Fysiek afwezige ouders van minderjarige vluchtelingen: hoe gaan we ermee om?
Jaarlijks komen honderden minderjarigen van buiten Europa zonder ouders of wettelijke voogd toe in België. Zij worden niet-begeleide minderjarige vreemdelingen genoemd. Volgens de cijfers van Eurostat deden in 2019 alleen al 1220 van hen een verzoek om internationale bescherming in ons land. Velen van deze minderjarigen behouden, ondanks de fysieke afstand, contacten met hun ouders en andere familieleden buiten België. Deze “transnationale relaties”, zoals ze genoemd worden, zijn voor vele kinderen en jongeren van groot belang. Om te onderzoeken welke rol buitenlandse familieleden krijgen in de begeleiding van de minderjarigen, werden 151 Belgische voogden bevraagd in een mixed method onderzoek.
Twee zaken werden snel duidelijk: ten eerste werd het belang van de transnationale relaties door de overgrote meerderheid van de voogden erkend. Ten tweede stellen alle voogden het belang van de minderjarige voorop wanneer ze inschatten of ze familieleden in het buitenland best betrekken of niet. Toch zitten er grote verschillen op de conclusies die de voogden trekken en op de rollen die de buitenlandse families krijgen.
Een heilige band
Binnen de jeugdbescherming van de vorige eeuw werden kinderen met een maatschappelijke kwetsbaarheid vaak afgeschermd van hun ouders en ‘vroegere milieu’, om de kinderen zo tegen slechte invloeden te beschermen. De laatste decennia kende de jeugdhulp echter een verschuiving van voornamelijk kindgericht werken naar meer contextgericht werken. Die context bestaat in de eerste plaats uit de ouders en andere gezinsleden, maar ook andere personen uit het netwerk van het kind kunnen betrokken worden.
Da’s een beetje een heilige band toch, ouder-kind. (voogd)
Ondertussen lijkt het belang van de relatie tussen ouder en kind een evidentie geworden. Dit valt ook op in het Vlaamse Decreet Integrale Jeugdhulp van 2014, waar in vrijwel elke paragraaf wordt gesproken over “de minderjarige, zijn ouders en, in voorkomend geval, zijn opvoedingsverantwoordelijken”. Steeds meer onderzoek toont dan ook aan dat het betrekken van de context heel wat voordelen biedt, zoals een betere uitwisseling van informatie, meer continuïteit in het begeleidingstraject en een betere ontwikkeling van de minderjarigen.
Maar wat als die ouders zich ver buiten België bevinden? Is het dan nog even wenselijk om ze te betrekken? En is dit praktisch mogelijk?
Op de vlucht, minderjarig en zonder ouders: een driedubbele kwetsbaarheid
Elk jaar vluchten duizenden kinderen en jongeren weg uit hun thuisland. Sommigen vluchten samen met hun ouders. Anderen vluchten alleen of raken tijdens de vlucht van hun ouders gescheiden. Vluchten naar een ander land zorgt vaak voor veel stress en trauma. Door hun jonge leeftijd en de afwezigheid van de ouders, worden niet-begeleide minderjarige vreemdelingen als extra kwetsbare groep beschouwd die bijkomende bescherming moet krijgen. Elk van hen krijgt door de federale Dienst Voogdij een voogd toegewezen om hen bij te staan bij juridische procedures. Deze voogden moeten er ook op toezien dat de minderjarigen gepaste huisvesting, onderwijs en (gezondheids)zorg krijgen.
Contextgericht werken over de grenzen heen
Bij niet-begeleide minderjarige vreemdelingen dienen niet enkel eventuele hulpverleners uit de integrale jeugdhulp contextgericht te werken. Ook voogden worden verzocht de context van de minderjarigen te betrekken. In de officiële richtlijnen voor voogden worden de ouders of andere familieleden uit het buitenland echter niet expliciet genoemd als deel van die context.
Een opvallende vaststelling is dat de voogden tot zeer uiteenlopende conclusies komen wanneer ze afwegen of het wenselijk is om familie uit het buitenland te betrekken. Dit zien we duidelijk wanneer we naar één van de meest besproken thema’s in het onderzoek kijken, namelijk de druk die familieleden in het buitenland uitoefenden op de minderjarige. Vaak betreft het onrealistische verwachtingen omtrent de studies van de minderjarige of de druk om geld op te sturen naar de familie. Voor sommige voogden is een hoge druk vanwege de familie een reden om deze zo weinig mogelijk te betrekken bij de begeleiding, om zo de druk zeker niet te verhogen. Voor andere voogden is een dergelijke druk net een reden om de familie actief te betrekken. Op deze manier willen ze de verwachtingen van de familie bijstellen en zo de druk op de minderjarige verlagen.
Natuurlijk is de visie van de voogd niet allesbepalend: de bereikbaarheid van de familie per telefoon of internet, de toestemming van de minderjarige om contact op te nemen met de familie en heel soms ook de wens van de familie om al dan niet contact te hebben, bepalen mee welke rol de familie krijgt binnen de begeleiding. Uiteraard is de uitkomst van al deze factoren ook meer genuanceerd dan “de familie betrekken” of “de familie niet betrekken”. De rollen van de families variëren van een werkelijke partner in de opvoeding die mee mag beslissen, tot een actor die volledig buiten beeld staat in het verhaal (zie figuur).
De moraal van het verhaal
Wat leren we hier nu uit? Dat alle voogden verplicht zouden moeten worden om contact op te nemen met de ouders? Of net dat voogden geen vat op hebben op het al dan niet betrekken van buitenlandse familieleden? Geen van beiden. Het betrekken van ouders is niet altijd mogelijk en soms misschien zelfs niet wenselijk. Voogden zullen steeds moeten onderzoeken en afwegen wat het meest in het belang is van de minderjarige. Gezien de zeer verschillende manieren waarop voogden met druk van de familie omgaan, alsook het groeiende bewijs omtrent de voordelen van contextgericht werken, is dit onderzoek wel een oproep naar het verzamelen en delen van “good practices” die alternatieven bieden voor het uitsluiten van families. Dit kan voogden ondersteunen bij het maken van moeilijke keuzes. Want een familieband verdwijnt niet zomaar, hoe hard we hem ook proberen te negeren.
Die loyaliteit [aan de ouders] blijft zeker bestaan. ‘Doe ik het wel goed voor mijn ouders, beantwoord ik wel aan hun verwachting?’ Maar langs de andere kant worden ze heel sterk aangemoedigd door een voogd, door de maatschappij: integreer u, pas aan, verwester, ga naar school, gedraag u gelijk wij. Ja, dat moet verschrikkelijk zijn voor die gasten. (voogd)
Bibliografie
Agentschap Integratie en Inburgering. (z.d.-a). Wanneer krijg je een bevel tot terugbrenging? Geraadpleegd op 13 december 2018, van http://www.agii.be/thema/vreemdelingenrecht-internationaal-privaatrecht/verblijfsrecht-uitwijzing-reizen/niet-begeleide-minderjarigen-nbm/wanneer-krijg-je-een-bevel-tot-terugbrenging
Agentschap Integratie en Inburgering. (z.d.-b). Hoe verloopt de asielprocedure? Geraadpleegd op 5 juni 2019, van http://www.agii.be/thema/vreemdelingenrecht-internationaal-privaatrecht/verblijfsrecht-uitwijzing-reizen/asiel-internationale-bescherming/hoe-verloopt-de-asielprocedure
Agentschap Integratie en Inburgering. (z.d.-c). Hoe verloopt de bijzondere verblijfsprocedure voor een niet-begeleide minderjarige vreemdeling (NBMV)? Geraadpleegd op 4 november 2018, van http://www.agii.be/thema/vreemdelingenrecht-internationaal-privaatrecht/verblijfsrecht-uitwijzing-reizen/niet-begeleide-minderjarigen-nbm/hoe-verloopt-de-bijzondere-verblijfsprocedure-voor-een-niet-begeleide
Agentschap Integratie en Inburgering. (z.d.-d). Waar heb je als niet-begeleide minderjarige recht op materiële opvang? Geraadpleegd op 4 november 2018, van http://www.agii.be/thema/sociaal-medisch/materiele-opvang/materiele-opvang-voor-niet-begeleide-minderjarigen/waar-heb-je-als-niet-begeleide-minderjarige-recht-op-materiele-opvang
Agentschap Integratie en Inburgering. (z.d.-e). Wat zijn de voorwaarden voor de erkenning als vluchteling en de toekenning van subsidiaire bescherming? Geraadpleegd op 5 juni 2019, van http://www.agii.be/thema/vreemdelingenrecht-internationaal-privaatrecht/verblijfsrecht-uitwijzing-reizen/asiel-internationale-bescherming/wat-zijn-de-voorwaarden-voor-de-erkenning-als-vluchteling-en-de-toekenning-van
Agentschap Integratie en Inburgering. (z.d.-f). Wat zijn de voorwaarden voor gezinshereniging met een kind met beperkt verblijfsrecht? Geraadpleegd op 18 maart 2019, van http://www.agii.be/thema/je-bent-familielid-van-een-derdelander/de-derdelander-heeft-beperkt-verblijfsrecht-in-belgie/je-bent-ouder-van-een-kind-met-beperkt-verblijfsrecht/wat-zijn-de-voorwaarden-voor-gezinshereniging
Agentschap Integratie en Inburgering. (z.d.-g). Wat zijn de voorwaarden voor gezinshereniging met een minderjarig kind met onbeperkt verblijfsrecht? Geraadpleegd op 18 maart 2019, van http://www.agii.be/thema/je-bent-familielid-van-een-derdelander/de-derdelander-heeft-onbeperkt-verblijfsrecht-in-belgie/je-bent-ouder-van-een-minderjarig-kind-met-onbeperkt-verblijfsrecht/wat-zijn-de-voorwaarden-voor
Allsopp, J., & Chase, E. (2019). Best interests, durable solutions and belonging: policy discourses shaping the futures of unaccompanied migrant and refugee minors coming of age in Europe. Journal of Ethnic and Migration Studies, 45(2), 293-311. DOI: 10.1080/1369183X.2017.1404265
Arnold, S., Goeman, M., & Fournier, K. (2014). the role of the guardian in determining the best interest of the separated child seeking asylum in Europe: A comparative analysis of systems of guardianship in Belgium, Ireland and the Netherlands. European journal of migration and law, 16(4), 467-504. DOI: 10.1163/15718166-12342066
Baarda, B., Goede, de, M., Bakker, E., Peters, V., Fischer, T., Velden, van der, T., & Julsing, M. (2013). Basisboek Kwalitatief onderzoek: Handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwalitatief onderzoek (3de ed.). Groningen, Nederland: Noordhoff
Baldassar, L. (2007). Transnational families and the provision of moral and emotional support: The relationship between truth and distance. Identities: global studies in culture and power, 14(4), 385-409. DOI: 10.1080/10702890701578423
Baldassar, L., Nedelcu, M., Merla, L., & Wilding, R. (2016). ICT-based co-presence in transnational families and communities: Challenging the premise of face-to-face proximity in sustaining relationships. Global Networks, 16(2), 133-144. DOI: 10.1111/glob.12108
Berry, J. W. (1990). Acculturation and adaptation: A general framework. In W. H. Holtzman & T. H.
Berry, J. W. (2005). Acculturation: Living successfully in two cultures. International journal of intercultural relations, 29(6), 697-712. doi:10.1016/j.ijintrel.2005.07.013
Bishop, P. A., & Herron, R. L. (2015). Use and misuse of the likert item responses and other ordinal measures. International journal of exercise science, 8(3), 297.
Bledsoe, C., & Sow, P. (2008). Family reunification ideals and the practice of transnational reproductive life among Africans in Europe. Max Plank Institute of Demographic Research Working Paper WP-2008.
Boccagni, P. (2012). Rethinking transnational studies: Transnational ties and the transnationalism of everyday life. European Journal of Social Theory, 15(1), 117-132. DOI: 10.1177/136843101142360
Boer, F. (2006). Mixed Methods: een nieuwe methodologische benadering? KWALON, 11(2), 5-10. Geraadpleegd op 1 december 2019, van http://www.boomlemmatijdschriften.nl/tijd schrift/KWALON/2006/2/KWALON_2006_011_002_002.pdf
Bonizzoni, P. (2009). Living together again: Families surviving Italian immigration policies. International Review of Sociology—Revue Internationale de Sociologie, 19(1), 83-101.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3, 77-101. doi: 10.1191/1478088706qp063oa
Cleveland, J., Rousseau, C., & Guzder, J. (2014). Cultural Consultation for Refugees. Cultural Consultation, , 245–268. doi: 10.1007/978-1-4614-7615-3_12
Codex Vlaanderen. (2013). Decreet betreffende de integrale jeugdhulp. Geraadpleegd op 11 januari 2020, van https://codex.vlaanderen.be/PrintDocument.ashx?id=1023237&geannoteerd=false#H1062149
CRC Committee. (2013). General comment No. 14 (2013) on the right of the child to have his or her best interests taken as a primary consideration (art. 3, para. 1). 2013. UN Doc. CRC/C/GC/14 of 29 May.
De Graeve, K. (2017). Classed landscapes of care and belonging: Guardianships of unaccompanied minors. Journal of Refugee Studies, 30(1), 71-88. DOI: 10.1093/jrs/fev011
De Graeve, K., Vervliet, M., & Derluyn, I. (2017). Between Immigration Control and Child Protection: Unaccompanied Minors in Belgium. Social Work & Society, 15(1).
De Haene, L., & Derluyn, I. (2015). Ontwikkeling en opvoeding in culturele context: Betekeniswereld, migratie en maatschappelijke positie. In Diagnostiek bij kinderen, jongeren en gezinnen: deel II: ontwikkeling in context (pp. 145-168). Acco.
De Haene, L., Loots, G., & Derluyn, I. (2014). Vluchtelingenkinderen en-jongeren. In Handboek jeughulpverlening: deel 1: een orthopedagogisch perspectief op kinderen en jongeren met problemen (pp. 369-398). Acco.
De Vocht, A. G. A. (2015). Basishandboek SPSS 23: statistiek met SPSS 23. Utrecht, Nederland: Bijleveld Press.
Derluyn, I. (2011). Niet-begeleide buitenlandse minderjarigen in een confrontatie met (onze) grenzen. Tijdschrift voor jeugdrecht en kinderrechten, 12(4), 220-222.
Derluyn, I. (2018). A critical analysis of the creation of separated care structures for unaccompanied refugee minors. Children and Youth Services Review, 92, 22-29. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2018.03.047
Derluyn, I., & Broekaert, E. (2008). Unaccompanied refugee children and adolescents: The glaring contrast between a legal and a psychological perspective. International Journal of Law and Psychiatry, 31(4), 319-330. doi: 10.1177/0907568215613421
Derluyn, I., Wille, B., De Smet, T., & Broekaert, E. (2005). Op weg. Psychosociale en therapeutische begeleiding van niet-begeleide buitenlandse minderjarigen. Antwerpen-Apeldoorn: Garant.
Dito, B. B., Mazzucato, V., & Schans, D. (2017). The Effects of Transnational Parenting on the Subjective Health and Well‐Being of Ghanaian Migrants in the Netherlands. Population, Space and Place, 23(3). doi: 10.1002/psp.2006
Dreby, J. (2006). Honor and virtue: Mexican parenting in the transnational context. Gender & Society, 20(1), 32-59. doi: 10.1177/0891243205282660
European Migration Network. (2010). Policies on Reception, Return and Integration arrangements for, and numbers of, Unaccompanied Minors – an EU comparative study. Geraadpleegd van http://www.refworld.org/docid/51b0788e4.html
Europese Unie. (2016). Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie. Geraadpleegd van https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:12016P/TXT
Eurostat. (2019, 18 juni). Asylum and first time asylum applicants: Annual aggregated data (rounded). Geraadpleegd 26 juni 2019, van https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tps00191/default/table?l…
Eurostat. (2019b, 18 juni). Asylum applicants considered to be unaccompanied minors: Annual data. Geraadpleegd 26 juni 2019, van https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tps00194/default/table?l…
Faist, T. (2000). The volume and dynamics of international migration and transnational social spaces. Oxford: Clarendon press.
Faist, T. (2013). The mobility turn: a new paradigm for the social sciences?. Ethnic and Racial Studies, 36(11), 1637-1646. DOI: 10.1080/01419870.2013.812229
Falicov, C. J. (2005). Emotional transnationalism and family identities. Family Process, 44(4), 399-406. doi: 10.1111/j.1545-5300.2005.00068.x
Fedasil. (2018a, 22 november). Asielprocedure. Geraadpleegd op 5 juni 2019, van https://www.fedasil.be/nl/asiel-belgie/asielprocedure
Fedasil. (2018b, 3 april). Niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV). Geraadpleegd op 4 november 2018, van https://www.fedasil.be/nl/asiel-belgie/minderjarigen/niet-begeleide-minderjarige-vreemdelingen-nbmv
Fedasil. (2018c, 17 mei). Wettelijk kader. Geraadpleegd op 4 november 2018, van https://www.fedasil.be/nl/asiel-belgie/wettelijk-kader
Fedasil. (2018d, 14 maart). Wijziging Opvangwet en Vreemdelingenwet: De omzetting van de Europese richtlijnen betreffende de opvang en de verzoeken om internationale bescherming. Geraadpleegd van http://www.vvsg.be/sociaal_beleid_en_werk/Vreemdelingen/Documents/2018%2003%2014%20Fedasil%20Kadernota%20wetswijz%20asiel.pdf
Federale Overheidsdienst Justitie. (2013). Algemene richtlijnen voor voogden van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen. Geraadpleegd van https://justitie.belgium.be/sites/default/files/algemene_richtlijnen_voor_voogden_-_2_12_2013.pdf
Federale Overheidsdienst Justitie. (z.d.-a). Eind van de voogdij. Geraadpleegd op 4 november 2018, van https://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dossiers/kinderen_en_jongeren/niet-begeleide_minderjarige_vreemdelingen/voogd/einde_voogdij
Federale Overheidsdienst Justitie. (z.d.-b). Statuut. Geraadpleegd op 13 december 2018, van https://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dossiers/kinderen_en_jongeren/niet-begeleide_minderjarige_vreemdelingen/voogd/statuut
Ferrara, P., Corsello, G., Sbordone, A., Nigri, L., Caporale, O., Ehrich, J., & Pettoello-Mantovani, M. (2016). The “invisible children”: uncertain future of unaccompanied minor migrants in Europe. The Journal of pediatrics, 169, 332-333.
Flick, U., von Kardoff, E., & Steinke, I. (Eds.). (2004). A companion to qualitative research. London, Thousand Oaks & New Dehli: Sage Publications
Fournier, K. (2013). Implementing the Core Standards for guardians of separated children in Europe: Country Assessment: Belgium, 2013. Geraadpleegd van http://www.corestandardsforguardians.com/images/23/354.pdf
Furman, R., Negi, N. J., & Salvador, R. (2010). An Introduction to Transnational Social Work. In R. Furman, & N. J. Negi (Reds.), Transnational social work practice (pp. 3–19). New York, United States: Columbia University Press.
Geurts, E. (2010). Ouders betrekken in de residentiële jeugdzorg: Een onderzoek naar inhoud en uitkomsten van contextgerichte hulpverlening. Antwerpen-Apeldoorn: Garant.
Geurts, E. M. W., Boddy, J., Noom, M. J., & Knorth, E. J. (2012). Family-centred residential care: the new reality? Child & Family Social Work, 17(2), 170–179. doi:10.1111/ j.1365-2206.2012.00838.x
Grace-Martin, K. (2019, 28 februari). Can Likert Scale Data ever be Continuous? Geraadpleegd op 4 december 2019, van https://www.theanalysisfactor.com/can-likert-scale-data-ever-be-continu…
Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie. (2000).
Hermans, H. J. (2001). Mixing and moving cultures require a dialogical self. Human development, 44(1), 24-28.
Herz, A. (2015). Relational constitution of social support in migrants’ transnational personal communities. Social Networks, 40, 64-74. DOI: 10.1016/j.socnet.2014.08.001
Hoover, R.S. & Koerber, A.L. (2011). Using Nvivo to Answer the Challenges of Qualitative Research in Professional Communication: Benefits and Best Practices Tutorial. IEEE Transactions on Professional Communication, 54(1), 68-82. doi:101109/TPC.2009.2036896
Hopkins, P. E., & Hill, M. (2008). Pre-flight experiences and migration stories: the accounts of unaccompanied asylum-seeking children. Children's geographies, 6(3), 257-268. DOI: 10.1080/14733280802183981
Joutsijoki, A. (2019). Social workers with borders: Finnish social workers’ perceptions of transnationalism in the practice with unaccompanied minor migrants. (degree report). Geraadpleegd van https://gupea.ub.gu.se/bitstream/2077/58829/1/gupea_2077_58829_1.pdf
Kanics, J., Senovilla Hernández, D., & Touzenis, K. (2010). Migrating Alone: Unaccompanied and Separated Children’s Migration to Europe. Parijs: Unesco.
Kenniscentrum Kinderrechten. (2014). Children’s best interests between theory & practice. Geraadpleegd van http://www.sociaalcultureel.be/doc/bestinterest/KeKi_report_bestinterestsofthechild.pdf
Kohli, R. K. (2005). The sound of silence: Listening to what unaccompanied asylum-seeking children say and do not say. British journal of social work, 36(5), 707-721. doi:10.1093/bjsw/bch305
Kohli, R. K. (2006). The comfort of strangers: social work practice with unaccompanied asylum‐seeking children and young people in the UK. Child & Family Social Work, 11(1), 1-10. https://doi.org/10.1111/j.1365-2206.2006.00393.x
Kohli, R., & Mather, R. (2003). Promoting psychosocial well‐being in unaccompanied asylum seeking young people in the United Kingdom. Child & Family Social Work, 8(3), 201-212.
Kromhout, M. H. C., & Leijstra, Y. H. (2006). Terugkeer en MOB bij Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen: Landelijk beleid en lokale praktijk. Geraadpleegd van https://repository.tudelft.nl/view/wodc/uuid:bb6dfdc0-b353-4928-a4fa-1e9c1955f95f
Kutscher, N., & Kreß, L. M. (2018). The ambivalent potentials of social media use by unaccompanied minor refugees. Social Media+ Society, 4(1), 1-10. DOI: 10.1177/2056305118764438
Lalander, P., & Herz, M. (2018). ‘I am going to europe tomorrow’: The Myth of the Anchor Child and the Decision to Flee in the Narratives of Unaccompanied Children. Nordic Journal of Migration Research, 8(2), 91-98. DOI:10.1515/njmr-2018-0001
Law, M., Hanna, S., King, G., Hurley, P., King, S., Kertoy, M., & Rosenbaum, P. (2003). Factors affecting family-centred service delivery for children with disabilities. Child: Care, Health and Development, 29(5), 357–366. https://doi.org/10.1046/j.1365-2214.2003.00351.x
Ligtermoet, I., & Zwetsloot, L. (2000). Ouders betrekken bij kindercentra. Het kan! Utrecht: NIZW Uitgeverij.
Longhurst, R. (2016). Semi-structured Interviews and Focus Groups. In N. Clifford, M. Cope, T. Gillespie & S. French (Eds.), Key Methods in Geography (pp. 143- 157). London, England: Sage
Luster, T., Qin, D., Bates, L., Johnson, D., & Rana, M. (2009). The Lost Boys of Sudan: Coping with ambiguous loss and separation from parents. American Journal of Orthopsychiatry, 79(2), 203-211. doi: 10.1037/a0015559
Malet, M. F., Mcsherry, D., Larkin, E., Kelly, G., Robinson, C., & Schubotz, D. (2010). Young children returning home from care: The birth parents' perspective. Child & Family Social Work, 15(1), 77-86. doi: 10.1111/j.1365-2206.2009.00645.x
Malkki, L. (1992). National geographic: The rooting of peoples and the territorialization of national identity among scholars and refugees. Cultural anthropology, 7(1), 24-44.
Mazzucato, V., & Schans, D. (2011). Transnational families and the well‐being of children: Conceptual and methodological challenges. Journal of Marriage and Family, 73(4), 704-712. DOI:10.1111/j.1741-3737.2011.00840.x
Mels, C., Derluyn, I., & Broekaert, E. (2008). Social support in unaccompanied asylum‐seeking boys: a case study. Child: care, health and development, 34(6), 757-762. doi: 10.1111/j.1365-2214.2008.00883.x
Montgomery, C., Rousseau, C., & Shermarke, M. (2001). Alone in a Strange Land: Unaccompanied Minors and Issues of Protection. Canadian Ethnic Studies, 33(1).
Moosa-Mitha, M., & Ross-Sheriff, F. (2010). Transnational social work and lessons learned from transnational feminism. Journal of Women and Social Work 25(2), 105-109. DOI: 10.1177/0886109910364366
Myria. (z.d.). Wie mag zich met u herenigen en onder welke voorwaarden? | Myria. Geraadpleegd op 18 maart 2019, van https://www.myria.be/nl/grondrechten/recht-op-een-gezinsleven/gezinsher…
Nederlands Jeugdinstituut. (z.d.). Het belang van gevalideerde en gestandaardiseerde instrumenten. Geraadpleegd op 7 januari 2020, van https://www.nji.nl/nl/Databank/Databank-Instrumenten/Het-belang-van-gevalideerde-en-gestandaardiseerde-instrumenten.html
Ní Raghallaigh, M. (2013). The causes of mistrust amongst asylum seekers and refugees: Insights from research with unaccompanied asylum-seeking minors living in the Republic of Ireland. Journal of Refugee Studies, 27(1), 82-100. doi: 10. 1093/jrs/fet006
Oppedal, B., & Idsoe, T. (2015). The role of social support in the acculturation and mental health of unaccompanied minor asylum seekers. Scandinavian journal of psychology, 56(2), 203-211. doi: 10.1111/sjop.12194
Programmawet (I). (2014, 21 november). Geraadpleegd op 4 november 2018, van http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl
Righard, E., & Boccagni, P. (2015). Mapping the theoretical foundations of the social work–migration nexus. Journal of Immigrant & Refugee Studies, 13(3), 229-244. DOI: 10.1080/15562948.2015.1035473
Robertson, Z., Wilding, R., & Gifford, S. (2016). Mediating the family imaginary: Young people negotiating absence in transnational refugee families. Global Networks, 16(2), 219-236. doi:10.1111/glob.12111
Rohde, C. (2012). From Germany with Love: Transnational Family Networks and Daughterhood Constructions of Russian Au Pair Migrants. Transnational Social Review, 2(2), 121-137. doi: 10.1080/21931674.2012.10820730
Rousseau, C., Rufagari, M. C., Bagilishya, D., & Measham, T. (2004). Remaking family life: Strategies for re-establishing continuity among Congolese refugees during the family reunification process. Social Science & Medicine, 59(5), 1095-1108. doi:10.1016/j.socscimed.2003.12.011
Sanchirico, A., & Jablonka, K. (2000). Keeping foster children connected to their biological parents: The impact of foster parent training and support. Child and Adolescent Social Work Journal, 17(3), 185-203. doi:10.1023/A:1007583813448
Schofield, G., & Ward, E. (2011). Understanding and working with parents of children in long-term foster care. London & Philadelphia: Jessica Kingsley Publishers.
Schofield, G., Moldestad, B., Höjer, I., Ward, E., Skilbred, D., Young, J., & Havik, T. (2010). Managing loss and a threatened identity: Experiences of parents of children growing up in foster care, the perspectives of their social workers and implications for practice. British journal of social work, 41(1), 74-92. doi:10.1093/bjsw/bcq073
Schreier, M. (2012). Qualitative content analysis in practice. Sage Publications.
Schwartz, S. J., Unger, J. B., Zamboanga, B. L., & Szapocznik, J. (2010). Rethinking the concept of acculturation: Implications for theory and research. American Psychologist, 65(4), 237-251. DOI: 10.1037/a0019330
Sen, R., & Broadhurst, K. (2011). Contact between children in out‐of‐home placements and their family and friends networks: A research review. Child & Family Social Work, 16(3), 298-309. doi:10.1111/j.1365-2206.2010.00741.x
Sheehan, K. B. (2001). E-mail survey response rates: A review. Journal of computer-mediated communication, 6(2). Doi: 10.1111/j.1083-6101.2001.tb00117.x
Smithson, R., & Gibson, M. (2017). Less than human: A qualitative study into the experience of parents involved in the child protection system. Child & Family Social Work, 22(2), 565-574. doi:10.1111/cfs.12270
Stage, S.A. (1999) Predicting adolescents’ discharge status following residential treatment. Residential Treatment for Children &Youth, 16, 37–56. doi: 10.1300/J007v16n03_03
Steens, R., Hermans, K., & Van Regenmortel, T. (2017). Het spanningsveld tussen ‘front-’en ‘backstage’in intensieve pedagogische thuisbegeleiding. Pedagogiek, 37(3), 226-250. doi:10.5117/PED2017.3.STEE
Steinglass, P. (2001). Forced Relocation: A Family Researcher/Clinician's Perspective. Psychiatry: Interpersonal & Biological Processes, 64(1), 64-68.
Swaen, B. (2017, 3 augustus). Validiteit in je scriptie. Geraadpleegd op 7 januari 2020, van https://www.scribbr.nl/onderzoeksmethoden/validiteit-van-scriptieonderz…
Tardif-Williams, C. Y., & Fisher, L. (2009). Clarifying the link between acculturation experiences and parent–child relationships among families in cultural transition: The promise of contemporary critiques of acculturation psychology. International Journal of Intercultural Relations, 33(2), 150-161. DOI: 10.1016/j.ijintrel.2009.01.001
UNHCR. (2008). UNHCR Guidelines on Determining the Best Interests of the Child.
UNICEF. (2014, 13 januari). Het Kinderrechtenverdrag en de missie van UNICEF. Geraadpleegd 26 juni 2019, van https://www.unicef.be/nl/over-unicef/onze-inspiratie/kinderrechten/
UNICEF. (z.d.). Convention on the Rights of the Child text. Geraadpleegd op 1 juni 2019, van https://www.unicef.org/child-rights-convention/convention-text
van Heijst, L. (2019, 29 maart). Normale verdeling. Geraadpleegd op 5 januari 2020, van https://www.scribbr.nl/statistiek/normale-verdeling/
Van Os, E. C. C., Kalverboer, M. E., Zijlstra, A. E., Post, W. J., & Knorth, E. J. (2016). Knowledge of the unknown child: A systematic review of the elements of the best interests of the child assessment for recently arrived refugee children. Clinical Child and Family Psychology Review, 19(3), 185-203.
Vertovec, S. (2007). Super-diversity and its implications. Ethnic and racial studies, 30(6), 1024-1054. DOI: 10.1080/01419870701599465
Vervliet, M., & Derluyn, I. (2014). De trajecten van niet-begeleide buitenlandse minderjarigen. Verwachtingen, agency en psychosociaal welzijn. Gent: Academia Press.
Vervliet, M., Broekaert, E., & Derluyn, I. (2013). The trajectories of unaccompanied refugee minors: Aspirations, agency and psychosocial well-being (Doctoraat). Universiteit Gent, Gent.
Vervliet, M., Vanobbergen, B., Broekaert, E., & Derluyn, I. (2015). The aspirations of Afghan unaccompanied refugee minors before departure and on arrival in the host country. Childhood, 22(3), 330-345. DOI: 10.1177/0907568214533976
Vluchtelingenwerk Vlaanderen. (2015). Wat is een niet-begeleide minderjarige vreemdeling? (Brochure). Brussel: Vluchtelingenwerk Vlaanderen vzw.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen. (2019). Als jouw kind moet vluchten, wil je ook dat iemand voor hem zorgt: Naar een betere bescherming van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen en een betere ondersteuning van hun vrijwillige voogden. Geraadpleegd van https://www.vluchtelingenwerk.be/sites/default/files/finaal_rapport_nie…
Wernesjö, U. (2012). Unaccompanied asylum-seeking children: Whose perspective?. Childhood, 19(4), 495-507. doi: 10.1177/0907568211429625
Wester, F. P. J. F. (2004). Analyse van kwalitatief onderzoeksmateriaal. Huisarts en wetenschap, 47(12), 122-128.)
