"De juridische bescherming van minderjarige Belgische profvoetballers"

Ik ben 16 jaar. Mijn hele leven heb ik uitgekeken naar dit moment. Keer op keer alles gegeven wat ik in me had. Nu is het zover. Het papier ligt voor mijn neus. Mijn eerste profcontract. Het wordt plots wel heel serieus.

In een wereld waarin voetbal een belangrijke plaats in de maatschappij heeft ingenomen en de impact ervan alleen maar groeit, bevindt zich een miljoenenbusiness waarin voetbalspelers een belangrijke factor van het spel vormen. Het is de enige sport die over de kracht beschikt om een bevolkingsgroep van een oorlogvoerend land zich te laten verzoenen. Mensen gaan zich op unieke wijze verenigingen om als één blok achter hun team te staan. 

Clubs willen getalenteerde spelers liefst zo jong mogelijk ontdekken. Niet alleen komt dit de resultaten van de club ten goede, ook de clubkas wordt gespijsd indien de desbetreffende speler getransfereerd wordt. (Jonge) spelers worden gelokt door aanzienlijke bedragen. 

Het achterhalen in welke mate minderjarige Belgische profvoetballers over bepaalde beschermingsmechanismen beschikken, is geen gemakkelijke opgave. Mijn grote interesse voor de leefwereld van jongeren en mijn fascinatie voor de voetbalwereld hebben bijgedragen tot het ontstaan van deze onderzoeksvraag. De combinatie tussen enerzijds een literatuurstudie en anderzijds persoonlijke gesprekken tracht zowel spelers als clubs een beeld te geven omtrent de juridische bescherming die momenteel in België van kracht is. Enkele van de belangrijkste onderwerpen worden toegelicht:

Minderjarigheid 

Onder het motto “Belgische jongeren meer kansen geven binnen de Belgische clubs” is er behoorlijk wat gewijzigd binnen het landschap van de Belgische voetbalwetgeving. Het KB van Kris Peeters daterend van 25 mei 2018 betreffende de gewijzigde minimumleeftijd waarop een arbeidsovereenkomst voor een profvoetballer kan worden afgesloten, is er eentje die met open armen werd onthaald door Belgische clubs. Deze wijziging kwam er op vraag van de Pro League, die zich voornamelijk bezighoudt met de belangenbehartiging van de Belgische profvoetbalclubs. Dankzij de gewijzigde minimumleeftijd kan de concurrentie met buitenlandse clubs, die al langer deze leeftijdsverlaging hadden doorgevoerd, worden aangegaan.  

De verlaging van de leeftijdsgrens op Belgisch niveau wil niet zeggen dat transfers op eender welke leeftijd mogelijk zijn. De Pro League voerde een verbod in voor transfers van spelers jonger dan zeventien jaar. De FIFA, die op internationaal niveau handelt, gaat nog een stapje verder en voorziet een regeling waar internationale transfers slechts van toepassing zijn vanaf achttien jaar. Dit alles moet voorkomen dat minderjarigen uit hun vertrouwde omgeving gehaald worden en dat ze zowel op financieel als op familiaal vlak van optimale bescherming kunnen genieten.

Arbeidsrechtelijke bepalingen 

 In principe is een voetbalspeler aan dezelfde regelgeving onderworpen als een doorsnee werknemer. Zo mag er maximaal 40 uur per week gewerkt worden, kunnen ze op dezelfde wijze hun arbeidsovereenkomst beëindigen, mogen ze beroep doen op syndicale vertegenwoordiging, genieten ze evenzeer van een jaarlijkse vakantie en zijn ze onderworpen aan de regels omtrent nachtwerk en overwerk. 

Leerplicht en kinderarbeid

Ieder minderjarig kind dat in België woont, is onderworpen aan de Belgische leerplicht en dient daaropvolgend verplicht onderwijs te volgen. Enerzijds is er de fase van het zesde levensjaar tot het bereiken van de leeftijd van zestien jaar. Gedurende deze tijdsperiode is de minderjarige onderworpen aan de voltijdse leerplicht. De voltijdse leerplicht verstrijkt op de zestiende verjaardag van de minderjarige in kwestie. Hiervan kan worden afgeweken indien al vroeger de twee eerste leerjaren van het secundair onderwijs worden afgerond. In geen geval mogen minderjarigen tewerkgesteld worden vooraleer de voltijdse leerplicht is afgerond. Daaropvolgend maakt iedereen die alsnog arbeidsprestaties levert vóór het aflopen van de voltijdse leerplicht zich schuldig aan kinderarbeid. Wanneerde voltijdse leerplicht verstrijkt, treedt de deeltijdse leerplicht in werking. Deze neemt een einde op achttienjarige leeftijd, tenzij het diploma van het secundair onderwijs al eerder succesvol wordt behaald. 

Ongeacht of ze al dan niet het statuut van betaalde sportbeoefenaar bezitten, blijven minderjarige personen onderworpen aan de leerplicht totdat deze de volle leeftijd van achttien jaar bereiken. Op dit principe bestaat geen uitzondering. Wel bestaat er de mogelijkheid om na de afronding van de voltijdse leerplicht, de deeltijdse leerplicht te combineren met het uitoefenen van een job. Deze mogelijkheid bestaat voor iedereen en is derhalve niet enkel voorbehouden voor sportbeoefenaars. Een minderjarige voetbalspeler kan na afronding van zijn voltijdse leerplicht, mits enkele voorwaarden, een profcontract ondertekenen en bijgevolg tewerkgesteld worden als deeltijdse profvoetballer. 

Over de Belgische leerplicht is echter het laatste woord nog niet gezegd. Mogelijks zou er een verandering van de leeftijdsbegrenzing kunnen aankomen. Dit is tot op heden nog niet bevestigd. 

Bevindingen

Doorheen de totstandkoming van deze proef stuitte ik vaak op een gebrek aan informatie. Regels met betrekking tot de verschillende beschermingen staan vervat in verschillende bronnen, die niet altijd naar behoren toegankelijk zijn. Op zulke momenten was het handig dat ik mijn stage liep bij profvoetbalclub KRC Genk. Zij hebben steeds de nodige informatie ter beschikking gesteld. Er kan de bedenking gemaakt worden dat het voor een beginnende minderjarige profvoetballer al helemaal niet vanzelfsprekend is om al deze informatie zelf uit te dokteren. Als hulpmiddel voor deze jonge voetballers heb ik een brochure op hun maat opgesteld waarin ik de grote lijnen heb getracht samen te vatten. 

Daarenboven moet op vlak van minderjarigheid en hun bescherming veelal worden teruggevallen op het gemeenrecht. België telt meer dan 20 voetbalclubs die spelen op profniveau. Het in het leven roepen van arbeidsrechtelijke regels die uitsluitend van toepassing zijn op profvoetballers is een idee dat volgens mijn bedenkingen zeker in overweging mag genomen worden. 

Vooraleer een helder beeld gevormd kan worden omtrent de huidige, juridische, Belgische bescherming van minderjarige profvoetballers, is er nog veel werk aan de winkel. Deze bachelorproef kan een aanzet geven om extra, ontbrekende beschermingen in het leven te roepen en hiernaar verder onderzoek te voeren. In een wereld waarin minderjarigen steeds zelfstandiger worden, is het belangrijk dat hen alle hulpmiddelen aangeboden worden die nodig zijn. Voetbal is namelijk meer dan een sport alleen.

"Voetbal speel je met het hoofd, want de bal is vlugger dan je benen." ~ Johan Cruijff