Internet in de gevangenis = luxe?
'Voor mijn jongste dochter zou dat heel leuk zijn, omdat je dan kan Facetimen of Skypen. Dan is het toch wel anders dan gewoon aan de telefoon. Je onderhoud de band veel beter.’ Probeer u eens in te beelden om uw kind van 10 jaar wekenlang, of zelf maandenlang, bijna enkel via de telefoon te horen. Kun je je dit inbeelden? Velen niet, maar dit is de realiteit voor veel kinderen waarvan hun moeder of vader in de gevangenis verblijft. Dit citaat is een voorbeeld dat veel gedetineerden aanhaalden als probleem van het huidige gevangenissysteem, maar dit is slechts één probleem. In de gevangenis worden geen gsm’s toegelaten, is er geen internet aanwezig, dus ook geen toegang tot sociale media, e-mail en dergelijke. Dit artikel gaat dieper in op een toelating van internet in de gevangenis. Is internet in de gevangenis een luxe voor gedetineerden? Om tot een antwoord op deze vraag te komen werden er 29 interviews afgenomen met gedetineerden en personeelsleden in de gevangenis.
Buitenwereld
Alle geïnterviewden haalden aan dat internet in de gevangenis de re-integratie, dit betekent opnieuw deel uitmaken van de maatschappij, zou bevorderen. Hierbij wordt niet enkel gedacht aan contact met familieleden, maar ook aan werkmogelijkheden, het mee blijven met de buitenwereld … Om mee te kunnen draaien op de arbeidsmarkt zijn vaak heel wat technologische en digitale vaardigheden vereist. Dit kan gaan van opzoekingen verrichten tot het kunnen werken met een mailbox. Natuurlijk houdt dit contact met de buitenwereld ook een risico in. Er zijn namelijk personen waarmee een gedetineerde geen contact mag onderhouden, bv. slachtoffers, mededaders … Als gedetineerden contact kunnen onderhouden met mededaders kunnen er criminele activiteiten voortgezet worden. Dit zal vooral drugshandel, belaging en zedenfeiten betreffen, maar ook oplichting en fraude zijn mogelijk.
Enkele geïnterviewden haalden ook aan dat het mogelijk is dat het onderzoek die de onderzoeksrechter voert, gemanipuleerd kan worden. Hierbij zouden deze geïnterviewden enkel gedetineerden die reeds veroordeeld zijn internet geven. “Leidt dit dan niet tot een discriminatie tussen gedetineerden?”, zie ik u al denken. Dit werd bevraagd en opvallend hierbij is dat er geen eensgezindheid werd gevonden. De helft van de geïnterviewden deelt de mening dat de toelating van internet inderdaad tot een groter onderscheid tussen gedetineerden zou leiden. Dit betreft vormen van discriminatie die in de vrije samenleving ook aanwezig zijn, zoals inkomen, leeftijd en intelligentie.
Tijdsbesteding
Naast re-integratie laat internet toe dat gedetineerden hun tijd in de gevangenis nuttig kunnen gebruiken. Ze kunnen zaken bijleren door opzoekingen te verrichten, maar ook een nieuwe opleiding starten waardoor ze later makkelijker werk kunnen vinden, zodat ze niet in de vicieuze cirkel van criminaliteit belanden. Internet in de gevangenis kan ook nuttig besteed worden doordat de gedetineerden praktische zaken kunnen regelen, bv. in het kader van hun juridische zaak, hun vrijlating … De mogelijkheid om opzoekingen te verrichten moet wel begrensd worden, doordat de veiligheid van medegedetineerden en personeelsleden niet in het gedrang mag komen. Daarnaast dient rekening gehouden te worden met de veiligheid buiten de gevangenis, zoals slachtoffers die beschermd moeten worden of een ontsnappingspoging voorkomen.
Internet kan bovendien een middel tegen verveling zijn, aangezien het meer ontspanningsmogelijkheden biedt. Dit is in tegenstelling tot de huidige detentietijd van gedetineerden die veelal zonder activiteiten of zinvolle invulling verloopt. Daarbij wordt vooral gedacht aan streamingsdiensten en online spelletjes. Dit kan, op zijn beurt, wel zorgen voor een verslavingsproblematiek, bv. dat gedetineerden niet meer uit hun cel komen doordat ze internet hebben. Daarnaast kunnen gedetineerden in een soort van virtuele wereld leven door internet. Deze virtuele wereld kan leiden tot een verminderd psychologisch welbevinden. Dit laatste kan echter ook verbeterd worden door het gebruik van internet. Gedetineerden krijgen geen bevestiging, indien ze iets verstuurd hebben naar een bepaalde dienst in de gevangenis, zoals psychologische diensten, directie … Indien internet hiervoor gebruikt wordt, kan er makkelijk bevestigd worden of iets ontvangen is bij een bepaalde dienst. Daarnaast kunnen gedetineerden zelf de stap zetten naar externe diensten, zoals VDAB, CAW, drugslijn …
Voorzorgen
Bovendien werd er bevraagd of er bepaalde voorzorgsmaatregelen aan een mogelijke toegang van internet gesteld moeten worden. Zo zou de internettoelating afgestemd moeten worden per gedetineerde, om de hierboven genoemde risico’s te verminderen. Bepaalde secties zouden bv. toegang tot internet kunnen krijgen en andere secties niet. Bovendien werd er gedacht aan tijds- en plaatsbeperkingen. Hierbij zou het mogelijk zijn dat het internet ‘s nachts wordt afgesloten of dat de gedetineerden maar enkele uren per week toegang krijgen tot internet. Ook de plaats waar gedetineerden toegang tot internet kunnen krijgen kan beperkt worden, bv. op sectie of in een gemeenschappelijk lokaal. Indien internet toegankelijk wordt in een gemeenschappelijk lokaal, zou een personeelslid aanwezig kunnen zijn. De mate waarin dit personeelslid controleert kan variëren van meekijken per gedetineerde of enkel aanwezig zijn in het lokaal. Ten slotte mag volgens de meerderheid van de geïnterviewden de internetactiviteit getraceerd worden.
Covid-19
Om even terug te keren naar het citaat in het begin van dit artikel, wordt opgemerkt dat tijdens de covid-19 situatie videobellen mogelijk werd in de Belgische gevangenissen. Hierbij konden gedetineerden contact onderhouden met hun familie. Natuurlijk was deze internettoegang heel sterk beveiligd. Gedetineerden moesten op één meter van de computer zitten, dit kon slechts één keer per week voor 20 minuten. Het voordeel hiervan was wel dat dit zowel nationaal en internationaal kon, dus gedetineerden die normaliter geen bezoek ontvangen konden hiervan ook gebruikmaken.
Is internet dan mogelijk in de gevangenis? Er zijn veel risico’s en opportuniteiten verbonden aan de invoering van internet in de gevangenis. Wat betreft de risico’s die gevonden werden, kunnen er altijd beperkingen ingevoerd worden, waardoor internet wel toegankelijk kan worden in de gevangenis. Hierdoor wordt internet in de gevangenis wel mogelijk, mits respect voor de beperkingen. Indien over internet in de gevangenis goed nagedacht wordt, biedt het een mogelijkheid om de positieve aspecten van internet optimaal te benutten in detentie. Tijdens de covid-19 situatie was het videobellen mogelijk, dus zou het hoofdbestuur van het gevangeniswezen kunnen overwegen om dit in de toekomst te blijven hanteren.
Bibliografie
Bibliografie
Wetgeving
Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners, Resolutie 663 C en 2076 van de Economische en Sociale Raad van de Verenigde Naties (31 juli 1957 en 13 mei 1977).
Aanbeveling Rec(2006)2 van het Comité van Ministers van de Raad van Europa over de Europese Gevangenisregels (11 januari 2006).
Basiswet 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden, BS 1 februari 2005.
Decreet 8 maart 2013 betreffende de organisatie van hulp- en dienstverlening aan gedetineerden, BS 11 april 2013.
COMMISSIE BASISWET GEVANGENISWEZEN EN RECHTSPOSITIE VAN GEDETINEERDEN, Eindverslag, 2 februari 2001, nr. 1076/001, 441 p.
Vr. en Antw. Kamer 2015-16, 7 december 2015, 183-185 (vr. nr. 577 C. CASSART- MAILLEUX).
Rechtsspraak
EHRM 17 januari 2017, Appl. 21575/08, Jankovskis t. Letland.
EHRM 19 januari 2016, Appl. 17429/10, Kalda t. Estland.
EHRM, 18 april 2007, Appl. 44362/04, Dickson t. UK.
Rechtsleer
Boeken
BAARDA, B. en VAN DER HULST, M., Basisboek Interviewen. Handleiding voor het voorbereiden en afnemen van interviews, Groningen/Houten, Noordhoff Uitgevers, 2017, 170 p.
BLANCQUAERT, L., Straftijd. Getuigenissen van mijn lief, mijn kind, mijn ma, mijne chef en ik, Brussel, Globe, 2006, 196 p.
BOCKLANDT, P., Mogelijkheden en aanbevelingen i.v.m. online hulp- en dienstverlening voor gedetineerden. Op weg met of zonder Prison Cloud op elke cel, Gent, Artevelde hogeschool, 2016, 57 p.
87
BRYMAN, A., Social Research Methods, New York, Oxford University press, 2016, 784 p.
BRYMAN, A., Social Research Methods, New York, Oxford University press, 2008, 748 p.
CHAMPION, N., en EDGAR, K., Through the gateway: How computers can transform rehabilitation, Londen, Prison Reform Trust, 2013, 44 p.
DALE BLOOMBERG, L. en VOLPE, M., Completing your qualitative dissertation. A road map from beginning to end, Thousand Oaks, Sage Publications, 2016, 456 p.
DE WAAL, E., en SCHÖNBACH, K., Het nieuwe media-aanbod: een gevaar voor de democratie?, Diemen, AMB, 2011, 45 p.
DEMYTTENAERE, B., Levenslang. Een blik achter de tralies van de Belgische gevangenissen, Antwerpen, Manteau, 2002, 345 p.
FLICK, U., An introduction to qualitative research, California, Sage Publications, 2009, 696 p.
FOD JUSTITIE, Jaarverslag 2013 Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen, Brussel, FOD Justitie, 2014, 83 p.
FOD JUSTITIE, Jaarverslag 2016 Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen, Brussel, FOD Justitie, 2017, 66 p.
FOD JUSTITIE, Jaarverslag 2017 Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen, Brussel, FOD Justitie, 2018, 68 p.
FOD JUSTITIE, Jaarverslag 2019, Brussel, FOD Justitie, 2020, 30 p.
HELSPER, E.J., Digital Inclusion: an analysis of social disadvantage and the information society, Londen, Oxford Internet Institute, 2008, 12 p.
HUBERMAN, A., MILES, M. en SALDANA, J., Qualitative data analysis: a methods sourcebook, Londen, Sage Publications, 2014, 408 p.
JEWKES, Y., Captive audience. Media, masculinity and power in prisons, Cullompton, Willian Publishing, 2002, 210 p.
LOCKITT, W.G., Technology in prisons, Londen, Winston Churchill Memorial Trust, 2011, 37 p.
MORTELMANS, D., Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden, Leuven, Acco, 2007, 543 p.
PHILIPS, S.D., Video visits for children whose parents are incarcerated: In whose best interest?, Washington, The Sentencing Project, 2012, 14 p.
SILVERMAN, D., Doing qualitative research: a practical handbook (4th ed.) California, Sage, 2013, 470 p.
88
SILVERMAN, D., Doing qualitative research: a practical handbook, California, Sage, 2000, 316 p.
STOCKFLETH, G., Schaduw van mijn spiegelbeeld. Leven in een gevangenis, Antwerpen, Cyclus, 2010, 154 p.
SYKES, G.M., The society of captives: a study of a maximum security prison, Princeton, Princeton University Press, 1958, 200 p.
TURNER, T., The Prison Boundary. Between society and carceral space, Londen, Springer Nature, 2016, 248 p.
VAN DEURSEN, A.J.A.M., Internet Skills. Vital Assets in an information society, Enschede, University of Twente, 2010, 228 p.
Tijdschriftartikelen
ADAMS, A., en PIKE, A., “Digital exclusion or learning exclusion? An ethnographic study of adult male distance learners in English prisons”, Research in Learning Technology 2012, 363-376.
ANTHIAS, F., “The Concept of ‘Social Division’ and Theorising Social Stratification: Looking at Ethnicity and Class”, Sociology 2001, 835-854.
BARREIRO-GEN, M., en NOVO-CORTI, I., “Collaborative learning in environments with restricted access to the internet: Policies to bridges the digitale divide and exclusion in prisons through the development of the skills of inmates”, Computers in Human Behavoir 2015, 1172-1176.
BERNT, J.P., HARGROVE. T., en STEMPEL, G.H., “Relation of growth of use of the internet to changes in media use from 1995 to 1999”, J&MC Quarterly 2000, 71-79.
BEYENS, K., “PrisonCloud. Een ICT-platform voor de Belgische gevangenissen”, Panopticon 2015, 122-126.
BEYENS, K., MAES, E., ROBERT, L., en ROBBERECHTS, J., “PrisonCloud voor gedetineerden. Grenzen aan digitale normalisering?”, Panopticon 2019, 29-45.
BOCKLANDT, P., “PrisonCloud…mag het iets meer zijn?!”, Fatik 2017, 11-16.
CLAES, B., MAESEELE, T., VETTENBURG, N., en VAN GARSSE, L., “Humane detentie en sociale rechten. Een thematische verkenning binnen en overheen de muren”, Panopticon 2016, 122-132.
89
CODDINGTON, K., en MOUNTZ, A., “Countering isolation with the use of technology: how asylum-seeking detainees on islands in the Indian Ocean use social media to transcend their confinement”, Journal of the Indian Ocean Region 2014, 97-112.
DE VOS, H., “Normalisering: een complex proces met subjectief karakter. Theoretisch kader voor de interpretatie en implementatie van het normaliseringsbeginsel”, Panopticon 2017, 179-193.
FEEST, J., “Imprisonment and prisoners’ work. Normalization or less eligibility?”, Punishment & Society, 1999, 99-107.
HELSPER, E.J., “A Corresponding Fields Model for the links between social and digital exclusion”, Communication theory 2012, 403-426.
HELSPER, E.J., en LIVINGSTONE, S., “Gradations in digital inclusion: children, young people and the digital divide”, New Media & Society 2007, 671-696.
HOLMAN, R., NETHERY, A., en RAE, M., “Self-represented witnessing: the use of social media by asylum seekers in Australia’s offshore immigration detention centres”, Media, Culture & Society 2018, 479-495.
JEWKES, Y., en REISDORF, B.C., “A brave new world: The problems and opportunities presented by new media technologies in prisons”, CCJ 2016, 534-551.
JEWKES, Y. en REISDORF, B.C., “(B)locked sites: cases of Internet use in three British prisons”, Information, Communication & Society 2016, 771-786.
JEWKES, Y., “Penitentiary systems in the era of internet services in the west”, Laboratorium 2013, 125-133.
JEWKES, Y., en JOHNSTON, H., “Cavemen in an Era of Speed-of-Light Technology: Historical and Contemporary Perspectives on Communication within Prisons”, Howard Journal of Criminal Justice 2009, 132-143.
JEWKES, Y., “The use of media in constructing identities in the masculine environment of men’s prisons”, European Journal of Communication 2002, 205-225.
KAMINSKI, D., “Droits des détenus, normalisation et moindre éligibilité”, Criminologie 2010, 199-226.
KATZ, E. en PIACENTINI, L., “The Virtual Reality of Imprisonment: The Impact of Social Media on Prisoner Agency and Prison Structure in Russian Prisons”, Oñati Socio-legal Series 2018, 183-204.
90
KERR, A., en WILLIS, M., “ Prisoner use of information and communications technology”, Trend and issues in crime and criminal justice 2018, 1-19.
KNIGHT, V., en VAN DE STEENE, S., “Digital transformation for prisons: developing a needs- based strategy”, Probation Journal 2017, 256-268.
MALLIET, S., en RIBBENS, W., “Exploring the appeal of digital games to male prisoners”, Poetics 2015, 1-20.
MARIEN, I., en VLEUGELS, C., “Van digitale kloof naar digitale inclusie. Naar een duurzame ondersteuning van e-inclusie-initiatieven in Vlaanderen”, Tijdschrift voor Communicatiewetenschap, nr. 39, 2011, 104-118.
NEIRA CRUZ, XA., “Literacy media and social integration of the elderly prison population”, Revista Latina de Comunicacion Social 2016, 197-210.
PALLOT, J., “Penitentiary Systems in the Era of Internet Services in Russia”, Laboratorium 2013, 119-124.
PERKINS, J., RAND, A., en SHEAFFER, A., “Social media usage and incarcerated women: a pilot study”, The Prison Journal 2018, 3-16.
REISDORF, B.C., en RIKARD, R.V., “Digital rehabilitation: a model of re-entry into the digital age”, American Behavioral Scientist 2018, 1273-1290.
SCHARFF SMITH, P., “Imprisonment and Internet-acces. Human Rights, the Principle of Normalization and the Question of Prisoners Access to Digital Communications Technology”, NJHR 2012, 454-482.
SHEA, E., “Les paradoxes de la normalisation du travail pénitentiaire en France et en Allemagne”, Déviance et Société 2005, 349-365.
VAN DEURSEN, A.J.A.M., en VAN DIJK, J.A.G.M., “Using the internet: skill related problems in user’s online behaviour”, Interacting with Computers 2009, 393-402.
VANDEBOSCH, H., “Het belang van mediagebruik tijdens de detentie in het licht van de herintrede in de maatschappij: resultaten van enkele Vlaamse studies”, Panopticon 2004, 252-269.
VDAB, “Aan de bak (van)uit de bak. Een brug tussen gevangenis en arbeidsmarkt”, Arbeidsmarkttopic, 2004, 1-16.
VOORHOOF, D., “EHRM herbevestigt recht op (beperkte) internettoegang in de gevangenis”, Juristenkrant, nr. 354, 2017, 5.
91
VOORHOOF, D., “Ook gedetineerde heeft recht op internet”, Juristenkrant, nr. 325, 2016, 6.
Bijdragen in verzamelwerken
BEYENS, K., “Penologisch perspectief” in CLAUS, H., BEYENS, K., DE MEYER, R., GRYSON, M., en NAESSENS, L. (eds.), Huizen: naar een duurzame penitentiaire aanpak, Brussel, Academic & Scientific Publishers, 2013, 19-31.
CLAUS, H., “Inleiding” in CLAUS, H., BEYENS, K., DE MEYER, R., GRYSON, M., en NAESSENS, L. (eds.), Huizen: naar een duurzame penitentiaire aanpak, Brussel, Academic & Scientific Publishers, 2013, 11-17.
DE CLERCQ, L., STAS, L. en WIJNS, N., “Het leven in de Nieuwewandeling vandaag” in MARTYN, G., VAN BOGAERT, D., en WIJNS, N. (eds.), 150 jaar Nieuwewandeling, Gevangenis Gent [1862-2012], Gent, Uitgeverij Snoeck, 2012, 146-197.
HARGITTAI, E., “The Digital Divide and What to do about it” in JONES, D.C. (ed.), New Economy Handbook, San Diego, Academic Press, 2003, 821-839.
JEWKES, Y., “The role of the Internet in the twenty-first-century prison. Insecure technologies in secure spaces” in FRANKO AAS, K., OPPEN GUNDHUS, H. en MORK LOMELL, H. (eds.), Technologies of InSecurity. The Surveillance of everyday life, Abingdon, Routledge-Cavendish, 2009, 172-188.
KENNES, P. en SNACKEN, S., “De interne rechtspositie van gedetineerden” in BEYENS, K. en SNACKEN, S., (eds.), Straffen. Een penologisch perspectief, Antwerpen/Apeldoorn, Maklu, 2017, 425-473.
MAESSCHALK, J., “Methodologische kwaliteit in het kwalitatief onderzoek” in DECORTE, T. en ZAITCH, D. (eds.), Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie, Leuven/Den Haag, Acco, 2016, 131-160.
MORTELMANS, D., “Het kwalitatief onderzoeksdesign” in DECORTE, T. en ZAITCH, D. (eds.), Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie, Leuven/Den Haag, Acco, 2016, 81-130.
SNACKEN, S., “‘Normalisation’ dans les prisons: concept et défis. L’exemple de l’Avant- project de loi péntitentiaire belge” in DE SCHUTTER, O. en KAMINSKI, D. (eds.), L’institution du droit pénitentiaire. Enjeux de la reconnaissance de droits aux détenus, Brussel, Bruylant, 2002, 133-152.
92
STARING, R. en VAN SWAANINGEN, R., “Kwalitatief onderzoek en criminologische theorie. Over de relatie tussen theorie, onderzoeksvragen en methode” in T. DECORTE en D. ZAITCH (eds.), Kwalitatieve methoden en technieken in de criminologie, Leuven/Den Haag, Acco, 2016, 34-80.
Onlinebronnen
ACANTE, Prison Kiosk, 2015, https://www.acante.co.uk/prison-kiosk-2/ (consultatie 31 oktober 2019).
DE VOS, H., Normalisering van het gevangenisleven: een contradictio in terminis?, 2016, https://www.vrijplaats.net/normalisering/ (consultatie 29 november 2019).
DECRE, H., SANTENS, T., TRUYTS, J., PAELINCK, G, Videobezoek wordt mogelijk in gevangenissen, 24 april 2020, 07:31, https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/24/liveblog- 24-april/ (consultatie 24 april 2020).
DE VOOGT, S, Gedetineerden mogen één maal per week videochatten met familie en vrienden, 2020, https://www.hln.be/in-de-buurt/brugge/gedetineerden-mogen-een-maal-per-…- videochatten-met-familie-en-vrienden~a3c4ecdf/ (consultatie 15 mei).
FOUBERT, B., en LE BACQ, T., ‘Superbeveiligd’ internet, maar gevangenen mailen erop los, 2014, https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20140924_01286181 (consultatie 18 maart 2020).
HAA, Geen bezoek meer toegelaten in gevangenissen: gedetineerden krijgen 20 euro beltegoed, 2020, https://www.hln.be/nieuws/binnenland/gevangenissen/geen-bezoek-meer- toegelaten-in-gevangenissen-gedetineerden-krijgen-20-euro-beltegoed~a1a69b84/ (consultatie 6 mei 2020).
ICPR, Belgium, 2018, https://www.prisonstudies.org/country/belgium (consultatie 3 november 2019).
LSI, 15 procent gedetineerden minder in Ieperse gevangenis tijdens coronacrisis, 2020, https://www.hln.be/in-de-buurt/ieper/15-procent-gedetineerden-minder-in…- gevangenis-tijdens-coronacrisis~a7d73ffd/ (consultatie 6 mei 2020).
SMITH, A., en ANDERSON, M., Social media use in 2018, 2018, https://www.pewresearch.org/ internet/2018/03/01/social-media-use-in-2018/ (consultatie 5 december 2019).
TLG, Na weken geen visueel contact mogen ook gevangenen straks videochatten met thuisfront:
93
“Het gaat zo veel deugd doen”, 2020, https://www.nieuwsblad.be/cnt/ dmf20200427_04936304 (consultatie 29 april 2020).
VAN LUYCK, M., Hasseltse gevangenen hebben telefoon in hun cel, 2019, https://www. koengeens.be/news/2019/04/10/hasseltse-gevangenen-hebben-telefoon-in- hun-cel (consultatie 4 november 2019).
X, Gedetineerden in Brugse gevangenis krijgen toelating om te videochatten, 2020, https://kw.be/nieuws/samenleving/gedetineerden-in-brugse-gevangenis-kri…- om-te-videochatten/article-normal-435707.html (consultatie 29 april 2020).
X, New women’s prison to let immates cook, use internet, 2019, https://yle.fi/uutiset/osasto/news /new_womens_prison_to_let_inmates_cook_use_internet/10954869 (consultatie 2 november 2019).
YEUNG, C., Social media usage statistics by age: marketing to adults aged 50+, 2019, https://www.synthesio.com/blog/social-media-usage-statistics-by-age/ (consultatie 5 december 2019).
