19 augustus 1989, Sopron… Een flyer die in ‘foute’ handen valt… Een activiteit die de aanzet is geweest tot de val van het IJzeren Gordijn…
Onze bacherlorproef zorgde voor de ontwikkeling van een innovatief toeristisch-recreatief product dat ‘verdeeld Europa’ opnieuw kan verbinden over elke mogelijke grens heen. Het resultaat is een klein project met een grote impact.
“Hoe kunnen we Europa terug verbinden?”
Europa is vandaag de dag alom aanwezig in ons dagelijks leven al beseffen we dat zelf niet altijd. We zien de vlaggen aan onze overheidsgebouwen en tal van initiatieven gebouwd op Europese Subsidies. We zijn er ons haast niet meer van bewust.
“Hoe komt het dat Europa zo aanwezig is in ons leven?” Deze vraag stelden we bij de aanvang van onze bachelorproef. Is Europa te groot geworden? Verliezen we hierdoor uit het oog dat Europa echt overal is? Eist onze binnenlandse politiek teveel aandacht op? Is het überhaupt een meerwaarde dat Europa prominenter in ons leven aanwezig is? De hamvraag werd echter: ‘Hoe verbinden we verschillende Europeanen met elkaar? Hoe verbinden we ze zonder ook maar iemand potentieel uit te sluiten en zonder op grenzen te botsen?’.
Een vraag die zich niet gemakkelijk laat beantwoorden omdat ze zo specifiek is en tegelijkertijd erg breed. Deze paradox trokken we door in ons eigen project. We grepen terug naar een sleutelmoment uit de Europese geschiedenis die aansloot bij onze ‘klein maar groots-filosofie’: De Pan-Europese Picknick.
Hoe werd Europa reeds verbonden in de geschiedenis?
19 augustus 1989, Sopron. In tijden van verdeeldheid tussen oost en west wordt een klein dorp op de grens tussen Hongarije en Oostenrijk het decor van een eenvoudige vredesdemonstratie. Het is een demonstratie die zal leiden tot de val van het IJzeren gordijn. De flyer die werd gemaakt voor het evenement was enkel bedoeld voor Hongaren. Tot ongenoegen van de Deutsche Demokratische Republik (Oost-Duitsland) kwam de flyer ook in handen van hun inwoners die maar al te graag wilden vluchten naar het westen. De grensafsluiting wordt vernield en honderden burgers steken de grens over om er samen te picknicken. Een kleine demonstratie met een ongezien groot effect. Een demonstratie die voor ons meer was dan gewoon inspiratie.
In een verdeeld Europa waar lidstaten naast elkaar leven in plaats van met elkaar zou zo’n Pan-Europese Picknick opnieuw een verschil kunnen maken. Dit wel op voorwaarde dat ze toegankelijk is voor iedereen en op geen enkele grens stoot. Onder grenzen begrijpen we in dit geval niet enkel fysieke grenzen zoals die van een lidstaat, maar zaken zoals financiële middelen, nationaliteit, religie,… Toegankelijkheid is de sleutel!
Hoe maken we hier een modern, duurzaam product van?
Om te beginnen worden hotspots geïmplementeerd doorheen de hele Europese Unie. Het doel hiervan is de toerist of recreant te engageren, sensibiliseren, entertainen,…. Belangrijk hierbij is dat we rekening blijven houden met de modernste maatschappelijke trends.
Het project bestaat uit verschillende picknick-hotspots die gekozen werden aan de hand van volgende 3 criteria:
Stel dat u op een mooie lentedag beslist om op uitstap te gaan en gedurende de middag te genieten van een picknick op een unieke locatie. U kan de hulp inschakelen van Iliarnis, onze bachelorgroep, om zorgeloos te genieten van de omgeving en het weer. De omgeving vertelt een verhaal. De picknickmand wordt geleverd en opgehaald door middel van kluisjes. Deze mand is gevuld met streekproducten en een souvenir. Maar tijdens de picknick veranderd het weer onverwachts en u moet schuilen. Hiervoor wordt het nodige geïnstalleerd: een picknickhub die werkt op groene energie en zorgt dat uw eten vers blijft dankzij de lockers met een koelsysteem.
Dan komt de zomer er aan en u gaat op vakantie in Europa. Het weer is niet zoals u hoopte en wilt toch een gezellige namiddag. Door de eerdere ervaring met Iliarnis gaat u zoeken op de website en ziet dat ze ook werken in uw vakantieregio. Tijd om te gaan picknicken met lokale producten op een unieke locatie. Geen zorgen over de regen want u kan beschut genieten van de picknickmand die opnieuw gevuld is met lokale producten en een souvenir (anders dan de vorige). Tegen het einde van de gezellige picknick klaart het weer op en kan u nog een wandeling maken in de buurt. U bergt de picknickmand op in de locker van de picknickhub en kan zorgeloos gaan wandelen.
Iliarnis, het bedrijf achter de Pan-Europese Picknick, zet steeds in op duurzaamheid, uniciteit en ervaring.
3 pilootprojecten
Om onze bachelorproef zo realistisch mogelijk te maken hebben we drie pilootprojecten opgestart. In deze pilootprojecten beschrijven we in detail: welke materialen we gebruiken, met welke lokale bedrijven we samenwerken, welke producten we hopen te gebruiken voor de picknick, etc. Er werd contact opgenomen met de lokale Destination Management Organisaties (DMO’s). Dit zijn organisaties die hun regio op de kaart willen zetten voor toeristen/recreanten. Ze doen de marketing van de regio, bieden activiteiten aan, zetten bepaalde thema’s in kaart, etc. Deze DMO’s waren telkens enthousiast over het project. Ze wisten ook te helpen met het vinden van een specifieke locatie, lokale producten en lokale producenten waar een samenwerking mee mogelijk was.
Vooraleer te beginnen aan deze pilootprojecten werd eerst een literatuurstudie gedaan. Gekende modellen werden ingevuld om een beter zicht te krijgen op het project en het bedrijf. Als bedrijf is het nodig om rendabel te zijn dus besteedden we tijd aan kosten en de concurrentie.
De Pan-Europese Picknick
Dit project werd uitgevoerd door drie studenten van het derde jaar Toerisme en Recreatiemanagement aan de Erasmushogeschool van Brussel.
Picknicken is altijd gezellig! Op deze manier brengen we mensen samen en leren ze de lokale producten kennen. Klant tevreden, wij tevreden!
Bruggeman, F., Van den Abeele, C. (2018, 15 november). De grens tussen Noord-Ierland en Ierland, struikelsteen van de brexit?. VRT NWS. Geraadpleegd op 24 januari 2020 via https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/11/14/de-grens-tussen-noord-ierland-en-ierland-struikelsteen-van-de-b/
Condorferries. (2019). Tourism in Europe statistics 2020. Geraadpleegd op 22 januari 2020 via https://www.condorferries.co.uk/tourism-in-europe-statistics
Covent, D. (2017). Nature made visitor attractions. Brussel: Erasmushogeschool Brussel, Bachelor in Toerisme- en Recreatiemanagement
CMO (z.j.) Grenzen en grenscorrecties. Geraadpleegd op 19 december 2019 via https://www.cmo.nl/pdw/pdf/bob_grenscorrecties_ak_sam-wo.pdf
De Becker, R. (2014, 10 juni). Picknick tegen miniring in centrum van Brussel. Het Nieuwsblad. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://academic.gopress.be/ufm1crr5gw/
De Merode. (z.j.) Over het project. Geraadpleegd op 26 januari 2020 via http://www.demerodeonline.be/over-het-project/
De Muynck, H. (2019). Financieel management (Herwerkte editie). Tielt: Lannoo
De Prins, H., Van Den Wijngaert, M. (2005). Oost tegen West, Noord tegen Zuid - De wereldgeschiedenis vanaf 1950 (p. 96). Antwerpen-Apeldoorn: Garant. Geraadpleegd op 30 november 2019 via https://books.google.be/books?id=90ljEQotGtAC&printsec=frontcover&hl=nl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false
Dineen, K. (2019, 4 maart). On the border: Residents of historic Irish border village Pettigo that was repeatedly bombed during the Troubles reveal Brexit fears. The Irish Sun. Geraadpleegd op 23 januari 2020 via https://www.thesun.ie/news/3822379/pettigo-irish-border-uk-withdrawal/
DIVE.IS (2019). SILFRA - BETWEEN THE CONTINENTS. Geraadpleegd op 28 november 2019 via https://www.dive.is/diving-snorkeling-tours/snorkeling-day-tours/silfra-snorkeling-day-tour
Donegalfoodcoast. (z.j.) Our story. Geraadpleegd op 24 januari 2020 via https://donegalfoodcoast.ie/our-story/
Dr. Fazekas, S. (2014). National park products [Publicatie]. Geraadpleegd op 29 januari 2020 via https://www.ferto-hansag.hu/upload/content/10/mnp_termekek_eng_btrp.pdf
Drent, M; Meijnders, M. (2018). Horizonscan Nationale Veiligheid 2018. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://www.thehaguesecuritydelta.com/media/com_hsd/report/216/document/ANV-Horizonscan-Nationale-Veiligheid-2018.pdf
Droomplekken.nl (z.j.). Ga snorkelen in de unieke Silfra-kloof. Geraadpleegd op 28 november 2019 via https://www.droomplekken.nl/ijsland/snorkelen-duiken-ijsland-silfra-kloof/
Edmond, C. (2017). Where do Europeans go on holiday?. Geraadpleegd op 22 januari 2020 via https://www.weforum.org/agenda/2017/08/where-do-europeans-go-on-holiday-clue-not-far-from-home/
Educatie en school info. (2019). Verschil tussen de Europese Unie en Europa. Geraadpleegd op 10/10/2019 via https://educatie-en-school.infonu.nl/wereldorientatie/163945-verschil-t…
Encyclo. (2019). Grens. Geraadpleegd op 30 november 2019 via https://www.encyclo.nl/begrip/grens
Erdei, C. (2014). The picnic that changed European history. Geraadpleegd op 28 november 2019 via https://www.dw.com/en/the-picnic-that-changed-european-history/a-4580616
EtnaSicilië (z.j.). Geschiedenis Etna. Geraadpleegd op 28 november 2019 via https://www.etnasicilie.nl/etna/geschiedenis/
Europa.eu (2019). EU-talen. Geraadpleegd op 28 november 2019 via https://europa.eu/european-union/about-eu/eu-languages_nl
Europahuis Reyckevelde. (2016, 1 april). De Eurocrisis. Geraadpleegd op 3/02/2020 via https://www.europahuis.be/media/dossier_eurocrisis.pdf
EuropaNu. (2019). De Griekse crisis. Geraadpleegd op 3/02/2020 via https://www.europa-nu.nl/id/viccj7o2p7ug/de_griekse_crisis#p4
Europees Centrum voor Politieke Strategie. (2017). Het verhaal van Europa - 60 jaar gezamenlijke vooruitgang. Geraadpleegd op 30 november 2019 via https://ec.europa.eu/assets/epsc/files/the-european-story_epsc_nl_web.pdf
Europese Commissie. (z.j.) Subsidies, leningen en aanbestedingen. Geraadpleegd op 23 januari 2020 via https://ec.europa.eu/info/funding-tenders_nl
Europese Commissie (2019). Over de EU. Geraadpleegd op 28 november 2019 via https://ec.europa.eu/belgium/about-us/about-the-eu_nl
Europese Commissie. (2019, 17 oktober). Protocol on Ireland/Northern Ireland. Geraadpleegd op 3/02/2020 via https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/revised_with…
Europese Raad. (2020). Brexit. Geraadpleegd op 3/02/2020 via https://www.consilium.europa.eu/nl/policies/eu-uk-after-referendum/
Europese Unie. (2019). De geschiedenis van de Europese Unie. Geraadpleegd op 30 november 2019 via https://europa.eu/european-union/about-eu/history_nl
Europese Unie. (2018). De Europese Unie - Wat ze is en wat ze doet. Geraadpleegd op 30 november 2019 via https://op.europa.eu/nl/publication-detail/-/publication/715cfcc8-fa70-11e7-b8f5-01aa75ed71a1
Europese Unie. (2017). De Schumanverklaring – 9 mei 1950. Geraadpleegd op 3/02/2020 via https://europa.eu/european-union/about-eu/symbols/europe-day/schuman-declaration_nl
Fontaine, P. (2014). De Europese Unie in het kort - Europa in 12 lessen. Geraadpleegd op 30 november 2019 via https://op.europa.eu/nl/publication-detail/-/publication/2d85274b-0093-4e38-896a-12518d629057
France.fr. (2018). La Mayenne à Table, de grootste picknick ter wereld. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://nl.france.fr/nl/nu-in-frankrijk/la-mayenne-a-table-de-grootste-picknick-ter-wereld
Gazet van Antwerpen (2019, 7 juli). Deze tien Europese steden voeren strijd op tegen Airbnb. Gazet van Antwerpen. Geraadpleegd op 10 oktober 2019 via https://academic.gopress.be/hmx4s907rt/
Gids in het Huis van de Europese Geschiedenis (11 november 2019). Rondleiding in het Huis van de Europese Geschiedenis (rondleiding). Brussel
Gyori, R. (2010). Traubisoda and the Hungarian Wine Spritzer, Fröccs. Geraadpleegd op 29 januari 2020 via http://visitbudapest.travel/articles/traubisoda-and-the-hungarian-wine-spritzer-froccs/
Het Belang Van Limburg. (19 augustus 2011). 1989 (p.2). Geraadpleegd op 1 december 2019 via https://academic.gopress.be/dh1ybmr11x/
Het belang van Limburg (2019, 3 oktober). Is Barcelona jou te druk? Probeer dan deze alternatieve bestemmingen. Geraadpleegd op 10 oktober 2019 via https://academic.gopress.be/que3q815y9/
Hinrichs, J. F. (2014). Het jaar dat de muur viel. Amsterdam University Press B.V: Amsterdam
Hoevepicknick. (2016). ’t Lindebos. Geraadpleegd op 1/02/2020 via http://www.hoevepicknick.be/
Hoevepicknick. (2016). De Beukenhoeve. Geraadpleegd op 1/02/2020 via http://www.hoevepicknick.be/
Hoevepicknick. (2016). Wijngoed Monteberg. Geraadpleegd op 1/02/2020 via http://www.hoevepicknick.be/
Ierland.com. (z.j.) 12 lekkernijen uit Noord-Ierland. Geraadpleegd op 30 januari 2020 via https://www.ireland.com/nl-be/activiteiten-en-bezienswaardigheden/eten-en-drinken/artikel/must-try-ni-eten-en-drinken/?utm_source=warm%20email&utm_medium=email&utm_campaign=ccbe&utm_term=Q1&utm_content=Picnic
Ierland.com. (z.j.) Tien om te proberen traditioneel Iers eten. Geraadpleegd op 30 januari 2020 via https://www.ireland.com/nl-nl/wat-is-er-beschikbaar/eten-en-drinken/artikelen/10-traditionele-gerechten/?utm_source=warm%20email&utm_medium=email&utm_campaign=ccbe&utm_term=Q1&utm_content=Picnic
IPS (2019, 1 oktober). Brengt toerisme voldoende banen en een betere toekomst voor iedereen? Duurzaam Nieuws. Geraadpleegd op 12 oktober 2019 via https://www.duurzaamnieuws.nl/brengt-toerisme-voldoende-banen-en-een-betere-toekomst-voor-iedereen/
Jvt (2019, 11 oktober). Van de Alpen tot de Adriatische kust: Slovenië opent nieuwe groene fietsroute. De Standaard. Geraadpleegd op 12 oktober 2019 via https://www.standaard.be/cnt/dmf20191011_04657788
KLD. (2015). Zonnige picknick tegen Brussels mobiliteitsplan. De Standaard. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://www.standaard.be/cnt/dmf20150607_01718669
Lambrix, Y. (2019, 11 juli). Europa investeert 137 miljoen euro in Limburg. Het belang van Limburg. Geraadpleegd op 10 oktober 2019 via https://academic.gopress.be/kmzxp1tx01/
Marensa. (2019). Wat is Europa eigenlijk?. Geraadpleegd op 30 november 2019 via https://educatie-en-school.infonu.nl/wereldorientatie/91417-wat-is-europa-eigenlijk.html
Meeus, R. (2019, 10 april). VR-brillen belachelijk? Vroeg of laat hebben we er allemaal één. HLN. Geraadpleegd op 28 november 2019 via https://www.hln.be/ihln/multimedia/vr-brillen-belachelijk-vroeg-of-laat-hebben-we-er-allemaal-een~a85e3a42/
Multiscope (2018). Ruim 650.000 VR-brillen in Nederland. Geraadpleegd op 28 november 2019 via http://www.multiscope.nl/persberichten/ruim-650.000-vr-brillen-in-nederland.html
MVO Vlaanderen. (2018). Wat is MVO?. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://www.mvovlaanderen.be/wat-mvo
Natuurenbos.be. (z.j.). De Merode. Geraadpleegd op 26 januari 2020 via https://www.natuurenbos.be/merode
Peeters, P. et al. (2018, oktober). Research for TRAN Committee - Overtourism: impact and possible policy responses. Geraadpleegd op 1/02/2020 via http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2018/629184/IPOL_STU(2018)629184_EN.pdf
Picknickkast tiegembos (2018). (H)eerlijk picknicken in Tiegembos. Geraadpleegd op 17 november 2019 via https://picknickkast.webnode.be/
Picknickkast. (2018). Overzicht. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://picknickkast.webnode.be/
Picknickkast. (2018). Picknick Amoureuze. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://picknickkast.webnode.be/picknick-amoureuze/
Picknickkast. (2018). Picknick Royal. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://picknickkast.webnode.be/picknick-royal/
Picknickkast. (2018). Standaard Picknick. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://picknickkast.webnode.be/standaard-picknick/
Picknickkast. (2018). Streuvelspicknick. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://picknickkast.webnode.be/streuvelspicknick/
Piknikfabrik. (z.j.). Hoe werkt het? – Locaties. Geraadpleegd op 1/02/2020 via http://www.piknikfabrik.be/index.html
Plantyn algemene wereldatlas (2008). Groningen: Noordhoff uitgevers
Popelmonde, J. (2019, 8 oktober). 'Op de nachttrein neem je tijd om te reizen zonder tijdverlies'. De Standaard. geraadpleegd op 10 oktober 2019 via https://academic.gopress.be/uq7sevju19/
Rutten, E. (z.j.) 8 Belgische lekkernijen waar we trots op zijn. Geraadpleegd op 29 januari 2020 via https://www.libelle-lekker.be/artikelen/179723/8-belgische-lekkernijen-waar-we-trots-op-zijn
Scootmoment. (2018). Arrangementen. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://www.scootmoment.be/arrangementen-picknick-bedrijfevenement/
Scootmoment. (2018). Verschillende soorten picknickarrangementen. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://www.scootmoment.be/soorten-picknick-bedrijfevenement-scooter/
SDG’s. (2020). SDGS. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://www.sdgs.be/nl/sdgs
Statistiek Vlaanderen. (2017). De vergrijzing zet zich verder. Geraadpleegd op 13/10/2019 via https://www.statistiekvlaanderen.be/nl/de-vergrijzing-zet-zich-verder?fbclid=IwAR09k_Ei1d35FRUfpqgHiV7uio8p2hPxPeVLrzium5IhpDr1TnuKUDZYbnQ
Straffe Streek. (2020). Over straffe streek. Geraadpleegd op 29 januari 2020 via https://www.straffestreek.be/informatie
Straffe Streek. (2020). Producten. Geraadpleegd op 29 januari 2020 via https://www.straffestreek.be/producten?page=1
Straffe Streek. (2020). Streekrecepten. Geraadpleegd op 29 januari 2020 via https://www.straffestreek.be/streekrecepten
Terryn, L. (2019, 21 november). Jonge gezinnen vluchten weg uit Leuven: "Woningen zijn te duur". Radio 2. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://radio2.be/vlaams-brabant-brussel/jonge-gezinnen-vluchten-weg-ui…
Tom (2019). Cultuurverschillen Nederland België: 4 belangrijke zakelijke tips. Geraadpleegd op 22 januari 2020 via https://www.nkvk.be/cultuurverschillen-nederland-belgie/
Torfs, M. (2014, 30 januari). Een eik op de grens van Antwerpen, Limburg en Brabant. VRT NWS. Geraadpleegd op 24 januari 2020 via https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2014/01/30/een_eik_op_de_grensvanantwerpenlimburgenbrabant-1-1854413/
United Nations. (21/10/2015). Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/70/1&Lang=E
United Nations. (z.j.). The Sustainable Development Agenda. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://www.un.org/sustainabledevelopment/development-agenda/
Van Capelleveen, R. (z.j.). Conferentie van Potsdam - Besluiten Potsdam. Geraadpleegd op 30 november 2019 via https://www.absolutefacts.nl/wo2/data/potsdamconferentie.htm
Van Hecke, S. (2020, 3 januari). Steven Van Hecke Een opwarmer voor Europa. De Tijd. Geraadpleegd op 3/02/2020 via https://academic.gopress.be/sy3dq100vt/Van Heur, R. (2019). Technologie zet publieke sfeer onder druk. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://www.agconnect.nl/artikel/technologie-zet-publieke-sfeer-onder-druk
Van Ijzedoorn, P. (2018, 28 februari). Dit zijn de drie grensscenario’s tussen EU en het Verenigd Koninkrijk. De volkskrant. Geraadpleegd op 26 januari 2020 via https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/dit-zijn-de-drie-grensscenario-s-tussen-eu-en-het-verenigd-koninkrijk~bd1b7b78/
Visit.Norway (2019) Bewonder de magie. Geraadpleegd op 28 november 2019 via https://www.visitnorway.nl/activiteiten-in-noorwegen/ongerepte-natuur/noorderlicht/
Vlaams-Brabant. (z.j.). Eten en drinken in Vlaams-Brabant. Geraadpleegd op 29 januari 2020 via https://www.vlaamsbrabant.be/vrije-tijd-cultuur/eten-en-drinken/index.jsp
Vlaams-Brabant. (z.j.). Vzw streekproducten. Geraadpleegd op 29 januari 2020 via https://www.vlaamsbrabant.be/economie-landbouw/economisch-beleid/vzw-streekproducten/index.jsp
Vlaamse Milieumaatschappij. (2014). Megatrends 2014 samenvatting. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://www.milieurapport.be/publicaties/mira-rapporten/megatrends-2014/megatrends-2014-samenvatting-rapport-tw.pdf/view
Vlaanderen. (2019). EU-subsidiewijzer. Geraadpleegd op 26 januari 2020 via https://www.vlaanderen.be/economie-en-ondernemen/internationaal-ondernemen/eu-subsidiewijzer
Vlaanderen. (2019). De Europese Unie. Geraadpleegd op 30 november 2019 via https://www.vlaanderen.be/de-europese-unie
Vlaanderen. (2019). Economie en ondernemen – Brexit. Geraadpleegd op 3/02/2020 via https://www.vlaanderen.be/economie-en-ondernemen/brexit
Vleva. (2019). Creative Europe. Geraadpleegd op 23 januari via https://www.vleva.eu/nl/programma/creative-europe
Vleva. (2019).Europa voor de burger. Geraadpleegd op 23 januari via https://www.vleva.eu/nl/programma/europa-voor-de-burger
VolcanoAdventures (z.j.) Etna trekking tour. Geraadpleegd op 10 oktober 2019 via https://www.volcanoadventures.com/nl/etna/trekking/tours.html
Voor de wereld van morgen (red.). (z.j.). 6 trends die je kon zien aankomen: #2 No-Waste. Geraadpleegd op 1/02/2020 via https://www.voordewereldvanmorgen.nl/duurzame-blogs/6-trends-die-je-kon-zien-aankomen-2-no-waste
Walker, S (2019, 18 augustus). How a pan-European picnic brought down the iron curtain. The Guardian. Geraadpleegd op 28 november 2019 via https://www.theguardian.com/world/2019/aug/18/how-a-pan-european-picnic-brought-down-the-iron-curtain-hungarians-austrians
Weytjens R., (z.j.). De middernachtzon: wat is het en waar te zien? Geraadpleegd op 28 november 2019 via https://www.voigt-travel.nl/noord-europa/middernachtzon
Wikipedia (2019). Europese talen. Geraadpleegd op 14 december 2019 via https://nl.wikipedia.org/wiki/Europese_talen