Sinds de zomer van 2015 heeft Europa te maken met een stijging van asielzoekers ten gevolge van ongunstige levensomstandigheden in hun thuisland. Deze grote aantal aankomsten en daaropvolgende asielaanvragen kregen de benaming vluchtelingencrisis. De vluchtelingen en de daarbij horende crisis blijven een terugkerend thema in de mediaberichtgeving. Hier is al veel onderzoek naar gedaan. Waar minder onderzoek naar is gedaan, is de ontvangerszijde van deze mediaberichtgeving. De focus van dit artikel is dan specifiek de ontvangerszijde van alternatieve media. Zij worden beschreven als the virutually unknown waar nog niet veel over geweten is. De vraagt luidt: Met welke bril kijken de ontvangers van alternatieve media naar deze vluchtelingen?
Om het onderzoek verder af te bakenen focussen we ons op de lezers van Media.21, een overkoepeling van de belangrijkste alternatieve digitale media in Vlaanderen. Het onderzoek werd gedaan aan de hand van een framinganalyse en vijf vooropgestelde frames. Het meest voorkomende frame over de meeste nieuwsbronnen is het indringer-frame. Nieuwkomers worden beschouwd als indringers, moordenaars en profiteurs, waar de grenzen voor moeten worden gesloten. Ze vormen een bedreiging voor de Vlaamse en Europese identiteit. Daarnaast is er ook sprake van een angst voor de veiligheid van het eigen land, eigen volk en de toekomst. Vooral de islam wordt hier naar voren geschoven als een bedreiging. Hoewel de artikels niet spreken over moslims of de islam, wordt er wel een verband gelegd door verschillende lezers.
Het tweede meest voorkomende frame blijkt het slachtoffer-frame te zijn. Hier spreken ze over de schending van de rechten en de onmenselijke aanpak. Het zijn voornamelijk (minderjarige) kinderen die de slachtofferrol toegewezen krijgen. Nieuwkomers worden hier beschouwd als slachtoffers waar anderen geld aan verdienen. Verder worden nieuwkomers beschouwd als slachtoffers van advocaten, politici en smokkelaars. De nieuwkomers worden misbruikt en niet goed geïnformeerd volgens de lezers. Ook heerst de gedachte dat nieuwkomers mensen in nood zijn en het de plicht van de mens is om elkaar te helpen. Het spreken met nieuwkomers en het aanhoren van hun verhaal, wordt sterk aangemoedigd door de lezers.
Wij worden slachtoffers in ons eigen land door hen.
Het derde meest voorkomende frame is het “not in my backyard”-frame. Deze uit zich in uitingen zoals “Waarom komen ze eigenlijk naar hier?” en “Wij worden slachtoffers in ons eigen land door hen.”. Vanuit de ‘not in my backyard'-gedachte ontstaat er een ‘Why in my backyard?’-gedachte. De focus ligt hier op het eigenbelang.
Tenslotte is er nog het voorziener-frame en het alles in de tuin is prachtig-frame die in mindere mate voorkomen. In het voorziener-frame focussen de lezers zich op het feit dat de vluchtelingen een meerwaarde zullen zijn voor de economie. Het alles in de tuin is prachtig-frame benadrukt voornamelijk het “iedereen is van de wereld en de wereld is van iedereen” idee.
De wetenschappelijke onderzoeksvraag luidde als volgt: Hoe reageren gebruikers van Facebook-pagina’s van alternatieve media op de berichtgeving over vluchtelingen in Europa? Hoewel de artikelen rond het thema vluchtelingencrisis redelijk neutraal tot positief berichtgeven, blijken negatieve reacties toch te domineren. Er is een duidelijke (afwisselende) dominantie merkbaar van het indringer-, slachtoffer- en ‘not in my backyard’-frame aan de ontvangerszijde van Facebook-pagina’s van Media.21 aanwezig. Het voorziener- en alles in de tuin is prachtig-frame komen beperkt naar voren. Bij elke nieuwsbron zijn de twee meest voorkomende frames zo goed als evenveel voorkomend, telkens met een nipte meerderheid. Verder blijken alternatieve media een kans te bieden voor de gewone mens om mediamaker te zijn en geven een stem aan de vluchteling of asielzoeker om hun verhaal in de media toe te lichten. Zo blijkt uit dit onderzoek dat verhalen achter vluchtelingen het slachtoffer-frame krijgen en zorgen voor meer begrip.
Arowolo, S. (2017). Understanding framing theory. Retrieved from doi:10.13140/RG.2.2.25800.52482
Atton, C. (2008). Alternative media theory and journalism practice. Digital media and democracy: Tactics in hard times, 213-228. Barisione, M.,
Michailidou, A., & Airoldi, M. (2017). Understanding a digital movement of opinion: The case of #RefugeesWelcome. Information, Communication & Society, 22(8), 1145-1164. doi:10.1080/1369118x.2017.1410204 Berbers, A., Joris, W.,
Boesman, J., d’Haenens, L., Koeman, J., & Van Gorp, B. (2016). The news framing of the ‘Syria fighters’ in Flanders and the Netherlands. Ethnicities, 16(6), 798-818. doi:10.2307/26413925
Berry, M., Garcia-Blanco, I., & Moore, K. (2016). Press coverage of the refugee and migrant crisis in the EU: A content analysis of five European countries. Retrieved from http://orca.cf.ac.uk/id/eprint/87078
Blumell, L. E., & Cooper, G. (2019). Measuring gender in news representations of refugees and asylum seekers. International Journal of Communication, 13, 4444-4464.
Boomgaarden, H. G., & Vliegenthart, R. (2009). How news content influences anti-immigration attitudes: Germany, 1993-2005. European Journal of Political Research, 48(4), 516-542. doi:10.1111/j.1475-6765.2009.01831.x
Brüggemann, M. (2014). Between frame setting and frame sending: How journalists contribute to news frames. Communication Theory, 24(1), 61-82. doi:10.1111/comt.12027 Cock, R. D., Mertens, S.,
Sundin, E., Lams, L., Mistiaen, V., Joris, W., & d’Haenens, L. (2018). Refugees in the news: Comparing Belgian and Swedish newspaper coverage of the European refugee situation during summer 2015. Communications, 43(3), 301-323. doi:10.1515/commun-2018- 0012
De Cleen, B., Zienkowski, J., Smets, K., Dekie, A., & Vandevoordt, R. (2017). Constructing the ‘refugee crisis’ in Flanders. Continuities and adaptations of discourses on asylum and migration. In The migrant crisis: European perspectives and national discourses (pp. 59-78). Münster: LIT Verlag.
De Coninck, D. (2019). Migrant categorizations and European public opinion: Diverging attitudes towards immigrants and refugees. Journal of Ethnic and Migration Studies, 46(9), 1667-1686. doi:10.1080/1369183x.2019.1694406
De Coninck, D., Matthijs, K., Debrael, M., Joris, W., De Cock, R., & d’Haenens, L. (2018). The relationship between media use and public opinion on immigrants and refugees: A Belgian perspective. Communications, 43(3), 403-425. doi:10.1515/commun-2018-0016
De Vreese, C. H. (2005). News framing: Theory and typology. Information Design Journal & Document Design, 13(1), 51-62. doi:10.1075/idjdd.13.1.06vre
Djajić, S. (2017). Transit migration. Review of International Economics, 25(5), 1017-1045. doi:10.1111/roie.12294
Downing, J. D. H. (2003). Audiences and readers of alternative media: The absent lure of the virtually unknown. Media, Culture & Society, 25(5), 625-645. doi:10.1177/01634437030255004
Ekman, M. (2018). Anti-refugee mobilization in social media: The case of soldiers of Odin. Social Media + Society, 4(1). doi:10.1177/2056305118764431
Entman, R. M. (1993). Framing: Toward clarification of a fractured paradigm. Journal of communication, 43(4), 51-58. doi:10.1111/j.1460-2466.1993.tb01304.x
Fuchs, C. (2010). Alternative media as critical media. European Journal of Social Theory, 13(2), 173-192. doi:10.1177/1368431010362294
Gamson, W. A., & Modigliani, A. (1989). Media discourse and public opinion on nuclear power: A constructionist approach. American Journal of Sociology, 95(1), 1-37. doi:10.1086/229213
Goffman, E. (1974). Frame analysis: An essay on the organization of experience. Cambridge: Harvard University Press.
Greussing, E., & Boomgaarden, H. G. (2017). Shifting the refugee narrative? An automated frame analysis of Europe’s 2015 refugee crisis. Journal of Ethnic and Migration Studies, 43(11), 1749- 1774. doi:10.1080/1369183x.2017.1282813
Hadgu, A. T., Naini, K. D., & Niederée, C. (2016). Welcome or not-welcome: Reactions to refugee situation on social media. Retrieved from http://arxiv.org/pdf/1610.02358.pdf
Happer, C., & Philo, G. (2013). The role of the media in the construction of public belief and social change. Journal of social and political psychology, 1(1), 321-336. doi:10.5964/jspp.v1i1.96
Harcup, T. (2015). Asking the readers. Journalism Practice, 10(6), 680-696. doi:10.1080/17512786.2015.1054416
Hatton, T. J. (2017). Refugees and asylum seekers, the crisis in Europe and the future of policy. Economic Policy, 32(91), 447-496. doi:10.1093/epolic/eix009
Helminger, W., Martins, C., & Pospíšil, P. (2017). Migrant integration. Luxembourg: Publications office of the European Union.
Joppke, C. (2001). Immigration. In International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (pp. 7208-7211). Oxford: Pergamon.
Joris, W., d'Haenens, L., Van Gorp, B., & Mertens, S. (2018). The refugee crisis in Europe: A frame analysis of european newspapers. In Migrants, refugees and the media: The new reality of open societies (pp. 59-80). London: Routledge.
Kofman, E. (2018). Gendered mobilities and vulnerabilities: refugee journeys to and in Europe. Journal of Ethnic and Migration Studies, 45(12), 2185-2199. doi:10.1080/1369183x.2018.1468330
Kreis, R. (2017). #refugeesnotwelcome: Anti-refugee discourse on Twitter. Discourse & Communication, 11(5), 498-514. doi:10.1177/1750481317714121
Linström, M., & Marais, W. (2012). Qualitative news frame analysis: A methodology. 17, 21-38. Retrieved from http://hdl.handle.net/11660/3650
Media.21. (2018). De leden van Media.21. Retrieved from https://www.media21.be/over-media21/test/
Müller, P., Schemer, C., Wettstein, M., Schulz, A., Wirz, D. S., Engesser, S., & Wirth, W. (2017). The polarizing impact of news coverage on populist attitudes in the public: Evidence from a panel study in four European democracies. Journal of communication, 67(6), 968-992. doi:10.1111/jcom.12337
Rauch, J. (2016). Activists as interpretive communities: Rituals of consumption and interaction in an alternative media audience. Media, Culture & Society, 29(6), 994-1013. doi:10.1177/0163443707084345
Rettberg, J. W., & Gajjala, R. (2015). Terrorists or cowards: Negative portrayals of male Syrian refugees in social media. Feminist Media Studies, 16(1), 178-181. doi:10.1080/14680777.2016.1120493
Sajir, Z., & Aouragh, M. (2019). Solidarity, social media, and the "refugee crisis": Engagement beyond affect. International Journal of Communication, 13, 550-577.
Sayimer, İ., & Derman, M. R. (2017). Syrian refugees as victims of fear and danger discourse in social media: a youtube analysis. Global Media Journal: Turkish Edition, 8(15), 384-403.
Semetko, H. A., & Valkenburg, P. M. (2000). Framing European politics: A content analysis of press and television news. Journal of communication, 50(2), 93-109. doi:10.1111/j.1460- 2466.2000.tb02843.x
Shoemaker, P. J., Vos, T. P., & Reese, S. D. (2009). Journalists as gatekeepers. In The handbook of journalism studies (pp. 93-107). New York: Routledge.
Sjors, H. (2015). “Dat heeft op Facebook gestaan”. Erasmus Universiteit Rotterdam, Rotterdam. Retrieved from thesis.eur.nl/pub/34657/Hofstede.pdf
Suárez-Orozco, M. M. (2001). Immigration and migration: Cultural concerns. In International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (pp. 7211-7217). Oxford: Pergamon.
Tian, Y., Galery, T., Dulcinati, G., Molimpakis, E., & Sun, C. (2017). Facebook sentiment: Reactions and emojis. Paper presented at the Proceedings of the fifth international workshop on natural language processing for social media, Valencia. doi:10.18653/v1/w17-1102
Tran, G. H., & Ngo, X. M. (2018). News comments on facebook – a systemic functional linguistic analysis of moves and appraisal language in reader-reader interaction. Journal of World Languages, 5(1), 46-80. doi:10.1080/21698252.2018.1504856
UNHCR. (2020). Begrippenlijst. Retrieved from https://www.unhcr.org/be/nl/begrippenlijst
Van Dijk, T. (2000). New(s) Racism: A discourse analytical approach. In Ethnic minorities and the media (pp. 33-49). Buckingham: Open University Press.
Van Gorp, B. (2005). Where is the frame? European Journal of Communication, 20(4), 484-507. doi:10.1177/0267323105058253
Van Gorp, B. (2006). Framing asiel: Indringers en slachtoffers in de pers. Leuven: Uitgeverij Acco.
Van Gorp, B. (2007). Het reconstrueren van frames via inductieve inhoudsanalyse: Uitgangspunten en procedures. Kwalon: Tijdschrift voor kwalitatief onderzoek in Nederland, 12(2), 13-18.
Van Gorp, B. (2010). Strategies to take subjectivity out of framing analysis. In Doing news framing analysis: Empirical and theoretical perspectives. New York: Routledge.
Van Gorp, B., Figoureux, M., & Vandekeybus, A. (2019). De verbindende samenleving: zestien brillen om naar multiculturaliteit in Nederland te kijken. Retrieved from https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporte… -verbindende-samenleving/Onderzoek+KULeuven+Verbindende+samenleving.pdf
Van Gorp, B., & Gourdin, G. (2014). Framing en reframing: Op weg naar de destigmatisering van arbeidsongeschiktheid en invaliditeit. Retrieved from https://www.kbs-frb.be/nl/VirtualLibrary/2014/313153
Van Staa, A., & Evers, J. (2010). ‘Thick analysis’: Strategie om de kwaliteit van kwalitatieve data-analyse te verhogen. Kwalon: Tijdschrift voor kwalitatief onderzoek in Nederland, 43(1), 5-12.
Verhoeven, N. (2010). Wat is onderzoek?. Praktijkboek methoden en technieken voor het hoger. Den Haag: Boom Lemma uitgevers.
Vliegenthart, R., & Roggeband, C. (2016). Framing immigration and integration. International Communication Gazette, 69(3), 295-319. doi:10.1177/1748048507076582
Wise, D., & Brewer, P. R. (2010). Competing frames for a public health issue and their effects on public opinion. Mass Communication and Society, 13(4), 435-457. doi:10.1080/15205430903296077
Ziegele, M., Koehler, C., & Weber, M. (2018). Socially destructive? Effects of negative and hateful user comments on readers’ donation behavior toward refugees and homeless persons. Journal of broadcasting & electronic media, 62(4), 636-653. doi:10.1080/08838151.2018.1532430