Een jaar geleden zette ik voet aan land in de zogenaamde parel van de Indische Oceaan, Sri Lanka. Ik zou er mijn derdejaarsstage lopen in het kader van ‘A Flying Start’, een project van de bachelor Sociale Readaptatiewetenschappen (SRW) samen met Child Action Lanka (CAL). Dat deze ervaring me vanuit een geraaktheid opnieuw aan het dansen zou zetten, had ik toen niet kunnen inschatten.
A Flying Start
Met het Moving Mind project ‘A Flying Start’ willen mijn begeleiders vleugels geven aan de kinderen, jongvolwassenen en hun ouders, die binnen Child Action Lanka in Sri Lanka worden opgevangen. CAL biedt een veilige plek, kleding, gezonde maaltijden en emotionele steun aan meer dan 1500 thuisloze kinderen en hun ouders in negen centra over het hele land. De opleiding Sociale Readaptatiewetenschappen, kinderen, jongeren en welzijn engageert zich om samen met studenten deze missie te ondersteunen en expertise uit te wisselen. Als stagestudenten kregen we de opdracht om met ons bachelorproject aan deze missie bij te dragen.
Grote druk
Wat me opviel in Sri Lanka was dat er een voortdurende rush, drukte en concurrentiestrijd te zien was in tegenstelling tot het relaxte beeld dat de samenleving voor de toeristen wil creëren. Reclames die aanzetten tot presteren, de beste zijn, er goed uit zien, diploma’s halen,… kleurden de straten. Zelfs het prachtige initiatief van CAL, die net kinderen en jongeren een plek wilde geven om zichzelf te zijn, ontkwam niet aan de prestatiedruk van de maatschappij.
De kinderen en jongeren moesten presteren: goede ‘grades’ halen om de lat van de staatsexamens te halen, verder studeren om van de straat weg te geraken. Heel schools, gericht op exacte kennis, vooral ‘languages’ en ‘maths’ in het begin en later ook sciences, stond als vertrekkende kader. Falen kreeg er geen plaats. De druk was verstikkend. Het voortdurend streven naar perfectie wordt een verplichting en uiteindelijk zelfs een noodzaak.
Als dansinstructrice viel me op dat zelfs de dansjes die de kinderen met de ‘teachers’ inoefenden voor showmomenten voorgekauwd waren en dat de kinderen de pasjes perfect moesten nadoen zoals die voor hen verzonnen waren. Ook knutselwerkjes werden door de ‘teachers’ afgewerkt omdat ze perfect moesten zijn.
Mijn westerse blik als jeugdprofessional werd uitgedaagd. We hadden immers geleerd om vanuit de kinderen of jongeren te vertrekken, hen hun talenten te leren zien en te laten ontplooien, hen vooral plezier in het leren bij te brengen…. Op deze manier zouden ze een positief zelfwaardegevoel ontwikkelen om van daaruit de wereld te ontdekken.
Voorzichtig anders
Ik probeerde tijdens mijn stage voorzichtig een andere aanpak aan te reiken: ik voorzag momenten van vrije expressie en zag de kinderen er onwennig van genieten; de teachers smeten zich er -tot mijn verbazing- ten volle in. Toch vervielen ze als vanzelf in de prestatiedruk die zo ingebakken zit in hun samenleving.
Terug thuis bleef dit thema me bezig houden. Ik kwam met andere ogen in onze samenleving terecht en zag eigenlijk hetzelfde, maar net iets anders. Ook hier ligt er erg veel druk op de jong tot oud en dat begint al op school: goede punten halen, liefst naar de universiteit en een heleboel hobby’s na de school zijn een vereiste om zeker zo breed mogelijk te ontwikkelen. Aan de andere kant boomt het aanbod van mindfulness, yoga, sociale vaardigheidstrainingen… want ook kinderen en jongeren komen in burn-outs terecht.
Ik besefte snel dat ik de prestatiegerichtheid niet kan wegnemen of verminderen. Ik kan wel proberen om kinderen weerbaarder te maken. Zo groeide het idee om mijn bachelorproject ontwerpgericht aan te pakken en in te zetten op het preventief versterken van de zelfwaardering van kinderen zodat ze zelf met de druk kunnen omgaan. Dat ik mijn eigen danstalent hiervoor wilde inzetten, leek een logische volgende stap. Mijn bacheloreproject moest een verschil maken, niet alleen voor de kinderen van CAL , maar ook voor Vlaamse kinderen.
Preventief het zelfwaardegevoel van kinderen verhogen
Vanuit mijn eigen ervaringen en passie voor dans en beweging, mijn geloof in de kracht van preventie en het opzoekwerk rond de effectiviteit van dans– en bewegingstherapie op het welzijn van kinderen, groeide het idee om een lessenpakket te maken. Ik wilde iets laagdrempelig uitbouwen zodat de (soms ongeschoolde) teachers van CAL kunnen bijdragen in het preventief versterken van het zelfwaardegevoel van kinderen, zelfs zonder kennis te hebben van dans en beweging. Een pakket waar ze zelf ook plezier aan kunnen beleven om zo de ervaring met de kinderen nog te versterken.
Een zaadje planten, kan al er veel betekenen. Op grond van dit inzicht ging ik op zoek naar de leeftijd waarop kinderen het meest gevoelig zijn voor deze zaadjes. Uit bronnenonderzoek bleek de leeftijd van zes jaar ideaal te zijn. Om deze reden bakende ik mijn doelgroep af tot kinderen van zes tot acht jaar en verdiepte ik me in hun fysieke mogelijkheden.
Dance-esteem als methode
Uiteindelijk ontwierp ik mijn methode ‘Dance-esteem’. Het bestaat uit zes afzonderlijke danssessies waarin lichaamsgerichte oefeningen, spelvormen, vertrouwen– en complimentenspellen elkaar afwisselen. In de handleiding gaf ik begeleiders inzicht in het verloop van iedere sessie en in proces dat ze afleggen als ze vertrekken vanuit de kwaliteiten en competenties van ieder kind.
Iedere danssessie focust zich op een eigen thema met eigen doel. Mijn hoofddoel van alle danssessies samen was om kinderen na de sessies het gevoel te geven dat ze zichzelf kunnen zijn, zich beter in hun vel voelen, moeilijk hanteerbare situaties en uitdagingen niet uit de weg gaan en op een gepaste manier uitkomen voor hun mening.
Ik vertaalde alles in het Engels en goot het in een website, gekoppeld aan de website van het project www.aflyingstart.be. Deze drager gaf me de mogelijkheid om de tekst aan te vullen met beeld– en fotomateriaal ter verduidelijking en om een betere begeleiding te garanderen. Dit is de rechtstreekse link: https://dance-esteem.jouwweb.be/
Dance-esteem zal via mijn collega-studenten zeker in CAL, Sri Lanka zijn weg vinden maar ik hoop stiekem dat het ook hier in Vlaanderen van nut kan zijn voor jeugdprofessionals.
Aerts, S., et al. (2020). Danstherapie: Verkenning van het werkveld. Den Haag: Acco
Agape, vzw. (2011). Agape Belgium: Centrum voor training en supervisie in integrale therapie. Geraadpleegd op 25 maart 2020, via https://www.agapebelgium.be/
American Dance Therapy Association: Our Mission. (z.d). Geraadpleegd op 11 maart 2020, via https://adta.org/our-mission/
Bailey, B.A. (2009). Easy to love, difficult to discipline: The seven basic skills for turning conflict into coorperation. New York, USA: HarperCollins E-books
Bartelink, C. (2014). Creatieve therapie [Onderzoeksrapport]. The Hague: University of Applied Sciences.
Bradley, K.K. (2009). Chapter 4: Mastery of Movement fort he twenty-first-century performer. Rudolf Laban. Routledge. New York. Pp. 88-127
Broekaert, E., Vandevelde, S., & Briggs, D. (2011). The postmodern Application of Holistic Education. Therapeutic Communities. Vol. 32 (1), Pp. 18-34
Brown, J.D., & Manowski, T.A. (1993). Self-esteem, mood, and self-evaluation: changes in mood and the way you see you. Journal of Personality and Social Psychology, 64(3), 421.
Buysse, G. (2010). Het verband tussen zelfwaarde en depressieve klachten: Differentiatie van het concept zelfwaarde als sleutel tot eenduidige onderzoeksresultaten? (Masterproef). Leuven: Katholieke Universiteit Leuven Faculteit Psychologische en Pedagogische wetenschappen
Callahan, S. (2017). Children Incoporated: Touching the Lives of Children in Sri Lanka. Geraadpleegd op 27 maart 2020, via https://childrenincorporated.org/
Castriota, S., Becchetti, L. (2008). Does money affect happiness and self-esteem?: The poor borrowers’ perspective in a quasi-natural experiment. Gennaio: universita di Bologna
Child Action Lanka: About us. (2019). Geraadpleegd op 28 maart 2020, via https://www.childactionlanka.org/
Child Action Lanka: Home. (2019). Geraapleegd op 28 maart 2020, via https://www.childactionlanka.org/
Child Action Lanka: Where we work. (2019). Geraadpleegd op 28 maart 2020, via https://www.childactionlanka.org/
CJG) Heemstede: Zelfbeeld. (2020). Geraadpleegd op 27 maart 2020, via https://www.cjgheemstede.nl/
Claes, D. (2012-2013). Kan sport het zelfbeeld van de jongens in House of Light in Sri Lanka beïnvloeden?: Een onderzoek naar de positieve invloed van sport op het zelfbeeld (Bachelorproef). Leuven: Sociale school Opleiding: BANABA Internationale samenwerking Noord-Zuid
Colebrants, F. (2016-2017). Ik kan het, jij kan het, wij kunnen het: Veerkracht en empowerment ter bevordering van het zelfwaardegevoel van jongeren tussen 18-25 jaar oud bij Arktos vzw (Bachelorproef). Leuven: Sociale school Opleiding Sociaal Werk
Coppens, S., Demaj, M., Peeters, J., Ravaut, E., & Van Bouwel, N. (z.d.). POP-UP Hoe jongeren denken over de toekomst!: Hoe blijven jongeren zichzelf in een prestatiemaatschappij? Geraapdleegd op 30 maart 2020, via https://pkvs4.wordpress.com/
Craeynest, P. (2007). Psychologie van de levensloop: Inleiding in de ontwikkelingspsychologie. Leuven: Acco.
Daems, J., Missinne, T., Bontinck, I., Jamin, B., Goethals, V., & van Renterghem, M. (2012). Sherborne bewegingspedagogiek: Ontwikkelingsstimulerend bewegen. Sint-Niklaas: Abimo Uitgeverij.
De Neef, M. (2013). Ik? Ik stel niks voor: Over zelfbeeld, zelfwaardering, zelfvertrouwen. Amsterdam: Uitgeverij Boom
DeHart, T., Pena, R., & Tennen, H. (2013). The development of explicit and implicit self-esteem and their role in psychological adjustment. Self-esteem: current issues in social psychology, psychology Press, New York, 99-123
Dillenbeck, M., & Hammond-Meiers, J.A. (2009). Death and dying: Implications for dance/movement therapy. American Journal of Dance Therapy, 31, 95-121. Doi: 10.1007/s10465-009-9074-2
Dulicau, D & Berger, M.R. (2005). Global Dance/Movement Therapy Growth and Development. The Arts in Psychotherapy, 32, pp. 205-216
EADMT: history of EADMT. (z.d). Geraadpleegd op 11 maart 2020, via https://eadmt.com/?action=article&id=46
Epic Arts. (z.d.). Epic Arts: About Epic Arts. Geraadpleegd op 13 april 2020, via http://epicarts.org.uk/about/
Epic Arts. (z.d.). Epic Arts: The first fully inclusive contemporary performance company in South East Asia. Geraadpleegd op 13 april 2020, via http://epicarts.org.uk/about/
Erfer, T., & Ziv, A. (2006). Moving towards cohesion: Group dance/movement therapy with children in psychiatry. The Arts is Psychotherapy, 33, pp. 238-246
Eslami, M., & Pogosian, A. (2008). Zelwaardering en schizotypische trekken bij tweede generatie Marrokkaanse en Surinaamse migranten en autochtonen (Masterproef). Utrecht: Universiteit Utrecht Opleiding Klinische en gezondheidspsychologie
Glassman, W.E., & Geluk, H. (2007). Stromingen in de psychologie. Baarn: HBuitgevers
Grabau, E., & Visser, H. (1987). Creatieve therapie: Spelen met mogelijkheden. Houtem-Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum
Greenwald, A.G., & Banaji, M.R. (1995). Implicit social cognition: attitudes, self-esteem, and stereotypes. Psychological review, 102(1), 4.
Harris, P. (2001). Practured Paradise: images of Sri Lanka. Colombo: Vijitha Yapa Publications
Harter, S. (2003). The development of self-representations during childhood and adolescence. In M.R. Leary & J.P. Tagney (Eds.), Handbook of Self and Identity (pp. 610-642) New York, NY: The Guilford Press
Harter, S., & Pike, R. (1984). The pictiorial scale of perceived competence and social acceptances for young children. Child development, 1969-1982
Ho, R.T. (2005). Regaining balance within: Dance movement therapy with Chinese cancer patients in Hong Kong. American Journal of Dance Therapy, 27, 87-99. Doi: 10.1007/s10465-005-9002
Humanium. (z.d.). Children of Sri Lanka: Realizing Children’s Rights in Sri Lanka. Geraadpleegd op 27 maart 2020, via https://www.humanium.org/en/
Individualisme: Individualisme versus Collectivisme. (z.d.). Geraadpleegd op 28 maart 2020, via http://www.groepsdynamiek.nl/individualisme.html
Jans, L. (2018-2019). Bouwen aan (zelf) vertrouwen met Sherborne voor kwetsbare kinderen: Een train the trainer voor teachers van Child Action Lanka in Sri Lanka (Bachelorproef). Leuven: Sociale school Opleiding: Sociale Readaptatiewetenschappen
Jordan, C.H., Spencer, S.J., & Zanna, M.P. (2005). Types of high self-esteem and prejudice: How implicit self-esteem relates to ethnic discrimination among high explicit self-esteem individuals. Personality and Social Psychology Balletin, 31(5), 693-702.
Kaji, M., Miyagi, T., Ito, A., Komori, C. & Matsuo, T. (2002). Development of a dance/movement therapy program in Japan: A case study. American Journal of Dance Therapy, 24, 17-26. Geraadpleegd op https://link.springer.com/
Kernis, M.H. (2003). Toward a conceptualization of optimal self-esteem. Psychological inquiry, 14(1), 1-26.
Kernis, M.H., & Goldman, B.M. (2003). Stability and variability in self-concept and self-esteem. Handbook of self and identity, 106-127
Kernis, M.H., & Johnson, E.K. (1990). Current and typical self-appraisals: Differential responsiveness to evaluative feedback and implications for emotions. Journal of Research in Personality, 24(2), 241-257.
Kleinlooh, S. (2019). Simon Kleinlooh Danstherapie, Coaching en Supervisie: Danstherapie. Geraadpleegd op 11 maart 2020, via http://www.kleinlooh-danstherapie.nl/
Lambert, M., & Barley, D.E. (2002). Research summary on the therapeutic relationship and psychotherapy outcome. In J.C. Norcross (ed). Psychotherapyrelationships that work (pp. 17-28). New York: Oxford University Press
Leary, M.R., & Baumeister, R.F. (2000). The nature and function of self-esteem: Sociometer theory. Advances in experimental social psychology, 32, 1-62
Lee, T.-C., Link, Y.-S., & Chiang, C.-H. (2013). Dance/movement therapy for children suffering from earthquake trauma in Taiwan: A preliminary exploration. The Arts in Psychotherapy, 40, 151-157. Doi: 10.1016/j.aip.2012.12.002
Lewis, M., & Brooks-Gunn, J. (1997). Social cognition and the acquisition of self. New York: Plenum Press
Lewis, M., & Ramsay, D. (2004). Development of Self-Recognition, Personal Pronoun Use, and Pretend Play During the 2nd Year. Child Development, 75(6), 1821-1831.
Lopes Cardozo, M. (2008). Sri Lanka: in peace or in pieces? A Critical Approach to Peace Education in Sri Lanka. Research in Comparative and International Education. Vol. 3 (1), Pp. 19
Meekums, B. (2002). Dance Movement Therapy: A Creative Psychotherapeutic Approach. Londen: Sage Publications
Mönks, F.J., & Knoers, A.M.P. (1997). Ontwikkelingspsychologie: Inleiding tot de verschillende deelgebieden. Assen: Van Gorcum.
Muraleetharan, O. (2016). The Unseen Consequences of War: Responding to Sri Lanka’s Mental Health Burden. Geraadpleegd op 28 maart 2020, via https://yaleglobalhealthreview.com/
Peeters, O. (2018-2019). Het welzijn van het kind bij een intake bij Child Action Lanka: Intake verrijken met sociaal-emotionele ontwikkelingselementen ten behoeve van het kind (Bachelorproef). Leuven: Sociale school Opleiding: Sociale Readaptatiewetenschappen
Ritter, M & Low, K.G. (1996). Effects of Dans/ Movement Therapy: A Meta-Analysis. The Arts in Psychotherapy. Vol. 23, No. 3, pp 249
School voor zelfwaardering: Wat is zelfwaardering? (z.d.). Geraapdleegd op 30 maart 2020, via https://www.schoolvoorzelfwaardering.nl/
Selderslaghs, B., Van Moorsel, A., Caluwaerts, S., & Wolfaert I. (2013). 4 je mee?: Initiatielessen voor 6-jarigen met cross-overs naar de kunstdisciplines. Antwerpen: Garant.
Sherborne Vereniging België, vzw. (2014). Sherborne: Wat is Sherborne? Geraadpleegd op 25 maart 2020, via http://sherborne.be/
Smeijsters, H. (2008). Handboek creatieve therapie. AH Bussum: Coutinho
Stipek, D., Recchia, S., McClintic, S., & Lewis, M. (1992). Self-evaluation in young children. Monographs of the society for research in child development, i-95.
Stouten, H. (2013). Psychoanalytisch woordenboek: Objectrelatietheorie. Geraadpleegd op 21 maart 2020, via https://www.psychoanalytischwoordenboek.nl/lemmas/objectrelatietheorie/
ten Bokkel Huinink, Y. (2015). De ontwikkeling van zelfwaardering bij jonge kinderen in sociale context: Een studie naar de rol van vroege kinderopvangervaringen (Masterproef). Utrecht: Universiteit Utrecht Opleiding Kinder -en Jeugdpsychologie
Tortora, S. (2011). The dancing dialogue: Using the communicative power of movement with young children. Maryland: Paul H. Brookes Publishing Co.
Van Lent, R. (2018). De ontwikkeling van een gelukkig kind. Mijnheerenland: VLCounseling
Van Ryssel, A. (2012-2013). Beweging van dans als creatieve therapie bij kinderen en jongeren: Een overzicht van de situatie in Oost-Vlaanderen (Masterproef). Gent: Universiteit Gent Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen
Vandenbosch, S. (2011-2012). Een onderzoek naar de believing van personen die danstherapie volgen (Masterproef). Gent: Universiteit Gent Faculteit Psycholie en Pedagogische Wetenschappen
Vandeput, S. (2015-2016). Hoe kan een bewegings -of danstherapeutische sessie bijdragen tot het psychisch welzijn van jongeren in een gemeenschapsinstelling: Een verkennend onderzoek in GI De Kempen “De Markt” (Bachelorproef). Leuven: Sociale school Opleiding Sociale Readaptatiewetenschappen
Verfaille, M. (2011). Mentaliseren in Beeldende Vaktherapie: Met casuïstiek van Gizella Smet en Wijntje van der Ende. Antwerpen-Apeldoorn: Maklu
Verhulst, C.F. (2017). De ontwikkeling van het kind. Assen: Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum
Vingerhoets, A.J.J.M, Kop, P.F.M, & Soon, P.H.G.M/ (2002). Psychologie in de gezondheidszorg: een praktijkoriëntatie. Houten: Bohn Stafleu Van Logum.
VLCounseling (2017). Zelfwaardering [Brochure]. Mijnsheerenland: VLCounseling
Wat is creatieve therapie. (z.d). Geraadpleegd op 5 maart 2020, via https://www.bvct-abat.be/creatieve-therapie
Wilson, T.D., Lindsey, S., & Schooler, T.Y. (2000). A model of dual attitudes. Psychological review, 107(1), 101
Zelfvertrouwen: Confidence psychologisch adviesbureau. (z.d). Geraadpleegd op 27 maart 2020, via https://zelfvertrouwen.nl/page.php