MOEDERZIEL ALLEEN. Een kwantitatief en kwalitatief onderzoek naar eenzaamheid en psychische problemen bij moeders in de eerste drie jaren na de geboorte van een kind

Lee Claes
Persbericht

Moederziel alleen: een verhaal over eenzaamheid tijdens het moederschap!

Moederziel alleen?!

Ken je dat gevoel? Je hebt net een kind gekregen en je voelt je eenzaam. Je voelt je niet begrepen door je omgeving en je voelt je alleen in de nieuwe levensfase waarin je terecht gekomen bent. Je leven speelt zich af tussen vier muren. Je voelt je geïsoleerd van de buitenwereld. Je mist iemand waarbij je terecht kan. Een luisterend oor, een zuivere ruimte om te ventileren. Je verlangt naar een netwerk waarop je kan terugvallen in moeilijkere tijden. Je zoekt verbinding. Verbinding met jezelf, met je baby, je partner of met anderen. Ook al ben je samen met je baby of kind, toch voel je je alleen. Je voelt je eenzaam in het moederschap.

Eenzaam maar niet alleen...

Weet goed: je voelt je alleen, maar je bent niet alleen!

Uit onze bevraging blijkt namelijk dat 180 van de 241 bevraagde moeders tijdens de eerste drie jaren na de geboorte van hun kind ooit gevoelens van eenzaamheid ervaren heeft. Dit komt overeen met maar liefst 74,7% van de bevraagde moeders.

Resultaten onderzoek: "Heeft u in de periode van nul tot drie jaar na de geboorte van uw kind(eren) ooit gevoelens van eenzaamheid ervaren?

Resultaten onderzoek: "Heeft u in de periode van nul tot drie jaar na de geboorte van uw kind(eren) ooit gevoelens van eenzaamheid ervaren?"

Eenzaamheid tijdens het moederschap kent vele gezichten maar ook vele oorzaken

Algemeen kunnen we besluiten dat eenzaamheid bij moeders niet eenzijdig te definiëren is. Eenzaamheid is namelijk een ruim begrip en kan daarmee verschillende vormen aannemen. Eenzaamheid kent dus letterlijk en figuurlijke meerdere gezichten. Ook meerdere oorzaken kunnen hierin een rol spelen.

Uit onze bevraging blijkt dat eenzaamheid bij moeders vele oorzaken kent, dewelke kunnen verschillen van moeder tot moeder. We vonden oorzaken terug met betrekking tot fysieke en psycho-emotionele factoren van zowel moeder als kind. Ook maatschappelijke factoren, tewerkstelling, zorg en professionele hulpverlening kunnen hierbij een rol spelen. Tevens kunnen ook sociale factoren, de partner(relatie), familie en vriendschappen een invloed hebben op het al dan niet ervaren van eenzaamheid na de geboorte. Ook heel wat moeders haalden (het gebrek aan) emotionele en praktische ondersteuning aan als oorzaak voor het ervaren van hun eenzaamheid. Daarnaast blijken ook tijdsbesteding van moeders, de zorg voor het kind, opvoeding en pedagogische visie een rol te kunnen spelen bij het ontstaan van eenzaamheid, naast enkele situationele factoren.

Het moederschap als oorzaak?

Een groot aantal van deze oorzaken kunnen gekoppeld zijn aan het moederschap maar het krijgen van een kind hoeft niet noodzakelijk de oorzaak te zijn voor het ervaren van eenzaamheid in de eerste periode van het moederschap. Uiteraard kunnen ook andere factoren - die los staan van het krijgen van kinderen - een rol spelen bij het ontstaan van eenzaamheid bij moeders.

Aan alle moeders...

Speciaal voor jullie ontwikkelden we een brochure met praktische handvaten en tips ter preventie en aanpak van eenzaamheid. Omdat we jullie de aandacht willen geven die jullie verdienen. Omdat we de kwetsbaarheid die gepaard gaat met het moederschap willen normaliseren. Omdat we willen dat jullie weten dat jullie niet alleen zijn en het niet alleen hoeven te doen.

Onze brochure bevat handvaten en tips waarmee jullie zelf aan de slag kunnen gaan. Van de rol van een vroedvrouw, kraamzorg of doula bij het voorkomen van eenzaamheid, tot de zoektocht naar een netwerk dat bij je past. We benadrukken het belang van praten, hulp vragen en jezelf omringen met de juiste mensen en geven concreet mee hoe je hiermee aan de slag kan gaan. Je vindt er concrete oefeningen, van het in kaart brengen van je energiegevers en energievreters, tot het opstellen van je eigen ecogram. We geven je een overzicht van plaatsen waar je andere moeders kan ontmoeten, gaan dieper in op de rol van sociale media en geven je enkele concrete tips om letterlijk en figuurlijk voorbij de drempel van je voordeur te komen. Verder hebben we het over hoe je voor quality time kan zorgen voor jezelf en samen met je partner, hoe in contact komen met je lichaam je kan helpen bij eenzaamheid en nog veel meer! 

Ben je benieuwd naar meer? Lees dan snel onze brochure! 

Want je hoeft het niet alleen te doen!

 

Bibliografie

Aartsen, M. & Jylhä, M. (2011). Onset of loneliness in older adults: Results of a 28 year prospective study. European Journal of Ageing, 8, 31-38.

Action For Children (2017). It starts with hello. A report looking into the impact of loneliness in children, young people and families [rapport]. Watford: Action For Children.

American Psychiatric Association (2014). Handboek voor classificatie van psychische stoornissen. DSM 5 (Nederlandse vertaling). Boom: uitgeverij Boom.

Baarda, B. & Van Vianen, R. (2015). Basisboek statistiek met Excel. Handleiding voor het verwerken en analyseren van en rapporteren over (onderzoeks)gegevens. Groningen: Noordhoff Uitgevers.

Barger, S. D., Messerli- Bürgy, N. & Barth, J. (2014). Social relationship correlates of major depressive disorder and depressive symptoms in Switzerland: Nationally representative cross sectional study. BMC Public Health, 14, 2458-14-273.

Baumeister, R. & Leary, M. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117, 497-529.

Beck, A. T., Brown, G. & Steer, R. A. (1996). Beck Depression Inventory II manual. San Antonio, TX: The Psychological Corporation.

Belsky, J. & Kelly, J. (1994). The transition to parenthood. New York: Delacorte Press.

Belsky, J., Lang, M., & Huston, T. L. (1986). Sex typing and division of labor as determinants of marital change across the transition to parenthood. Journal of Personality and Social Psychology, 50, 517–522.

Belsky, J., Lang, M. & Rovine, M. (1983). Stability and change in marriage across the transition to parenthood: a second study. Journal of Marriage and the Family, 47, 855-865.

Bergink, V., Rasgon, N. & Wisner, K. L. (2016). Postpartum Psychosises: Madness, Mania, and Melancholia in Motherhood. Am J Psychiatry, 173, 1179-1188.

Bogaerts, A. (2016). Vroedkunde. Normale baring en kraambed. Antwerpen: Garant.

Boomsma, D. I., Cacioppo, J. T., Slagboom, P. E. & Posthuma, D. (2006). Genetic linkage and association analysis for loneliness in Dutch twin and sibling pairs points to a region on chromosome 12Q23-24. Behavior Genetics, 36, 137-146.

Bondevik, M. & Skogstad, A. (1998). The oldest old, ADL, social network, and loneliness. Western Journal of Nursing Research, 20, 325-343.

Boss, L., Kang, D. H. & Branson, S. (2015). Loneliness and cognitive function in the older adult: A systematic review. International Psychogeriatrics, 27, 541-553.

Brandtstädter, J. & Rothermund, K. (2002). The life-course dynamics of goal pursuit and goal adjustment: A two-process framework. Developmental Review, 22, 117-150.

Brown, S. & Lumley, J. (2000). Physical health problems after childbirth and maternal depression at six tot seven months postpartum. Britisch Journal of Obstetrics and Gynaecology, 107, 1194-1201.

Burnout Parental (s.d.). Instruments and materials. Geraadpleegd op 26 juni 2020, op https://www.burnoutparental.com/instruments-and-materials

Busby, D. M., Cristensen, C., Grane, D. R. & Larson, J. H. (1995). A revision of the dyadic adjustment scale for use with distressed and nondistressed couples: Construct hierarchy and multidimensional scales. Journal of Marital and Family Therapy, 21, 289–308.

Cacioppo, J. T., Hawkley, L. C., Crawford, L. E., Ernst, J. M., Burleson, M. H., Kowalewski, R. B., et al. (2002). Loneliness and health: Potential mechanisms. Psychosomatic Medicine, 64, 407-417.

Cacioppo, J. T., Hawkey, L. C., Thisted, R. A. (2010). Perceived social isolation makes me sad: five-year cross-lagged analyses of loneliness and depressive symptomatology in the Chicago health, aging and social relations study. Psychology and aging, 25, 453-463.

Cacioppo, J. T., Hughes, M. E., Waite, L. J., Hawkley, L. & Thisted, R. A. (2006). Loneliness as a specific risk factor for depressive symptoms: cross-sectional and longitudinal analyses. Psychology and aging, 21, 140-151.

Claes, L. (2020a). Kwalitatieve bevraging: online semi-gestructureerde vragenlijst. Gevoelens van eenzaamheid bij moeders in de periode van nul tot drie jaar na de geboorte van een kind. Te raadplegen op https://forms.gle/93tdRwouXLvDhCBKA

Claes, L. (2020b). Kwantitatieve bevraging: online gestructureerde vragenlijst. Gevoelens van eenzaamheid bij moeders in de periode van nul tot drie jaar na de geboorte van een kind. Te raadplegen op https://forms.gle/SqeADgcyJquL9Zwy6

Clark, A. E., Diener, E., Georgellis, Y. & Lucas, R. E. (2008). Lags and leads in life satisfaction: a test of the baseline hypothesis. The Economic Journal, 118, 222-243.

Claxton, A., & Perry-Jenkins, M. (2008). No fun anymore: leisure and marital quality across the transition to parenthood. Journal of Marriage and Family, 70, 28–43.

Connor, K. M., Davidson, J. R. T., Churchill, L. E., Sherwood, A., Foa, E. & Weisler, R. H. (2000). Psychometric properties of the Social Phobia Inventory (SPIN). New self–rating scale. The British Journal of Psychiatry, 176, 379–386.

Cowan, C. P., Cowan, P. A., Heming, G., Garrett, E., Coysh, W. S., Curtis-Boles, H., et al. (1985). Transitions to parenthood: His, hers, and theirs. Journal of Family Issues, 6, 451–481.

Croon, M. & Van der Post, J. (2011). De grote geboortegids. Amsterdam: Thoeris.

De Beer, P. (2006). Perspectieven voor de laagopgeleiden. Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, 22, 2018-233.

De Jong-Gierveld, J. (1984). Eenzaamheid. Deventer: Van Loghum Slaterus.

De Jong-Gierveld, J. & Dykstra, P. A. (2008). Virtue is its own reward? Support-giving in the family and loneliness in middle and old age. Ageing and Society, 28, 271-287.

De Jong-Gierveld, J., Van der Pas, S. & Keating, N. (2015). Loneliness of older immigrant groups in Canada: Effects of ethnic-cultural background. Journal of Cross-Cultural Gerontology, 30, 251-268.

De Jong-Gierveld, J. & Van Tilburg, T. (1987). The partner as source of social support in problem and nonproblem situations. Journal of Social Behavior & Personality, 2, 191-200.

De Jong-Gierveld, J., Van Tilburg, T. & Dykstra, P. A. (2018). New ways of theorizing and conducting research in the field of loneliness and social isolation. Perlman, D. & Vangelisti, A. L. (red.), The Cambridge handbook of personal relationships (second edition). Cambridge UK: Cambridge University Press.

Dykstra, P. A. & Fokkema, T. (2007). Social and emotional loneliness among divorced and married men and women: Comparing the deficit and cognitive perspectives. Basic and Applied Social Psychology, 29, 1–12.

Dykstra, P. A., Van Tilburg, T. & De Jong-Gierveld, J. (2005). Changes in older adult loneliness. Research on Aging, 27, 725-747.

Eenzaam.nl (s.d a). Oorzaken van eenzaamheid. Geraadpleegd op 12 juli 2020, op https://www.eenzaam.nl/over-eenzaamheid/oorzaken-van-eenzaamheid

Eenzaam.nl (s.d b). Soorten eenzaamheid. Geraadpleegd op 11 juli 2020, op https://www.eenzaam.nl/over-eenzaamheid/soorten-eenzaamheid

Erozkan, A. (2011). The attachment styles bases of loneliness and depression. International Journal of Psychology and Counseling, 3, 186-193.

Faktor 5 (s.d.). Eenzaamheidstest. Geraadpleegd op 15 juli 2020, op https://faktor5.nl/doe-de-eenzaamheidstest/

Feldman, S. S., Nash, S. C. & Aschenbrenner, B. G. (1983). Antecedents of fathering. Child Development, 54, 1628-1636.

Fokkema, T., De Jong-Gierveld, J. & Dykstra, P. A. (2012). Cross-national differences in older adult loneliness. The Journal of Psychology, 146, 201-228.

Fokkema, T. & Dykstra, P. A. (2009). De aanpak van eenzaamheid. Feiten en misverstanden. Demos (The Hague), 25, 5-8.

Freedman, V. A., Martin, L. G., Schoeni, R. F. & Cornman, J. C. (2008). Declines in late-life disability: The role of early- and mid-life factors. Social Science and Medicine, 66, 1588-1602.

Gallie, D., Paugam, S. & Jacobs, S. (2003). Unemployment, poverty and social isolation: Is there a vicious circle of social exclusion? European Societies, 5, 1-32.

Gavin, N. I., Meltzer-Brody, S., Glover, J. & Gaynes, B. N. (2015). Is Population-Based Identification of Perinatal Depression and Anxiety Desirable? In: Milgrom, J. & Gemmill, A. W. (eds.) Identifying Perinatal Depression and anxiety. Evidence-based Practice in Screening, Psychosocial Assessment, and Management. West Sussex: Wiley Blackwell.

Gents Netwerk voor Perinatale Mentale Gezondheid (s.d.). Symptomen. Geraadpleegd op 17 juni 2020, op https://wolkinmijnhoofd.be/symptomen/

Grote, N. K. & Clark, M. S. (2001). Perceiving unfairness in the family: cause or consequence of marital distress? Journal of Personality and Social Psychology, 80, 281-293.

Hackel, L. & Ruble, D. N. (1992). Changes in the marital relationship after the first baby is born: predicting the impact of expectancy disconfirmation. Journal of Personality and Social Psychology, 62, 944-957.

Hawkley, L. C., & Cacioppo, J. T. (2003). Loneliness and pathways to disease. Brain, Behavior, and Immunity, 17, 98–105.

Hawkley, L. C., & Cacioppo, J. T. (2010). Loneliness matters: A theoretical and empirical review of consequences and mechanisms. Annals of Behavioral Medicine, 40, 218–227.

Hawkley, L. C., Hughes, M. E., Waite, L. J., Masi, C. M., Thisted, R. A. & Cacioppo, J. T. (2008). From social structural factors to perceptions of relationship quality and loneliness: The Chicago health, aging, and social relations study. The Journals of Gerontology. Series B, Psychological Sciences and Social Sciences, 63, 375–384.

Heinrich, L. M. & Gullone, E. (2006). The clinical significance of loneliness: A literature review. Clinical Psychology Review, 26, 695–718.

Holmén, K. & Furukawa, H. (2002). Loneliness, health and social network among elderly people: A follow-up study. Archives of Gerontology and Geriatrics, 35, 261-274.

Holmes, T. H. & Rahe, R. H. (1967). The social readjustment rating scale. Journal of Psychosomatic Research, 11, 213-218.

Holt-Lunstad, J., Smith, T. B., Baker, M., Harris, T. & Stephenson, D. (2015). Loneliness and social isolation as risk factors for mortality: a meta-analytic review. Perspectives on Psychological Science, 10, 227-237.

Hortulanus, R. (2003). Implementatiebeleid en interventiestrategie. Utrecht: MO-groep.

Hortulanus, R., Machielse, A. & Meeuwesen, L. (2003). Sociaal isolement. Een studie over sociale contacten en sociaal isolement in Nederland. Den Haag: Elsevier Overheid.

Howard, L. M., Molyneaux, E., Dennis, C., Rochat, T., Stein, A. & Milgrom, J. (2014). Non-psychotic mental disorders in the perinatal period. The Lancet, 384, 1775-1788.

Huston, T. L. & Vangelisti, A. L. (1995). How parenthood affects marriage. In M. A. Fitzpatrick & A. L. Vangelisti (Eds.), Exlaining marital interactions (pp. 147–176). Thousand Oaks: Sage Publications.

ISALA (2018). Stemmingsstoornissen na de bevalling. Geraadpleegd op 3 juli 2020, op https://www.isala.nl/patientenfolders/5396-stemmingsstoornissen-na-bevalling

Jones, I., Chandra, P. S., Dazzan, P. & Howard, L. M. (2014). Bipolar disorder, affective psychosis and schizophrenia in pregnancy and the post-partum period. Lancet, 384, 1789-1799.

Junttila, N., Ahlqvist-Björkroth, S., Aromaa, M., Rautava, P., Piha, J. & Räihä, H. (2015). Intercorrelations and developmental pathways of mothers’ and fathers’ loneliness during pregnancy, infancy and toddlerhood – Steps study. Scandinavian Journal of Psychology, 56, 482-488. DOI: 10.1111/sjop.12241

Karus (s.d.). Moeder en baby. Interessante links en nieuws. Geraadpleegd op 17 juni 2020, op https://www.karus.be/ons-aanbod/zorgprogrammas/moeder-en-baby/interessante-links-en-nieuws

Keasberry, K. (2010). Posities, rollen en conflicten. Geraadpleegd op 5 juli 2020, op https://mens-en-samenleving.infonu.nl/sociaal-cultureel/58313-posities-rollen-en-conflicten.html

Kind en Gezin (s.d. a). Babyblues. Geraadpleegd op 17 juni 2020, op https://www.kindengezin.be/zwangerschap-en-geboorte/de-eerste-week/babyblues/

Kind en Gezin (s.d. b). Emotioneel welzijn. Geraadpleegd op 4 juli 2020, op https://www.kindengezin.be/zwangerschap-en-geboorte/zwanger/beleving/emotioneel-welzijn/

Klein Ikkink, K. & Van Tilburg, T. (1999). Broken ties: Reciprocity and other factors affecting the termination of older adults’ relationships. Social Networks, 21, 131-146.

Kluwer, E. S. (2010). From partnership to parenthood: a review of marital change across the transition to parenthood. Journal of Family Theory & Review, 2, 105-125.

Kluwer, E. S., Heesink, J. A. M., & Van de Vliert, E. (1996). Marital conflict about the division of household labor and paid work. Journal of Marriage and the Family, 58, 958–969.

Kluwer, E. S., Heesink, J. A. M., & Van de Vliert, E. (1997). The marital dynamics of conflict over the division of labor. Journal of Marriage and the Family, 59, 635–653.

Kluwer, E. S., & Johnson, M. D. (2007). Conflict frequency and relationship quality across the transition to parenthood. Journal of Marriage and Family, 69, 1089–1106.

Koster, T. & Gesthuizen, M. (2016). Werkloosheid doorstaan? Longitudinale bevindingen over de rol van financiële en sociale hulpbronnen bij het ervaren van psychologische stress door werkloosheid. Mens en Maatschappij, 91, 183-210.

Lachman, M. E. & Weaver, S. L. (1998). The sense of control as a moderator of social class differences in health and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 74, 763-773

Leigh-Hunt, N., Bagguley, D., Bash, K., Turner, V., Turnbull, S., Valtorta, N., et al. (2017). An overview of systematic reviews on the public health consequences of social isolation and loneliness. Public Health, 152, 157-171.

Lindström, C., Aman, J. & Norberg, A. L. (2011). Parental burnout in relation to sociodemographic, psychosocial and personality factors as well as disease duration and glycaemic control in children with Type 1 diabetes mellitus. Acta Paediatrica, 100, 1011-1017.

Lowry, R. (2020). Chi-square, Cramer’s V and Lambda. Geraadpleegd op 25 juli 2020, op http://vassarstats.net/newcs.html

Luanaigh, C. & Lawlor, B. (2008). Loneliness and the health of older people. International Journal of Geriatric Psychiatry, 23, 1213-1221.

Lucas, R. E., Clark, A. E., Georgellis, Y. & Diener, E. (2003). Reexamining adaptation and the set point model of happiness: reactions to changes in marital status. Journal of Personality and Social psychology, 84, 527-539.

Lucas, R. E., Clark, A. E., Georgellis, Y. & Diener, E. (2004). Unemployment alters the set point for life satisfaction. Psychological Science, 15, 8-13.

Lucas, R. E. (2007). Adaptation and the set-point model of subjective well-being: does happiness change after major life events? Current directions in Psychological Science, 16, 75-79.

Luoma, I., Korhonen, M., Puura, K. & Salmelin, R. K. (2018). Maternal loneliness: concurrent and longitudinal associations with depressive symptoms and child adjustment. Journal Psychology, Health & Medicine, 24, 667-679.

Luoma, I., Korhonen, M., Salmelin, R. & Tamminen, T. (2015). Mothers’ feelings of loneliness: prevalence, risk factors and longitudinal associations with depressive symptoms and child adjustment. European Psychiatry, 30, 726.

MacDermid, S. M., Huston, T. L., & McHale, S. M. (1990). Changes in marriage associated with the transition to parenthood: Individual differences as a function of sex-role attitudes and changes in the division of household labor. Journal of Marriage and the Family, 52, 475–486.

Machielse, A. (2006). Onkundig en onaangepast. Een theoretisch perspectief op sociaal isolement. Utrecht: Jan van Arkel.

Machielse, A. & Hortulanus, R. (2010). Sociaal isolement bij ouderen. Op weg naar een Rotterdamse aanpak. Utrecht: Landelijk Expertisecentrum Sociale Interventie.

Marjoribanks, D., Bradley, A. D. & Sserwanja, I. (2017). You are not alone. The quality of the UK’s social relationships. Doncaster: Relate.

Mayo Clinic Staff (2018). Postpartum depression. Geraadpleegd op 17 juni 2020, op https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/postpartum-depression/symptoms-causes/syc-20376617

McCullough, J. P. (2003). Treatment for chronic depression using cognitive behavioral analysis systems of psychotherapy (chasp). Journal of Psychotherapy Integration, 59, 833-846.

McGuire, S. & Clifford, J. (2000). Genetic and environmental contributions to loneliness in children. Psychological Science, 11, 487-491.

McLeod Hiser, K. R., Cerepani, M. J. & Cassidy, B. (2017). Evaluating depressive symptomatology, maternal loneliness, and maternal self-esteem in mothers who attend a new moms peer group. Journal of Pediatric Health Care, 31, 427-428.

Mikolajczak, M. & Roskam, I. (2020). International Investigation of Parental Burnout. Geraadpleegd op 21 juni 2020, op https://www.burnoutparental.com/international-consortium

Moeder & Baby (2020). Zorg en expertise voor psychische problemen voor en na de bevalling. Geraadpleegd op 14 juli 2020, op https://www.bethanie-emmaus.be/hulp-nodig/vind-de-gepaste-zorg/zorg-en-expertise-voor-psychische-problemen-voor-en-na-de-bevalling

Mollenhorst, G., Völker, B. & Flap, H. (2008). Social contexts and personal relationships: the effect of meeting opportunities on similarity for relationships of different strength. Social Networks, 30, 60-68.

Neckebroeck, C., Vanderstraeten, I. & Verhaeghe, M. (2015). Onderzoeksvaardigheden. Voor onderwijs, zorg en welzijn. Antwerpen: Uitgeverij De Boeck.

Nicolaisen, M. & Thorsen, K. (2012). Impairments, mastery, and loneliness: a prospective study of loneliness among older adults. Norsk Epidemiologi, 22, 143-150.

Partena Ziekenfonds (s.d.). Je lichaam na een bevalling. Geraadpleegd op 3 juli 2020, op https://www.partena-ziekenfonds.be/nl/magazine/gezin/je-lichaam-na-een-bevalling

Penninx, B. W.,  Van Tilburg, T., Kriegsman, D. M., Boeke, A. J., Deeg, D. J. & Van Eijk, J. T. (1999). Social network, social support, and loneliness in older persons with different chronic diseases. Journal of Aging and Health, 11, 151-168.

Peplau, L. A. & Perlman, D. (1982). Loneliness: a sourcebook of current theory, research and therapy. New York: Wiley.

Perlman, D. & Peplau, L. A. (1981). Toward a social psychology of loneliness. In: Duck, S. W. & Gilmour, R. (eds) Personal relationships 3: personal relationships in disorder. London: Academic Press.

Perlman, D. & Peplau, L. A. (1982). Theoretical approaches to loneliness. New York: Wiley.

Petch, J. & Halford, W. K. (2008). Psycho-education to enhance couples’ transition to parenthood. Clinical Psychology Review, 28, 1125-1137.

Postpartum Steun België (s.d.). PTSS. Geraadpleegd op 17 juni 2020, op https://postpartum.eu/about/post-trauma-stress-stoornis/

Psychosenet (s.d.). Kraambedpsychose. Geraadpleegd op 17 juni 2020, op https://www.psychosenet.nl/psychose/oorzaken-psychose/kraambedpsychose/

Psychosenet (2017). Wat is een postpartum psychose? – Kristiaan Plasmans [gepubliceerd interview]. Geraadpleegd op 17 juni 2020, op https://www.youtube.com/watch?v=MoX4wMta0MU&t=30s

Raphael, D. (1973). The tender gift: breastfeeding. New York: Schocken books.

Rijks, J. (s.d. a). Achtergrondartikelen. Eenzaam en net een baby. Geraadpleegd op 4 juli 2020, op https://www.eenzaamheid.info/eenzaamheid/achtergrondartikelen/67-eenzaam-en-net-een-baby

Rijks, J. (s.d. b). Sociaal isolement – typologie van Machielse. Geraadpleegd op 15 juni 2020, op https://www.eenzaamheid.info/sociaal-isolement-typologie-van-machielse

Rijks, J. (s.d. c) Soorten eenzaamheid. Geraadpleegd op 11 juli 2020, op https://www.eenzaamheid.info/eenzaamheid/soorten-eenzaamheid

Rijks, J. (s.d. d). Soorten eenzaamheid. Sociale eenzaamheid en sociaal isolement. Geraadpleegd op 15 juni 2020, op https://www.eenzaamheid.info/eenzaamheid/soorten-eenzaamheid/sociale-eenzaamheid-en-sociaal-isolement

Rijks, J. (2020a). Diagnostische eenzaamheidsvragenlijst. Geraadpleegd op 15 juli 2020, op https://www.eenzaamheid.info/eenzaamheid/10-zelftest

Rijks, J. (2020b). Discrepantie theorie over eenzaamheid. Geraadpleegd op 12 juli 2020, op https://faktor5.nl/discrepantie-theorie-over-eenzaamheid/

RMO (1997). Vereenzaming in de samenleving. Rijswijk: Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO).

Rokach, A. & Brock, H. (1996). The causes of loneliness. Psychology: A Journal of Human Behavior, 33, 1-11.

Roskam, I., Raes, M. E. & Mikolajczak, M. (2017). Exhausted Parents: Development and Preliminary Validation of the Parental Burnout Inventory. Frontiers in Psychology, 8, 1-12. DOI: 10.3389/fpsyg.2017.00163

Roskam, I., Brianda, M.L. & Mikolajczak, M. (2018). A Step Forward in the Conceptualization and Measurement of Parental Burnout: The Parental Burnout Assessment (PBA). Frontiers in Psychology, 9, 1-12.

Roskam, I. (persoonlijke communicatie: mail, 23 juni 2020).

Rotenberg, K. J. & Hymel, S. (1999). Childhood and adolescent loneliness: an introduction. Cambridge: Cambridge University Press.

Ruble, D. N., Fleming, A. S., Hackel, L. S. & Stangor, C. (1988). Changes in the marital relationship during the transition to first time motherhood: effects of violated expectations concerning division of household labor. Journal of Personality and Social Psychology, 55, 78-87.

Russell, D., Peplau, L. A. & Cutrona, C. E. (1980). The revised UCLA Loneliness Scale: Concurrent and discriminant validity evidence. Journal of Personality & Social Psychology, 39, 472–480.

Russell, D., Peplau, L. A. & Ferguson, M. L. (1978). Developing a measure of loneliness. Journal of Personality Assessment, 42, 290-294.

Scharf, T., & De Jong-Gierveld, J. (2008). Loneliness in urban neighbourhoods: An Anglo-Dutch comparison. European Journal of Ageing, 5, 103-115.

Schieman, S. (2001). Age, education, and the sense of control. Research on Aging, 23, 153-178.

Schoenmakers, E. C., Van Tilburg, T. & Fokkema, T. (2015). Problem-focused and emotion-focused coping options and loneliness: How are they related? European Journal of Ageing, 12, 153-161.

Schriemer, M. (2015). Phi- en Cramers’ V toets. Geraadpleegd op 25 juli 2020, op https://www.youtube.com/watch?v=dCjpffWoudU

Steptoe, A., Owen, N., Kunz-Ebrecht, S. R., & Brydon, L. (2004). Loneliness and neuroendocrine, cardiovascular, and inflammatory stress responses in middle-aged men and women. Psychoneuroendocrinology, 29, 593–611.

TED Institute (2018). Alexandra Sacks: A new way to think about the transition to motherhood. Geraadpleegd op 4 juli 2020, op https://www.ted.com/talks/alexandra_sacks_a_new_way_to_think_about_the_transition_to_motherhood

The American Institute of Stress (s.d.). The Holmes-Rahe Stress Inventory. Geraadpleegd op 3 juli 2020, op https://www.stress.org/holmes-rahe-stress-inventory

Trauma Stress Release (s.d.). Wat zijn life-events. Geraadpleegd op 3 juli 2020, op https://traumastressrelease.com/life-events/

Twenge, J. M., Campbell, W. K., & Foster, C. A. (2003). Parenthood and marital satisfaction: A meta-analytic review. Journal of Marriage and Family, 65, 574–583.

UZ Leuven (2020). Lichamelijke aanpassingen na een bevalling. Geraadpleegd op 3 juli 2020, op https://www.uzleuven.be/nl/gynaecologie-en-verloskunde/verloskunde/kraamtijd/lichamelijke-aanpassingen-na-een-bevalling

Valtorta, N. K., Kanaan, M., Gilbody, S., Ronzi, S. & Hanratty, B. (2016). Loneliness and social isolation as risk factors for coronary heart disease and stroke: systematic review and meta-analysis of longitudinal observational studies. Heart, 102, 1009-1016.

Van Beuningen, Coumans & Moonen (2018). Het meten van eenzaamheid [paper]. Den Haag: CBS.

Vandenbroucke, S., Lebrun, J. M., Vermeulen, B., Declercq, A., Maggi, P., Delye, S, et al. (2012). Oud word je niet alleen. Een enquête over eenzaamheid en sociaal isolement bij ouderen in België. Brussel: Koning Boudewijnstichting.

Van der Ploeg, J. (2018). Eenzaamheid bij jeugdigen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Van Hoof, A. (2019). Eenzaamheid als beweegreden. Op zoek naar een andere benadering van eenzaamheid [masterproef]. Brussel: Vrije Universiteit Brussel.

Van Tilburg, T., Broese van Groenou, M. (2002). Network and health changes among older Dutch adults. Journal of Social Issues, 58, 697-713.

Van Tilburg, T. & De Jong-Gierveld, J. (2007). Zicht op eenzaamheid. Achtergronden, oorzaken en aanpak. Assen: Van Gorcum.

Van Tilburg, T., De Jong-Gierveld, J., Lecchini, L. & Marsiglia, D. (1998). Social integration and loneliness: A comparative study among older adults in the Netherlands and Tuscany, Italy. Journal of Social and Personal Relationships, 15, 740-754.

Van Tilburg, T. & Klok, J. (2018). Kwetsbaar en eenzaam? (hoofdstuk 2: factoren van eenzaamheid: een literatuuroverzicht). Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.

Van Weddingen, L. (2013). Mijn baby lacht… nu ik nog! Antwerpen: Manteau.

Van Weddingen, L. (2017). 101 vragen van kersverse mama’s. Hoe wen je aan je nieuwe leven mét baby. Tielt: Lannoo.

Van Weddingen, L. (2018). Postpartum Consulent opleiding [ongepubliceerde cursus]. Keerbergen: Aucado.

Van Weddingen, L. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 12 maart 2020).

Van Weddingen, L. (persoonlijke communicatie: mail, 22 juni 2020).

Verstraten, P. F. J., Brinkmann, W. L. J. H., Stevens, N. L. & Schouten, J. S. A. G. (2005). Loneliness, adaptation to vision impairment, social support and depression among visually impaired elderly. International Congress Series, 1282, 317-321.

Vonk, Van Campen & Van Tilburg (2018). Kwetsbaar en eenzaam? Risico’s en bescherming in de ouder wordende bevolking. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.

Wallhagen, M. I., Strawbridge, W. J., Shema, S. J., Kurata, J. & Kaplan, G. A. (2001). Comparative impact of hearing and vision impairment on subsequent functioning. Journal of the American Geriatrics Society, 49, 1086-1092.

Wahl, H. W., Heyl, V., Drapaniotis, P. M., Hörmann, K., Jonas, J. B., Plinkert, P. K., et al. (2013). Severe vision and hearing impairment and successful aging: a multidimensional view. Gerontologist, 53, 950-962.

White, M. B., Stahmann, R. F. & Furrow, J. L. (1994). Shorter may be better: A comparison of the Kansas Marital Satisfaction Scale and the Locke-Wallace Marital Adjustment Test. Family Perspective, 28, 53–66.

Wingen, M., De Jonge, T. & Arts, K. (2012). De invloed van emotionele gebeurtenissen op geluk en tevredenheid. Geraadpleegd op 3 juli 2020, op https://www.cbs.nl/nl-nl/achtergrond/2012/25/de-invloed-van-emotionele-gebeurtenissen-op-geluk-en-tevredenheid

Woorden.org (s.d.). Morbiditeit. Geraadpleegd op 17 juni 2020, op https://www.woorden.org/woord/morbiditeit

Yang, K. & Victor, C. (2011). Age and loneliness in 25 European nations. Ageing & Society, 31, 1368-1388.

 

 

Referentielijst brochure

Hieronder volgen alle geraadpleegde referenties bij het tot stand komen van de bijgevoegde brochure. Met het oog op het behouden van het overzicht en de netheid in de brochure zelf, werden er in de brochure geen bronvermeldingen gemaakt in de tekst. Wel is er aan het einde van de brochure een lijst terug te vinden van alle professionals die bevraagd werden met betrekking tot het benoemen van tips en oplossingsgerichte handvaten ter preventie en aanpak van eenzaamheid. Daarnaast werden sommige handvaten en oefeningen door onszelf bedacht en haalden we tevens inspiratie uit de responsen van de bevraagde moeders binnen onze kwalitatieve bevraging.

De tekst van de brochure werd opgesteld door Lee Claes. De vormgeving werd verzorgd door Marjolein Schets. De brochure werd ontworpen aan de hand van de programma’s “Adobe Illustrator” en “Adobe Photoshop”. De foto’s van de brochure zijn afkomstig van de websites www.shutterstock.com en www.unsplash.com .

 

Agentschap Zorg & Gezondheid (2020). Diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op https://www.zorg-en-gezondheid.be/per-domein/thuiszorg/diensten-voor-gezinszorg-en-aanvullende-thuiszorg

Bethaniënhuis (2018). Residentiële behandeling van postpartum problematiek [ongepubliceerde powerpoint]. Zoersel: Bethanië.

Caers, A. & Leysen, L. (2020). 8-lessenreeks vol inzicht & tips. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op https://happybabycoach.com/aanbod/workshops/moedergroepen

Calomme, K. (persoonlijke communicatie: mail, 12 juli 2020).

De Looze, K. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 21 juli 2020).

Duron, K. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 17 juli 2020).

Expertisecentra Kraamzorg (s.d.). Vlaamse Expertisecentra Kraamzorg. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op http://www.expertisecentrakraamzorg.be

Flamang, N. (persoonlijke communicatie: mail, 18 juli 2020).

Geboorte-Informatiecentrum vzw (2020). Moedergroep. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op https://www.geboorte-infocentrum.be/wat-doen-we/moedergroep

Groepspraktijk De Wolk (2020). Na de bevalling. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op https://www.vroedvrouwenpraktijkdewolk.be/na-de-bevalling

Groothedde Ledoux, C. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 10 juli 2020).

Huis van het Kind (s.d.). Activiteiten. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op http://www.huizenvanhetkind.be

Inanna goedgeboren (s.d.). Moedergroep. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op http://goedgeboren.be/cursussen/moedergroep

Kind en Gezin (2017). Brochures en filmpjes. Kraamkaartjes. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op https://www.kindengezin.be/brochures-en-filmpjes/brochures

Kruijne, J. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 19 juli 2020).

Kruijne, J. (2020). Mom-bijeenkomst. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op https://www.juliek.be/aanbod.html

La Leche League (2020). Bijeenkomsten. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op https://lalecheleague.be/bijeenkomsten

La Madrugada (2020). Moedergroep [ongepubliceerde bron]. Deurne: La Madrugada.

MamAditi (2020). Mamameets. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op https://www.mamaditi.be/kalender

Mouton, N. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 22 juli 2020).

Netwerk Emotioneel Lichaamswerk (2019). Ontdek Emotioneel Lichaamswerk. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op http://www.emotioneellichaamswerk.be/over-elw

Notebaert, E. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 14 juli 2020).

Ontspannen Zwanger & Bevallen (s.d.). Mama-groep [ongepubliceerde bron]. Brasschaat: Ontspannen Zwanger & Bevallen.

Peeters, H. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 21 juli 2020).

Picard, M. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 17 juli 2020).

Rys, R. (2020). Mamaplan: zelfzorg voor moeders. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op https://www.therapiepraktijk-ici.com/mamaplan

Rys, R. (persoonlijke communicatie: mail, 20 juli 2020).

Segers, L. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 14 juli 2020).

Studio Pili (2020). Mama-baby café. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op https://www.studiopili.be/mama-baby-cafe

Van Van Bogerd, H. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 17 juni 2020).

Van Parys, A. S. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 20 juli 2020).

Van Weddingen, L. (2019). Kabouterstapjes zijn ook stapjes [Facebookpagina]. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op https://www.facebook.com/lievevanweddingencoach/posts/1962359487199413

Van Weddingen, L. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 12 maart 2020).

Vlaamse Beroepsorganisatie van Vroedvrouwen (2020). Zoek een vroedvrouw in je buurt. Geraadpleegd op 22 juli 2020, op https://www.vroedvrouwen.be/zoek-een-vroedvrouw

Vlaamse Federatie van Doula’s (s.d.). Voor ouders. Wat is een doula? Geraadpleegd op 22 juli 2020, op https://dedoula.be/voor-ouders

Wuyts, W. (persoonlijke communicatie: telefonisch interview, 16 juli 2020).

Universiteit of Hogeschool
Professionele Bachelor Toegepaste Psychologie
Publicatiejaar
2020
Promotor(en)
Liesbeth De Winter
Kernwoorden
Share this on: