Hoe werken we met kleuters aan de SDG's?
- LucindeOpsomer
- Amber Pecceu
Hoe werken we met kleuters aan de SDG’s?
Sam De Geit neemt de kleuters mee op reis door Kosmos en de SDG’s
Sam de Geit neemt de kleuters op een laagdrempelige manier mee naar Kosmos om zo aan de slag te gaan met wereldburgerschap en de SDG’s. Doorheen deze reis leren de kinderen de verschillende inhouden van de duurzame ontwikkelingsdoelen kennen.
Wereldburgerschapseducatie, wat en waarom?
Meer dan 7, 53 miljard. Met zoveel mensen leven wij samen op onze kleine wereldbol. Overal kan je verschillen en gelijkenissen zien tussen mensen zowel op vlak van religie, uiterlijk, leeftijd, geslacht en nog zo veel meer. Met wereldburgerschap leggen we hier de focus op. Je kan aan wereldburgerschap werken in je dorp, stad of gemeente. Maar er is één plaats waar wij ons specifiek op focussen, de school. Een kleine mini-maatschappij waar de eerste stappen kunnen worden gezet om aan wereldburgerschapeducatie te werken.
SDG?
Toch weten sommige mensen niet hoe ze hier aan de slag mee kunnen gaan. Daarop bieden de SDG’s, ook wel de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen genaamd, een antwoord en een kader die je in de juiste richting kunnen sturen. Met die 17 SDG’s, die door de Verenigde Naties werden opgesteld met het oog op een verbeterde wereld tegen 2030, willen we als burger proberen om van de wereld een leefbare wereld te creëren voor iedereen. Deze doelen zijn abstract en soms moeilijk vatbaar. Soms zelf voor volwassen en al zeker voor de kleinsten onder ons. Maar het is zeker niet onmogelijk om ze toe te passen. Wij kunnen hierbij ons steentje bijdragen.
Op basis van een praktijkonderzoek in basisschool De Horizon in Koolskamp merkten we dat de SDG’s vooral geïntroduceerd waren in de derde graad van het lager onderwijs. Als drie studenten kleuteronderwijs gingen we daarom aan de slag om de SDG’s binnen te brengen in de kleuterklas. Zo kwamen we ook tot onze onderzoeksvraag: ‘Op welke manier kunnen we doorheen het jaar werken aan de SDG’s, met de focus op SDG 10 en 16?’ We kozen voor deze onderzoeksvraag omdat de SDG’s niet los van elkaar gezien kunnen worden. SDG 10 staat namelijk voor ‘ongelijkheid verminderen’ terwijl SDG 16 vooral de focus legt op ‘vrede, veiligheid en sterke publieke diensten’. Doordat een actie op de ene SDG een effect kan hebben op het resultaat van een andere SDG leek het ons de ultieme kans om deze twee SDG’s samen te nemen en een ontwerp uit te werken waardoor hiermee aan de slag kan gegaan worden. Verder kozen we er ook voor om deze focus te leggen doordat, door hieraan te werken, de visie en de werking van de school wordt uitgelicht. Samen met de school hebben we dan ook beslist om alle SDG’s te betrekken maar om onze focus te leggen op SDG 10 en 16.
Om deze doelen binnen te brengen en te vertalen op een kindvriendelijke manier, zodat er zowel met de jongste als de oudste kleuters rond gewerkt kan worden, besloten we om een handleiding te ontwerpen. Onze handleiding ‘Een reis door Kosmos’ is gebaseerd op een verhaallijn die de kleuters meeneemt op reis samen met onze spilfiguur, Sam De Geit (wat ook een subtiele verwijzing is naar de SDG’s). In het dorp Kosmos leven er 17 dieren, die elk hun eigen SDG vertegenwoordigen, maar in het dorp heerst er een grote verdeeldheid tussen alle inwoners. Sam De Geit gaat op onderzoek.
Elke SDG is verbonden aan een huis en een bepaald dier. [Ed1] In elk huis zijn er verschillende kamers te vinden die elk een eigen facet van de SDG benadrukken. In elke kamer kan je dan ook activiteiten vinden om hieraan te werken.
In de handleiding vind je activiteiten en verhalen, didactische tips, differentiatie naargelang leeftijden… voor de kleuterleid(st)er om met de kleuters aan de slag te gaan. Alsook de getekende dieren en huizen zijn er te vinden. De activiteiten zijn zo opgebouwd dat de kleuters de SDG’s leren kennen op een voor hen bevattelijke manier. Voor SDG 10 en 16 worden er volledig uitgewerkte lessen aangereikt terwijl er voor de overige SDG’s tips en mogelijke activiteiten worden opgesomd.
Ondertussen is er ook een website waar alles rond de handleiding te vinden is. De website kan u vinden door gebruik te maken van deze link: https://sites.google.com/view/een-reis-door-kosmos
Nieuwsgierig naar onze handleiding? Neem maar gerust een kijkje.
Deze handleiding is het resultaat van de bachelorproef geschreven door Amber Pecceu, Rajmonda Osmanaj en Lucinde Opsomer. Wij zijn drie kleuterjuffen die met het oog op het behalen van ons diploma aan Hogeschool VIVES in Kortrijk een bachelorproef uitwerkten.
Bibliografie
Websites of documenten met info en activiteiten
Rosa. (z.d.) Toolkit gender in de kleuterklas. Geraadpleegd op 9 mei 2020, van https://rosavzw.be/Rosa_Toolkit_Gender%20in%20de%20kleuterklas.pdf
Ku Leuven - Thomas Godsdienstonderwijs - De Ark van Noach. (2020, 20 januari). Geraadpleegd op 16 mei 2020, van https://www.kuleuven.be/thomas/page/ark-van-noach/
Welzijnszorg. (z.d.). Samen tegen armoede. Geraadpleegd op 21 mei 2020, van https://welzijnszorg.be/
Coorevits, S., Bondue, Y. (2011) Liedbanaan: de dagen van de week. Dendermonde: Golden River Music
Coorevits, S., Bondue, Y. (2011) Liedbanaan: het is zoals het is. Dendermonde: Golden River Music
Djapo. (z.d.) Home. Geraadpleegd op 20 mei 2020, van https://djapo.be/
MOSVlaanderen. (z.d.) Home. Geraadpleegd op 20 mei 2020, van https://www.mosvlaanderen.be/home
De Voedselwacht. (z.d.) Home. Geraadpleegd op 20 mei 2020, van http://www.voedselwacht.be/ Welzijnszorg. (1969) Home. Geraadpleegd op 20 mei 2020, van https://welzijnszorg.be/ Amant, K. (2016) Het verhaal van de Samaritaan. Kortrijk: De Eenhoorn Amant, K. (2015) Karel wil een nieuw vriendje. Kuringen, België: Clavis.
Van Genechten, G. (2016) Wat knap, klein wit visje! Kuringen, België: Clavis.
Amant, K. & Clavis uitgeverij. (z.d.) Het huis van Lou. Geraadpleegd op 25 mei 2020, van https://www.schooluitdekast.be/leerkrachten-kleuteronderwijs/methodieken/het-huis-van-lou-begeleidende-bundel
Velthuijs, M. & Overwater Kwintet, T. (2019) Kikker is kikker. Rotterdam, Nederland: Lemniscaat.
Bakali, S. (2019) Bij mij thuis. Antwerpen, België: Van Halewyck.
Fàbrega, M. (2008) Alle kleuren van de regenboog. Mechelen, België: Bakermat.
Freeman, M. (2013) Draakje Druk. Kuringen, België: Clavis.
Ritchie, A. (2012) Eend is de baas. Utrecht, Nederland: Veltman uitgevers B.V.
Amant, K. (2017) Anna maakt ruzie. Kuringen, België: Clavis.
Damon, E. (2004) Wat is vrede? Amsterdam, Nederland: Sjaloom.
Witek, J. (2017) Mijn bang hartje. Antwerpen, België: Standaard Uitgeverij.
Donaldson, J. (1998) De Gruffalo. Rotterdam: Nederland: Lemniscaat.
Anna, F. (2018) Mijn vriendje bang. Amsterdam, Nederland: Fontaine Uitgevers.
Foreman, M. (2004) De vrede van veelvraat. Mechelen, België: Bakermat.
Dussart, G. (2003) En nu ga ik slapen? Kuringen, België: Afijn.
Amant, K. (2016) Anna is ziek. Kuringen, België: Clavis.
Velthuijs, M. (2016) Kikker is ziek. Amsterdam, Nederland: Leopold.
Moore Mallinos, J. (2009) Mama is heel ziek. Mechelen, België: Baeckens Books.
Horáček, P. (2017) Gulzige geit. Rotterdam, Nederland: Lemniscaat.
Slegers, L. (2006) Karel gaat naar school. Kuringen, België: Clavis.
Child, L. (2003) Ik ga niet naar school! Buren, Nederland: Van Goor Uitgeverij.
Witte, M. (2000) Basisschool Pierewiet! Haarlem, Nederland: Uitgeversmaatschappij Holland B.V.
Llenas, A. (2019) Het kleurenmonster gaat naar school. Rijswijk, Nederland: de Vier Windstreken.
Douglas, J. & Juf Maike (2017) Willewete – Naar school. Kuringen, België: Clavis.
Dietl, E. (2014) De smoezels gaan naar school. Rijswijk, Nederland: de Vier Windstreken.
Janssen, K. (2011) Een dag met Robby. Kortrijk, België: De Eenhoorn.
Janssen, K. & Geyskens, A. (2016) Twee vrienden. Mechelen, België: Bakermat.
Spilsbury, L. (2018) Wereld in nood – Armoede. Etten-Leur, Nederland: Uitgeverij Ars Scribendi B.V.
Rueda, C. (2018) Tijn Konijn heeft honger. Haarlem, Nederland: Gottmer.
Higuet, A. (2015) Krokodil heeft honger. Kuringen, België: Clavis.
Carbé, E. (2013) Rupsje Nooit Genoeg. 129ste druk. Haarlem, Nederland: Gottmer.
Ogilvie, S. & Kemp, A. (2010) Honden doen niet aan ballet. Rotterdam, Nederland: Lemniscaat.
Remmerts de Vries, D. (2018) Meneer Kadinsky was een schilder. Amsterdam, Nederland: Leopold.
Lammers, P. (2017) Het lammetje dat een varken is. Kortrijk, België: De Eenhoorn.
Falconer, I. (2015) De ongelooflijke Olivia. Amsterdam, Nederland: Rubinstein Publishing Bv.
De Haan, L. & Nijland, S. (2008) Koning en koning. Haarlem, Nederland: Gottmer.
Koole, C. (z.d.) Iedereen heeft een rood roze hart. (E-book)
Velthuijs, M. (2002) Kikker in het water. Amsterdam, Nederland: Leopold.
Engel, A. & Koppens, J. (2018) Klimaatjes: plasticsoep. Kuringen, België: Clavis.
Barnham, K. (2018) De kringloop van water. Etten-Leur, Nederland: Ars Scribendi bv.
Reus Gommaar is boos: kamoshibai over duurzame energie. (z.d.) MOSVlaanderen.
Leon: kamoshibai rond elektriciteit. (z.d.) MOSVlaanderen.
Engel, A. & Koppens, J. (2018) Klimaatjes: warme truien. Kuringen, België: Clavis.
Slosse, N. S. (2014). Meneer Poot zoekt werk. Antwerpen, België: Van Halweyck.
Toyka, R. T. (2010). Welkom op de bouwplaats. Amsterdam, Nederland: Uitgeverij Holland.
Burrows, R. B. (2010). Het huis dat Jan gebouwd heeft. Noordwijkerhout, Nederland: Rebo Productions.
Johnsen, A. K. J. (2016). Anna en Bas bouwen een stad. Rijskwij, Nederland: De Vier Windstreken.
Puybaret, E. (2013). Later als ik groot ben. Kalmthout, België: Pelckmans Uitgeverij.
Amant, K. A. (2016). Bij Anna in de straat. Terneuzen, Nederland: Clavis.
Oud, P. O. (2015). Tijn op de fiets. Goirle, Nederland: Specialboox.
Timmers, L. T. (2018). Aap op straat. Amsterdam, Nederland: Querido.
Kuyper, S. K. (2009). Duurzame oma. Hoorn, België: Hoogland & Van Klaveren.
Saudo, C. S. (2015). De opgeruimde stad. Hasselt, België: Clavis.
Snoke Harris, E. S. H. (2009). Ga voor groen! Baarn, Nederland: Forte.
Bonning, T. B. (1998). Wat een bende. Mechelen, België: Baeckens.
Put, D. P. (2016). Lotta ruimt het op. Hasselt, België: Clavis.
Slegers, G. S. (2014). Het grote avontuur van Bonnie en Slegers. Leuven, België: Djapo.
Manning, M. M. (1999). Oude rommel, nieuwe dingen. Amsterdam, Nederland: Ploegsma.
Frith, A. F. (2011). Meer weten over afval en recycling. Londen, Engeland: Usborne Publishers.
Lambert, S. (2017). Gloob & Teo Verhalenbundel (Djapo druk). Ellezelles, België : Les îles .
Schmidt, A. M. G., & Westendorp, F. (2004). Pluk redt de dieren. Nederland, Grave: Dedicon.
Koppens, J., & Engel, A. (2017). Klimaatjes - Wat is het warm (1ste editie). Hasselt, België: Clavis.
Koppens, J., & Engel, A. (2016). Klimaatjes - Natte voeten (1ste editie). Hasselt, België: Clavis.
Booth, A. (2019). Wolkje (1ste editie). Amsterdam, Nederland: Ploegsma.
Ter Horst, M., & Panders, W. (2015). Hé aardbewoner! Haarlem, Nederland: Gottmer.
ter Horst, M. (2018). Palmen op de Noordpool (1ste editie). Haarlem, Nederland: Gottmer.
Koppens, J., & Engel, A. (2017a). Klimaatjes - Warme truien (1ste editie). Hasselt, België: Clavis.
Gallery, W. (2017). Wie zwemt er in de zee? (1ste editie). Amsterdam, Nederland: Ploegsma.
Segers, G. (2014). Gloob & Teo en het zeemonster (Gloob & Teo druk). Ellezelles , België: Les Îles.
Mizielinscy, A., & Mizielinscy, D. (2015). Onder de grond/Onder water (1ste editie). Tielt, België:
Lannoo.
Koppens, J. (2018). Klimaatjes 0 - Plasticsoep (1ste editie). Hasselt, België: Clavis.
B., & Barroux. (2016). Where’s the Elephant? Amsterdam, Nederland: Adfo Books.
Barr, C., & Williams, S. (2015). Leven op aarde (1ste editie). Antwerpen, België: Vries-Brouwers.
Ferri, G. (2016). Steen voor steen (1ste editie). Rijswijks, Nederland: de Vier Windstreken.
Schoene, K. (2018). Een hoop vrienden, samen sterk (1ste editie). Wielsbeke, België: De Eenhoorn.
Jeffers, O. (2018). Samen hier (1ste editie). Utrecht, Nederland: de Fontein jeugd.
Oldland, N. (2017). In het wilde woud - Samen sterk (1ste editie). Houten, Nederland: Bohn Stafleu van Loghum.
Davies, N. (2019). Samen sterk voor onze aarde (1ste editie). Utrecht, Nederland: Veltman Uitgevers B.V.
Bright, R. (2017). Twee vechtende eekhoorntjes (1ste editie). Haarlem, Nederland: Gottmer.
Schubert, D. (2000). Samen kunnen we alles / druk 5. Rotterdam, Nederland: Lemniscaat.
Anholt, L. (2013). Samen op de wereld (1ste editie). Utrecht, Nederland: levendig uitgever.
Afbeeldingen gebruikt bij het maken van de kamers of activiteiten
Wiki Kennisnet. (z.d.) Alsjeblieft. Geraadpleegd op 1 juni 2020, van https://woorden.wiki.kennisnet.nl/Alsjeblieft
123rf. (z.d.) Kinderen cartoon. Geraadpleegd op 1 juni 2020, van https://nl.123rf.com/stock-foto/kinderen_cartoon.html
Baboesjka, G. (2014) Behulpzaamheid. Geraadpleegd op 1 juni 2020, van https://raniawbs.wordpress.com/2014/06/13/behulpzaamheid/
Kinderwoorddienst. (z.d.) De dood heeft niet het laatste woord. Geraadpleegd op 1 juni 2020, van https://www.kinderwoorddienst.nl/jaar-c/tiende-zondag-door-het-jaar-c/verwerking/gesprek-met-de-kinderen.html
Dreamstime. (z.d.) Wereld Europa Image. Geraadpleegd op 1 juni 2020, van https://nl.dreamstime.com/royalty-vrije-stock-afbeeldingen-wereld-europa-image2058259
Dreamstime. (z.d.) De kus van de lippenstift image. Geraadpleegd op 1 juni 2020, van https://nl.dreamstime.com/royalty-vrije-stock-afbeeldingen-de-kus-van-de-lippenstift-image23774789
Freepik. (z.d.) High Five. Geraadpleegd op 1 juni 2020, van https://nl.freepik.com/vrije-foto-vectoren/high-five
Supercoloring. (z.d.)Vredesduif. Geraadpleegd op 9 mei 2020, van
http://www.supercoloring.com/nl/kleurplaten/vredesduif-0
Averbode. (1877) Sterretjes aan de hemel: onthaalset platenset. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://www.averbode.be/Pub/sterretjesaandehemel/sterretjesaandehemel-Onthaalklas/sterretjesaandehemel-Onthaalklas-Platenset.html
Dreamstime. (z.d.) Vriendschap. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://nl.dreamstime.com/stock-illustratie-vriendschap-image83539162
Schoolplaten. (z.d.) Gevoelens en gedrag. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://www.schoolplaten.com/kleurplaten-gevoelens-en-gedrag-c509.html
Woonhome. (z.d.) Waterkaraf. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://www.woonhome.nl/brand-new/kannen-flessen/koken-tafelen/overige-kannen-flessen/luminarc-karaf-broc-1-6-liter/
Weaningweek. (2019) Nutrition and hydration week. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://weaningweek.co.uk/nutrition-and-hydration-week
Accu. (z.d.) Batterij. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://www.accu.nl/
Educadora. (z.d.) Hand. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://educadora-webshop.nl/de/Hand/
Educadora. (z.d.) Voet. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://educadora-webshop.nl/de/Satz-F%C3%BC%C3%9Fe/
Pflegewelt. (z.d.) Gezondheidsproducten van Giesswein. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://www.pflegewelt.de/seniorenbedarf/Gesundheitsprodukte/Gesundheitsprodukte-von-Giesswein
Clipart. (z.d.) Clipart wind turbine. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://www.clipart.email/clipart/clipart-transparent-clipart-wind-turbine-480402.html
Clipart. (z.d.) Doctors kit clipart. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van http://clipart-library.com/doctors-kit-cliparts.html
Droomvalleiuitgeverij. (2015) Help, ik vind dat ik niet kan tekenen: vijf tips. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://www.droomvalleiuitgeverij.nl/help-ik-vind-dat-ik-niet-kan-tekenen-vijf-tips/
Bouwmeester, A. (z.d.) Kleurplaat gereedschap. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://nl.pinterest.com/pin/404338872795582781/
Elektrozine. (z.d.) Review ifrogz aurora bluetooth hoofdtelefoon. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://elektrozine.be/review-ifrogz-aurora-bluetooth-hoofdtelefoon/
Schoenencaramel. (2014) Schoenen. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://www.schoenencaramel.be
Van Zand, Rachel. (2017) Puzzelstukken maken. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://www.hartwerken.be/activiteiten-voor-ouderen/2018/4/10/puzzelstukken-maken
Juf Syp. (z.d.) Thema ziek zijn. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://www.pinterest.com/pin/564427765779316000/
Vlaamse Stichting Verkeerskunde. (2020) Regels en uitzonderingen snelheid. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://www.veiligverkeer.be/inhoud/regels-en-uitzonderingen-snelheid/
Dreamstime. (z.d.) trabajador-con-sus-iconos-del-equipo-protector-personal-y-de-la-seguridad-ilustration-vector-i. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://es.dreamstime.com/trabajador-con-sus-iconos-del-equipo-protector-personal-y-de-la-seguridad-ilustration-vector-image105498317
Amazon. (z.d.) Orsacchiotto peluche 35 cm. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://www.amazon.it/TIAMO-CP3850-Orsacchiotto-peluche-35-cm/dp/B01GZQO5R6
Mount Dora Pharmacy. (z.d.) Services. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://mountdorapharmacy.com/services/
PNGimage. (z.d.) Symbool recyclage. Geraadpleegd op 10 mei 2020, van https://pngimage.net/symbole-recyclage-png-7/
Clipartstation. (z.d.) Lotus yoga pose. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://clipartstation.com/lotus-yoga-pose-clipart-2-2/
Vectorstock. (z.d.) Cartoon foxes doing yoga poses card. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/cartoon-foxes-doing-yoga-poses-card-vector-9429249
Vectorstock. (z.d.) Collection cartoon cute pig pracricing yoga vector. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/collection-cartoon-cute-pig-practicing-yoga-vector-24802026
Shutterstock. (z.d.) Fun cartoon animal yoga pose isolated. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://www.shutterstock.com/nl/image-vector/fun-cartoon-animal-yoga-pose-isolated-485132749
Shutterstock. (z.d.) Frog yoga poses exercices cute cartoon. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://www.shutterstock.com/image-vector/frog-yoga-poses-exercises-cute-cartoon-1475311433
Dreamstime. (z.d.) Royalty vrije stock foto sport en dier. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://nl.dreamstime.com/royalty-vrije-stock-foto-s-sport-en-dier-image10930798
iStockphoto. (z.d.) Franse bulldog staande in warrior. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://www.istockphoto.com/nl/vector/franse-bulldog-staande-in-warrior-drie-oefenen-grappige-hond-praktizerende-yoga-gm921696418-253094261
Depositphotos. (z.d.) Stock illustration penguin yoga poses and exercices. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://nl.depositphotos.com/279940972/stock-illustration-penguin-yoga-poses-and-exercises.html
Barnes, T. (z.d.) Flamingo crazy excercises. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://www.pinterest.com/tammybarnes106/flamingo-crazy/
Juniqe. (z.d.) Yoga panda posters. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://www.juniqe.nl/yoga-panda-ii-posters-4032072.html
Dreamstime. (z.d.) Stock illustratie dieren actie roofdieren een hand getrokken. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://nl.dreamstime.com/stock-illustratie-dieren-actie-roofdieren-een-hand-getrokken-vectorillustratie-image89841002
Bosyap. (z.d.) Cat yoga art. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://bosyap.com/cat-yoga-art.html?r=aHR0cHM6Ly9pLnBpbmltZy5jb20vb3JpZ2luYWxzLzZiLzRjLzEzLzZiNGMxM2YwYmQzN2RjN TZhMTM2ZDU3NmJkMTk5MzYwLmpwZw==
Society 6. (z.d.) Bunnies yoga print. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van
https://society6.com/product/bunnies-
yoga_print?utm_source=Pinterest&utm_medium=Social#1=45
Redbubble. (z.d.) Elephant yoga bij Huebucket. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://www.redbubble.com/i/poster/Elephant-Yoga-by-Huebucket/17269444.LVTDI?asc=u
iStock. (z.d.) Beter sociaal dan slim samenwerken maakt gelukkig. Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://www.knack.be/nieuws/gezondheid/beter-sociaal-dan-slim-samenwerken-maakt-gelukkig/article-longread-780959.html?cookie_check=1590242851
Kroese, B. (2020) Tweedehands elektrische auto kopen? Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://www.autokopen.nl/aankooptips/tweedehands-elektrische-auto-kopen-996
Bizburo. (2018) Ecologische en veilige vrachtwagens worden beloond… Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://bizburo.be/subsidie-vrachtwagen/
Toychamp. (z.d.) Scooter 200 luxe step. Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://www.toychamp.be/scooter-200-luxe-step
Voltes. (z.d.) Watt electric fixie - elektrische fiets. Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://www.voltes.nl/nl/watt-electric-fixie-elektrische-fiets.html
Verheyden, K. (2019) Beroepen ouders, letterlijke verwoording. Geraadpleegd op 18 mei 2020, van http://blogs.tinteltuin.be/onze-praatrondetafel-3-2-2-2-2/
Vecteezy. (z.d.) Kinderen en beroepen Icons set. Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://nl.vecteezy.com/vector-kunst/476475-kinderen-en-beroepen-icons-set
Elenea. (2012). Kinderen kunnen zelf geld maken. Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://hobby.blogo.nl/2012/08/26/kinderen-kunnen-zelf-geld-maken/
Netwerk Bewust Verbruiken vzw. (2018) 10 initiatieven die voedselverspilling tegengaan. Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://www.bewustverbruiken.be/artikel/10-initiatieven-die-voedselverspilling-tegengaan
iStockphoto. (z.d.) Vuilnisbakken voor recycling van verschillende soorten afval. Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://www.istockphoto.com/nl/vector/vuilnisbakken-voor-recycling-van-verschillende-soorten-afval-afval-containers-gm1092504754-293138771
Pinterest. (z.d.) Sjabloon toilet. Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://www.google.be/imgres?imgurl=https://i.pinimg.com/originals/33/dc/3a/33dc3a3c43b79484 25848b786c1192b7.png&imgrefurl=https://www.pinterest.com/pin/325033298097710888/&tbnid=-nIbIfOh8JXjZM&vet=1&docid=0AaRxu3Db4_CjM&w=355&h=500&q=toilet+tekening&hl=nl-be&source=sh/x/im
iSockphoto. (z.d.) Illustratie kinderen hygiëne. Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://www.istockphoto.com/nl/vector/vector-illustratie-van-kinderen-hygiëne-gm1142945265-306755869
123rf. (z.d.) Persoonlijke hygiëne. Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://nl.123rf.com/photo_64951055_ochtend-persoonlijke-hygiëne-en-handenwasprocedure.html.
Depositphotos. (z.d.) Munt toren. Geraadpleegd op 18 mei 2020, van https://nl.depositphotos.com/stock-photos/munt-toren.html
Informatie over gebruikte dieren
Dierenbescherming - Spreekbeurt - geit. (2019). Geraadpleegd op 14 mei 2020, van https://www.dierenbescherming.nl/spreekbeurt-geit
Nijlpaarden. (z.d.-b). Geraadpleegd op 14 mei 2020, van http://www.dieren-en-planten.nl/dieren/zoogdieren/evenhoevigen/nijlpaarden/
D. (2016, 21 augustus). Informatie over de ijsbeer. Geraadpleegd op 14 mei 2020, van https://www.dierenstuff.nl/informatie-over-de-ijsbeer/
Waarom zijn bijen belangrijk? (z.d.). Geraadpleegd op 14 mei 2020, van https://www.weekvandebij.be/waarom-zijn-bijen-belangrijk
Informatie over mieren, mierenkolonies, hun leefwijzen en verschillende soorten mieren. (z.d.). Geraadpleegd op 14 mei 2020, van https://www.meneerspoor.nl/mieren.html
De bever. (2016, 2 oktober). Geraadpleegd op 14 mei 2020, van https://www.zoo-info.nl/bever
De natuurlijke eigenschappen van het paard. (2015). Geraadpleegd op 14 mei 2020, van https://horsefulness.be/de-natuurlijke-eigenschappen-van-het-paard/
Gedrag konijnen: Omgaan met je konijn en het beter leren kennen. (2011). Geraadpleegd op 14 mei 2020, van https://varenna.infoteur.nl/specials/gedrag-konijnen.html
Kraaijvanger, C. K. (2017, 23 augustus). Aap en mens: zoek de verschillen. Geraadpleegd op 15 mei 2020, van https://www.scientias.nl/aap-en-mens-zoek-de-verschillen-2/
Wilde Dieren Encyclopedie: de Kangoeroe. (2018, 12 maart). Geraadpleegd op 15 mei 2020, van https://hartvoordieren.nl/wilde-dieren-encyclopedie-kangoeroe/
Alles over de eekhoorn | Vivara. (z.d.). Geraadpleegd op 15 mei 2020, van https://www.vivara.nl/zoogdieren/eekhoorn
Pauwen. (z.d.). Geraadpleegd op 15 mei 2020, van http://www.dieren-en-planten.nl/vogels/pauwen/
