 2014-26). Brussel: WIV-ISP.
Van Dyck, D., Cerin, E., Conway, T. L., De Bourdeaudhuij, I., Owen, N., Kerr, J., ... & Sallis, J. F. (2012). Perceived neighborhood environmental attributes associated with adults’ transport-related walking and cycling: Findings from the USA, Australia and Belgium. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 9(70), 1-14.
Van Holle, V., Deforche, B., Van Cauwenberg, J., Goubert, L., Maes, L., Van de Weghe, N., & De Bourdeaudhuij, I. (2012). Relationship between the physical environment and different domains of physical activity in European adults: a systematic review. BMC Public Health, 12( 807), 1-17.
Van Holle, V., Van Cauwenberg, J., Deforche, B., Goubert, L., Maes, L., Nasar, J., ... & De Bourdeaudhuij, I. (2014). Environmental invitingness for transport-related cycling in middle-aged adults: A proof of concept study using photographs. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 69, 432-446.
Van Schaik, P., Blake, J., Pernet, F., Spears, I., & Fencott, C. (2008). Virtual augmented exercise gaming for older adults. CyberPsychology & Behavior, 11(1), 103-106.
Vandenbulcke, G., Dujardin, C., Thomas, I., De Geus, B., Degraeuwe, B., Meeusen, R., & Panis, L. I. (2011). Cycle commuting in Belgium: spatial determinants and ‘re-cycling’ strategies. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 45(2), 118-137.
Vanhaelewyn, B., & De Marez, L. (2018). imec.digimeter 2018. Opgehaald 5 maart, 2019, van https://www.imec-int.com/nl/digimeter2018/imec-digimeter-2018-download
Verhaeghen, P., & Cerella, J. (2002). Aging, executive control, and attention: A review of meta-analyses. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 26(7), 849-857.
Wells, N. M., Ashdown, S. P., Davies, E. H., Cowett, F. D., & Yang, Y. (2007). Environment, design, and obesity: Opportunities for interdisciplinary collaborative research. Environment and Behavior, 39(1), 6-33.
Witmer, B. G., & Singer, M. J. (1998). Measuring presence in virtual environments: A presence questionnaire. Presence, 7(3), 225-240.
World Health Organization. (2010). Global recommendations on physical activity for health. Opgehaald 6 december, 2018, van http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/44399/9789241599979_eng… quence=1
World Health Organization. (2015). World report on ageing and health: summary. Opgehaald 13 februari, 2019, van http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/186468/1/WHO_FWC_ALC_15.01_eng… a =1
World Health Organization. (s.d.). Definition of an older or elderly person. Opgehaald 25 november, 2018, van https://www.scribd.com/document/190077600/WHO-Definition- of-an-Older-or-Elderly- Person?fbclid=IwAR0NNsLX0ZHEz3xlp94CLPGemxDUhZYklIwivXJOXvUb3cfsQ- TmfHC__zc