HEBBEN MUZIKALE TOLKEN EEN BEENTJE VOOR?
Musici in contact met de tolkwereld merken als eersten dat talrijke simultaantolken een muziekinstrument bespelen. Musiceren en simultaan tolken zijn dan ook cognitief veeleisende activiteiten met diverse gelijklopende processen. Bewustwording van de eigen muzikaliteit en een muziekpraktijk, ondersteunen de betekenisdragende prosodische (muzikale) elementen zoals het spreek- en zinsritme, klankherkenning en het semantische belang van de intonatie.
Recentelijk zien we een verrijkende kruisbestuiving tussen muziek en taal en brengt interdisciplinair onderzoek nieuwe kennis aan de oppervlakte. Talrijke auteurs (o.a. Sacks, 2007; Patel, 2011; Miendlarzewska en Trost, 2013) wijzen op een diep verband tussen muziek en taal. Neurologische en cognitieve onderzoeken tonen aan dat muzikaliteit aan de basis ligt van de ontwikkeling van zowel de muziek- als de taalcognitie. Een pasgeborene leert de moedertaal (Honing, 2010, p. 5) via een samenhang van emoties en een spectrum aan prosodische elementen (brabbeltaal). Hierin ligt de basis van taalontwikkeling als een recentere hoogontwikkelde afgeleide uit de reeds vóór de geboorte aanwezige muzikaliteit (Turner en Ioannidis, 2008, p. 174). In tegenstelling tot taal zit muzikaliteit overal in de hersenen verspreid.
Een drietalige (NL, FR, EN) online selfassessment-enquête (2015-2016) met zesendertig vragen over muzikale aspecten werd naar 85 willekeurig gekozen internationaal verspreide professionele simultaantolken gestuurd. De enquêteresultaten bevestigen door cijfermatige analyse en synthese van de (controle-)vragen, een hoog (66,6%) muzikaliteitsgehalte bij simultaantolken. Wanneer we dirigeren en componeren (tijdrovende, moeilijke activiteiten) buiten beschouwing laten, verkrijgen we zelfs een percentage van 85,2%. Er blijkt dus een significante relatie tussen muzikaal talent en tolkvaardigheid.
De enquêteresultaten duiden ook de nood aan het definiëren van muzikaliteit. Dit kan per deelaspect maar is onmogelijk universeel te bepalen. De belangrijkste muzikale elementen zijn: ritme, klankhoogte, melodie en harmonie. In tegenstelling tot muziekpraktijk, wordt taalgebruik levenslang onderhouden en zelfs met bijlessen op peil gehouden. Het eigen muzikaal talent wordt vaak onderschat omdat het natuurlijk meervoudige muzikaal talent onvoldoende wordt aangemoedigd, door de teloorgang van de traditionele muziekparticipatie en het beperkte muziekonderwijs; kinderen en volwassenen worden uitgesloten van muzieklessen op een onduidelijke basis, omdat sommigen (ouders, leraren) denken dat de persoon in kwestie geen muzikale aanleg zou hebben. Hierdoor ontstaat een begrips- en communicatiekloof tussen mensen met kennis van muziek en de anderen, wanneer men het heeft over de ontelbare aspecten van muziek. Daar kan pas worden aan verholpen door een inclusief muziekonderwijs.
De talrijke gelijkaardige mentale strategieën van de simultaantolk en de uitvoerende (improviserende jazz-) musicus, vormen de essentie van het onderzoek. De belangrijkste overeenkomsten zijn: anticipatie, multitasking, fraseologie[1], visualisatie, intonatie en semantiek, zelfmonitoring, indeling van pauzes. Musiceren vergt zelfs een meervoudige anticipatie én multitasking zoals anticiperen op wat onmiddellijk volgt maar ook reeds op wat dáárna zal komen of voor een correcte vingerzetting op het muziekinstrument, een constante nauwkeurigheid bewaren, partituurlezen, de dirigent of de dynamiek binnen het jazzcombo volgen, de bewegingsmotoriek, enz. Een muziekinstrument bespelen is dus een uitstekende basis voor het onderhouden en ondersteunen van de cognitieve flexibiliteit (Bastian, 2001, p. 1) van het intense mentale werk dat de simultaantolk levert. Muzikale flexibiliteit omvat bovendien overdraagbare vaardigheden in talrijke andere domeinen. Wanneer muzikaal actieve tolken perfect tweetalig zijn, een uitgebreide prosodie kunnen hanteren, technische kennis hebben en tolkstrategieën toepassen, kunnen zij dit alles als één geïnternaliseerde ‘technische tolktool‘ aanwenden. Het laat hen toe tijdens het tolkwerk het vereiste tempo aan te houden. Ook zouden zij een mogelijk regionaal accent beter kunnen verdoezelen, hebben zij een klare uitspraak, voelen het spraakritme in bron- en doeltaal aan, herkennen en begrijpen zij de klank en intonatie en brengen dit equivalent over, beschikken zij over een geoefend geheugen en werken vanuit een geïnternaliseerde informatiebron. Echter beschikken ook niet-muzikale tolken wel degelijk over een muzikale bagage maar zijn zich daar niet van bewust.
De muzikale grammatica (Crédou. 2020, p. 1) en denkprocessen zijn ingewikkelder en diepgaander dan deze van taal. Taalgrammatica wordt deels onbewust verworven en in tegensteling tot muziekpraktijk, gedurende de schooljaren onderricht en vervolgens levenslang gebruikt. Het toepassen van alle aspecten van de prosodie en dus de muzikaliteit vervat in de uitingen van de brontaalspreker, spelen een grote rol in het begrip en omzetten ervan door de tolk en het begrip en aanvoelen ervan door de luisteraar. Tot nu toe heeft alleen Silvia Velardi (2013, p. 1-5) het verband tussen muzikaliteit en tolkvaardigheid onderzocht. Zij suggereert om een aangepaste keuze uit ritme-oefeningen in de tolkopleiding te integreren. Hier kunnen ook zang- en ademhalingsoefeningen worden aan toegevoegd alsook specifieke intonatie-oefeningen tussen talenparen. Het gehoor kan worden verfijnd door harmonieoefeningen, een levendige stemkwaliteit (tessiture, timbre, dictie), akoestische elementen zoals de uitspraak van klankgroepen, lettergrepen en zinnen aan een correct ritme en beklemtoning. Enkele auteurs brengen muziek en taal duidelijk in verband met cognitie en grammatica en duiden de moeilijkheid om muzikaliteit, intonatie, een brede prosodie en deverbalisatie te definiëren.
Slotakkoord: dat talrijke simultaantolken actief musiceren en dit het tolkwerk ten goede komt, wordt bevestigd doorheen aspecten van het literatuuronderzoek, de enquêteresultaten en commentaren van simultaantolken-respondenten zelf. Zij duiden spontaan parallellen tussen muziek en taal en muzikaliteit en tolkvaardigheid. Zo wordt o.m. het belang van muzikaliteit in de flow van het tolkwerk erkend. Musiceren heeft verdere positieve invloeden bij taalverwerving en muziektherapie bij het herstel van spraak. Het blijvend ontwikkelen van de aangeboren muzikaliteit, op dezelfde wijze als taalgebruik, biedt grote cognitieve voordelen. Het onderzoeksdeelgebied is nog erg nieuw en dit explorerend onderzoek hoopt een bescheiden bijdrage te mogen leveren aan enkele hiaten in de doorgenomen literatuur en in de tolkwetenschap. In de wetenschap dat iedereen muzikaal wordt geboren zou dit waardevol, onderschat talent een rechtmatige en wetenschappelijke gefundeerde plaats verdienen binnen de tolkopleidingen. Het onderwerp is als dusdanig niet langer toekomstmuziek.
ILLUSTRATIES
p. 1: Bron: www.brainpickings.org
p. 1: Tabel: Cijfermatige samenvatting uit de enquête: vergelijking zelfevaluatie, controlevragen en uitingen zuivere muzikaliteit door van 85 respondenten-simultaantolken
p. 3: Bron: https://nl.dreamstime.com
[1] Fraseologie: gezegden, al dan niet vaste uitdrukkingen, spreekwoorden, collocaties, woordgroepen, idiomen. Het zijn geïnternaliseerde visualisaties die de tolk gebruikt. Er kan veel tijd mee worden uitgespaard en het geheugen wordt minder belast.
Bibliografie
BIBLIOGRAFIE
Aaron, E.N. 2010. The Highly Sensitive Person. Ed. Routledge.
Adorno, Th. W. 1956. Quasi una Fantasia. Essays on Modern Music. Music and Language: A Fragment. Ed. Verso.
Bron: https://msu.edu/~sullivan/AdornoMusLangFrag.html
Adorno, Th. W. 1962. Typen musikalischen Verhaltens. In Einleitung in die Musiksoziologie.
Bron: The Human Meaning of social change. 1972. p. 223. Ed. Angus and Converse.
AIIC 2015. Bron: http://aiic.net/page/4002/interpreting-is-not- translating/lang/1
Appel, R. et al. 2002. Taal en taalwetenschap. Blackwell publishing.
Baaring, I. 2008. Assessing Presentation Skills in Interpreter Training and Exams
Baeck, E. 2004. Het muzikale brein. In: Patient Care, neuropsychiatrie & gedragsneurologie.
Algemeen Centrumziekenhuis Antwerpen, campus Stuivenberg. Bewerking: K. Arts, neuroloog, Nijmegen
Balogh, K. 2010. Muziek en Woord. Vormen en structuren in het proza van Maurice Gilliams. Ed. ASP
Bak, Th. H. et al., 2014. Does bilingualism influence cognitive aging? Edinburgh Study.
Bron: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ana.24158/full
Bastian, H. G. 2001. Kinder optimal fördern mit Musik. Ergebnisse einer sechsjährigen Langzeitstudie über Wirkungen von Musik und Musizieren auf die Entwicklung 6- bis 12- Jähriger. Ed. Schott.
Benjamin, A. and Golup, B. 2015. Infusing grammar into the writer’s workshop. Routledge. NY
Buck, V. 2011. Over: Eigen tien jaar lange zangopleiding alsook de zang- en tolkervaring.
http://interpreting.info/users/2/vincent-buck
Berman, A. et al. 2009. Beroepsprofiel van de muziektherapeut.
Nederlandse Vereniging voor Muziektherapie (NVvMT).
Bron: https://docplayer.nl/11958858-Beroepsprofiel-van-de-muziektherapeut.html
Brhaddhvani. 2020. Assessment of musicality.
Bron: https://www.brhaddhvani.org/brhaddhvani/music-mind/research/assessment-…; musicality/
Caspers, J. 1994. Pitch movements under time pressure. The Hague. Holland Academic Graphics.
Bron 2012: http://hum.leiden.edu/lucl/organisation/members/caspersj.html
Caspers, J. 2000. Abstract. Experiments on the meaning of four types of single-accent intonation patterns in Dutch. Bron: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11064954
Carrus, E., Koelsch, S. & Bhattacharya, J. 2011. Shadows of music-language interaction on low frequency brain oscillatory patterns. Brain & language. Elsevier. Aug. 2012. Vol. 119, 1, Abstract. P. 50–57
Craenen, P. 2011. Het musicerende lichaam vanuit compositorisch perspectief.
Crédou 2020. L’harmonie par la grammaire. Bron:
http://www.linternaute.com/science/science-et-nous/dossiers/07/sciencem…
‘d Alembert, Jean le Rond. 1822. Sur l’art de traduire. Oeuvre complète, 4e boek, 1e deel, p. 33.
de Cannière, M. H. 2018. Zei u deverbaliseren? Déesse. Gent
Bron: https://www.ds-communicatie.be/nl/zei-u-deverbaliseren/
Debrabandere, K. 2008.
Bron: https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/414/609/RUG01- 001414609_2010_0001_AC.pdf
de Kort-Koulikova. 2013. Van Bach tot Bernstein. Kunstzone: tijdschrift voor kunst en cultuur. 2013,
nr 1 p. 40-41. Bron: https://www.lkca.nl/informatiebank/muziekeducatie-nee-muzikale- …; opvoeding-van-bach-tot-bernstein-componistenbijdrage-aan-muziekeduc
De Smet, H. 2009. Het ontstaan van taalstructuur. KUL
Devaere, B. 2013-2015. Music as a common language. The strength of musical education.
Europees Comenius Project. Bron: https://musicaslanguage.weebly.com/
Elffers, E. 2007. Hoe oud is de taalkunde? Over de geschiedenis van de taalkunde.
Bron: www.taalcanon.nl
EMCI Website European Master Conference Interpreting.
Bron: (juli 2016) http://www.emcinterpreting.org/?q=node/84
Bron: http://www.emcinterpreting.org/?q=node/197
European Union. 2014. The sound of language. EU 7th Framework Programme.
Bron: http://languagesindanger.eu/book-of-knowledge/the-sounds-of-language/
Fenk-Oczlon, G. 2009. Some parallels between language and music from a cognitive and evolutionary perspective. Musicae Scientiae. Special Issue. Music and Evolution. Ed. O. Vitouch & O.
Fernald, A. 2018. Koetsie koe! Brabbeltaal is goed voor baby’s. Wagner, M. 2017.
Bron: https://blog.donders.ru.nl/?p=7131
Bron: https://ed.stanford.edu/news/anne-fernald-how-children-learn-language
Freymuth, M.S. 1999. Mental Practice for Musicians: Theory and Application.
Fulton, et al. 2015. Why does running make us happy? "Runner's high"-fenomeen
Bron: https://www.sciencedaily.com/releases/2015/08/150831085456.htm
Giambagli, A. 1999. L’interprétation de conférences entre savoir (formation) et savoir-faire (talent). Ed. Recueil-Actes de "Encuentros en torno a la traduccion". Congrès Université Complutense Madrid, 1999. Centro Virtual Cervantes
Green, B. , Gallwey, W.T. 1986. The Inner Game of Music. Ed. Pan Books
Grosjean, Fr. 2010. Life as a bilingual. Special bilinguals. Bilingual: life and reality.
Cambridge, MA: Harvard University Press. Bron: http://www.francoisgrosjean.ch/blogen.html
Grosjean, Fr. 2010. Those incredible interpreters.
https://www.psychologytoday.com/us/blog/life-bilingual/201109/those-inc…
Gudgeon, A. 2003 en 2005. Voice management. Voice coaching for interpreters.
Bron 1: Vergara-Bacci. 2003: http://aiic.net/search/tags/voice-management
Bron 2: http://aiic.net/page/3127/voice-coaching-for-interpreters/lang/1
Gut, L. 2009. Non-native Speech. A corpu based analysis of phonological and phonetic properties of L2 English and German. P. 262. Volume 9. Ed. Peter Lang
Hamilton, J. 2009. Say what? Musicians hear better. Correspondent for Society of Neuroscience. Chicago.
Bron: https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=113938566&t=15426…
Helmbold, N., Rammsayer, Th., Altenmüller, E. (2005). Differences in Primary Mental Abilities Between Musicians and Non-musicians. Journal of Individual Differences 2005; Vol. 26(2):74–85.
Hogrefe & Huber Publishers. University of Göttingen. Hochschule für Musik und Theater.
Henriksson-Macaulay, L. 2014. Are musicians better language learners? Bron:
https://www.theguardian.com/education/2014/feb/27/musicians-better-lang…
Henriksson-Macaulay, L. 2013. The Music Miracle: the scientific secret to unlocking your child's Full potential. Ed. UITGAVE?
Hermo, I. 2013. Simultaantolk. How to adjust one’s voice to the speakers voice.
Bron: http://interpreting.info/questions/2235/recommendations-on-how-to-adjus…-
to-the-speakers-voice
Hofstadter, D.R. (1985). uit Metamagical Themas: Questening for the Essence of Mind and Pattern. Ed. Pinguin.
Holub, E. 2010. Does Intonation matter? The impact of monotony on listener comprehension. University of Vienna BRON?
Hoekstra, A. 2007. De luisteraars en hun oren. Bron (juli 2012):
http://www.aes-section.nl/lezingen/project%20188/terugblik188/terugblik…
Hogenboom, M. 2013. Moving to the rhythm can help language skills. Artikel in BBC News. 18.09.2013
Bron: https://www.bbc.com/news/science-environment-24124158
Honing, H.J. 2010. De ongeletterde luisteraar. Over muziekcognitie, muzikaliteit en methodologie.
Bron: https://www.uva.nl/profiel/h/o/h.j.honing/h.j.honing.html?1557345684609
Honing, H.-J. 2011. The illiterate listener. On music cognition, musicality and methodology. University Press.
Huggonet, Chr. 2019. De week van de klank. Bron: http://deweekvandeklank.be/
Hughes, A. 2016. Composing code: why musicians make great software developers.
Bron:https://www.huffingtonpost.com/anthony-hughes/composing-code-why- …; musici_b_10714288.html?guccounter=1
Jacobs, A. 2015.Why do musicians make good programmers? On abstract thinking as a complement to software engineering. Bron: https://medium.com/@alexjacobs/why-do-musicians-make-good- …; programmers-e9a51c8ddebc
Janecka, J. 2001. The Power of Sound. Translation Journal. Volume 5, No.4.
Bron (juli 2012): http://translationjournal.net/journal/18sound.htm
Janecka, J. 1993. Music, Language and Composition. The Musical Quarterly. P. 400. Oxford
University Press. Bron (juli 2012): http://www.scribd.com/doc/71000607/19646031- JSTOR- Adorno-Theodor-W-Music-Language-and-Composition
Jentzsch, I. 2013. Improved effectiveness of performance monitoring in amateur instrumental musicians. Neuropsychologia 52, p. 114-124 (2014). Elsevier.
Bron: https://news.st-andrews.ac.uk/archive/picking-up-mistakes/
Jones-Gensel, D. 2016. Dissertation: Facilitating literacy acquisition in at-risk second-grade students
using a rhythmic intervention: a case study. Liberty University. Virginia, United States.
Juslin, P. N., Laukka, P. 2003. Communication of emotions in vocal expression and music performance:
different channels, same code? Bron: (2012): www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12956543
Kalathottukaren, Th., Purdy C.S. en Ballard, E. 2014.
Bron: https://www.researchgate.net/publication/268077658_interspeech_2014_con…
Kalathottukaren, Th., Purdy C.S. en Ballard, E. 2004. Prosody perception, reading accuracy, nonliteral language comprehension, and music and tonal pitch discrimination in school aged children.
Kalina, S. 2005. Quality Assurance for Interpreting Processes.
Bron: https://www.erudit.org/fr/revues/meta/2005-v50-n2-meta881/011017ar/
Kaulkin, M. 2016. What is Musicianship. The Musicianship and Composition faculty of the San Francisco Conservatory’s Pre-College Division. Bron: https://www.musical-u.com/learn/what-is-musicality/
Klamer, R. 2012. Het verhaal van King Lear.
Bron: https://www.hettoneelspeelt.nl/kopie-van-het-verhaal-van-king-lear-1
Kraus, N., Strait, D. 2011. Playing music for a smarter ear: cognitive, cerceptual and neurobiological evidence. Ed. Music percept. 2011 Dec 1; 29(2): 133–146.
Kraus, N. 2009. TITEL
Bron: https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=113938566&t=15426…
Koelsch, St. 2016. Muziek, goed voor brein en taalontwikkeling.
Bron: http://vhz-online.nl/muziek-goed-voor-brein-en-taalontwikkeling
Kurz, I. 2001. Conference Interpreting: Quality in the Ears of the User. University of Vienna. Austria Meta, XLVI, 2, 2001 p. 396)
Kurz, I. 2001. Conference Interpreting: Quality in the Ears of the User
DOI: 10.7202/003364ar. Bron: http://erudit.org/revue/meta/2001/v46/n2/003364ar.pdf
Kurz, I. 2001. Conference Interpreting: Quality in the Ears of the User. Meta: journal des traducteurs / Meta: Translators' Journal , vol. 46, n° 2,
2001, p. 394-409. Bron: http://www.erudit.org/revue/meta/2001/v46/n2/003364ar.pdf
Lekkas, D.E. 2000. The world before, during and after Pythagoras. Hellenic open university.
Levitin, D. J. 2008. The World in Six Songs. New York. Dutton. pp. 10-11, 13-16, 38-40, 190, 239, 257-258,
323-324
Levitin, D. 2006. Ons muzikale brein. Wat muziek met ons doet.
Vertaling uit het Engels: This is your brain on music. Understanding a human obsession. Ed. Atlas.
Levitin, D. J. 2012. What does it mean to be musical? Ed. Neuron. Elsevier inc.
Liontou, K. 1996. Strategies in German-to-Greek Simultaneous Interpreting: ACorpus-BasedApproach.
Limb, Ch. 2011. Construire le muscle musical.
Luccarelli, L. 2016. The jazz of interpreting. Interpreting is a creative act. Is improvisation part of the process? Bron: https://aiic.net/page/6254/the-jazz-of-interpreting/lang/1
Marletta-Hart, S. 2014. Leven met hooggevoeligheid. Van opgave naar gave. Ed. Ten Have.
Massini-Cagliari, Gl. 2015. Commentaar uit een persoonlijk contact via ResearchGate platform.
Martellini, S. 2014. Prosody in Simultaneous Interpretation: a Case Study for the German-Italian Language Pair. Bron: https://core.ac.uk/download/pdf/41177867.pdf
McGrath, 2015. Speech disorders. Stuttering and music therapy.
Bron: https://www.theguardian.com/education/2016/feb/20/how-brain-freestyles-music
McGrath, M. 2015. Stuttering and music therapy. Ballstate University.
Bron: http://cardinalscholar.bsu.edu/handle/123456789/199928?show=full
Melis Martínez, N. & Hurtado Albir, A. 2001. Assessment in translations studies: Research needs.
Bron: https://www.erudit.org/en/journals/meta/2001-v46-n2-meta159/003624ar/
Melymuka, K. 1996. Why musicians may make the best tech workers.
Bron: http://edition.cnn.com/TECH/computing/9807/31/musicians.idg/
Menuhin, Y. 1979. Menuhin and Davis.
Bron: https://www.unidivers.fr/la-musique-notre-premiere-communication/
Menuhin, Y. 2005. In Beller Gr. P. 73. La musicalité de la voix parlée.
Bron: http://articles.ircam.fr/textes/Beller05a/index.pdf
Merleau-Ponty, M. 1945. Phenomenology of Perception. Parijs. Gallimard.
Miendlarzewska, E. A. en Trost, J. T. 2013. How musical training affects cognitive development: rhythm, reward and other modulating variables. Translators' journal. Vol. 46, 2. P. 272-287. 2014.
Bron: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3957486/
Miller, A. 1996. The drama of the gifted child. Ed. Paperback
Mithen, S. 2005. The singing neanderthals: the origins of music, language, mind and body. Londen.
Mithen, S. 2009. Holistic communication and the coevolution of language and music: resurrecting an old
idea. Uit: The prehistory of language. Ed. Rudolf Botha, Chris Knight. Oxford University Press.
Mithen, S. 2011. Musicality and language. Online Publication: 2012. The Oxford Handbook of Language Evolution. Ed. K. R. Gibson and M. Tallerman.
Bron: http://www.oxfordhandbooks.com/view/10.1093/oxfordhb/9780199541119.001…
oxfordhb-9780199541119-e-28
Moser-Mercer, B. 1997. The Expert-Novice Paradigm in Interpreting Research. In: Self-Assessment in Teaching Interpreting. E. Postigo Pinazo. 2008. Teaching and Assessment in Interpreting: State of the Art. P. 176. Bron: https://www.erudit.org/revue/ttr/2008/v21/n1/029690ar.pdf
Müllensiefen, D., Gingras, B. Musil, J., Stewart, L. The Musicality of Non-Musicians: An Index for Assessing Musical Sophistication in the General Population. Published: February 26, 2014. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0089642
Bron: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.00896….
Muziektherapie. 2009. Muziek en Cognitie. De Nederlandse vereniging voor Muziektherapie.
Nattiez, J.-J. 1945. Bron: http://www.liquisearch.com/sign_semiotics/triadic_signs
Naimushin, B. 2012. The Interpreter as performer.
Bron: http://www.academia.edu/2479164/the_interpreter_as_performer
Nooteboom, S. (1997). The prosody of speech: Melody and rhythm. The Handbook of Phonetic Sciences, Nr. 5, in Blackwell Handbooks in Linguistics. Introduction.
O’Brien, J. P. 1987. The Listening Experience. Elements, Forms and Styles in Music. Schirmer Books
Olufunmilayo B. Arewa. 2014. Artikel: A musical work is a set of instructions
Oenema, J.L. 2014. Het ontstaan van muziekwetenschap als discipline aan de Duitstalige universiteit.
Faculty of Humanities. Abstract.
Patel, A. D., Iversen, J. R. & Rosenberg, J. C. 2006. Comparing the rythm and melody of speech and music:
The case of Britisch English and French. Journal of the Acoustical Society of America, 119:3034- 3047.
Patel, A. D. 2008. Music, Language and the Brain. New York. Oxford Univ. Press.
Patel, A. D. 2011. Why would Musical Training Benefit the Neural Encoding of Speech? The OPERA hypothesis. Article Abstract.
Peretz, I. 2007. The Genetics of Congenital Amusia (Tone Deafness): A Family-Aggregation Study.
The American Journal of Human Genetics. Volume 81. September 2007
Bron: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1950825/
Pfordresher, P.Q. & Brown, S. 2009. Enhanced production and perception of musical pitch in tone language speakers. Uit: Attention, Perception, & Psychophysics. 2009, 71 (6), 1385-1398. New York State University.
Pinker, St. 1997. How the mind works. Ed. W. W. Norton & Company
Pitch-Class Set Analysis. 2001. website.
Bron: https://www.mta.ca/pc-set/pc-set_new/pages/page03/page03.html
Pitts, St. E. 2016. Music, Language and Learning: Investigating the Impact of a Music Workshop Project in Four English Early Years Settings. University Sheffield. VK
Pöchhacker, Fr. 2001. Quality assessment in Conference and Community interpreting
Pöchhacker, Fr., Zwischenberger, C. 2008. Survey on quality and role: conference interpreters’ expectations and self-perceptions.
Bron: https://aiic.net/page/3405/survey-on-quality-and-role-conference-interp…; expectations-and-self-perceptions/lang/1
Postigo Pinazo, E. 2008. Self-Assessment in Teaching Interpreting.
Traduction, Terminologie, Rédaction, vol. 21, n° 1, 2008, p. 173-209.
Bron: https://www.erudit.org/revue/ttr/2008/v21/n1/029690ar.pdf
Proust, M. 1923. La Prisonnière (cinquième tome). À la recherche du temps perdu. Ed. Gallimard.
Bron: https://www.symphozik.info/marcel-proust-1871-1922-et-la-musique,468,do…
Rebuschat, R., Rohrmeier, M. Hawkins, J.A., Cross, I. Eds. 2012. Language and Music as Cognitive Systems. Oxford University Press.
Remael, A. 2011. Cursus Vertaalwetenschap. Universiteit Antwerpen
Reybrouck, M. 1996. Muziek en semantiek. Betekenisgeving als centrale parameter van het muzikale leerproces. Muziekpedagogie Dagonderwijs. Lirias KUL. Adem 96/4.
Reybrouck, M. 1996. Muziek en semiotiek. Naar een objectieve beschrijving van de subjectieve omgang met muziek. In Muziekpedagogie Dagonderwijs. Ed. Adem
Reybrouck, M. 2009. Winkler et al, ‘Newborn infants detect the beat in music’, in: Proceedings of the National Academy of Sciences, 2009, 106, 2468-2471.
Bron: http://www.tijdschriftkarakter.be/muziek-als-ervaring/
Riccardi, A. 2005. On the Evolution of Interpreting Strategies in Simultaneous Interpreting.
Universiteit van Trieste, Italië. Bron: Meta: Translators' Journal, vol. 50, n° 2, 2005, p. 753-767
Rosenberg, J. 2006. Muziek net zoals met iemand praten, elke soort muziek is een andere taal.
Uit een documentaire over zijn leven. Bron:
https://www.youtube.com/watch?v=nN7UH_cmLtk
Rosenblatt AD, Thickstun JT. 1994. Intuition and consciousness. Psychoanal Q. 1994 Oct;63(4):696-714.
Rucker, A. 2015. Codification of Terminology and Procedure in Mental Practice with Applications to Piano Pedagogy. University of South Carolina, ProQuest Dissertations Publishing, 2019. 13857235.
Sacks, O. 2007. Musicophilia: Tales of music and the brain. New York. Knopf
Salaets, H. 2007. Handboek: Basisopleiding Sociaal Tolken. Ed. Centrale Ondersteuningscel Sociaal tolken en vertalen.
Salatino, D.R. 2015. Neurological and Psychical Bases of Musical Language. National University of Cuyo. Argentinië
Samama, L. 2010. De Taal van Muziek. Bouwstenen van klassieke muziek herkennen en interpreteren.
Studium Generale Universiteit Utrecht.
Samama, L. 2016. Bach. Een hoorcollege over zijn leven en werk.
Bron: https://www.bookbeat.com/nl/book/Bach-140111
Schellings, G. L. M. 2012. Zicht op leren door hardop denken. Kluwer Navigator Onderwijs.
Scherder, E. 2016. Muziek, een waardevol instrument in de zorg.
Bron: https://www.studiearena.nl/uploads/congressen/landelijk_congres_muziek_
een_waardevol_instrument_in_de_zorg_1.pdf
Schreuder, M. 2006. Taalkunde kan profiteren van muziektheorie.
Bron http://taalunieversum.org/nieuws/1350
Scott, C. 2010. Overwriting and the overwritten text: The suicidal drama of translation. University of East- Anglia. UK. Bron: (Juli 2012).
Bron: http://barnard.columbia.edu/sites/default/files/inline/scott_abstract.p…
Seashore, C.E. (1915) The Measurement of Musical Talent. Bron: The Musical Quarterly Vol. 1, No. 1.
Şebnem, S. 2008. Translation and music: Changing perspectives, frameworks and significance.
University of Edinburgh, Scotland. St Jerome publishing.
Seeber, K. G. 2001. Intonation and anticipation in simultaneous interpreting. Université de Genève
Slevc, R. & Miyake, A. 2006. Individual Differences in Second-Language Proficiency: Does Musical Ability Matter?
Sfetcu, N. 2014. The Music Sound. Ed. Nicolae Sfetcu.
Robin; Hild, Adelina. Series: Translating and Interpreting. Publisher: John Benjamins.
Bron http://linguistlist.org/issues/16/16-151.html
Sloboda, J. A., Davidson, J. W., Howe, J. A. 1994. Is everyone musical? In The Psychologist. Page 394.
Somerville, Gr. 1969 The Music of Language and the Foreign Accent. The French Review.
Vol. 42, No. 3. pp. 445-451.
Stromae. 2015. Bron: https://www.youtube.com/watch?v=9Th52pvFzPo op 1:13.
Sutton, C. 2016. Musical U. Talking music. What is Musicality?
Bron: https://www.musical-u.com/learn/what-is-musicality/
Travis, L., & Davis, M. 1927. The relation between faulty speech and the lack of certain musical talents. Psychological Monographs, 36. 71-81.
Tillmann, B. 2012. Music and language perception. Expectations, structural integration and cognitive sequencing. Ed. Topics in Cognitive Science.
Bron: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/j.1756-8765.2012.01209…
Tomatis, A. 1990. L’oreille et la vie. Ed. Robert Laffont.
Tomatis, A. 2015. Bron: https://www.dyslexie-mozartis.fr/
Temmermans, B. 2013. Klink klaar. Uitspraak- en intonatiegids voor het Nederlands.
Translators Journal, vol. 51, n° 1, 2006, p. 89-97. Lingnan university, Tuen Mun, Hong Kong.
Bron juli 2012: http://id.erudit.org/iderudit/012995ar
Trehub, S. E., Becker, J., Morley, L. Cross-cultural perspectives on music and musicality.
University of Montreal. 2015. Why does running make us happy? The joy of running. That sense of well-being, freedom and extra energy that runners often experience is not just a matter of endorphins. Bron: www.sciencedaily.com/releases/2015/08/150831085456.htm
Turner R. en Ioannidis A. 2008. Brain, music and musicality: Inferences from neuroimaging.
Van de Poel, C., Segers, W. (red.). 2010. Tolk-en Vertaalcompetentie. Onderwijs- en toetsvormen. ACCO. Leuven
Van Der Mueren, F.J. 1921. Beschouwingen over de muzikaliteit.
Uit: http://www.dbnl.org/tekst/_jaa003197301_01/_jaa003197301_01_0020.php
Van der Wateren, P. 2015. Muziektest: www.muziektesten.nl
Van Rietvelde, S., Eyckmans, J., & Bauwens, D. 2009. Zijn tijd vooruit: fraseologie en linguïstische anticipatie tijdens de tolkprestatie. Artikels Zesde Anéla Simultaan. (pp. 280-289).
Van Vaerenbergh. 2015. Cursus. Information Mapping. TM. A research note. Universiteit Antwerpen
Van Gorp, K. 2015. Positief omgaan met meertaligheid. Cultuureducatie KUL.
Bron: https://cjsm.be/cultuur/sites/cjsm.cultuur/files/public/keynote-koenvan…; 20151117.pdf
Velardi, S. 2013. Music and Simultaneous Interpreting. How music can affect simultaneous interpreting training. IULM University. Milaan. Italië
Vergara-Bacci Di Capaci, M.S. (2003). Our voice and ears: Spreading the word.
Bron: http://aiic.net/page/1100/our-voice-and-ears-spreading-the-word/lang/1
Viezzi. 1996
Wan, E. 2019. Muzikale en Lexicale toonhoogte. Over de relatie tussen een muzikaal gehoor en de perceptie van toontalen.
Scriptie. Universiteit Amsterdam.
Welch, R. D. 1922. Shakespeare – Musician. In Music Quarterly. Oxford University Press.
Bron: https://www.jstor.org/stable/pdf/737856.pdf
Williamson, V. 2014. You are the music. How music reveals what it means to be human. Ed. Icon Books. London. UK.
Xiangdong, L. 2015. Putting interpreting strategies in their place: Justifications for teaching strategies in interpreter training. Bron: Babel 61(2), 170-192. DOI: 10.1075/babel.61.2.02
