Jongeren 'leren' samenleven in diversiteit
Het hoofddoekenverbod, de Ramadan op scholen, integratie van migratiejongeren etc. Allemaal voorbeelden van discussies die vandaag vaak kwaad bloed zetten. In publieke debatten wordt er snel heen en weer geschoten met felle uitspraken omtrent samenleven, cultuur en religie vanuit een wij-zij denken. Deze gespannen debatten wijzen op gepolariseerde culturele conflicten en identiteiten die een grote druk zetten op het gemeenschapsgevoel in de maatschappij. Daarnaast zijn cultuur en religie net belangrijke aspecten van de identiteit van jongeren. Hoe kunnen jongeren hun identiteit echter opbouwen als een deel daarvan ontkent, betwist of zelfs verafschuwd wordt? En welke rol wordt hierbij weggelegd voor scholen?
In onze huidige gepolariseerde maatschappij is het voor scholen geen gemakkelijke opdracht om samenleven in diversiteit vorm te geven en erkenning te geven aan de culturele identiteit van jongeren. Via een case study onderzoek werd een beeld geschetst hoe een Gentse secundaire school met deze uitdagingen omgaat en vorm geeft aan samenleven in diversiteit.
Burgerschapseducatie als integratie of als differentiatie
Het afbrokkelen van het gemeenschapsgevoel zorgt voor maatschappelijke ongerustheid. Hierbij wordt snel naar scholen gekeken om antwoorden te bieden. Scholen hebben immers een belangrijke opdracht om jongeren te leren samenleven via burgerschapseducatie. Het dominante idee van burgerschapseducatie is een volwaardige participatie van jongeren aan het publieke leven via het aanleren van een set van vaardigheden. Toch duidde het masterproefonderzoek op enkele bedenkingen ten opzichte van dit dominant idee.
Als jongeren eerst een aantal vaardigheden moeten bereiken voordat ze als burger worden erkend, wil dit zeggen dat er wordt ontkent dat jongeren op dit moment reeds deel zijn van de samenleving. Hierdoor wordt er geen rekening gehouden met de verschillende levensomstandigheden waarin jongeren opgroeien. Deze omstandigheden zorgen er net voor dat jongeren niet dezelfde kansen hebben om te participeren aan het publieke leven en dus niet allemaal aan dezelfde participatienorm kunnen voldoen. Op die manier verdeelt het dominant idee van burgerschapseducatie jongeren in groepen wat nu net moet worden vermeden om de wij-zij-verhoudingen in een gepolariseerde maatschappij te overstijgen.
De case study toonde een alternatieve manier om het burgerschap van jongeren te erkennen. Indien interacties tussen leerkrachten en leerlingen en leerlingen onderling vertrekken vanuit de concrete levenssituaties van jongeren, worden zij als wezenlijk deel en medevormgever van de samenleving erkend. Daarmee wordt duidelijk dat deze situaties de eigen positie van jongeren in het maatschappelijk leven bepaalt. Leerkrachten grijpen de culturele diversiteit op de school aan om deze interacties vorm te geven en leerlingen te leren samenleven in diversiteit.
We zijn verplicht om over andere godsdiensten te praten. En we hebben meteen de voorbeelden voor ons.
Voorbij een éénzijdige culturele focus
Het schoolbeleid van de case zet zich specifiek in op culturele diversiteit. Diversiteit wordt op een positieve en zichtbare manier in de kijker gebracht via fotocollages, kookmomenten of lezingen. Deze diversiteit wordt echter in de schoolpraktijk door zowel schoolpersoneel als leerlingen als een gegeven gezien. Op die manier worden conflicten niet vanuit een culturele basis bekeken. Dit staat in fel contrast met de publieke debatten waarbij cultuur vaak als oorzaak van maatschappelijke problemen wordt gezien. Doordat problemen worden verengd tot uitsluitend culturele problemen, worden structurele oorzaken uit het oog verloren. Specifieke situaties worden veralgemeend naar ‘de’ cultuur van een groep wat stereotypering in de hand werkt. Beter is om een bredere sociale analyse te maken van de specifieke context en levenssituaties waarin jongeren opgroeien. De school doet dit door in te zetten op verbinding en positief contact tussen school, jongere en gezin via leerlingenbegeleiding en brugfiguren.
De school is geen eiland in de samenleving
Doordat diversiteit als uitgangspunt wordt genomen, is er een schoolklimaat waarin samenleven in diversiteit mogelijk is. Toch is de school geen afgesloten eiland van de samenleving. Leerkrachten hebben hun eigen gevoelens en ideeën over het maatschappelijk leven. Desondanks moet het schoolpersoneel kunnen reageren op gevoelige, vaak gemediatiseerde berichten om enerzijds leerlingen gerust te stellen en anderzijds ruimte te zoeken voor democratisch burgerschap. Ondanks het positief schoolklimaat komen gepolariseerde culturele conflicten toch de schoolmuren binnen. Zowel leerkrachten als leerlingen geven aan dat het gepolariseerd cultureel debat wordt meegenomen op school. Ook het stigma dat van buitenaf op de school ligt, toont de invloed van gepolariseerde maatschappelijke debatten. Leerkrachten vinden het belangrijk om op onrechtvaardige situaties te reageren.
Wat dat mij stoort bij ons op school is dat sommige leerkrachten zeer negatief zijn ten opzichte van de leerlingen. Ook racistisch.
Hieruit blijkt dat de invloed van de omliggende maatschappij, waarin een school zich bevindt, niet kan worden ontkend. Een school moet blijven nadenken over de eigen rol en positie binnen die maatschappij. Scholen kunnen niet zomaar een reproductie zijn van het bestaande. Ze moeten voortdurend kritisch nadenken over de status quo zowel in de maatschappij als binnen de eigen schoolpraktijk.
Naar een gedeelde verantwoordelijkheid
Toch ligt er een grote verantwoordelijkheid bij de scholen zelf. Het risico bestaat dat maatschappelijke problemen worden hertaald naar opvoedingsproblemen. Hierdoor lijkt de verantwoordelijkheid enkel te liggen bij ouders en/of scholen.
Een school is er niet om maatschappelijke problemen te gaan oplossen.
Zijn scholen de enige verantwoordelijken om ruimte te creëren voor culturele identiteit en gemeenschapsgevoel? In de case wordt aangetoond dat ondanks een positief schoolklimaat het gepolariseerd cultureel debat toch de school binnenkwam. De discussie over burgerschapseducatie toonde dat de participatie van jongeren mee wordt bepaald door hun maatschappelijke levensomstandigheden. De school kan dus niet de enige oplossing vormen om jongeren te leren samenleven in diversiteit. Een bredere aanpak blijkt nodig. Hierin biedt de visie van pedagoog Micha De Winter inspiratie. De Winter spreekt over de 'pedagogische civil society’ als alle zaken en actoren die van invloed zijn bij het opgroeien van kinderen zoals media, leeftijdsgenoten, politiek, buurt, beleidsvoering etc. Een brede kijk met een gedeelde verantwoordelijkheid is nodig om jongeren te leren samenleven in diversiteit en om hen ruimte te bieden hun identiteit op te bouwen in de huidige gepolariseerde maatschappij. Deze conclusie maakt het eeuwenoud Afrikaans gezegde “it takes a village to raise a child” opnieuw erg actueel.
Bibliografie
Audenaerde, S. (2012). Onderzoek naar de ideologische convergentie op de socio-culturele breuklijn tussen Groen en Vlaams Belang (1981-2010) (wetenschappelijke verhandeling). Gedownload op 11 april 2020, van https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/895/159/RUG01- 001895159_2012_0001_AC.pdf Awel (2018). Identiteit in de aanslag. Gedownload op 24 januari 2019, van https://cdn.nimbu.io/s/wiwrlkx/assets/1528092655583/Rapport%20Identitei… 0de%20aanslag.pdf Ayanian, A. H., Böckler, N., Doosje, B. & Zick, A. (2018). Processes of Radicalization and Polarization in the Context of Transnational Islamist Terrorism. International Journal of Conflict and Violence, 12, 1-6. doi:10.4119/UNIBI/ijcv.648 Azmanova, A. (2011). After the Left-Right (Dis)continuum: Globalization and the Remaking of Europe’s Ideological Geography. International political sociology, 5(4), 384-407. doi: 10.1111/j.1749-5687.2011.00141.x Bailliu, P. (2017, 31 augustus). Polarisatie en de maatschappelijke gevolgen. Geraadpleegd op 5 maart, van https://mirariproject.com/2017/08/31/41-polarisatie-en-demaatschappelij… Belga. (2016, 3 oktober). Zwaarste aankondiging van collectief ontslag sinds Ford Genk. HLN. Geraadpleegd op 25 mei 2020, van https://www.hln.be/nieuws/zwaarsteaankondiging-van-collectief-ontslag-s… Benhaddou, K., & Le Roi, E. (2018). Halal of niet?: Alle vragen omtrent Islam en onderwijs in Vlaanderen beantwoord. Gent: Borgerhoff & Lamberigts nv. Berg, M. (2018, 1 augustus). Super-diversity, austerity, and the production of precarity: Latin Americans in London. Critical Social Policy, 39(2), 184-204. doi: https://doi.org/10.1177/0261018318790744 Bickmore, K. (2014). Citizenship education in Canada: ‘Democratic’ engagement with differences, conflicts and equity issues?. Citizenship Teaching & Learning, 9(3), 257- 278. doi: 10.1386/ctl.9.3.257_1 82 Biesta, G. J. J. (2013). Beautiful Risk of Education. New York: Taylor & Francis Group. Geraadpleegd op 11 mei 2020, van http://ebookcentral.proquest.com/lib/unigentebooks/detail.action?docID=… Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (2014). Foundations of Qualitative Research for Education. In G. Van Hove (Red.), Qualitative Research for Educational Sciences: Second Edition (pp.1-54). Harlow: Pearson Education Limited. Boone, C., & Peli, G. (2016). Globalization and variants of local adaptation: Theory and justification with symbolic logic. International sociology, 31(6), 653-676. doi 10.1177/0268580916662384 Bornschier, S. (2010). From Structure to Culture and Back: The Perpetuation and Transformation of Historical Cleavages. In Cleavage Politics and the Populist Right: The New Cultural Conflict in Western Europe (pp. 53-70). Temple University Press. Geraadpleegd op 30 april 2020, van www.jstor.org/stable/j.ctt14btchr.8 Bouverne-De Bie, M. (2015). Sociale Agogiek: Een sociaal-pedagogisch perspectief op sociaal werk. Gent: Academica Press. Bouverne-De Bie, M., Roose, R., Coussée, F., & Bradt, L. (2013). Learning democracy in social work. In G. Biesta, M. Bouverne-De Bie, & D. Wildemeersch (Reds.), Civic learning, democratic citizenship and the public sphere. Dordrecht: The Netherlands Springer. Geraadpleegd op 6 mei 2020, van https://lib.ugent.be/catalog/pug01:4180775 Bouverne-De Bie, M., Vandenabeele, J. (2016). Pedagogiek en burgerschap. In P. Smeyers, S. Ramaekers, R van Goor, & B. Vanobbergen (Reds.), Inleiding in de pedagogiek (pp. 101-112). Amsterdam: Boom Brown, N., & Cardinal, L. (2007). Introduction. In N. Brown, & L. Cardinal (Reds.). Managing Diversity: Practices of Citizenship. Ottawa: University of Ottawa Press. Geraadpleegd op 6 mei 2020, van https://www.jstor.org/stable/j.ctt1ckpcm2 Celik, A. B., & Balta, E. (2020, 14 maart). Explaining the micro dynamics of the populist cleavage in the ‘new Turkey’. Mediterranean politics, 25(2), 160-181. doi: 10.1080/13629395.2018.1507338 83 Coolsaet, R. (2016). ‘All radicalisation is local’: The genesis and drawbacks of an elusive concept. Geraadpleegd op 30/03/2019, van https://biblio.ugent.be/publication/7243264/file/724327 Coolsaet, R. (2017). (De)radicalisering tussen praktijk en ambiguïteit. In M. De Waele, H. Moors, A. Garssens, & J. Noppe (Reds), Aanpak van gewelddadige radicalisering (pp. 219-230). Geraadpleegd op 27 april 2019, van https://biblio.ugent.be/publication/8514254/file/851425 De Droogh, L. (2006). Zorgen voor recht of recht doen aan zorg: over de verhouding van rechten- en zorgethiek in het welzijnswerk. Welzijnsgids, 62, 105-130. Geraadpleegd op 9 juni 2020, van https://lib.ugent.be/catalog/pug01:601088 Deegan-Krause, K. (2006). New Dimensions of Political Cleavage. In R. Dalton, & H.-D. Klingemann (Reds.), Oxford Handbook of Political Science. doi: 10.1093/oxfordhb/9780199270125.003.0028 De Feyter, G. (2005). Terrorisme en globalisering (Scriptie). Gedownload op 27 maart 2020, van https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/050/758/RUG01- 002050758_2013_0001_AC.pdf Deheeger, M. (2019). De leerprojecten binnen alternatieve gerechtelijke maatregelen: een kwalitatief onderzoek (Scriptie). Gedownload op 21 mei 2020, van https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/790/957/RUG01- 002790957_2019_0001_AC.pdf De Jong, J. (2010). Multiculturalisme, onderwijsvrijheid en sociale cohesie. In P. Smeyers, & B. Levering (Reds.), Grondslagen van de wetenschappelijke pedagogiek: Modern en postmodern. Den Haag: Boom Lemma uitgevers. De Wever, B. (2018, 24 januari). Opinie De Wever: “Links moet kiezen tussen open grenzen en een goed werkende sociale zekerheid”. De Morgen. Geraadpleegd op 25 mei 2020, van https://www.demorgen.be/meningen/de-wever-links-moet-kiezen-tussen-open… De Winter, M. (2003). On Infantilization and Participation: Pedagogical Lessons from the Century of the Child. In W. Koops & M. Zuckerman (Reds.), Beyond the Century of the Child (pp. 159-182). Philadelphia: University of Pennsylvania Press. doi: https://doi.org/10.9783/9780812208238 84 De Winter, M. (2012). Socialization and Civil Society: How Parents, Teachers and Others Could Foster a Democratic Way of Life. Rotterdam: Sense Publishers. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://ebookcentral.proquest.com/lib/unigentebooks/reader.action?docID… Dommering, E. (2009). Een normatief kader voor het openbare islamdebat. In Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (Reds.), Polarisatie: Bedreigend en verrijkend (pp. 188-215). Gedownload op 02/04/2019, van http://www.annemariewalter.eu/uploads/1/2/0/8/12082189/polarisatie_bedr… _verrijkend.pdf Drever, E. (1995). Using Semi-Structured Interviews in Small-Scale Research: A Teacher’s Guide. Edinburgh: Scottish Council for Research in Education. Geraadpleegd op 22 mei 2020, van https://eric.ed.gov/?id=ED394990 Droogers, A. (2008). Integratie? Een pleidooi voor een alternatieve cultuurvisie. Pedagogiek, 28(1), 53-99. Geraadpleegd op 19 april 2020, van https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/187456 Emerson, M.O., & Hartman, D. (2006). The rise of religious fundamentalism. Annual Review of Sociology, 32(2006), 127-144. Geraadpleegd op 02/04/2019, van https://www.jstor.org/stable/29737734?seq=4#metadata_info_tab_contents Enyendi, Z. (2008). The Social and Attitudinal Basis of Political Parties: Cleavage Politics Revisited. European Review, 16(3), 287-304. doi: 10.1017/S1062798708000264 Erlingsson, G. (2007). Notes on the ‘Freezing Hypothesis’. Ratio Working Papers, 113. Gedownload op 1 mei, van https://www.researchgate.net/profile/Gissur_Erlingsson/publication/5097… on_the_%27Freezing_Hypothesis%27/links/5418b98d0cf2218008bf449c/Notes-onthe-Freezing-Hypothesis.pdf Ferguson, I., & Lavalette, M. (2004). Beyond Power Discourse: Alienation and Social Work. British Journal of Social Work, 34, 297-312. doi:10.1093/bjsw/bch039 Feys, T., & Vanhaute, E. (2016). Internationale migratie, de nationale staat en de paradox van globalisering. In J. Carlier, E. Vanhaute & C. Parker (Reds.), De hermaakbare wereld? Essays over globalisering (pp. 7-22). Geraadpleegd op 27 maart 2020, van https://biblio.ugent.be/publication/8506469/file/8506480 85 Geijsel, F., Meijers, F., & Wardekker, W. (2007). Leading the process of reculturing: Roles and actions of school leaders. The Australian Educational Researcher, 34(3), 135- 161. doi: https://doi.org/10.1007/BF03216870 Geldof, D. (2013). Superdiversiteit als onverwerkte realiteit: Een uitdaging voor het sociaal werk. Tijdschrift voor Sociaal Werk en Politiek, 39(3), 12-24. Gedownload op 12 juni 2020, van http://www.dirkgeldof.be/system/files/2013+3+Alert+Superdiversiteit+als… e+realiteit.pdf Gielen, A. J. (2008). Radicalisering en identiteit. Amsterdam: Aksant. Gosselin, D., & Tindemans, B. (2010). Toekomstmakers: Hoe besturen bij onzekerheid?. Geraadpleegd op 8 april 2020, van https://biblio.ugent.be/publication/3152317/file/6787124 Gutmann, A. (2003). Identity in Democracy. New Jersey: Princeton University Pres. doi: doi.org/10.1515/9781400825523 Held, D., McGrew, A., Goldbatt, D., & Perraton, J. (1999). Contents and Introduction. In D. Held, A. McGrew, A. Goldbatt, & J. Perraton (Reds.), Global Transformations: Politics, Economics and Culture (pp. 1-31). Gedownload op 5 april 2020, van https://www.geog.mcgill.ca/documents/Held%20et%20al%201999.PDF Howitt, D. (2014). Thematic Analysis. In G. Van Hove (Red.), Qualitative Research for Educational Sciences: Second Edition (pp. 233-256). Harlow: Pearson Education Limited. Huntington, S. (5 juni, 2011). The Clash of Civilizations? Foreign Affairs, 72(3), 22-49. Geraadpleegd op 02/04/2019, van http://www.jstor.org/stable/20045621 Huyse, L. (z. d.). Breuklijnen in de Belgische samenleving. Gedownload op 10 april 2020, van https://soc.kuleuven.be/centre-for-political-research/publicaties-luchu… Kenniscentrum Vlaamse Steden (z. d.). Superdiversiteit, een blik op morgen. Gedownload op 21 mei 2020, van www.kenniscentrumvlaamsesteden.be/Gedeelde%20%20documenten/Startnota%20 86 Samenleven%2030/Notas_en_Verslagen/stad%20Gent%20Gent%20over%20morge n%20inspiratienota%20hoofdstuk%20superdiversiteit.pd Knack (2016, 28 augustus). Opinie: ‘Neutralisering van religie in de publieke ruimte zal integratie niet vooruit helpen’. Geraadpleegd op 22 mei 2020, van https://www.knack.be/nieuws/belgie/neutralisering-van-religie-in-de-pub… Koomen, W. & Van Der Pligt, J. (2016). The Psychology of Radicalization and Terrorism. doi: https://doi.org/10.4324/9781315771984 Koopmans, R., Statham, P., Giugni, M., Passy, F. (2005, 24 december). Contested Citizenship: Immigration and Cultural Diversity in Europe. Minnesota: University of Minnesota Press. Geraadpleegd op 6 mei 2020, van https://ebookcentral.proquest.com/lib/unigent-ebooks/reader.action?docI… Kuhn, T., Solaz, H., & van Elsas, E. (2017, 11 september). Practising what you preach: how cosmopolitanism promotes willingness to redistribute across the European Union. Journal of European Public Policy, 25(12), 1759-1778. doi: https://doi.org/10.1080/13501763.2017.1370005 Kymlicka, W. (1995). Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights. Oxford: Claredon Press. Geraadpleegd op 5 mei 2020, van https://archive.org/details/multiculturalcit00kyml_0/mode/2u Lawy, R., & Biesta, G. (2006). Citizenship-As-Practice: The educational implications of an inclusive and relational understanding of citizenship. British Journal of Educational Studies, 54(1), 34-50. doi: 10.1111/j.1467-8527.2006.00335.x Leeman, Y., & Wardekker, W. (2013). The contested professionalism of teachers meeting radicalising youth in their classrooms. International Journal of Inclusive Education, 17(10), 1053-1066. doi: https://doi.org/10.1080/13603116.2012.729228 Loobuyck, P. (2017). Samenleven met gezond verstand. Antwerpen: Polis. Lorenz, W. (2003, 23 januari). Recognising the face of the other: Difference, identity and community. International Journal of Social Welfare, 22, 279-286. doi: 10.1111/ijsw.12027 87 Meuleman, B. (2016). Grenzeloze sociale bescherming?. De Gids op Maatschappelijk Gebied, 107, 5-10. Gedownload op 25 mei 2020, van https://limo.libis.be/primoexplore/fulldisplay?docid=LIRIAS1873247&cont… as&tab=default_tab&lang=en_US&fromSitemap=1 McCauley, C. R. (2018). Explaining Homegrown Western Jihadists: The Importance of Western Foreign Policy, 2018. International Journal of Conflict and Violence, 12, 1-10. doi: 10.4119/UNIBI/ijcv.643 Nicholson, L. (2008). Identity Before Identity Politics. Cambridge: Cambridge University Press. Geraadpleegd op 4 mei 2020, van http://web.a.ebscohost.com/ehost/ebookviewer/ebook/bmxlYmtfXzI3MDk2OV9f… ?sid=7f38f15b-5656-49c9-86bc-0c3a5fbd3d53@sdc-vsessmgr01&vid=0&format=EB&rid=1 Nieuwelink, H., Boogaard, M., Dijkstra, A.B., Kuiper, E., & Ledoux, G. (2016). Onderwijs in burgerschap: wat scholen kunnen doen. Lessen uit wetenschap en praktijk. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Gedownload op 8 mei 2020, van https://www.nro.nl/wpcontent/uploads/2015/09/Onderwijs_in_burgerschap_p… Nordlinger, E., & Huntington, S. (1972). Conflict regulation in divided societies. Cambridge: Harvard university Center for international affairs. Obaidi, M., Thomsen, L., Bergh, R. (2018). “They Think We Are a Threat to Their Culture”: Meta-Cultural Threat Fuels Willingness and Endorsement of Extremist Violence against the Cultural Outgroup, 2018. International Journal of Conflict and Violence, 12, 1-13. doi: 10.4119/UNIBI/ijcv.647 Pauw, L. (2013). De Vreedzame school: Onderwijs en de maatschappelijke vorming van de leerling. Amsterdam: SWP. Geraadpleegd op 12 mei 2020, van https://books.google.be/books?id=ctjqAgAAQBAJ&pg=PT13&lpg=PT13&dq=schuyt+ 2006+onderwijs&source=bl&ots=07a8pZPaKb&sig=ACfU3U3E3A50PwUIahzZ9YTux cZyOHD38A&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwjw9oAzazpAhUuNOwKHWBtB6QQ6AEwAnoECAcQAQ#v=onepage&q&f=false Pike, G. (2008). Citizenship Education in Global Context. Brock Education, 17, 38-49. Gedownload op 8 mei 2020, van https://core.ac.uk/download/pdf/25584627.pdf 88 Porath, B., & Sigal, R. (2008). Radicalizing Democratic Education: Unity and Dissent in Wartime. (Meeting papers. Gedownload op 8 juni 2019, van https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED479884.pdf Putnam, R. (2007, 15 juni). E Pluribus Unum: Diversity and Community in the Twenty-first Century – The 2006 Johan Skytte Prize Lecture. Scandinavian Political Studies, 30(2), 137-174. doi: https://doi.org/10.1111/j.1467-9477.2007.00176.x Rausch, C.C., 2015. Fundamentalism and Terrorism. Contemporary Voices: St Andrews Journal of International Relations, 6(2). doi: http://doi.org/10.15664/jtr.1153 Rawls, J. (1997). The Idea of Public Reason Revistied. The University of Chicago Law Review, 64(3), 765-807. Gedownload op 16 april 2020, van https://chicagounbound.uchicago.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=5633&co… ev Reulink, N., & Lindeman, L. (2005, 23 november). Kwalitatief onderzoek (dictaat). Gedownload op 21 mei 2020, van www.cs.ru.nl/~tomh/onderwijs/om2%20(2005)/om2_files/syllabus/kwalitatie… Roels, F. (2009). Hoofddoekverbod: en de winnaar is.. Het vrije woord, 54(31), 31-33. Geraadpleegd op 22 mei 2020, van https://biblio.ugent.be/publication/814615/file/814617 Roets, G., & Roose, R. (2013). Theorising underlying notions of citizenship in the dynamics of learning in public policy untis. In G. Biesta, M. De Bie, & D. Wildemeersch (Reds.), Civic learning, democratic citizenship and the public sphere. Dordrecht: The Netherlands Springer. Geraadpleegd op 11 mei, van https://lib.ugent.be/catalog/pug01:4180891 Rollwage, M., Dolan, R. & Fleming, S. (17 december, 2018). Metacognitive Failure as a Feature of Those Holding Radical Beliefs. Current Biology, 28(24), 4014-4021. doi: https://doi.org/10.1016/j.cub.2018.10.053 Roose, R., Roets, G., Van Houte, S., Vandenhole, W., & Reynaert, D. (2013). From parental engagement to the engagement of social work services: discussing reductionist and democratic forms of partnership with families. Child & Family Social Work, 18(4), 449- 457. doi: 10.1111/j.1365-2206.2012.00864.x 89 Rutten, K., & Biesta G.J.J. (2015). Van verleden naar toekomst. Democratie, diversiteit en cultureel erfgoed-in-wording. Volkskunde, 3, 439-456. Santens, T. (2020, 25 mei). De Stemming: hoe corona de kloof met Vlaams Belang nog groter maakt, een jaar na de stembus reageren hun kiezers hier. VRT NWS. Geraadpleegd op 25 mei 2020, van https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/05/22/de-stemmingminderheidsregering/ Sarrasin, O., Green, E. G. T., & Van Assche, J. (2019, 31 oktober). Consensual Versus Heterogeneous Conceptions of Nationhood: The Role of Citizenship Regimes and Integration Policies Across 21 European Countries. Social Indicators Research, 148(3), 987-1004. doi: https://doi.org/10.1007/s11205-019-02222-9 Sieckelinck, S., Kaulingfreks, F., & De Winter, M. (2015) Neither Villains Nor Victims: Towards an Educational Perspective on Radicalisation. British Journal of Educational Studies, 63(3), 329-343. doi: 10.1080/00071005.2015.1076566 Sieckelinck, S. (2016). Naar een pedagogiek van radicalisering. In P. Smeyers, S. Ramaekers, R van Goor, & B. Vanobbergen (Reds.), Inleiding in de pedagogiek (pp. 207-219). Amsterdam: Boom Sieckelinck, S. (2017). Initiatie. In S. Verboven (Red.), Reradicaliseren (pp. 15-53). Tielt: Lannoo Campus. Smith, T. (2006). Introduction. In T. Smith (Red.), Globalisation: A systematic Marxian Account (pp. 1-12). Geraadpleegd op 5 april 2020, van https://ebookcentral.proquest.com/lib/unigent-ebooks/reader.action?docI… Steyvers, K. (2014). Van ankerpunt tot leeg schip: de evolutie van politieke partijen. In C. Devos (Red.), Een politieke geschiedenis van morgen (pp. 115-144). Geraadpleegd op 11 april 2020, van https://biblio.ugent.be/publication/4370209/file/4370321 Stuyck, K., Doyen, G., Feys, Y., Noppe, J., Jacques, A., & Buysschaert, P. (2018). Survey Samenleven in Diversiteit 2017. Brussel: Agentschap Binnenlands Bestuur. Geraadpleegd op 28 maart 2020, van https://biblio.ugent.be/publication/8561369/file/8561373 Thiel, M., & Coate, R. (2010). Identity Politics and Political Identities: Local Expressions in a Globalizing World. In M. Thiel, & R. Coate (Reds.), Identity Politics in the Age of Globalization (pp. 1-30). Colorado: FirstForumPress. Geraadpleegd op 4 mei 2020, 90 van http://web.a.ebscohost.com/ehost/ebookviewer/ebook/bmxlYmtfXzEwNTM4NjFf… O0?sid=036230a0-d3af-408c-8362-87d2c7754672@sdc-vsessmgr01&vid=0&format=EB&rid=1 Thijs, A., Berlet, I., Wanner, P., Langberg, M., Jacobs, H., & Bulthuis, F. (2008). Omgaan met culturele diversiteit in het onderwijs. Gedownload op 18 april 2020, van http://culturelediversiteit.nl/wordpress/wpcontent/uploads/2013/08/Omga… Triadafilopoulos, T. (2011). Illiberal Means to Liberal Ends? Understanding Recent Immigrant Integration Policies in Europe. Journal of Ethnic and Migration Studies, 37(6), 861-880. doi: 10.1080/1369183X.2011.576189 Van Assche, J., Roets, A., Van Hiel, A., & Dhont, K. (2019, 3 juli). Diverse Reactions to Ethnic Diversity: The Role of Individual Differences in Authoritarianism. Current Directions in Psychological Science, 28(6), 523-527. doi: https://doi.org/10.1177/0963721419857769 Vanhaute, E., Carlier, J., & Parker, C. (2016). Inleiding: Wereld(en) maken en de paradoxen van globalisering. In J. Carlier, E. Vanhaute & C. Parker (Reds.), De hermaakbare wereld? Essays over globalisering (pp. 7-22). Geraadpleegd op 27 maart 2020, van https://biblio.ugent.be/publication/8506469/file/8506480 Van Leuven, S. (2017). Lezersreacties op nieuwssites: een mes dat langs twee kanten snijdt. Geraadpleegd op 18 april 2020, van https://lib.ugent.be/en/catalog/pug01:8506644?access=online&i=2&q=publi… #reference-details Van Rompuy, P. (2001). De Europese welvaartsstaat ter discussie. Gedownload op 25 mei 2020, van https://core.ac.uk/download/pdf/6314712.pdf Van Rossem, R., & Roose, H. (2016). Verliezers zijn ook kiezers. Globalisering en politiek ongenoegen in Vlaanderen. In J. Carlier, E. Vanhaute & C. Parker (Reds.), De hermaakbare wereld? Essays over globalisering (pp. 7-22). Geraadpleegd op 27 maart 2020, van https://biblio.ugent.be/publication/8506469/file/8506480 91 Verhaeghe, P., Zemni, S., & Meuleman, B. (2012). Gent als migrantenstad: nieuwe vormen, nieuwe gedachten?. Tiens Tiens. Geraadpleegd op 28 maart 2020, van https://biblio.ugent.be/publication/2963366/file/6776375 von Schoultz, A. (2017). Party Systems and Voter Alignments. In K. Arzheimer, J. Evans, & M. Lewis-Beck (Reds.), Sage Handbook of Electoral Behaviour (pp. 30-55). Geraadpleegd op 01 mei 2020, van https://www.researchgate.net/publication/323029695_Party_Systems_and_Vo… gnments VRT NWS (2019, 27 mei). Zetelverdeling, voorkeurstemmen en percentages: bekijk hier alle verkiezingsresultaten. VRT NWS. Geraadpleegd op 25 mei 2020, van https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/05/27/bekijk-hier-alleverkiezingsresu… Wardekker, W. (2004). Moral education and the construction of meaning. Educational Review, 56(2), 183-192. doi: 10.1080/0031910410001693263 Wardekker, W. (2008). Identity, diversity, and inclusion. In B. Van Oers, W. Wardekker, E. Elbers, & R. Van Der Veer (Reds.), The transformation of learning: Advances in Cultural-Historical Activity Theory (pp. 155-286). New York: Cambridge University Press. Geraadpleegd op 14 mei 2020, van https://ebookcentral.proquest.com/lib/unigentebooks/reader.action?docID… Wauters, B., & Pittoors, G. (2019). Populist party leaders in Belgium: an analysis of VB and PVDA-PTB. Polish Political Science Review, 7(1), 1-23. doi: 10.2478/ppsr-2019-0001 Wiggers, J. (1987). Rechtsbeginselen en constitutionele rechtsvorming. Law Journal, 16(1). Geraadpleegd op 5 mei 2020, van https://heinonline.org/HOL/Page?collection=journals&handle=hein.journal… =39&men_tab=srchresults Willockx, C. (2018, 12 mei). Standpunt: De hoofddoek als inzet van een politiek opbod. Gazet van Antwerpen. Geraadpleegd op 26 mei 2020, van https://www.gva.be/cnt/dmf20180511_03509021/standpunt-de-hoofddoek-als-… 92 Woodside, A. G. (2017). Case Study Research: Core Skill Sets in Using 15 Genres. Bingley: Emerald Group. Geraadpleegd op 21 mei, van web.b.ebscohost.com/ehost/ebookviewer/ebook/bmxlYmtfXzE0MjM1ODdfX0FO0?si d=bb6893b0-4a13-4726-b5d5-95a03cbd60ac@pdc-vsessmgr01&vid=0&format=EB&lpid=lp_ix&rid=0 Zemni, S. (2016). Doceren over (politieke) islam in tijden van IS en Syrië-strijders. Sociologos Sociologos, 37(1), 63-66. Geraadpleegd op 22 mei, van https://biblio.ugent.be/publication/7192951/file/7192957 Zemni, S. (2011). The shaping of Islam and Islamphobia in Belgium. Race & Class, 53(1), 28- 44. Geraadpleegd op 22 mei 2020, van https://lib.ugent.be/catalog/pug01:2063031 Zemni, S., & Doom, R. (2019). Vrijheid en gelijkheid: De geschiedenis van de emancipatorische gedachte. Gent: Docunet.
