België beschikt over vier moedermelkbanken waarvan er twee gevestigd zijn in Brussel en twee in Wallonië. Voor Vlaamse neonatologen en vroedvrouwen is er geen twijfel mogelijk, ook Vlaanderen moet in de nabije toekomst beschikken over een donormelkbank!
Deze wens in de praktijk implementeren is een ander paar mouwen. Vroedvrouw Lien Heyvaert (Erasmushogeschool Brussel) ging kijken wat de voordelen van donormelk zijn en de barrières voor de implementatie ervan in Vlaanderen.
Stel dat u ouder bent van een prematuur geboren kind en niet beschikt over de mogelijkheid om borstvoeding te geven, zou u dan opteren voor donormelk of kunstvoeding?
Reeds geruime tijd is bewezen dat moedermelk de beste voeding is voor alle pasgeborenen. De essentiële anti-infectieuze bestanddelen die vervat zitten in moedermelk van de biologische moeder resulteert in een daling van het risico op infecties met zes tot tien keer.
Van deze grote groep pasgeborenen zijn prematuren het meest vatbaar voor infecties. Deze kinderen worden opgenomen op een neonatale intensieve zorgenafdeling en laat het nu net daar zijn waar het schoentje knelt. Binnen deze setting kan het een grote uitdaging zijn voor ouders om borstvoeding te geven aan hun kleintje. De reden hiervan is dat moeders van prematuren meer problemen ondervinden bij de start van de borstvoeding en het op gang komen van de melkproductie, mits dit enkel kan gebeuren met behulp van een kolfapparaat. Uit onderzoek is gebleken dat een groot deel van de ouders overschakelt van borst- naar flesvoeding.
Dat donormoedermelk hier een oplossing kan bieden is een vaak opborrelende gedachte bij gezondheidszorgwerkers, al blijkt snel dat niet iedereen hier even positief tegenover staat. “Een kind dat gevoed wordt met donormelk krijgt minder essentiële voedingsstoffen binnen dan dat het op dat ogenblik melk ontvangt van de biologische moeder.”
Vlaanderen versus Nederland
Vlaamse neonatologen en verpleegkundigen in het Universitair Ziekenhuis te Brussel zien alleen maar voordelen bij het gebruik van donormelk. Zij geven aan dat het gebruik van donormelk op een neonatale intensieve zorgen afdeling kan resulteren in een betere gezondheidsuitkomst bij deze kwetsbare populatie. Bij het gebruik van donormoedermelk daalt de kans op infecties zoals necrotiserende enterocolitis. Deze darmziekte komt het meest frequent voor bij prematuren en kent een wereldwijde incidentie van zeven procent, waarvan een op de drie pasgeborenen de neonatale periode niet overleeft.
Een neonatoloog van het Universitair Medisch Centrum in Amsterdam maakt een kritische bedenking bij het gebruik van donormoedermelk. Naar verluidt krijgt een kind gevoed met donormelk een product dat niet optimaal aangepast is aan zijn of haar nutritionele behoeften. De oorzaak hiervan is dat de donormelk afkomstig is van een vrouw die reeds lange tijd geleden bevallen is. Hierdoor zit er een veel lager vet- en eiwitgehalte in de melk waardoor de donormoedermelk niet opportuun is voor een prematuur.
Een repliek hierop wordt gegeven door een verpleegkundige en lactatiekundige van het Universitair ziekenhuis te Brussel: “Moedermelk is niet tot in het oneindige aangepast. Als je vroeger beviel van een kind na een zwangerschapsduur van vijfentwintig weken zou de prematuur het toen niet overleefd hebben en was er geen nood aan aangepaste moedermelk.”
Kunstvoeding in donormelk
Wat zijn de mogelijke opties om te voorzien in de noden van het kind?
Bij het gebruik van donormelk wordt er een versterking op basis van koemelk toegevoegd om een hoger vet- en eiwitpercentage te verkrijgen om een optimale groei bij prematuren te bekomen. Dit product staat ter discussie, gezien er aan donormelk kunstvoeding toegevoegd wordt om een waardig product te kunnen toedienen aan de prematuur. Dit is voor velen moeilijk te aanvaarden.
Alle zorgverleners zijn het er unaniem over eens dat de voordelen van donormelk opwegen tegen de nadelen die kunstvoeding teweeg kan brengen met betrekking tot necrotiserende enterocolitis.
Het prijskaartje
Naast de verrijking van de donormoedermelk met een versterking op basis van koemelk is het financiële aspect een andere barrière die ervoor zorgt dat donormelk moeilijk geïmplementeerd raakt in de Vlaamse ziekenhuizen.
Een liter donormoedermelk kost al snel tussen de tachtig tot tweehonderd euro. Bijkomend dient het ziekenhuis te investeren in pasteurisatiemachines, diepvriezers, extra werknemers, etc. Dit alles zorgt wederom voor een verhoging van de kostprijs.
Een grote boosdoener is dat er geen overkoepelende melkbank ter beschikking gesteld wordt en er geen subsidiëring is van de Vlaamse overheid. Mede hierdoor is dit een moeilijk te bekostigen voedingsmiddel voor alle neonatale intensieve zorgen afdelingen.
Donormelk een makkelijk alternatief?
Gaan er dan niet meer mensen spontaan kiezen voor donormoedermelk om de moeilijkheden die komen kijken bij het geven van borstvoeding te vermijden? “Het is niet de bedoeling om iedere prematuur donormelk te geven, dit zou resulteren in een te hoge kostprijs. De reden van de implementatie van donormoedermelk is om een goed alternatief aan te reiken bij moeders waar het wat moeilijker gaat, bijvoorbeeld moeders met onvoldoende melkproductie en moeders die overtuigd zijn van de voordelen van moedermelk.”
Implementatie in Vlaanderen: ja of neen?
Naar aanleiding van een resem aan wetenschappelijke studies en verschillende gesprekken met experten lijkt het sterk aangewezen om ook de Vlaamse ziekenhuizen te voorzien van een donormelkbank. Hierbij worden de pijlen gericht op de overheid in de hoop dat er subsidies vrijgemaakt worden om deze melkbank mee te helpen bekostigen.
Naast de kritische bedenkingen die aangehaald werden, blijkt dat de nadelen van kunstvoeding niet opwegen tegen de voordelen van donormoedermelk.
Daarom adviseren we, in het belang van alle prematuren en ouders waarbij de melkproductie wat langer op zich laat wachten, om een overkoepelende organisatie te ontwikkelen waar ziekenhuizen in Vlaanderen een beroep kunnen doen op gedoneerde moedermelk.
Alshaikh, B., Kostecky, L., Blachly, N. & Yee, W. (2015). Effect of a Quality Improvement Project to Use Exclusive Mother’s Own Milk on Rate of Necrotizing Enterocolitis in Preterm Infants. Breastfeeding Medicine, 10(7), 355–361. doi: https://doi.org/10.1089/bfm.2015.0042
Arslanoglu, S., Moro, G. E., Bellù, R., Turoli, D., De Nisi, G., Tonetto, P. & Bertino, E. (2013). Presence of human milk bank is associated with elevated rate of exclusive breastfeeding in VLBW infants. Journal of Perinatal Medicine, 41(2), 129–131. doi: https://doi.org/10.1515/jpm-2012-0196
Cañizo Vázquez, D., Salas García, S., Izquierdo Renau, M. & Iglesias-Platas, I. (2019). Availability of Donor Milk for Very Preterm Infants Decreased the Risk of Necrotizing Enterocolitis without Adversely Impacting Growth or Rates of Breastfeeding. Nutrients, 11(8), 1-12. doi: https://doi.org/10.3390/nu11081895
Chowning, R., Radmacher, P., Lewis, S., Serke, L., Pettit, N. & Adamkin, D. H. (2015). A retrospective analysis of the effect of human milk on prevention of necrotizing enterocolitis and postnatal growth. Journal of Perinatology, 36(3), 221–224. doi: https://doi.org/10.1038/jp.2015.179
Corpeleijn, W. E., de Waard, M., Christmann, V., van Goudoever, J. B., Jansen-van der Weide, M. C., Kooi, E. M. W., Koper J. F., Kouwenhoven, S. M. P., Lafeber, H. N., Mank, E., van Toledo, L., Vermeulen, M. J., van Vliet, I. & van Zoeren-Grobben, D. (2016). Effect of Donor Milk on Severe Infections and Mortality in Very Low-Birth-Weight Infants. JAMA Pediatrics, 170(7), 654-661. doi: https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2016.0183
Davanzo, R., Monasta, L., Ronfani, L., Brovedani, P. & Demarini, S. (2012). Breastfeeding at NICU Discharge. Journal of Human Lactation, 29(3), 374–380. doi: https://doi.org/10.1177/0890334412451055
Fenton, T. (2003). A growth chart for preterm babies: Babson and Benda’s chart updated with recent data and a new format. BMC Pediatrics, 3(13), 1-10.
Fenton, T. & Kim, J. (2013). A systematic review and meta-analysis to revise the Fenton growth chart for preterm infants. BMC Pediatrics, 13(59), 1-13.
Hair, A. B., Peluso, A. M., Hawthorne, K. M., Perez, J., Smith, D. P., Khan, J. Y., O’Donnell, A., Powers, R. J. & Abrams, S. A. (2016). Beyond Necrotizing Enterocolitis Prevention: Improving Outcomes with an Exclusive Human Milk–Based Diet. Breastfeeding Medicine, 11(2), 70–74. doi: https://doi.org/10.1089/bfm.2015.0134
Herrmann, K. & Carroll, K. (2014). An Exclusively Human Milk Diet Reduces Necrotizing Enterocolitis. Breastfeeding Medicine, 9(4), 184–190. doi: https://doi.org/10.1089/bfm.2013.0121
Hsueh, W., Caplan, M. S., Qu, X.-W., Tan, X.-D., De Plaen, I. G. & Gonzalez-Crussi, F. (2003). Neonatal Necrotizing Enterocolitis: Clinical Considerations and Pathogenetic Concepts. Pediatric and Developmental Pathology, 6(1), 6–23. doi: https://doi.org/10.1007/s10024-002-0602-z
Kantorowska, A., Wei, J. C., Cohen, R. S., Lawrence, R. A., Gould, J. B. & Lee, H. C. (2016). Impact of Donor Milk Availability on Breast Milk Use and Necrotizing Enterocolitis Rates. Pediatrics, 137(3), e20153123. doi: https://doi.org/10.1542/peds.2015-3123
J. Bell, M., L. Ternberg, J., D. Feigin, R., P. Keating, J., Marshall, R., Barton, L. & Brotherton, T. (1987). Neonatal Necrotizing Entercolitis: Therapeutical Decisions Based upon Clinical Staging. Annals of Surgery, 187(1), 1-7.
Niklasson, A. & Albertsson-Wikland, K. (2008). Continious growth reference from 24th week of gestation to 24 months by gender. BMC Pediatrics, 8(8), 1-14.
Sisk, P. M., Lambeth, T. M., Rojas, M. A., Lightbourne, T., Barahona, M., Anthony, E. & Auringer, S. T. (2016). Necrotizing Enterocolitis and Growth in Preterm Infants Fed Predominantly Maternal Milk, Pasteurized Donor Milk, or Preterm Formula: A Retrospective Study. American Journal of Perinatology, 34(7), 676-683. doi: http://dx.doi.org/ 10.1055/s-0036-1597326
Sullivan, S., Schanler, R. J., Kim, J. H., Patel, A. L., Trawöger, R., Kiechl-Kohlendorfer, U., Chan, G. M., Blanco, C. L., Abrams, S., Cotten, C. M., Laroia, N., Ehrenkranz, R. A., Dudell, G., Cristofalo, E. A., Meier, P., Lee, M. L., Rechtman, D. J. & Lucas, A. (2010). An Exclusively Human Milk-Based Diet Is Associated with a Lower Rate of Necrotizing Enterocolitis than a Diet of Human Milk and Bovine Milk-Based Products. The Journal of Pediatrics, 156(4), 562-567.e1. doi: https://doi.org/10.1016/j.jpeds.2009.10.040
Talavera, M. M., Bixler, G., Cozzi, C., Dail, J., Miller, R. R., McClead, R. & Reber, K. (2016). Quality Improvement Initiative to Reduce the Necrotizing Enterocolitis Rate in Premature Infants. PEDIATRICS, 137(5), e20151119. doi: https://doi.org/10.1542/peds.2015-1119
Kindergeneeskunde: Kinderchirurgie (2016). Necrotiserende Enterocolitis (NEC): chirurgie. Geraadpleegd op 2 april 2020 via https://www.uza.be/behandeling/necrotiserende-enterocolitis-nec-chirurgie