Veerkracht in de zorg

Veerkracht in de zorg

Een beschrijvend onderzoek naar de impact van het coronavirus op de werking en het personeel van het AZ Sint Jozef Malle

Iedereen kent het. Iedereen weet waarover het over gaat. Het kent letterlijk en figuurlijk geen grenzen. Het zet ons hele doen en laten op z’n kop. We hebben het over het coronavirus. Zet jezelf even terug in de tijd, een jaar geleden, we zouden het een absurde gedachte gevonden hebben om mondmaskers te dragen, niet? En intussen beschouwen we dit als het nieuwe normaal.

COVID-19 in het AZ Sint Jozef Malle

Toen het COVID-19-virus in opmars kwam in België, bleef ook het AZ Sint Jozef Malle niet gespaard. Het ziekenhuis werd eind januari in staat van paraatheid gebracht, zonder te weten welke impact het met zich mee zou brengen.  Het eindwerk beschrijft het relaas van de eerste golf, van eind januari tot 26 mei 2020.  We hadden eerder al kennisgemaakt met andere virussen, zoals het ebolavirus, maar dat bleef een ver-van-mijn-bedshow. Het coronavirus kwam steeds dichterbij. Op 16 maart 2020 meldden de eerste twee bevestigde positieve gevallen in ons ziekenhuis zich aan. Het ziekenhuis moest quarantainekamers creëren en de dienst spoedgevallen moest splitsen in een reguliere spoed en een COVID-spoedafdeling. Er waren bijna geen activiteiten in het daghospitaal, dus die afdeling werd omgevormd tot COVID-eenheid met een aparte ingang waar COVID-19 patiënten en hun geliefde afscheid moesten nemen aan de ingang. Zelfs als administratieve kracht in het ziekenhuis staat de blik van de oude man die zijn vrouw binnenbrengt met vermoeden van COVID-19 in je geheugen gegrift. Ziet hij haar ooit nog terug? Wanneer kan hij zijn vrouwtje opnieuw in zijn armen nemen?

Enkel noodzakelijke consultaties en ingrepen bleven doorgaan. Videoconsulten en teleconsulten werden in het leven geroepen. Er werd geen bezoek meer toegelaten en plots kregen heel wat personeelsleden een andere functie. Zo hielpen de kinesisten opgenomen patiënten te skypen met het thuisfront en regelden de onthaalmedewerkers het op- en afhalen van de vuile was van opgenomen patiënten. Medewerkers van verschillende diensten zetten een strijkdienst op om medewerkers die lange shiften moesten werken te ontlasten. De solidariteit onder de collega’s, ziekenhuisbreed, was enorm.

Eind april verlaagde de druk en maakte een intern comité een denkoefening over het afschalen van de corona-activiteiten en het opschalen van de gewone activiteiten. De artsen keken ernaar uit om de gewone activiteiten weer op te nemen.

Ondertussen maakte het ziekenhuis de balans op. De consultaties voor de maand april waren met meer dan de helft gedaald en ook het aantal opnames daalde met bijna de helft.

Aantal patiënten

Tussen 16 maart en 25 mei werden in totaal 109 bevestigde COVID-patiënten opgenomen. Op 5 april bereikten we een piek met 25 opgenomen patiënten. Jammer genoeg overleden tijdens deze periode 30 mensen. 16 mannen en 14 vrouwen tussen 52 en 93 jaar lieten het leven in het AZ Sint Jozef Malle, ten gevolge van COVID-19. Onze intensieve zorgen heeft normaal gezien een capaciteit van 6 bedden. Ten gevolge van COVID-19 legde de overheid ons op om 4 extra bedden te voorzien. Op 6 en 8 april bereikten we bijna onze maximumcapaciteit. Gelukkig kon een 70-tal patiënten thuis weer op krachten komen na een verblijf in ons ziekenhuis.

Onderzoek bij administratieve diensten

We zoomden dieper in op de noden van de administratieve diensten en hoe zij belast werden in deze barre tijden. Het coronavirus had niet enkel impact op verplegend personeel en artsen, maar uit een bevraging bij alle administratieve medewerkers van het AZ Sint Jozef Malle bleek dat het coronavirus ook een impact had op de werking van deze diensten.  

Wanneer de overheid bekend maakte dat thuiswerk de norm werd, bekeek het administratieve departement van het AZ Sint Jozef Malle deze mogelijkheid. 53% van deze groep medewerkers moest toch naar het werk komen, zij stonden mee aan de frontlinie.

Medewerkers waarbij de normale jobinhoud wegviel omdat er bijvoorbeeld veel minder consultaties uitgevoerd werden in het ziekenhuis, probeerden we in te zetten waar de nood hoog was. Zo kon spoedgevallen extra administratieve ‘mankracht’ gebruiken voor de oprichting van de corona-spoedgevallen. 34% van de administratieve medewerkers stelde zich flexibel op en ondersteunde andere diensten.

Jammer genoeg kon niet iedereen aan het werk blijven. 20% van de administratieve medewerkers in het AZ Sint Jozef Malle moest geheel of gedeeltelijk tijdelijk werkloos worden gesteld.

Wat vooral opviel bij de bevraging, op de vraag om in één zin de voorbije periode te beschrijven, was het verschil tussen de telewerkers en de medewerkers die aan de vuurlinie zaten. Bij de laatste groep overheerste het gevoel van samenhorigheid, verbondenheid en solidariteit. Iedereen hielp elkaar, ongeacht de functie die je had in de organisatie. Uiteraard was er ook vermoeidheid en hectiek. De eerste groep had vooral meer aandacht voor de kinderen, had last van de combinatie werken en pre-teaching en miste de collega’s. Zij ervaarden niet dat gevoel van samenhorigheid. In beide groepen was er angst en vonden medewerkers het fijn dat er naast het werk eens niets anders moest, zoals kinderen naar de hobby’s brengen of een verplicht feestje van een ver familielid.

Hels en hartverwarmend

Gelukkig bleven in het AZ Sint Jozef Malle de hallucinante toestanden, zoals we konden zien in Italië en Spanje, uit. Er was nooit plaatstekort en het personeel bleef overeind. De inzet, flexibiliteit en samenhorigheid waren ongezien. Het was een helse maar tegelijkertijd een  hartverwarmende periode. Laat ons vooral dat laatste gevoel vasthouden!