A Design Research to Number Sense & The Design of Numbers

Aline De Feyter
Persbericht

Een Ontwerpend Onderzoek naar Getal(on)begrip. Het Ontwerp van Cijfers Doorheen de Geschiedenis.

Beste lezer, laat ik me even voorstellen. Ik ben Aline De Feyter, een (typo) grafisch ontwerpend onderzoeker met de leerstoornis dyscalculie. Dyscalculie is een specifieke leerstoornis betreffende wiskundige vaardigheden en getalbegrip. Iemand met zulke stoornis mist vaardigheden om systematisch opgebouwde stof te memoriseren en te automatiseren. Dit gaat gepaard met het gebrek aan een probleem-oplossend inzicht of passende methodiek tegenover probleemstellingen.[1] In het kader van dit onderzoek naar nieuwe manieren om cijfers te ontwerpen, wordt het getalbegrip (number sense), getallenonzin (number nonsense) en inzicht in de waarden van cijfers (numerical insight) onder de loep genomen.

            Getalbegrip is het begrip van cijfers, hun waarde en betekenis waarmee men dagelijks geconfronteerd wordt. Dit vormt de basiskennis in het huidige onderwijs en onze maatschappij. Getalbegrip ontwikkelt zich gedurende de kleuterschool en vormt een essentieel fundament waarop al onze kennis m.b.t het gebruik van cijfers, zoals kloklezen, geld rekenen en de maaltafels of rekensommen berust. De ontwikkeling van getalbegrip is niet iets wat zich natuurlijk voordoet zoals het oppikken van spraak door de omgeving, maar moet aangeleerd worden.[2] Dit is exact het punt waar het ontwerp van cijfers op een alternatieve manier in functie van zijn waarde een verschil kan maken.

 

Struikelend over getalbegrip en onbegrip als vormgever met dyscalculie is mijn fascinatie over cijfers en de vormgeving ervan gegroeid doorheen de jaren. Mijn eigen ervaringen werden kracht bij gezet door ervaringen van anderen, alsook door actief in gesprek te gaan over dyscalculie. Dit deed ik niet enkel met gelijkgezinden, maar tevens met leerkrachten en logopedisten (interviews in het boek Dyscalculie Ontcijferd, 2019 Aline De Feyter).

            De curiositeit naar het ontcijferende gehalte is een rode draad die door meerdere projecten getrokken kan worden met een onderzoekende attitude, steeds vanuit het perspectief als ontwerper. Zoals het didactisch werkboek Dyscalculie Ontcijferd (fig1.) (Aline De Feyter, 2019) mijn afstudeerproject aan de Master in grafisch ontwerp St. Lucas te Antwerpen. Dit boek benadert de leerstoornis als een manier van denken, en alle facetten die de stoornis aanraakt zoals getalbegrip of het besef van tijd en ruimte worden toegelicht aan de hand van opdrachten waarin niet het resultaat, maar de methodiek of manier van denken wordt vergeleken. Het doel van dit boek is om meer begrip rond dyscalculie te wekken en een aantal stigma’s te breken bij zowel leraar, kind of student en ouder tot zelfs werkgever om moeilijkheden te overbruggen.

figuur 1

(figuur 1)

Nog een voorbeeld is een eigen ontwikkelt prototype wat als hulpmiddel bedoeld is om cijfers (correct) te leren schrijven, deze Writing Tool for Numbers (fig. 2) is ontstaan binnen de Studio Typo Type als onderdeel van de MA Reading Type & Typography aan PXL-MAD School of Arts in Hasselt, België bij de onderzoeksgroep READSEARCH.

figuur 2

(figuur 2)

Mijn visie binnen deze ontwikkelende praktijk is dat (typo)grafisch ontwerp onze manier van omgang met cijfers in het onderwijs maar ook in het dagelijks leven kan beïnvloeden, zowel voor ervaren als beginnende lezers. Typografie heeft namelijk een impact op hoe vlot we kunnen focussen op de betekenis van de tekst/cijfers. Het merendeel van de lezers (voornamelijk niet-ontwerpers) zijn zich niet bewust van de kracht die typografie in zich heeft, het lezen of ontcijferen van cijfers en letters zonder ze werkelijk te zien. Vanaf het moment dat we letters of cijfers opmerken, of in andere woorden onze aandacht op ze vestigen als symbolen, beginnen we te ontcijferen en is ons leestempo onderbroken door hun vormgeving die de aandacht tot zich eist.[3]

 

Vooraleer ik aan typografische experimenten met onze huidige cijfers wou beginnen, vond ik het belangrijk om inzicht te verwerken in hun geschiedenis en afkomst. Vergelijkende notatiesystemen, wereldwijd, bieden inzicht hoe cijfers geschreven kunnen worden of andere continentale telsystemen die innovatie aanwakkeren om onze huidige cijfers te vernieuwen? Bronnen binnen het onderzoeksveld naar het ontwerp van cijfers zijn echter schaars, de betrouwbare informatie die beschikbaar is, is bijna onbereikbaar en allesbehalve gebruiksvriendelijk in functie van onderzoekers in de huidige (online) archieven. Vervolgens  ben ik aan de slag gegaan met de onderzoeksvraag: is het mogelijk om alle geschiedkundige manieren van nummernotatiesystemen van de mensheid te verzamelen op een globale schaal? Hoe kan die informatie samengebracht worden zodat het andere ontwerpers kan inspireren om nieuwe systemen te ontwikkelen die ons huidige cijfersysteem kan verbeteren in context van de leesbaarheid met als doel getalbegrip te verbeteren?

 

Het belangrijkste doel van dit project is om het concept van getallenonzin te verkennen door het proces van het verzamelen en archiveren van verschillende notatiesystemen betreffende cijfers.

Het resulterende archief (fig. 3) is gepresenteerd in een reeks van 11 boeken, waaronder dit theoretisch werk. Elke boekomslag wordt vertegenwoordigd door een individueel nummer van 0tot 9. De eerste 10 boeken worden The Encyclopedia of Number (non)Sense genoemd (fig. 4), die een multiculturele benadering bieden van het enorme scala aan nummer-notatiesystemen. Terwijl ze een nieuw licht werpen op getallen / notaties, hun geschiedenis en hun unieke ontwerpen, lopen verschillende typografische experimenten parallel aan het proces van het archiveren van gegevens.

(figuur 3)figuur 3

figuur 4

figuur 4

(figuur 4 - twee afbeeldingen)

Deze typografische experimenten zijn geïnspireerd op het archief verzameld in The Encyclopedia of Number (non)Sense alsook gebaseerd op neuropsychologisch en leesbaarheidsonderzoek naar het lezen van cijfers en letters. Deze hypotheses pakken problematieken aan zoals het vlotter differentiëren van de individuele cijfers, om het spiegelen en verwarren van hun symbolen te vermijden in mijn eigen vormelijke experimenten genaamd Opticus (fig. 5), Opticus Italic (fig. 6), en Ligatures for numbers (fig. 7). Maar ook het inschatten van hun waarde door o.a. de positionering van de cijfers tegenover elkaar vormelijk aan te passen afhankelijk van hun positie in het decimale plaats-waardesysteem (fig. 8). Hierin is sprake van multidisciplinaire velden die elkaar raken, zoals zich in de ontwerpkeuzes voordoet, deze zijn gebaseerd op zowel historisch, neuropsychologisch en onderzoek naar de leesbaarheid van letters en cijfers.

 

figuur 5

(figuur 5)

figuur 6

(figuur 6)

 

 

figuur 7

 

(figuur 7)

 

figuur 8

(figuur 8)

Zowel de encyclopedie én de typografische experimenten leiden tot het in twijfel trekken van de huidige manier waarop Hindoe-Arabische getallen ontworpen zijn, in navolging van de eeuwen van conventionaliteit, de ontwikkeling van hoe getallen werden geschreven, gelezen en systematisch gebruikt om te tellen. Hieruit resulteerde de vraag hoe het ontwerp van de huidige Hindu-Arabische cijfers verbeterd kan worden, met de focus op diegenen die het geconfronteerd worden met een gebrek aan cijfergevoeligheid.

 

[1] Van Luit, Hans. 2018. Dit is Dyscalculie, Achtergrond en aanpak. Belgium, Leuven: Lannoo Campus p. 25

[2] Van Luit, Hans. 2018. Dit is Dyscalculie, Achtergrond en aanpak. Belgium, Leuven: Lannoo Campus p. 12, 25, 151, 180, 193

[3] Unger, Gerard. 2018. Theory of Type Design. Netherlands, Rotterdam: nai010 publishers

Thesis-alinedefeyter-2019-2020.pdf
Bibliografie

Books & Articles

  • Arnheim, Rudolf. 1974. Art and Visual Perception, A Psychology of the Creative Eye.
  • England, London: University of California Press.
  • Arsham, Hossein. 2002. Zero in Four Dimensions: Historical, Psychological, Cultural, and Logical Perspectives. USA: University of Baltimore.
  • Barrow, J.D. 2003. Pi in the sky. London, Cambridge: Oxford University Press.
  • Berger, John. 2008. Ways of Seeing. UK, London: Penguin Books Ltd.
  • Brams, Koen. Pültau, Dirk. 2011. Het Beeld volgt de Klank, niet andersom. Interview met Jef Cornelis over Ijsbreker.
  • De Witte Raaf, Ed. 151 Mei – Juni 2011.
  • Brams, Koen. Pültau, Dirk. 2006. Een keuze is altijd een beperking. Gesprek met Guy Rombouts.
  • De Witte Raaf, Ed. 123 September - Oktober 2006.
  • Coppens, Ine. 2019. Normeringsonderzoek: Dyscalculie Impact Schaal voor studenten in het hoger onderwijs en beïnvloedende factoren. Bachelorproef Logopedie. Belgium, Antwerp: Thomas More and KU Leuven.
  • Cowles Michael. 2005. Statistics in Psychology: An Historical Perspective. U.K.: Psychology Press.
  • Chrisomalis, Stephen. 2010. Numerical Notation: A Comparative History. USA: Cambridge University Press.
  • Chrisomalis, Stephen. 2018. The writing of numbers. Recounting and recomposing numerical notations. Consulted on 04/02/2020 URL: https://doi.org/10.4000/terrain.17506
  • Dalby, Andrew. 2006. Dictionary of Languages, The Definitive Reference to more than 400 Languages. London: A & C Black Publishers Ltd.
  • Dantzig, Tobias. 1954. Number: The Language of Science. New York: Macmillan Company, Pi Press.
  • Darling, David. 2004. The Universal Book of Mathematics, From Abracadabra to Zeno’s Paradoxes. New Jersey, Hoboken: John Wiley & Sons, Inc.
  • Declercq. K. Verboven. F, 2010. Slaagkansen aan Vlaamse universiteiten: tijd om het beleid bij te sturen? Belgium, Leuven: KU Leuven.Consulted on 28/01/2020. URL: https://feb.kuleuven.be/VIVES/publications/briefings/Briefings/2010/Briefing-20100927
  • Federatie van Rudolf Steinerscholen in Vlaanderen. 1998. Leerplan Wiskunde, Secundair Onderwijs – 1ste graad – A-stroom. Gent: European Council of R. Steiner-Waldorf Schools. Consulted on 18/03/2020. URL: https://www.steinerscholen.be/wp-content/uploads/2012/09/wiskunde-I-A-980531.pdf
  • Fiset, Daniel. Blais, Caroline. Arguin, Martin. Tadros, Karine. Ethier-Majcher, Catherine. Bub, Daniel. Gosselin, Frédéric. 2008. The spatio-temporal dynamics of visual letter recognition. Cognitive neuropsychology. UK, England: Psychology Press, Taylor & Francis Group.
  • Frutiger, Adrian. 1989. Signs and Symbols. Their Design and Meaning. New York, Van Nostrand: Reinhold publishers.
  • H.F., Henderson. Woody, Leslie. 2019. Understanding Molecular Typography. New York: Ugly Duckling Presse.
  • Hoste, Pol. 2011. De logica van het schrijfgereedschap. De Witte Raaf, Ed. 154 November - December 2011.
  • Huizing, Colin. Melissen, Antoon. 2011. nul=0. The Netherlands, Rotterdam: Nai010 Publishers
  • Ifrah, Georges. 1987. From One to Zero, A Universal History of Numbers. New York: Penguin Group Ltd.
  • Koopman, Nicolette. Dyscalculie, waar zit het euvel? Magazine, Kinderwijzer. Consulted on 17/10/2019. URL: http://www.davisdyslexie.nl/wp-content/uploads/2018/04/Kinderwijz-dyscalculie.pdf
  • Kunze, Franziska. 2019. Het is niet de foto die je ziet. Opake fotografie versus transparant beeldbegrip.
  • De Witte Raaf, Ed. 201 November - December 2019. URL: https://www.dewitteraaf.be/artikel/detail/nl/4682
  • Lupton, E, Miller, A. 1996. Design writing research, Writing on graphic design. London: Phaidon press limited.
  • Martens, Karel. van Triest, Jaap. 2019 Re-printed matter. 4th Edition. Netherlands, Amsterdam: Roma Publishers.
  • Merzbach, Uta. Boyer, Carl. 2011. A History of Mathematics. (3rd edition) New Jersey, Hoboken: John Wiley & Sons Inc.
  • Moonen, Erik. 2012. Dwaalspoor Dyslexie. Belgium, Antwerp: Standaard uitgeverij.
  • Nawrot, Karl. Langdon, James. 2018. Mind Walks. Zürich: Rollo Press.
  • Nishiyama, Yutaka. 2013. Counting With The Fingers. International Journal of Pure and Applied Mathematics. Volume 85 No. 5, 859-868.
  • Noble, J., Orton, M., Irlen, S., Robinson, G. 2004. A controlled field study of the use of coloured overlays on reading achievement. Australian Journal of Learning Disabilities 9, 14–22.
  • Pohlen, Joep. 2010. Letterfontijn. Over Drukletters. (4th edition). Netherlands, Roermond: Uitgeverij Fontana.
  • Price, Nigel. Youé, Simon. 2000. The Problems of Diagnosis and Remediation of Dyscalculia. Published by FLM Publishing Association. For the Learning of Mathematics, Vol. 20, No. 3 (Nov., 2000), p. 23-28. Consulted on 03/10/2019
  • Robinson, Andrew. 2001. Alfabet, Hiëroglief, Pictogram. De geschiedenis van het schrift. Netherlands, Baarn: Tirion Publishers.
  • Saussure, Ferdinand. 1986. Course in General Linguistics. Chicago: Open Court Publishing Company.
  • Steinerschool Lohrangrin. 2018. Schoolbrochure. Consulted on 30/01/2020. URL: https://www.lohrangrin.be/wp-content/uploads/Schoolbrochure-2017-2018.p…
  • Shreshtha, Ram. 2019. Numbers and Numerals in Ancient Civilizations Revisited. Tribhuvan University. Consulted on 1/02/2020. URL: www.academia.edu
  • Schmuki, Salome. 2012. Dyslexia — chunking along a straight line — at the crossing turn left. Netherlands, Maastricht: Jan van Eyck Academie.
  • Schmandt-Besserat, Denise. 1996. How Writing Came About. USA: University of Texas Press.
  • Schmandt-Besserat, Denise. Michael, Hays. 2000. The History of Counting. New York: Scholastic.
  • Serafini, Luigi. 2013. Codex Seraphinianus. US, New York: Rizzoli International Publications.
  • Shebab, Bahia. 2019. A Thousand Times No. The Netherlands, Amsterdam: Khatt Books.
  • Tinker, Miles. 1966. Experimental Studies on the Legibility of Print: An Annotated Bibliography. Published by International Literacy Association and Wiley. Reading Research Quarterly, Vol. 1, No. 4 (Summer, 1966), p. 67-118. Consulted on 14/10/2019.
  • Unger, Gerard. 2006. Terwijl je leest. Netherlands, Amsterdam: De Buitenkant
  • Unger, Gerard. 2018. Theory of Type Design. Netherlands, Rotterdam: nai010 publishers
  • 2020. De FUture TEaching (FUTE) method. Een project in samenwerking met hogescholen en universiteiten uit Noord- en West-Europa, gesubsidieerd door het Erasmus+ programma.
  • Van Luit, Hans. 2018. Dit is Dyscalculie, Achtergrond en aanpak. Belgium, Leuven: Lannoo Campus
  • Verbaenen, Walda. 2019. Phonotype. The Visual Identity of a Language According to its Phonology. Belgium, Hasselt: Research Article, PXL-MAD Faculty.
  • Visker, Rudi. 2006. Zum-buch-sein. Heidegger, het boeken de letter. De Witte Raaf, Ed. 123 September - Oktober 2006.
  • Wilkins, Arnold. 1996. Helping reading with colour. Dyslexia Review. Cambridge University.

 

Websites & Online sources

 

Video Footage

Download scriptie
Universiteit of Hogeschool
Hogeschool PXL
International Master Graphic Design: Reading Type & Typography
Publicatiejaar
2020
Promotor(en)
Ann Bessemans, María Pérez Mena
Kernwoorden
https://www.instagram.com/aline_de_feyter/
https://alinedefeyter.com/
Share this on: