Was de economische wetenschap te optimistisch? Inferieure prestaties Chinese investeringen in Europese bedrijven mogelijks gedreven door invloed Chinese overheid.
Investeringen door Chinese bedrijven in het buitenland halen vaak het nieuws, veelal eerder negatief dan positief. Zo zouden ze mogelijks gepaard gaan met spionage of diefstal van intellectueel eigendom, wordt soms geopperd. Desondanks staat de economische wetenschap veeleer positief tegenover dergelijke investeringen. Terecht, of zijn economen wat naïef?
Aan het begin van deze eeuw was de economische wetenschap optimistisch. Crisissen zouden in de toekomst bedwongen kunnen worden, de welvaart gaat er wereldwijd en voor vrijwel iedereen op vooruit, en vrijhandel en buitenlandse investeringen zouden uiteindelijk iedereen ten goede komen. De eerste bewering bleek duidelijk ongegrond, getuige de financiële crisis van 2008 en het daaropvolgende langzame herstel. De tweede bewering bleek ook twijfelachtig. De fameuze olifantencurve van Milanovic illustreert dit op een verhelderende wijze. In deze curve wordt de evolutie van de inkomens van alle wereldburgers tussen 1988 en 2008 afgebeeld, gerangschikt van de laagste naar de hoogste inkomens. Een bepaald deel van de wereldbevolking werd geconfronteerd met gedaalde inkomens. Dit zijn wij: de middenklasse in ontwikkelde landen. Hoe komt het dat deze groep er niet op vooruitgegaan is? Mogelijks is dit gelinkt aan de derde bewering, tevens het onderwerp van mijn masterthesis: globalisering.
Olifantencurve van Milanovic: niet iedereen ging er op vooruit tussen 1988 en 2008. © Branko Milanovic (CC BY-SA)
Chinese investeringen: wie leert van wie?
Specifiek deed ik onderzoek naar investeringen van Chinese bedrijven in de EU. Controversieel zijn dergelijke investeringen door Chinese bedrijven zeker. Ze zijn zowat het hoofdthema van de Amerikaanse presidentsverkiezingen, maar ook in Europa komen kritische geluiden steeds meer tot uiting. De gefaalde overnamepoging van Eandis door het Chinese State Grid in 2016 is hier een duidelijk voorbeeld van. De Europese Commissie heeft er onlangs zelfs een screeningsmechanisme voor buitenlandse investeringen opgezet, waarvan aangenomen wordt dat dit mechanisme voornamelijk op Chinese overnames gericht is. Uit de economische theorie valt er echter weinig op aan te merken. Zo zouden dergelijke investeringen allerlei kennis uit het buitenland kunnen brengen zodat onze binnenlandse bedrijven hieruit kunnen leren: de zogenaamde spillover effects. Indien het buitenlandse bedrijf niet productiever is dan onze eigen bedrijven, dan zal het hier ongetwijfeld niet lang overleven, of in elk geval weinig schade kunnen aanrichten. Baat het niet dan schaadt het niet, is het devies vaak.
Chinese investeringen in ons land kunnen dus gunstig zijn voor onze binnenlandse bedrijven, op voorwaarde dat deze Chinese bedrijven op een bepaald vlak een voorsprong hebben. In mijn onderzoek vergeleek ik op basis van boekhoudkundige data van alle (miljoenen) Europese bedrijven hoe Chinese investeringen in de EU zich verhouden tot deze door andere eigenaars. Wat blijkt: Europese bedrijven met Chinese eigenaars zijn kleiner, minder winstgevend en minder productief dan deze met andere buitenlandse eigenaars. Dit is niet noodzakelijk een probleem, aangezien concurrentiële krachten deze onproductieve Chinese investeringen wel zal verdrijven; in theorie, alleszins. Problematischer is dat deze inferieure prestaties voornamelijk het gevolg lijken te zijn van de rol die de Chinese overheid speelt in deze investeringen, voornamelijk door het stimuleren van haar bedrijven om relatief snel hun buitenlandse concurrenten in te halen, of door het bekomen van kennis uit het buitenland. Eerdere onderzoekers merkten het ook reeds geregeld op: de Chinese overheid heeft eigenlijk een best grote impact op de buitenlandse activiteiten van haar bedrijven. Onproductieve investeringen kunnen we nog wegwuiven als geen probleem zijnde, maar investeringen die standhouden door de expliciete steun van een autoritaire overheid, nopen tot vragen over de wenselijkheid hiervan. Dit vraagstuk overstijgt ook het louter economisch niveau. Ook geopolitieke en ethische overwegingen zijn bijvoorbeeld gerechtvaardigd.
Internationale vrijhandel: goed voor elk?
Buitenlandse investeringen gaan ook vaak gepaard met internationale handel: een Chinees bedrijf dat een vestiging in pakweg Luik opent, doet dat mogelijks om haar producten hier te kunnen slijten. Internationale handelstheorie voorspelt veelal dat een toename in internationale handel gepaard gaat met een stijging van de welvaart in beide landen. Men erkent typisch dat deze stijging geldt op geaggregeerd niveau (als in: de inkomens van alle inwoners samen stijgen). Het is dus mogelijk dat slechts bepaalde bevolkingsgroepen baat hebben bij de toegenomen handel, maar voor internationale handelseconomen eindigt het vaak bij een dergelijke conclusie. Ook het ontslag van duizenden werknemers kan zo een welvaartsverbetering zijn zolang de eigenaar(s) van het bedrijf meer winnen dan de arbeiders verliezen. Er rest dan volgens hen louter een herverdelingsprobleem: de winners zodanig belasten opdat de verliezers gecompenseerd kunnen worden. Of dat praktisch realiseerbaar (en zelfs wenselijk) is, spreekt men zich niet over uit. Vreemd, gezien de publieke opinie eerder neigt naar minder optimistische conclusies: massale ontslagen van fabrieksarbeiders, het verdwijnen van industrie ten voordele van deze in het buitenland… In een toonaangevend onderzoek kwamen enkele Amerikaanse toponderzoekers tot een gelijkaardige conclusie: toenemende import uit China ging gepaard met lagere lonen en een lagere werkgelegenheid in de VS, zowel voor fabrieksarbeiders als voor bedienden (die nochtans geen rechtstreekse competitie uit China ondervonden). Ook verscheidene politieke fenomenen, zoals de toenemende invloed van populistische standpunten, die ongetwijfeld hebben bijgedragen tot de verkiezing van president Trump en het stemmen van de Brexit, worden vaak deels toegeschreven aan de stagnerende economische situatie van de middenklasse ten gunste van de laagste en hoogste inkomens. Mijns inziens is de beperkte focus van de internationale handelstheorieën bijgevolg niet langer houdbaar.
De economische wetenschap heeft nood een ruimer denkkader
Het optimisme van economen aan het begin van de 21ste eeuw was dus op alle vlakken te voorbarig. Niet alleen konden we een grote financiële crisis niet voorkomen noch vlot afwikkelen, ook slaagden we er niet in de welvaart voor iedereen te laten stijgen, nam de ongelijkheid in de meeste westerse landen sterk toe, en blijken internationale handel en buitenlandse investeringen niet ontegensprekelijk gunstig te zijn. Desondanks heeft de economische wetenschap veel te bieden. Soms mogen we echter iets kritischer zijn over wat we beweren op basis van onze hyperwiskundige modellen. De wereld is namelijk in werkelijkheid complexer dan de rechtlijnige conclusies die we graag trekken. De wereld valt ook niet te reduceren tot de economie alleen. Wat met het gevoel een waardige job te hebben? Of aandacht voor klimaat? Geopolitieke belangen? Laten we bij het maken van belangrijke beslissingen ons ook door dergelijke zaken laten leiden, in plaats van ons te beperken tot louter economische argumenten. Misschien komen we dan tot andere conclusies, onder meer rond globalisering.
Bibliografie
Alfaro, L., Chanda, A., Kalemli-Ozcan, S., and Sayek, S. (2004). FDI and economic growth: the role of local financial markets. Journal of International Economics, 64(1):89–112. Amighini, A. A., Rabellotti, R., and Sanfilippo, M. (2013). Do Chinese state-owned and private enterprises differ in their internationalization strategies? China Economic Review, 27:312–325. Autor, D. H., Dorn, D., and Hanson, G. H. (2013). The China syndrome: Local labor market effects of import competition in the United States. American Economic Review, 103(6):2121–68. Belt and Road Forum for International Cooperation (2017). Full text: Vision and actions on jointly building Belt and Road (2). Retrieved from http://www.beltandroadforum.org/english/ n100/2017/0410/c22-45-2.html. Berning, S. C. and Holtbr¨ugge, D. (2012). Chinese outward foreign direct investment — a challenge for traditional internationalization theories? Journal f¨ur Betriebswirtschaft, 62(3-4):169–224. Bertrand, O. and Zitouna, H. (2008). Domestic versus cross-border acquisitions: which impact on the target firms’ performance? Applied Economics, 40(17):2221–2238. Blanchard, J.-M. F. and Flint, C. (2017). The geopolitics of China’s Maritime Silk Road Initiative. Geopolitics, 22(2):223–245. Blomkvist, K. and Drogendijk, R. (2013). The impact of psychic distance on Chinese outward foreign direct investments. Management International Review, 53(5):659–686. Blomstr¨om, M. and Sj¨oholm, F. (1999). Technology transfer and spillovers: Does local participation with multinationals matter? European Economic Review, 43(4-6):915–923. Borensztein, E., De Gregorio, J., and Lee, J.-W. (1998). How does foreign direct investment affect economic growth? Journal of International Economics, 45(1):115–135. Buckley, P. J., Clegg, L. J., Cross, A. R., Liu, X., Voss, H., and Zheng, P. (2007). The determinants of Chinese outward foreign direct investment. Journal of International Business Studies, 38(4):499. Bureau van Dijk - ORBIS (2018). Data retrieved from library at KU Leuven. Caliendo, M. and Kopeinig, S. (2008). Some practical guidance for the implementation of propensity score matching. Journal of Economic Surveys, 22(1):31–72. Callahan, W. A. (2016). China’s “Asia Dream” the belt road initiative and the new regional order. Asian Journal of Comparative Politics, 1(3):226–243. Caves, R. E. (1989). Mergers, takeovers, and economic efficiency: foresight vs. hindsight. International Journal of Industrial Organization, 7(1):151–174. Chang, S.-J. and Rhee, J. H. (2011). Rapid FDI expansion and firm performance. Journal of International Business Studies, 42(8):979–994. Chen, W. (2011). The effect of investor origin on firm performance: Domestic and foreign direct investment in the United States. Journal of International Economics, 83(2):219–228. Cheng, L. K. (2016). Three questions on China’s “Belt and Road Initiative”. China Economic Review, 40:309–313. Cheung, K.-y. and Ping, L. (2004). Spillover effects of FDI on innovation in China: Evidence from the provincial data. China Economic Review, 15(1):25–44. Cheung, Y.-W. and Qian, X. (2009). Empirics of China’s outward direct investment. Pacific Economic Review, 14(3):312–341.
Conyon, M. J., Girma, S., Thompson, S., and Wright, P. W. (2002a). The impact of mergers and acquisitions on company employment in the United Kingdom. European Economic Review, 46(1):31–49. Conyon, M. J., Girma, S., Thompson, S., and Wright, P. W. (2002b). The productivity and wage effects of foreign acquisition in the United Kingdom. The Journal of Industrial Economics, 50(1):85– 102. Cozza, C., Rabellotti, R., and Sanfilippo, M. (2015). The impact of outward FDI on the performance of Chinese firms. China Economic Review, 36:42–57. Cragg, J. G. and Donald, S. G. (1993). Testing identifiability and specification in instrumental variable models. Econometric Theory, 9(2):222–240. Crespo, N. and Fontoura, M. P. (2007). Determinant factors of FDI spillovers–what do we really know? World Development, 35(3):410–425. Cross, A. R., Buckley, P. J., Clegg, J., Voss, H., Rhodes, M., Zheng, P., and Lui, X. (2007). An econometric investigation of Chinese outward direct investment. Edward Elgar. CSIS: China Power (2017). How will the Belt and Road Initiative advance China’s interests? Retrieved from https://chinapower.csis.org/china-belt-and-road-initiative. Cui, L. and Jiang, F. (2009). FDI entry mode choice of Chinese firms: A strategic behavior perspective. Journal of World Business, 44(4):434–444. Cui, L., Jiang, F., and Stening, B. (2011). The entry-mode decision of Chinese outward FDI: Firm resources, industry conditions, and institutional forces. Thunderbird International Business Review, 53(4):483–499. De Beule, F. and Duanmu, J.-L. (2012). Locational determinants of internationalization: A firm-level analysis of Chinese and Indian acquisitions. European Management Journal, 30(3):264–277. De Beule, F., Somers, D., and Zhang, H. (2018). Who follows whom? A location study of Chinese private and state-owned companies in the European Union. Management International Review, 58(1):43–84. De Standaard (2019). De Alibaba-deal: hoe we ons door de Chinezen lieten inpakken. https://www.standaard.be/cnt/dmf20190321 04272863. Deng, P. (2013). Chinese outward direct investment research: Theoretical integration and recommendations. Management and Organization Review, 9(3):513–539. Djankov, S. and Hoekman, B. (2000). Foreign investment and productivity growth in Czech enterprises. The World Bank Economic Review, 14(1):49–64. Doukas, J. A. and Lang, L. H. (2003). Foreign direct investment, diversification and firm performance. Journal of International Business Studies, 34(2):153–172. Du, J. and Zhang, Y. (2018). Does One Belt One Road initiative promote Chinese overseas direct investment? China Economic Review, 47:189–205. Dunning, J. H. (2000). The eclectic paradigm as an envelope for economic and business theories of MNE activity. International Business Review, 9(2):163–190. Ebbers, H. and Zhang, J. (2010). Chinese investments in the EU. Eastern Journal of European Studies, 1(2):187. Economist Intelligence Unit (2019). Democracy Index. Retrieved from http://www.eiu.com/topic/democracy-index.
European Commission (2019a). 37th annual report from the Commission to the Council and the European Parliament on the EU’s anti-dumping, anti-subsidy and safeguard activities and the use of trade defence instruments by third countries targeting the eu in 2018. Retrieved from https://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2019/march/tradoc 157811.pdf. European Commission (2019b). Foreign investment screening: new European framework to enter into force. Retrieved from https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP 19 2088. Farh, J.-L., Tsui, A. S., Xin, K., and Cheng, B.-S. (1998). The influence of relational demography and guanxi: The Chinese case. Organization Science, 9(4):471–488. Fu, X., Hou, J., and Liu, X. (2018). Unpacking the relationship between outward direct investment and innovation performance: evidence from Chinese firms. World Development, 102:111–123. Golley, J. (2013). Sustaining China’s economic growth after the global financial crisis. The China Journal, (69):188. Hall, C. (2007). When the dragon awakes: Internationalisation of SMEs in China and implications for Europe. In CESifo forum, volume 8, pages 29–34. M¨unchen: ifo Institut f¨ur Wirtschaftsforschung an der Universit¨at M¨unchen. Helpman, E., Melitz, M. J., and Yeaple, S. R. (2004). Export versus FDI with heterogeneous firms. American Economic Review, 94(1):300–316. Herrero, A. G. and Xu, J. (2017). China’s Belt and Road initiative: can Europe expect trade gains? China & World Economy, 25(6):84–99. Herrmann, P. and Datta, D. K. (2006). CEO experiences: Effects on the choice of FDI entry mode. Journal of Management Studies, 43(4):755–778. Heyman, F., Sj¨oholm, F., and Tingvall, P. G. (2007). Is there really a foreign ownership wage premium? Evidence from matched employer–employee data. Journal of International Economics, 73(2):355–376. Hofstede, G. (1980). Culture’s consequences: International differences in work-related values, volume 5. sage. Huang, Y. (2016). Understanding China’s Belt & Road initiative: motivation, framework and assessment. China Economic Review, 40:314–321. International Monetary Fund (2019). World Economic Outlook. Retrieved from https://www.imf.org/external/datamapper/NGDP RPCH@WEO/OEMDC/ADVEC/WEOWORLD. Johanson, J. and Vahlne, J.-E. (2009). The Uppsala internationalization process model revisited: From liability of foreignness to liability of outsidership. Journal of International Business Studies, 40(9):1411–1431. Kolstad, I. and Wiig, A. (2012). What determines Chinese outward FDI? Journal of World Business, 47(1):26–34. Kudnani, H. (2017). What is the Liberal International Order? Retrieved from http://www.gmfus.org/publications/what-liberal-international-order. Levinsohn, J. and Petrin, A. (2003). Estimating production functions using inputs to control for unobservables. The Review of Economic Studies, 70(2):317–341. Liu, W. and Dunford, M. (2016). Inclusive globalization: Unpacking China’s Belt and Road Initiative. Area Development and Policy, 1(3):323–340. Lyles, M., Li, D., and Yan, H. (2014). Chinese outward foreign direct investment performance: The role of learning. Management and Organization Review, 10(3):411–437.
Muylle, P., De Donder, R., Opsomer, B., and Vantomme, D. (2019). China in the EU. Paper for European Economic Integration (Ghent University). Nitsch, D., Beamish, P., and Makino, S. (1996). Entry mode and performance of Japanese FDI in Western Europe. MIR: Management International Review, pages 27–43. OECD (2008). Glossary of foreign direct investment terms and definitions - Retrieved from https://www.oecd.org/daf/inv/investment-policy/2487495.pdf. Olley, G. S. and Pakes, A. (1992). The dynamics of productivity in the telecommunications equipment industry. Technical report, National Bureau of Economic Research. Pepermans, A. (2018). China’s 16+1 and Belt and Road Initiative in Central and Eastern Europe: economic and political influence at a cheap price. Journal of Contemporary Central and Eastern Europe, 26(2-3):181–203. Piperopoulos, P., Wu, J., and Wang, C. (2018). Outward FDI, location choices and innovation performance of emerging market enterprises. Research Policy, 47(1):232–240. Politico (2018). Europe, don’t let China divide and conquer. Retrieved from https://www.politico.eu/article/europe-china-divide-and-conquer/. Poston Jr, D. L. and Wong, J. H. (2016). The Chinese diaspora: The current distribution of the overseas Chinese population. Chinese Journal of Sociology, 2(3):348–373. Przychodniak, M. (2017). The 16+1 initiative and challenges for cooperation between China and Central and Eastern European countries. Polski Instytut Spraw Miedzynarodowych. Raff, H., Ryan, M., and St¨ahler, F. (2009). The choice of market entry mode: Greenfield investment, M&A and joint venture. International Review of Economics & Finance, 18(1):3–10. Ramasamy, B., Yeung, M., and Laforet, S. (2012). China’s outward foreign direct investment: Location choice and firm ownership. Journal of World Business, 47(1):17–25. Reuters (2014). Greece seeks role as China’s gateway to Europe. Retrieved from https://www.reuters.com/article/greece-china-assets/update-1-greece-see…. Reuters (2019). China, Greece agree to push ahead with COSCO’s Piraeus Port investment. Retrieved from https://www.reuters.com/article/us-greece-china/china-greece-agree-to-p…. Rolland, N. (2017). China’s “Belt and Road Initiative”: Underwhelming or game-changer? The Washington Quarterly, 40(1):127–142. Shaver, J. M. (1998). Accounting for endogeneity when assessing strategy performance: Does entry mode choice affect FDI survival? Management science, 44(4):571–585. Smarzynska Javorcik, B. (2004). Does foreign direct investment increase the productivity of domestic firms? in search of spillovers through backward linkages. American Economic Review, 94(3):605– 627. Statistical Bulletin of China’s Outward Foreign Direct Investment (2018). 附 表8 2010一2018 各 年 末 中 国 对 欧 盟 直 接 投 资 存 量 情 况 表, retrieved from http://images.mofcom.gov.cn/hzs/201810/20181029160118046.pdf. Steer Davies Gleave (2018). Research for TRAN Committee: The new Silk Route – opportunities and challenges for EU transport. European Parliament, Policy Department for Structural and Cohesion Policies, Brussels. Stock, J. H. and Yogo, M. (2002). Testing for weak instruments in linear IV regression. Technical report, National Bureau of Economic Research
Takii, S. (2011). Do FDI spillovers vary among home economies?: Evidence from Indonesian manufacturing. Journal of Asian Economics, 22(2):152–163. The Diplomat (2019). Made in China 2025, explained. Retrieved from https://thediplomat.com/2019/02/made-in-china-2025-explained. The New York Times (2017). Chastised by E.U., a resentful Greece embraces China’s cash and interests. Retrieved from https://www.nytimes.com/2017/08/26/world/europe/greece-china-piraeusale…. The New York Times (2018). How China got Sri Lanka to cough up a port. Retrieved from https://www.nytimes.com/2018/06/25/world/asia/china-sri-lanka-port.html. Tian, W., Yu, M., and Zhang, F. (2016). The exceptional performance of Chinese outward direct investment firms. China Economic Journal, 9(2):209–219. UN Comtrade (2020). Data retrieved from https://comtrade.un.org/data/. UNCTAD (2019). Data retrieved from https://unctadstat.unctad.org. Vermeulen, F. and Barkema, H. (2002). Pace, rhythm, and scope: Process dependence in building a profitable multinational corporation. Strategic Management Journal, 23(7):637–653. Visegr´ad Post (2018). Hungary’s “Opening to the East” policy. Retrieved from https://visegradpost.com/en/2018/11/04/hungarys-opening-to-the-east-pol…. VRT (2016). Instap State Grid in Eandis komt er definitief niet. Retrieved from https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2016/10/03instap state gridineandiskomterdefinitiefniet-1- 2784945. Wang, F., Liu, J., and Su, C. (2017). Outward foreign direct investment and export performance in China. Canadian Public Policy, 43(S2):S72–S87. Yang, J.-H., Wang, W., Wang, K.-L., and Yeh, C.-Y. (2018). Capital intensity, natural resources, and institutional risk preferences in Chinese Outward Foreign Direct Investment. International Review of Economics & Finance, 55:259–272. Zeng, J. (2017). Does Europe matter? the role of Europe in Chinese narratives of ‘One belt one road’ and ‘New type of great power relations’. JCMS: Journal of Common Market Studies, 55(5):1162– 1176.
