Medicinale cannabis ter pijnbestrijding bij oncologische patiënten met chronische pijn

Agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten (2019, april 5). FAQ

cannabis. Opgeroepen op november 18, 2019, van

https://www.afmps.be/sites/default/files/content/INSP/NARC/faq_cannabis…

df

Agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten (2019, mei 22).

Informatie voor reizigers. Opgeroepen op november 12, 2019, van Agentschap

voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten: https://www.faggafmps.

be/nl/MENSELIJK_gebruik/bijzondere_producten/speciaal_gereglement

eerde_stoffen/verdovende_middelen_psychotropen/informatie_voor_reizigers

Allan, G. M., Finley, C. R., Ton, J., Perry, D., Ramji, J., Crawford, K., . . . Kolber, M. R. (2018,

februari). Systematic review of systematic reviews for medical cannabinoids:

pain, nausea and vomiting, spasticity and harms. Canadian Family Physician,

64(2), 78-94. doi:PMC5964405

Alraja, A. A., & Balneaves, L. G. (2019, december 09). “Guarding their practice”: a

descriptive study of Canadian nursing policies and education to medical

cannabis. BMC Nursing, 18(66). doi:https://doi.org/10.1186/s12912-019-

0390-7

Anderson, S. P., Zylla, D. M., McGriff, D. M., & Arneson, T. J. (2019, april 01). Impact of

medical cannabis on patient-reported symptoms for patients with cancer

enrolled in Minnesota's medical cannabis program. Journal of oncology practice,

15(4), 338-345. doi:doi/10.1200/JOP.18.00562

Bedrocan Nederland (2019). Cannabisflos. Opgeroepen op december 15, 2019, van

Bedrocan Nederland: https://bedrocan.com/nl/productendiensten/

gezondheidszorg/cannabis-voorschrijven/

Blake, A., Wan, B. A., Malek, L., DeAngelis, C., Diaz, P., Lao, N., . . . O'Hearn, S. (2017,

december). A selective review of medical cannabis in cancer pain management.

Annals of palliative medicine, 6(Suppl 2), 215-222.

doi:10.21037/apm.2017.08.05

Bongaerts, K. H., Höner-Snoeken, K., Nelissen-Vrancken, H., Deckers, J., Hazekamp, A.,

Koster, E., . . . van de Velde, M. J. (2009, december). Medicale Cannabis.

Nederland: Instituut voor verantwoord Medicijngebruik en het Bureau voor

Medicinale Cannabis van het FIBG, ministerie van Volksgezondeid, Welzijn en

Sport. Opgeroepen op oktober 7, 2019, van

https://baf.be/sites/default/files/2017-07/Medicinale-cannabis_Brochure…-

pati%C3%ABnten.pdf

Borgelt, L. M., Franson, K. L., Nussbaum, A. M., & Wang, G. S. (2013, februari 05). The

Pharmacologic and Clinical Effects of Medical Cannabis. Pharmacotherapy,

33(2), 195-209. Opgeroepen op november 2019

Chapman, S., Spetz, J., Lin, J., Chan, K., & Schmidt, L. (2016). Capturing Heterogeneity in

Medical Marijuana Policies: A Taxonomy of Regulatory Regimes Across the

United States. Substance Use and Misuse, 51(9), 1174-1184.

Clark, C. S. (2018, februari 1). Medical Cannabis: The Oncology Nurse’s Role in Patient

Education About the Effects of Marijuana on Cancer Palliation. Clinical Journal of

Oncology Nursing, 22(1), 1-6. doi:10.1188/18.CJON.E1-E6.

Cools, S. (2019, november 11). Volksgezondheid neemt eerste mogelijke dode door

vaping ‘zeer ernstig’. De Standaard.

Corrigan, D. (2008). The pharmacology of cannabis issues for understanding its use. (S.

Rödner Sznitman, B. Olsson, & R. Room, Red.) A cannabis reader: global issues

and local experiences, 1, 27-37. Opgeroepen op november 2019, van

http://www.emcdda.europa.eu/system/files/publications/497/emcddacannabis-

mon-vol1-web_103716.pdf

de Graeff, A. (2019, mei). Wat is ... Doorbraakpijn? Opgeroepen op november 15, 2019,

van kanker.nl: https://www.kanker.nl/gevolgen-van-kanker/pijn/watis/

doorbraakpijn

De Mello Schier, A. R., de Oliveria Ribeiro, N. P., de Oliveira e Silva, A. C., Hallak, J. E.,

Crippa, J. A., Nardi, A. E., & Zuardi, A. W. (2012, juni). Cannabidiol, a Cannabis

sativa constituent, as an anxiolytic drug. Brazilian Journal of Psychiatry,

34(Supl1), 104-117. doi:DOI: 10.1590/S1516-44462012000500008

Decorte, T., & Paoli, L. (2018). De cannabiskwesite. In T. Decorte, & L. Paoli, De

cannabiskwestie. Oud-Turnhout / 's-Hertogenbosch, België: Gompel & Svacina

bvba. Opgeroepen op oktober 14, 2019, van

https://books.google.be/books?id=qGhwDwAAQBAJ&pg=PA16&lpg=PA16&dq

=(Murray+et+al.,+2007;+Earlywine,+2002,+Bergamaschi+et+al.,+2011&source

=bl&ots=JpWkNv3im-&sig=ACfU3U2Zawd92G5bmDjIvelqfHu0KMYVw&

hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwjG4KHXq8vlAhVOzqQKHdMtB6kQ6AEwAXoECA

oQA

Devinsky, O., Patel, A., Croos, H., & Villanueva, V. (2018, mei 17). Effect of Cannnabidiol

on Drop Seizures in the Lennox-Gastaut Syndrome. The New England Journal of

Medicine, 2018(378), 1888-1897. doi:101.1056/NEJMoa1714631

Dzierzanowski, T. (2019, januari 22). Prospects for the Use of Cannabinoids in

Oncology and Palliative Care Practice: A review of the Evidence. Cancers, 11(2),

129. doi:10.3390/cancers11020129

European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (2018, december). Medical

use of cannabis and cannabinoids: questions and answers for policymaking.

Luxembourg: Publications Office of the European Union .

Fine, P. G., & Resenfeld, M. J. (2013, oktober). The encocannabinoid system,

cannabinoids, and pain. Rambam Maimonides Medical Journal, 4(4), 1-15.

Opgehaald van

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3820295/pdf/rmmj-4-4-

e0022.pdf

Grotenhermen, F. (2006). Cannabinoïden en het Endocannabinoïde Systeem.

Cannabinoids, 1(1), 10-14. Opgeroepen op november 2019, van

https://www.cannabis-med.org/data/pdf/nl_2006_01_2.pdf

Institute of Medicine (2011). Relieving pain in America: A blueprint for transforming

precention, care, education, and research . In Institute of Medicine, Relieving

pain in America: A blueprint for transforming precention, care, education, and

research . Washington, DC, Amerika: The National Academies Press.

doi:10.17226/13172

International Association for Cannabinoid Medicines (z.j.). Laws and politics.

Opgeroepen op december 10, 2019, van https://www.cannabismed.

org/index.php?tpl=page&id=41&lng=en

International Association for the Study of Pain (2018). IASP Terminology. Opgeroepen

op november 22, 2019, van IASP: iasp-pain.org

International Narcotics Control Board (2019). Home. Opgeroepen op december 12,

2019, van International Narcotics Control Board: https://www.incb.org

Johnson, J. R., Burnell-Nugent, M., Lossignol, D., Ganae-Motan, E. D., Potts, R., & Fallon,

M. T. (2010, februari 2). Multicenter, Double-Blind, Randomized, Placebo-

Controlled, Parallel-Group Study of the Efficacy, Safety, and Tolerability of THC:

CBD Extract and THC Extract in Patients with Intractable Cancer-Related Pain.

Journal of Pain and symptom management, 39(2), 167-179.

doi:10.1016/j.jpainsymman.2009.06.008

Johnson, Lossignol, Burnell-Nugent, & Fallon. (2013, augustus). An open-label

extension study to investigate the long-term safety and tolerability of THC/CBD

oromucosal spray and oromucosal THC spray in patients with terminal cancerrelated

paijn refractory to strong opioid analgesics. Journal of Pain and symptom

Management, 46(2), 207-218.

doi:https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2012.07.014

Karanges, E. A., Suraev, A., Elias, N., Manocha, R., & McGregor, L. S. (2018). Knowledge

and attitudes of Australian general practitioners towards medicinal cannabis: a

cross-sectional survey. BMJ Open, 8(7).

doi:http://dx.doi.org/10.1136/bmjopen-2018-022101

Knegtmans, M. F., Wauben, L. S., Wagemans, M. F., & Oldenmenger, W. H. (2019,

augustus 3). Home Telemonitoring Improved Pain Registration in Patients With

Cancer. Pain Practice, 2(1). doi:10.111/papr.1280

Kowal, M. A., Hazekamp, A., & Grotenhermen, F. (2016, februari 20). Review on clinical

studies with cannabis and cannabinoids 2010-2014. Cannabinoids, 11(special

issue), 1-18. Opgeroepen op november 12, 2019

Martin-Sánchez, E., Furukawa, T. A., Taylor, J., & Martin, J. L. (2009, september 1).

Systematic review and meta-analysis of cannabis treatment for chronic pain.

Pain Medicine, 10(8), 1353-1368. doi: doi:10.1111/j.1526-4637.2009.00703.x

Mayeur, J. (2019, augustus 09). Cannabisolie nu toch in apotheken. (J. Mayeur, Red.) De

Standaard. Opgeroepen op november 18, 2019, van

https://www.standaard.be/cnt/dmf20190808_04551059?articlehash=1D9BD

6D1678FCBD518764D1F76C4C011C19D29792F22EA2031C326B0A7819907E

2523F56C5B7C342C191E7C1BEE6771932C9A4AE9EEEECCC60625D26D0345

0C5

McCafferey (1979). Nursing Management of the Patiënt with Pain (2 ed.). Philadelphia,

US: Lippincott.

Mejin, M., Keowmani, T., Rahman, S. A., Liew, J., Lai, J., Chau, M., & Che Wan, I. (2019,

januari - maart 18). Prevalence of pain and treatment outcomes among cancer

patients in a Malaysian palliative care unit. Pharmacy Practice, 17(1), 1397.

doi:https://doi.org/10.18549/PharmPract.2019.1.1397

National Comprehensive Cancer Network (2016). Adult Cancer pain. (2.2016).

Opgehaald van https://oralcancerfoundation.org/wpcontent/

uploads/2016/09/pain.pdf

Nederlands huisartsengenootschap (2018, juni). NHG-Standpunt Cannabis. Utrecht,

Nederland. Opgeroepen op november 10, 2019, van

https://www.nhg.org/sites/default/files/content/nhg_org/uploads/final_n…

cannabis.pdf

Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (2015). Richtlijnen diagnostiek en

behandeling van pijn bij patiënten met kanker. Utrecht, Nederland:

Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie. Opgeroepen op november 17,

2019, van

https://pijn.venvn.nl/Portals/39/Richtlijnen/VVNP%20Multidisciplinaire%…

Richtlijn%20Pijn%20bij%20kanker%202016.pdf?ver=2016-11-24-122407-

333

Nielsen, S., Sabioni, P., Trigo, J. M., Ware, M. A., Betz-Stablein, B. D., Murnion, B., . . .

Bernard, L. F. (2017, april 5). Opioid-sparing effect of cannabinoids: a

systematic review and meta-analysis. Neuropsychopharmacology, 42, 1752-

1765. doi:0893-133X/17

Peat, S. (2010). Using cannabinoids in pain and palliative care. National Journal of

Palliative Nursing, 16(10), 481-485. Opgeroepen op november 2019

Philpot, L. M., & Hurt, R. T. (2019, januari 22). A survey of the attitudes, beliefs and

knowledge about medical cannabis among primary care providers. BMC Family

Practice, 20(17), 1-7. doi:https://doi.org/10.1186/s12875-019-0906-y

Ripamonti, C. I., Bandieri, E., & Roila, F. (2011, september). Management of cancer pain:

ESMO Clinical Practice Guidelines. Annals of Oncology, 22(6), 69-77.

doi:10.1093/annonc/mdr390

Singh, P., & Chaturvedi, A. (2015, januari-april). Complementary and alternative

medicine in cancer pain management: a systematic review. Indian Journal of

Palliative Care, 21(1), 105-115. doi:10.4103/0973-1075.150202

Stichting tegen kanker (2017, juni 23). Chemotherapie. Opgeroepen op november 14,

2019, van stichting tegen kanker: https://www.kanker.be/alles-overkanker/

behandelingen/chemotherapie

Stichting tegen kanker (2017, juni 23). Chirurgie. Opgeroepen op november 14, 2019,

van Stichting tegen Kanker: https://www.kanker.be/alles-overkanker/

behandelingen/chirurgie

Stichting tegen kanker (2017, juni 23). Hormoontherapie. Opgeroepen op november

14, 2019, van Stichting tegen kanker: https://www.kanker.be/alles-overkanker/

behandelingen/hormoontherapie

Stichting tegen kanker (2017). Immuuntherapie. Opgeroepen op november 14, 2019,

van stichting tegen kanker: https://www.kanker.be/alles-overkanker/

behandelingen/immuuntherapie

Stichting tegen kanker (2017, juni 23). Radiotherapie. Opgeroepen op november 14,

2019, van Stichting tegen kanker: https://www.kanker.be/alles-overkanker/

behandelingen/radiotherapie

Stichting tegen kanker (2018). Cannabis en kanker. Opgeroepen op 12 oktober, 2019,

van www.kanker.be: https://www.kanker.be/kankerpreventie/de-gevarenvan-

tabak/cannabis-en-kanker

Surat, P. (2019, augustus 29). Crystal Structure of the Human Cannabinoid Receptor

CB2. Opgeroepen op november 12, 2019, van News medical life sciences:

https://www.news-medical.net/life-sciences/Crystal-Structure-of-the-Hum…-

Cannabinoid-Receptor-CB2.aspx

Takeda Nederland (2016). Hoe ontstaat pijn bij kanker? Opgeroepen op november 15,

2019, van Pijn en kanker: https://www.pijnenkanker.nl/artikelen/hoeontstaat-

pijn-bij-kanker/

Transvaal apotheek (2015, april 30). Geneesmiddelen informatieblad cannabisolie.

Opgeroepen op november 15, 2019, van Transvaal apotheek:

https://www.transvaalapotheek.nl/wp-content/uploads/2019/10/BIJSLCannab…-

olie-21-1.pdf

Transvaalapotheek (2018, februari). Cannabis olie. Opgeroepen op november 18, 2019,

van Transvaal apotheek patiënten informatie blad:

https://www.transvaalapotheek.nl/wp-content/uploads/2019/10/BIJSLCannab…-

olie-21-1.pdf

Transvaalapotheek (2018, februari 26). Patiënten informatie blad. Den haag,

Nederland. Opgeroepen op november 18, 2019, van

https://www.transvaalapotheek.nl/wp-content/uploads/2018/05/BIJSLBediol-

zalf-0.pdf

Van Damme, J. (2019, september 19). Wat zegt de wet over cannabis? VAD.

Opgeroepen op november 20, 2019 , van

https://www.vad.be/artikels/detail/wat-zegt-de-wet-over-cannabis

Van den Beuken-van Everdingen, M. H., Hochstenback, L. M., Joosten, E. A., Tjan-Heijen,

V. C., & Janssen, D. J. (2016, april 22). Update on Prevalence of Pain in Patients

With Cancer: Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of Pain and

Symptom Management, 51(6), 1070-1090.

doi:https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2015.12.340

Van Der Meersch, H., & Verschuere, A.-P. (2006, april 25). Medicinale cannabis. CFI -

CWOA. Opgeroepen op oktober 17, 2019, van

https://baf.be/sites/default/files/2017-07/Medicinale-cannabis_2006-04-

25.pdf

Verkeerszaken (2017, juli 19). Medicinale cannabis in het verkeer? Opgeroepen op

november 12, 2019, van Verkeerszaken.

Victorsson, D., McMahon, M., Horowitz, B., Glickson, S., Parker, B., & Mendoza-Temple,

L. (2019, december). Exploring cancer survivors’ attitudes, perceptions, and

concerns about using medical cannabis for symptom and side effect

management: A qualitative focus group study. Complementary Therapies in

Medicine(47). doi:https://doi.org/10.1016/j.ctim.2019.102204

Waissengrin, B., Urban, D., Leshem, Y., Garty, M., & Wolf, I. (2015, februari). Patterns of

use of medical cannabis among Israely cancer patients: a single institution

experience. Journal of Pain and Symptom Management, 49(2), 223-230.

doi:https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2014.05.018