Love the Way You Lie: Leugens in romantische relaties
Stel je de volgende situatie voor: je partner vraagt je of je zijn / haar nieuwe schoenen mooi vindt. Zelf vind je ze afschuwelijk, maar je weet dat dat antwoord je partner enorm onzeker zou maken. Zeg je de waarheid, of reageer je toch op een andere manier?
Hoewel we allemaal geleerd hebben dat liegen en bedriegen verwerpelijk is, is het iets wat we haast alle dagen zelf doen. We misleiden en liegen tegen alle mogelijke sociale contacten die we hebben: vreemden, kennissen, vrienden en zelfs romantische partners. Maar waarom doen we dit?
Liegen en misleiding
Wat is dat nu eigenlijk, liegen en misleiden? Is er überhaupt wel een verschil tussen deze termen? Aangezien deze concepten vrij vaag zijn en er ook in de wetenschappelijke literatuur geen consensus bestaat over wat de termen nu net inhouden, zien we vaak verschillende definities passeren. Hoewel misleiding nog vager klinkt dan liegen, komen omschrijvingen van dit woord opmerkelijk vaak overeen.
De definities bevatten in de meerderheid van de gevallen concepten als dubbelzinnige verwoordingen, het verzwijgen van de waarheid en intentionaliteit. Zo gaf een 20-jarige vrouw de volgende definitie voor misleiding: “Wetens en willens andere, foute of verdraaide informatie geven om de waarheid te onderdrukken of achter te houden. Of mensen aanzetten zaken te zeggen of te doen die ze zonder die fout verkregen informatie niet zouden gedaan hebben.” Opmerkelijk genoeg lijkt ook de meerderheid van de mensen te denken dat misleiding altijd gebruikt wordt om een doel te bereiken, zoals ook een 24-jarige man misleiding omschreef: “Iemand verkeerde informatie geven om iets te bereiken.”
Wanneer het over liegen gaat, zien we wat meer verschillen, waarbij bijna de helft van de respondenten van het onderzoek zelfs verklaarde dat ‘de waarheid niet vertellen’, zelfs wanneer hier niet achter gevraagd wordt, als liegen beschouwd moet worden.
Waarom liegen we tegen onze partner?
In de meeste gevallen gebruiken we leugens en misleiding voor egocentrische redenen. Hierbij gaat het om scenario’s waarbij mensen zichzelf willen beschermen, fysiek of psychologisch, of om er zelf een voordeel uit te halen. Zo omschreef een 28-jarige vrouw een leugen die ze tegen haar partner vertelde als volgt: “Ik kreeg de vraag of ik in vorige relaties ben vreemdgegaan. Ik antwoordde daarop nee, maar dat is niet waar. Dat deed ik om geen verkeerde indruk van mezelf te geven.”
In slechts een minderheid van de gevallen liegen we om altruïstische redenen. De belangrijkste altruïstische reden om te liegen of om misleiding te gebruiken in romantische relaties, is het beschermen van de ander. Een voorbeeld hiervan is liegen om je partner zich niet schuldig of beschaamd te laten voelen. Een jonge vrouw van 21 beschreef de volgende situatie. “Op een avond ging ik bij mijn vriend thuis eten, bij zijn gezin. Na het eten vertelde hij me opeens dat we nog naar een familiefeestje moesten gaan. Ik zei dat ik het niet zo erg vond, maar eigenlijk had ik er niet bepaald zin in. Ik loog omdat ik zijn gevoelens niet wilde kwetsen, ik wilde hem niet voor het hoofd stoten.”
Wie liegt en bedriegt?
Hoewel het onderzoek in dit veld nog in zijn kinderschoenen staat, zijn er een aantal factoren die samenhangen met de manier van liegen en misleiden. Oudere participanten in dit onderzoek logen vaker voor egocentrische redenen dan de jongere deelnemers. Deze relatie kan ook verklaard worden aan de hand van de lengte van de relatie: hoe langer de relatie duurt, hoe meer we liegen voor de eigen zaak.
In dit geval hoeven we ons echter niet meteen zorgen te maken om de eerlijkheid van onze partners: intieme relaties worden opgebouwd in verschillende stadia die elk een andere vorm van communicatie vragen. Een verder stadium kan dus de manier van oneerlijk gedrag aanpassen. Je partner wordt dus niet plots oneerlijker wanneer je relatie al eventjes loopt.
Naast deze factor van leeftijd en relatielengte, blijkt ook persoonlijkheid betrokken te zijn in hoe en waarom we liegen. Mensen die sneller geneigd zijn om angst, schaamte en kwetsbaarheid te ervaren en algemeen hoger scoren op neuroticisme, zijn sneller geneigd om te misleiden om egocentrische redenen. Eenzelfde trend zien we bij mensen die extravert zijn: ook zij gaan meer liegen om egocentrische redenen, waarbij de leugen de leugenaar zelf beschermt. Dit betekent bijgevolg dat mensen die meer introvert gedrag vertonen, vaker gaan liegen om de andere te beschermen.
Wat met relatiekwaliteit?
Ook relatiekwaliteit lijkt een rol te spelen wanneer het gaat om oneerlijk gedrag. Dit wordt zeker duidelijk wanneer men focust op intimiteit die koppels ervaren. Personen die aangaven dat ze zich sterk verbonden voelden met hun partner, gaven aan hun partner te misleiden om altruïstische redenen, en dus om hun partner te beschermen of hen een voordeel te bieden. Dezelfde relatie werd ook gevonden bij personen die aangaven hun partner enorm graag te zien.
Hoewel dit allemaal positief lijkt, moeten we in het achterhoofd houden dat er nog steeds vooral gelogen wordt om egocentrische redenen, dus voor eigen voordeel, in plaats van het welzijn van anderen. Toch moeten we ons geen zorgen maken wanneer blijkt dat je partner een leugen verteld heeft of je met misleiding op het verkeerde pad gebracht heeft. Binnen romantische relaties lijkt oneerlijk gedrag immers niet zo ernstig te zijn zorgt het in een minderheid van de gevallen voor zwaardere gevolgen. Wanneer je het nieuwe paar schoenen van je partner dus toch niet zo mooi vindt, kan het heus geen kwaad om enthousiast mee te gaan in die nieuwe aankoop.
Bibliografie
Bandura, A. (2002). Selective moral disengagement in the exercise of moral agency. Journal of Moral Education, 31(2), 101-119. doi: 10.1080/0305724022014322
Bandura, A., Barbaranelli, C., Caprara, G. V., & Pastorelli, C. (1996). Mechanisms of moral disengagement in the exercise of moral agency. Journal of Personality and Social Psychology, 71(2), 364-374.
Bartholomew, K., & Shaver, P. R. (1998). Methods of assessing adult attachment. Do they converge? In J. A. Simpson & W. S. Rholes (Eds.), Attachment theory and close relationships (pp. 25-45). New York: Guilford Press
Baxter, L. A., & Simon, E. P. (1993). Relationship maintenance strategies and dialect contradictions in personal relationships. Journal of Social and Personal Relationships, 10, 225-242. doi: 10.1177/026540759301000204
Borum, R. (2010). The science of interpersonal trust. Mental Health Law & Policy Faculty Publications, 574.
Bowlby, J. M. D. (1982). Attachment and loss: Retrospect and prospect. Amer. J. Orthopsychiat. 52 (4), 664-678.
Cappelen, A. W., Sorensen, E. O., & Tungodden, B. (2013). When do we lie? Journal of Economic Behavior & Organizaton, 93, 258-265. doi: 10.1016/j.jebo.2013.03.037
Carpenter, A., & Greene, K. (2015). Social penetration theory. In C. R. Berger & M. E. Roloff (Eds.), The International Encyclopedia of Interpersonal Communication (pp. 1-5). John Wiley & Sons, Inc. doi: 10.1002/9781118540190.wbeic160
Chakravarty, S., Ma, Y., & Maximiano, S. (2015). Lying and friendship. Working paper
Clark, C. L., Shaver, P. R., & Abrahams, M. F. (1999). Strategic behaviors in romantic relationship initiation. PSPB, 25(6), 709-722.
Chui, W. & Leung, M. (2016). Adult attachment internal working model of self and other in Chinese culture: Measured by the Attachment Style Questionnaire – Short Form by confirmatory factor analysis (CFA) and item response theory (IRT). Personality and Individual Differences, 96, 55-64. doi: 10.1016/j.paid.2016.02.068
Cole, T. (2001). Lying to the one you love: The use of deception in romantic relationships. Journal of Social and Personal Relationships, 18(1), 107-129.
Cortese, A. J. (2001). The interpersonal approach to morality: A gender and cultural analysis. The Journal of Social Psychology, 129(4), 429-441.
Crane, D. (Writer), Kauffman, M. (Writer), Kunerth, M. J. (Writer), & Weiss, B. (Director). (2002). The One with Rachel’s Phone Number [Television series episode]. In K. Bright (Executive Producer), D. Crane (Executive Producer), & M. Kauffman (Executive Producer), Friends. California: Warner Bros. Television
DePaulo, B. M., Ansfield, M. E., Kirkendol, S. E., & Boden, J. M. (2004). Serious lies. Basic and Applied Social Psychology, 26 (2-3), 147-167. doi: 10.1080/01973533.2004.9646402
DePaulo, B. M. & Kashy, D. A. (1998). Everyday lies in close and casual relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 74(1), 63-79.
DePaulo, B. M., Kashy, D. A., Kirkendol, S. E., Wyer, M. M., & Epstein, J. A. (1996). Lying in everyday life. Journal of Personality and Social Psychology, 70(5), 979-995
Donenberg, G. R., & Hoffman, L. W. (1988). Gender differences in moral development. Sex Roles, 18(11-12), 701-717.
Evans, J. R., & Mathur, A. (2005). The value of online surveys. Internet Research, 15(2), 195-219. doi: 10.1108/10662240510590360
Fletcher, G. J. O., Simpson, J. A., & Thomas, G. (2000). The measurement of perceived relationship quality components: A confirmatory factor analytic approach. Personality and Social Psychology Bulletin, 25(3), 340-354.
Fraley, R. C., & Roisman, G. I. (2019). The development of adult attachment styles: Four lessons. Current Opinion in Psychology, 25, 26-30. doi: 10.1016/j.copsyc.2018.02.008
Furman, W., & Winkles, J. K. (2012). Transformations in heterosexual romantic relationships across the transition into adulthood: “Meet me at the bleachers… I mean the bar”. In B. Laursen & W. A. Collins (Eds.), Relationships pathways: From adolescence to young adulthood (pp. 191-213). Sage.
García, A. E. V., & Ostrosky-Solís, F. (2006). From morality to moral emotions. International Journal of Psychology, 41(5), 348-354. doi: 10.1080/00207590500345898
Garthoeffner, J. L., Henry, C. S., & Robinson, L. C. (1993). The modified interpersonal relationship scale: Reliability and validity. Psychological Reports, 73, 995-1004.
Giluk, T. L., & Postlethwaite, B. E. (2014). Big five personality and academic dishonesty: A meta-analytic review. Personality and Individual Differences, 72, 59-67. doi: 10.1016/j.paid.2014.08.027
Gonzaga, G. C., Campos, B., & Bradbury, T. (2007). Similarity, convergence, and relationship satisfaction in dating and married couples. Journal of Personality and Social Psychology, 93(1), 34-48. doi: 10.1037/0022-3514.93.1.34
Grey, S. (2010). Love the way you lie. On Recovery [CD]. United States: Def Jam Recordings
Gündüz, M. (2017). Reasons for which people lie: An evaluation in the context of values education (Turkey example). European Journal of Education Studies, 3 (2), 152-167. doi: 10.5281/zenodo.249646
Guthrie, J. & Kunkel, A. (2013). Tell me sweet (and not-so-sweet) little lies: Deception in romantic relationships. Communication Studies, 64(2), 141-157. doi: 10.1080/10510974.2012.755637
Hart, C. L., Jones, J. M., & Terrizzi, J. A. Jr. (2019). Development of the lying in everyday situation scale. American Journal of Psychology, 132(3), 343-352. doi: 10.5406/amerjpsyc.132.3.0343
Heck, W. D., Thielmann, I., Moshagen, M., & Hilbig, B. E. (2018). Who lies? A large-scale reanalysis linking basic personality traits to unethical decision making. Judgement and Decision Making, 13(4), 356-371.
Jacobsen, C., Fosgaard, T. R., & Pascual-Ezama, D. (2018). Why do we lie? A practical guide to the dishonesty literature. Journal of Economic Surveys, 32(2), 357-387. doi: 10.1111/joes.12204
Karantzas, G. C., Feeney, J. A., & Wilkinson, R. (2010). Is less more? Confirmatory factor analysis of the attachment style questionnaires. Journal of Social and Personal Relationships, 27 (6), 749-780. doi: 10.1177/0265407510373756
Kashy, D. A. & DePaulo, B. M. (1996). Who lies? Journal of Personality and Social Psychology, 70(5), 1037-1051.
Kirtley, M. D., & Weaver, J. B. (1999). Exploring the impact of gender role self-perception on communication style. Women’s Studies in Communication, 22(2), 190-209. doi: 10.1080/07491409.1999.10162420
Knapp, M. L., & Vangelisti, A. I. (2005). Relationship stages: A communication perspective. Interpersonal Communication and Human Relationships, 5, 36-49.
Kouchaki, M., & Smith, I. H. (2014). The morning morality effect: The influence of time of day on unethical behaviour. Psychological Science, 25(1), 95-102. doi: 10.1177/0956797613498099
Larzelere, R. E. & Huston, T. L. (1980). The dyadic trust scale: Toward understanding interpersonal trust in close relationships. Journal of Marriage and Family, 42(3), 595-604.
Levine, T. R., & Knapp, M. L. (2018). Lying and deception in close relationships. In A. L. Vangelisti & D. Perlman (Eds.), The Cambridge Handbook of Personal Relationships (pp. 329-340). Cambridge University Press.
Levine, T. R., Serota, K. B., Carey, F., & Messer, D. (2013). Teenagers lie a lot: A further investigation into the pervalence of lying. Communication Research Reports, 30(3), 211-220. doi: 10.1080/08824096.2013.806254
Levy, K. N., Ellison, W. D., Scott, L. N., & Bernecker, S. L. (2011). Attachment style. Journal of Clinical Psychology: In Session, 67 (2), 193-203. doi: 10.1002/jclp.20756
Luo, S. (2009). Partner selection and relationship satisfaction in early dating couples: The role of couple similarity. Personality and Individual Differences, 47, 133-138. doi: 10.1016/j.paid.2009.02.012
Maier, R. A. & Lavrakas, P. J. (1976). Lying behavior and evaluation of lies. Perceptual and Motor Skills, 42, 575-581.
Markey, P. M., & Markey, C. N. (2007). Romantic ideals, romantic obtainment, and relationship experiences: The complementarity of interpersonal traits among romantic partners. Journal of Social and Personal Relationships, 24(4), 517-533. doi: 10.1177/0265407507079241
Mead, N. L., Baumeister, R. F., Gino, F., Schweitzer, M. E., & Ariely, D. (2009). Too tired to tell the truth: Self-control resource depletion and dishonesty. Journal of Experimental Social Psychology, 45, 594-597. doi: 10.1016/j.jesp.2009.02.004
Moore, C. (2015). Moral disengagement. Current Opinion in Psychology, 6, 199-204. doi: 10.1016/j.copsyc.2015.07.018
Naudé, P., & Buttle, F. (2000). Assessing relationship quality. Industrial Marketing Management, 29, 351-361.
Nicholson, C. Y., Compeau, L. D., & Sethi, R. (2001). The role of interpersonal liking in building trust in long-term channel relationships. Journal of the Academy of Marketing Science, 29 (1), 3-15.
Noftle, E. E., & Shaver, P. R. (2006). Attachment dimensions and the big five personality traits: Associations and comparative ability to predict relationship quality. Journal of Research in Personality, 40, 179-208. doi: 10.1016/j.jrp.2004.11.003
Perlman, D., & Fehr, B. (1986). Theories of friendship: An analysis of interpersonal attraction. In V. J. Derlega & B. A. Winstead (Eds.), Friendship and Social Interaction. New York
Prater, T., & Kiser, S. B. (2002). Lies, lies, and more lies. SAM Advanced Management Journal, Spring 2002, 9-14.
Peterson, C. C., Peterson, J. L., & Seeto, D. (1983). Developmental changes in ideas about lying. Child Development, 54(6), 1529-1535.
Rammstedt, B., & John, O. P. (2007). Measuring personality in one minute or less: A 10-item short version of the Big Five Inventory in English and German. Journal of Research in Personality, 41, 203-212. Doi: 10.1016/j.jrp.2006.02.001
Reja, U., Manfreda, K. L., Hlebec, V., & Vehovar, V. (2003). Open-ended vs. close-ended questions in web questionnaires. Developments in Applied Statistics, 19(1), 159-177.
Richmond, J., & Wilson, J. C. (2008). Are graphic media violence, aggression and moral disengagement related? Journal of Managerial Psychology, 15(2), 350-357. doi: 10.1080/13218710802199716
Robles, J. S. (2011). The interactive achievement of morality in everyday talk: A discourse analysis of moral problems and practices in interpersonal relationships. Communication Graduate Theses & Dissertations, 10. https://scholar.colorado.edu/comm_gradetds/10
Seiffge-Krenke, I. (2003). Testing theories of romantic development from adolescence to young adulthood: Evidence of a developmental sequence. International Journal of Behavioral Development, 27(6), 519-531.
Sprecher, S., & Regan, P. C. (2002). Liking some things (in some people) more than others: Partner preferences in romantic relationships and friendships. Journal of Social and Personal Relationships, 19(4), 463-481.
Statbel – Wettelijke samenwoning statistiek (Rijksregister, 2018)[Data file]. Available from Statbel website, https://statbel.fgov.be/nl
Tenbrunsel, A. E., & Chugh, D. (2015). Behavioral ethics: A story of increased breadth and depth. Current Opinion in Psychology, 6, 205-210. doi: 10.1016/j.copsyc.2015.08.022
Tucker, J. S., & Anders, S. L. (1999). Attachment style, interpersonal perception accuracy and relationship satisfaction in dating couples. PSPB, 25(4), 403-412.
Turri, A., & Turri, J. (2015). The truth about lying. Cognition, 138, 161-168. doi: 10.1016/j.cognition.2015.01.007
Van Selm, M., & Jankowski, N. W. (2006). Conducting online surveys. Quality & Quantity, 40, 435-46. doi: 10.1007/s11135-005-8081-8
Welch, S-A., & Rubin, R. B. (2002). Development of relationship stage measures. Communication Quarterly, 50(1), 24-40. doi: 10.1080/01463370209385644
West, M., Rose, M. S., Spreng, S., Sheldon-Keller, A., & Adam, K. (1998). Adolescent attachment questionnaire: A brief assessment of attachment in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 27(5), 661-673.
