Ze staan soms met zes tegelijk te plassen tegen de kerk... (HLN, 2020)
Voor elke grootstad ter wereld vormt wildplassen een hardnekkig maatschappelijk overlastprobleem. Om komaf te maken met deze overlast werd al volop geëxperimenteerd. Zo worden in Calcutta (India) waterkanonnen ingezet tegen wildplassers en worden de muren in uitgaansbuurten in Hamburg en San Francisco bespoten met een speciale verf, zodat de muur ‘terugplast’.
Dergelijke initiatieven doen voornamelijk aan symptoombestrijding met te weinig aandacht voor de kern van het probleem: het beslissingsgedrag van de potentiële wildplasser. In de literatuur ontbreekt bovendien een duurzame en wetenschappelijk onderzochte oplossing.
Ook in Vlaanderen kampen we met stijgende overlast door wildplassers. Krantenkoppen zoals “Ze staan soms met zes tegelijk te plassen tegen de kerk” (HLN, 2020) laten weinig aan de verbeelding over.
Gent noteerde tussen 2006 en 2017 een stijging van 252% vaststellingen door een toename van 1296 naar 4567.
Deze alarmerende tendens is niet onopgemerkt gebleven bij het Gentse stadsbestuur. Hoewel Stad Gent reeds jaren actief inzet op bestrijding van deze problematiek, blijft het beoogde resultaat uit. Met het oog op een duurzame oplossing ging het stadsbestuur in 2018 een samenwerking met de faculteit psychologie (Ugent) aan. Deze scriptie is het product geworden van die twee jaar durende samenwerking.
De wetenschap die zich ontfermt over irrationeel handelen en het sturen van keuzegedrag staat bekend als gedragseconomie. Deze zijtak van de psychologie is nog maar dertien jaar oud, maar kan al heel wat succesverhalen alsook twee Nobelprijzen op haar palmares zetten.
Niet veel mensen kennen de discipline, hoewel ze alom in onze samenleving aanwezig is. De kans is groot dat u vandaag reeds ‘genudged’ werd. Nudging is één van de meest gebruikte tools uit de gereedschapskist van de gedragseconomicus. Vrij vertaald betekent nudgen het geven van een zacht duwtje in de goede richting, zonder hierbij de keuzemogelijkheden in te perken. Hierdoor worden gewenste keuzes subtiel naar voren geschoven, zonder de andere opties weg te nemen of nadelig te maken. Iedereen heeft dus nog steeds volledig vrij de keuze, maar door beïnvloeding worden we onbewust naar het gewenste gedrag gestuurd.
Wie zegt ‘Snel even naar IKEA’ weet op voorhand dat dit een onmogelijke opgave is. Dat zou wel eens kunnen komen door de nudgingtechnieken waar de ontwerpers van het Zweedse woonwarenhuis ons als consument aan blootstellen. Wie zelf reeds een bezoekje bracht aan de meubelgigant zal zich kunnen herinneren dat je door het doolhof wordt begeleid aan de hand van strategisch geprojecteerde pijlen. Door deze nudge volgen klanten (onbewust) de langst mogelijke weg door de gemiddeld 32.500 m² grote winkel en consumeren ze ook meer.
Consumenten worden op geen enkele manier verplicht om deze pijlen te volgen en alternatieve, snellere routes zijn beschikbaar. Door het toepassen van deze nudge spendeert de gemiddelde IKEA-consument tweeënhalf tot drie uur in de winkel, waardoor een bezoekje aan IKEA al snel een daguitstap wordt.
Voor deze scriptie zijn we in het hoofd van de wildplasser gekropen. We hebben specifieke nudges ontworpen die op het juiste moment de aandacht grijpen en lang genoeg vasthouden. Het doel van elke interventie was de potentiële wildplassers naar de dichtstbijzijnde openbare toiletten te begeleiden. Hiervoor lag de focus op het uitgaansgebied ‘Vlasmarkt’, waar het Gentse stadsbestuur haar bezorgdheden over uitte.
Dertien opeenvolgende weken werden verschillende nudges experimenteel getest. Met behulp van vier cameratoestellen werd heel de uitgaansbuurt in beeld gebracht. In totaal verzamelden en analyseerden we 8832 uur of 365 dagen aan data.
Een studie aan de universiteit van Kopenhagen (2012) toonde aan dat het aanbrengen van voetjes nabij vuilnisbakken in Göteborg het zwerfvuil op straat met maar liefst 46% liet dalen. De nudge zorgde ervoor dat de vuilnisbakken makkelijker vindbaar werden. De voetjes dienden daarnaast ook als omgevingssignaal dat direct (en vaak onbewust) aanzette tot het gewenste gedrag. Voor deze studie hebben we in eerste instantie onderzocht of voetjes ook effectief waren tegen wildplassers.
Door het aanbrengen van voetstappen nabij de toiletvoorzieningen werd het correcte gedrag op een transparante manier en zonder enige verplichting duidelijk gemaakt. Met deze scriptie vonden we soortgelijke effecten. De voetjes zorgden voor een daling van 51.9% wildplassers per dag.
Als tweede interventie wilden we nagaan of de pijlen die IKEA gebruikt ook in de context van wildplasoverlast een succesvolle nudge konden zijn.
Omdat de aandacht van mensen met een plasbehoefte het best gegrepen wordt vooraleer de keuze om wild te plassen wordt gemaakt, hebben we nog een extra dimensie aan de pijlen toegevoegd. Elke pijl kreeg namelijk het opschrift “WC ## sec”. Hierbij werd de ## ingevuld door de reële afstand in seconden tot de dichtstbijzijnde publieke wc. In deze studie hebben we steeds twee pijlen naast elkaar geplaatst. De idee hierbij was om de keuzestrategie van de potentiële wildplasser te verschuiven van “wc vs wildplassen” naar “wc links vs wc rechts”.
Ook de pijlen leken zeer succesvol te zijn als nudge tegen wildplassen. We stelden voor deze interventie een daling van maar liefst 72.31% wildplassers per dag vast.
Tot slot hebben we ook onderzocht wat het effect van sensibilisatieborden was. Dit is namelijk vandaag de meest gebruikte techniek om overlast aan te pakken. We zijn aan de hand van creatief ontworpen en strategisch geplaatste borden nagegaan of deze interventie een invloed op wildplasoverlast had.
Deze nudge zorgde voor het kleinste effect, met een daling van slechts 19% wildplassers per dag.
Verder werden ook nog verschillende combinaties van interventies onderzocht om na te gaan of deze elkaar mogelijk versterkten wanneer ze tegelijkertijd werden aangeboden. Uiteindelijk konden we met de combinatie voeten + pijlen + borden een daling tot wel 83,73% wildplassers per dag vaststellen. Hieronder wordt de kern van het onderzoeking eens samengevat in een grafiek.
De resultaten uit deze scriptie zijn alvast zeer hoopgevend voor de toepassing van nudges bij de aanpak van overlastproblemen.
Door Mathias Celis
© UGent
Alboukadel, K. (2020). R Package ‘rstatix’ : A pipe-Friendly Framework for Basic Statistical Tests (0.5.0).
Anderson, C. A. (1989). Temperature and Aggression: Ubiquitous Effects of Heat on Occurrence of Human Violence. In Psychological Bulletin (Vol. 106, Nummer 1). https://pdfs.semanticscholar.org/6f7e/ce3f7045e645f6b5891a80a10236cabd9…
Ariely, D. (2008). Predictably Irrational: The Hidden Forces That Shape Our Decisions. Harper Collins. www.predictablyirrational.com
Badger, E. (2014). How to Make Waiting for the Bus Feel Much, Much Shorter - CityLab. https://www.citylab.com/transportation/2014/01/why-technology-forever-c…
BBC. (2016, oktober 24). Pee problem eroding world’s tallest church. https://www.bbc.com/news/blogs-news-from-elsewhere-37751168
Beckenbach, F., & Kahlenborn, W. (2015). New Perspectives for Environmental Policies Through
Behavioral Economics. In New Perspectives for Environmental Policies Through Behavioral Economics. Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-16793-0
BelFed. (1988). NIEUWE GEMEENTEWET. Belgisch Staatsblad van 03-09-1988, december 2018, 12482. https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N… e_name=wet
BelFed. (1999). Wet tot invoering van de gemeentelijke administratieve sancties. Belgisch staatsblad, 3353–3354. http://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/1999/06/10_1.pdf#Page1
BelFed. (2013, juni 24). Gemeentelijke administratieve sancties (GAS). https://www.besafe.be/nl/veiligheidsthemas/gemeentelijke-administratiev…
Betoniek. (1974, april 1). chemische aantasting vn beton. Cement & Beton Centrum. https://www.betoniek.nl/artikel/chemische-aantasting-van-beton Betoniek. (2014). Chemische aantasting beton en cement.
Bevolkings- en vreemdelingenregister Stad Gent. (2020, januari 1). Buurtmonitor Gent. https://gent.buurtmonitor.be/dashboard/dashboard/bevolking/
Bickman, L. (1972). Environmental attitudes and actions. Journal of Social Psychology, 87(2), 323–324. https://doi.org/10.1080/00224545.1972.9922533 Bloeme, R. (2016a). Gedragsbeïnvloeding in uitgaansgebieden (i.o.v. DSP-groep) [Universiteit Twente]. https://www.dsp-groep.nl/projecten/gedragsbeinvloeding-in-uitgaansgebie… Bloeme, R. (2016b).
Wildplassers een handje geholpen [Universiteit Twente]. https://www.dspgroep.nl/wp-content/uploads/18rbmaster_Masterthese_Randy…
California Legislation on the offence of public urination, Ch749 (2006) (testimony of CAL GOV). https://leginfo.legislature.ca.gov/faces/codes_displaySection.xhtml?sec… PEN Challenger, R., Clegg, C. W., & Robinson, M. A. (2009). Understanding crowd behaviours: Supporting evidence. Understanding Crowd Behaviours’(Crown, 2009), 1–326.
Cialdini, R., & Griskevicius, V. (2010). Social influence. In Advanced social psychology: The state of the science. https://psycnet.apa.org/record/2010-11906-011 Citymesh. (2019). Rapport Bezoekerdetecties gent.
Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. In Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (Second). Lawrence Erlbaum Associates. https://doi.org/10.4324/9780203771587 Cornish, & Clarke. (2017). The reasoning criminal: Rational choice perspectives on offending. In The Reasoning Criminal: Rational Choice Perspectives on Offending. Transaction Publishers. https://doi.org/10.4324/9781315134482
Cowan Alexander, & Steward Jill. (2007). The City and the Senses: Urban Culture Since 1500 . Ashgate Publishing Company. https://books.google.be/books?id=cgCiAgAAQBAJ&pg=PA112&redir_esc=y#v=on…
De Doncker, J., De Donder, E., & Möbius, D. (2015). Dossier Alcohol VAD. 118. https://www.vad.be/materialen/detail/dossier-alcohol
De Morgen. (2016). De overheid wil u verleiden. https://www.demorgen.be/nieuws/de-overheid-wil-uverleiden~bd4a66bb/
De Neve, J.-E., Imbert, C., Luts, M., Spinnewijn, J., & Tsankova, T. (2017). Behavioural insights and tax
compliance: Evidence from large-scale field trials in Belgium. https://overheid.vlaanderen.be/sites/default/files/media/Gedragsinzicht… nnewijnFODFinancienBehaviouralInsightsTaxComplianceBelgium.pdf
Devroe, E., Ponsaers, P., Bruggeman, W., De Pauw, E., & Easton, M. (2014). Policing in Europese metropolen. In ORDE VAN DE DAG (Vol. 68). Kluwer. https://biblio.ugent.be/publication/5842648#downloads
Eldridge, A. (2010). Public panics: Problematic bodies in social space. Emotion, Space and Society, 3(1), 40–44. https://doi.org/10.1016/J.EMOSPA.2010.01.008
Enke, B. (2020). WYSIATI. Quarterly Journal of Economics.
European Commission. (2015). Strengthening Evidence Based Policy Making through Scientific Advice Reviewing existing practice and setting up a European Science Advice Mechanism Strengthening Evidence Based Policy Making through Scientific Advice. May. https://ec.europa.eu/research/sam/pdf/strengthening_evidence_based_poli…
Falk, G. J. (1952). The Influence of the Seasons on the Crime Rate. In Criminology, and Police Science (Vol. 43, Nummer 2). http://ibis.geog.ubc.ca/courses/geob370/students/class07/crime_weather/…
Farrow, K., & Romaniuc, R. (2019). The stickiness of norms. International Review of Law and Economics, 58, 54–62. https://doi.org/10.1016/J.IRLE.2018.12.010
75 Koninklijk besluit betreffende de strategische veiligheids- en preventieplannen en van de dispositieven Gemeenschapswachten, Pub. L. No. 183, 94198 (2013). http://www.ejustice.just.fgov.be/eli/besluit/2013/11/07/2013000765/just…
Festinger, L. (1957). A theory of cognitive dissonance. In A theory of cognitive dissonance. Stanford University Press.
FOD Binnenlandse Zaken. (2006). Omzendbrief nr. COL 1/2006 van het College van Procureurs-
generaal bij de Hoven van Beroep. https://www.besafe.be/sites/default/files/2018-05/col_12006.pdf
FOD Binnenlandse Zaken. (2015, december 17). Tweejaarlijks verslag over de toepassing ven de GASwet. https://www.besafe.be/sites/default/files/2018-05/gas_rapport_nl.pdf
Fox, A. (2015). Understanding behaviour in the Australian and New Zealand night-time economies An anthropological study. https://www.lionco.com/content/u12/Dr Anne Fox report.pdf
Galetzka, M., Van Hoof, J. J., & De Vries, P. W. (2016). Verkenning beleidsexperimenten lokale veiligheid: inzet van psychologische inzichten ter voorkoming van uitgaansoverlast. Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). https://research.utwente.nl/en/publications/verkenning-beleidsexperimen…
Gegevensbeschermingsautoriteit BelFed. (2019). Bewakingscamera’s en onze privacy. https://www.gegevensbeschermingsautoriteit.be/bewakingscameras
Gino, F., Ayal, S., & Ariely, D. (2009). Contagion and Differentiation in Unethical Behavior. Psychological Science, 20(3), 393–398. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.2009.02306.x
Glorieux, I., Koelet, S., Mestdag, I., Minnen, J., Moens, M., & Vanderweyer, J. (2006). 24 uren van Vlaanderen / druk 1 - I. Glorieux - Google Boeken. Lannoo. https://books.google.be/books?id=L2L_sAulY_EC&pg=PA218&lpg=PA218&dq=wer… male+werkuren+nacht+cafe&source=bl&ots=33TwSXNMH&sig=ACfU3U1Yycan4WqEQmL6_gPMhiL1FGvXjw&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwjPqMSRjqj76 iAhXIZVAKHdOGA6kQ6AEwBnoECAkQAQ#v=onepage&q=werken%25
Gneezy, U., & Rustichini, A. (2000). A fine is a price. Journal of Legal Studies, 29(1 PART I), 1. https://doi.org/10.1086/468061
Grand, J. Le, & New, B. (2015). Nanny State or Helpful Friend? In Government Paternalism. https://doi.org/10.23943/princeton/9780691164373.003.0010
Grazian, D. (2009). Urban nightlife, social capital, and the public life of cities. Sociological Forum, 24(4), 908–917. https://doi.org/10.1111/j.1573-7861.2009.01143.x
Grimm, B. (2015). What are the penalties for public urination in cities around the world?— Hopes&Fears. http://www.hopesandfears.com/hopes/city/city_index/215327-publicurinati…
Hai, V. (2016, november 28). Vietnam to slap higher fines on public urination. VnExpress International. https://e.vnexpress.net/news/news/vietnam-to-slap-higher-fines-on-publi…
Handwerk, B. (2016, april 14). Feeling Overtaxed? The Romans Would Tax Your Urine. https://www.nationalgeographic.com/news/2016/04/160414-history-bad-taxe…
Hardyns, W., Vander Laenen, F., Pauwels, L., & Casteleyn, L. (2018). Naar een registratietool ter evaluatie van de werking van de gemeenschapswachten : registratietool. https://biblio.ugent.be/publication/8579606
Hill, B. (2015). Money Does Not Stink: The Urine Tax of Ancient Rome. Ancient Origins. https://www.ancient-origins.net/history-ancient-traditions/money-does-n…
Hoaken, P. N. S., Giancola, P. R., & Pihl, R. O. (1998). Executive cognitive functions as mediators of alcohol-related aggression. In Alcohol & Alcoholism (Vol. 33, Nummer 1). https://academic.oup.com/alcalc/article-abstract/33/1/47/124617
Hummel, D., & Maedche, A. (2019). How effective is nudging? A quantitative review on the effect sizes77 and limits of empirical nudging studies. Journal of Behavioral and Experimental Economics , 80, 47–58. https://doi.org/10.1016/j.socec.2019.03.005
iNudgeyou. (2012). Green Nudge: Nudging Litter Into The Bin. https://inudgeyou.com/en/green-nudgenudging-litter-into-the-bin/
Janet D Stemwedel. (2016, augustus 1). Is Paint That Pees Back The Best Way To Address Public Urination? https://www.forbes.com/sites/janetstemwedel/2016/08/01/is-paint-that-pe…
Kahneman, D. (2003). Maps of bounded rationality: Psychology for behavioral economics. In American Economic Review. https://doi.org/10.1257/000282803322655392
Kahneman, D. (2011a). Thinking, fast and slow. Macmillan.
Kahneman, D. (2011b). Thinking, Fast and Slow. Farrar, Straus and Glorieux. https://books.google.be/books?id=ZuKTvERuPG8C&printsec=frontcover&redir… epage&q&f=false
Kahneman, D., Tversky, A., & Slovic, P. (1982). Judgment under uncertainty: Heuristics and biases. In Judgment Under Uncertainty: Heuristics and Biases. https://books.google.be/books?hl=nl&lr=&id=_0H8gwj4a1MC&oi=fnd&pg=PR8&d… ahneman&ots=YEj9cRU4TO&sig=phXvmIKxbjkITK4rNj_3llFjEqc#v=onepage&q=heuristics kahneman&f=false
Kelling, G. L., & Wilson, J. Q. (1982). BROKEN WINDOWS The police and neighborhood safety. http://www.theatlantic.com/magazine/archive/1982/03/broken-windows/3044…
Kira, A. (2013). The Bathroom. In The Bathroom (pp. 193–197). The Viking Press.
Klick, J., & Mitchell, G. (2006). Government regulation of irrationality: Moral and cognitive hazards. In Minnesota Law Review (Vol. 90, Nummer 6, pp. 1620–1663). http://scholarship.law.upenn.edu/faculty_scholarshiphttp://scholarship… holarship/112378
Kollmuss, A., & Agyeman, J. (2002). Mind the Gap: Why do people act environmentally and what are the barriers to pro-environmental behavior? Environmental Education Research, 8(3), 239–260. https://doi.org/10.1080/13504620220145401
Kotter, J. P. (1995). Leading Change: Why Transformation Efforts Fail Harvard Business Review. http://www.lighthouseconsultants.co.uk/wp-content/uploads/2010/08/Kotte…
Kumar, P., Kalwani, M. U., & Dada, M. (1997). The impact of waiting time guarantees on customers’ waiting experiences. Marketing Science, 16(4), 295–314. https://doi.org/10.1287/mksc.16.4.295
Kutner, B., Wilkins, C., & Yarrow, P. R. (1952). Verbal attitudes and overt behavior involving racial prejudice. Journal of Abnormal and Social Psychology, 47(3), 649–652. https://doi.org/10.1037/h0053883
LaPiere, R. T. (1934). Attitudes vs. Actions. Social Forces, 13(2), 230–237. https://doi.org/10.2307/2570339
Latham, G. P. (2004). The motivational benefits of goal-setting. In Academy of Management Executive (Vol. 18, Nummer 4, pp. 126–129). Academy of Management Executive. https://doi.org/10.5465/AME.2004.15268727
Lenth, R., Singmann, H., Love, J., Buerkner, P., & Herve, M. (2020). Emmeans package (1.4.7). https://doi.org/10.1080/00031305.1980.10483031
Lüdecke, D. (2019). R Package ‘ esc ’: Effect Size Computation for Meta Analysis. https://strengejacke.github.io/esc
MacDonald, T. K., Zanna, M. P., & Fong, G. T. (1995). Decision making in altered states: Effects of alcohol on attitudes toward drinking and driving. Journal of Personality and Social Psychology, 68(6), 973–985. https://doi.org/10.1037/0022-3514.68.6.973
Mart. (2018, augustus 30). N-VA heeft in Brussel een “plasplan” klaar om wildplassen tegen te gaan | VRT NWS: nieuws. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/08/30/n-va-heeft-in-brussel-een-plasp…
Morris, H. (2016, oktober 26). World’s tallest church under threat from endless streams of urine. The Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/travel/destinations/europe/germany/articles…
Morvan, C., & Jenkins, B. (2017). Judgment under uncertainty: Heuristics and biases. In Judgment Under Uncertainty: Heuristics and Biases. https://doi.org/10.4324/9781912282562
op één. (2020, januari 8). Op één - Alcohol consumptie in België. In CANVAS. https://www.vrt.be/vrtnu/a-z/op-een/2/op-een-s2a1/
Padel, S., & Foster, C. (2005). Exploring the gap between attitudes and behaviour: Understanding why consumers buy or do not buy organic food. British Food Journal, 107(8), 606–625. https://doi.org/10.1108/00070700510611002
PZGent. (2019). Codex politiereglementen Stad Gent (Nummer december 2015). file:Codex politiereglementen Stad Gent_GAS_versie 20190325_0.pdf
R Core Team. (2013). R: The R Project for Statistical Computing. In R Foundation for Statistical Computing (3.6.3). R Foundation for Statistical Computing. https://www.r-project.org/
Ramekers, T. (2009). De geschiedenis van de communicatie. https://historiek.net/de-geschiedenisvan-de-wc/52669/
Ress, P. (2006). The vanishing Vespasienne. In Shaggy Dog Tales: 58 1/2 Years of Reportage.https://books.google.be/books?id=iHRoV67hH0wC&pg=PA49&lpg=PA49&redir_es… e&q&f=false
Rosen, G., & Rosen, G. (2007). Industrialism and the sanitary movement (1830-1875). In A history of public health. (pp. 192–293). MD Publications. https://doi.org/10.1037/11322-006
Saeys, F. (2015). Conceptnota introductie nudging in de Vlaamse Overheid.
https://www.openvld.be/library/1/files/5157_conceptnota_over_de_introdu…
Smart, D., Suzanne, V., Ann, S., & Dussuyer, I. (2004). Patterns of antisocial behaviour from early to late adolescence. TRENDS & ISSUES in crime and criminal justice.
Smith, R. (2015, maart). Hamburg public urination: water-repellent paint foils drunks. https://www.news.com.au/technology/innovation/design/german-city-of-ham…
Stad Brussel. (2020). Gemeentelijke administratieve sanctie (GAS) . https://www.brussel.be/gemeentelijke-administratieve-sanctie-gas
Stad Gent. (2014a). Strategisch veiligheids- en preventieplan. https://stad.gent/sites/default/files/page/documents/Integrale versie SVP Stad Gent 20142017_0.pdf
Stad Gent. (2014b, februari 4). EVALUATIENOTA GEMEENTELIJKE ADMINISTRATIEVE SANCTIES. https://stad.gent/sites/default/files/page/documents/Bijlage 1 - evaluatienota GAS_0.pdf
Stad Gent. (2016, oktober 17). Publiek sanitair en Was- en plasplan. https://stad.gent/nl/wonenverbouwen/woon-en-bouwproblemen/dakloos/publi…
PZGent (2017) Gasverslag 2015-16-17, Intranet (niet publiek toegankelijk).
Stad Gent. (2017). Publiek sanitair [Dataset]. Gent in Cijfers.
Stad Gent. (2018a). 0mgevingsanalyse Gent in cijfers 2018. https://stad.gent/sites/default/files/page/documents/Omgevingsanalyse20…
Stad Gent. (2018b). Buurtmonitor. Gent in Cijfers.
Stad Gent. (2018c). Nieuwe preventiecampagnes moeten wildplassen en glas in Gentse Overpoort helpen voorkomen. Persbericht. https://stad.gent/samenleven-welzijn-gezondheid/nieuwsevenementen/nieuw…
Stad Gent. (2018d). propere plassers krijgen een beloning. Persbericht.
Stad Gent. (2018e). Strategisch veiligheids- en preventieplan Gent.https://ebesluitvorming.gent.be/publication/18.1207.8524.5343/detail;js… 60476F8F9376C7C1C2AD6
Stad Gent. (2018f). Verborgen Gentenaars | Met hoeveel in - Stad Gent. https://hoeveelin.stad.gent/tendensen/verborgen-gentenaars Stad Gent. (2018g). Verborgen Gentenaars | Met hoeveel in Gent.https://hoeveelin.stad.gent/tendensen/verborgen-gentenaars
Stad Gent. (2019). De horecacoaches. https://stad.gent/ondernemen/premies-enof-inhoudelijke-steun-voor-onder… Stad Gent Dienst preventie voor veiligheid. (2017). Intern jaarverslag GAS-vaststellingen. Intranet (niet publiek toegankelijk).
Stone, D. (2017, november). How Paris Is Covering Up That Pee Smell. National Geographic.https://www.nationalgeographic.com/magazine/2017/11/explore-sustainabil…
Stratton, R. K. (2005). Motivation: Goals and Goal Setting. Strategies, 18(3), 31–32.https://doi.org/10.1080/08924562.2005.10591138
Suetonius, C. (2010). Keizers van Rome (D. H. D. (red.)). Athenaeum-Polak & Van Gennep.
Sun, L., Windle, M., & Thompson, N. J. (2018). Perceived peer norms and alcohol use among college students in China. Addictive Behaviors, 87, 144–150. https://doi.org/10.1016/J.ADDBEH.2018.07.009
Sussman, S., Dent, C. W., & McCullar, W. J. (2000). Group self-identification as a prospective predictor of drug use and violence in high-risk youth. Psychology of Addictive Behaviors, 14(2), 192–196. https://doi.org/10.1037/0893-164X.14.2.192
Tandon, R. (2012, december). How can India stop people urinating in public? - BBC News.https://www.bbc.com/news/magazine-20601552
82 Tang, L., & Thakuriah, P. V. (2012). Ridership effects of real-time bus information system: A case study in the City of Chicago. Transportation Research Part C: Emerging Technologies, 22, 146–161. https://doi.org/10.1016/j.trc.2012.01.001 Teetaert, T., De Beule, G., & Dhondt, J. (2016, november 23). PANO - Drinken onze jongeren te veel? VRT.https://www.een.be/pano/drinken-onze-jongeren-te-veel Thaler, R. H. (1999). Menta accounting matters. Journal of Behavioral Decision Making, 12(3), 183–206.
https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-0771(199909)12:3<183::AID-BDM318>3.0… Thaler, R. H., & Sunstein, C. R. (2008). Nudge: Improving decisions about health, wealth, and happiness. Yale University Press New Haven & London.
The Clean Indian. (2014, mei 6). Fighting Public Urination with Water Canon, the “Pissing Tanker”. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=2ZtugbgxzmM Van Gestel, L., Adriaanse, M. ., & De Ridder, D. T. D. (2016). Rode lopers en spiegels – Een onderzoek
naar het effect van nudges op de veiligheid tijdens het uitgaan in de gemeente Hilversum. Rapport in opdracht van OMSpaces. . Utrecht University.
VVSG. (2018). GAS Enquête. Intranet VVSG (niet publiek toegankelijk).
Watkins, K. E., Ferris, B., Borning, A., Rutherford, G. S., & Layton, D. (2011). Where Is My Bus? Impact of mobile real-time information on the perceived and actual wait time of transit riders.
Transportation Research Part A: Policy and Practice, 45(8), 839–848. https://doi.org/10.1016/j.tra.2011.06.010 WHO. (2018, september). Alcohol. WHO. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/alcohol Wilson, A., Petznek, B., Radbauer, S., & Sauer R., A. I. (2011). Urination and defecation Roman-style.
Roman Toilets: Their Archaeology and Cultural History. BABesch Supplement 19, 95–111.
WRR. (2017). Weten is nog geen doen. Een realistisch perspectief op redzaamheid. WRR Rapporten aan de Regering., 97, 186.
Yang, P. J., Pham, J. C., Choo, J., & Hu, D. L. (2013). Law of Urination: all mammals empty their bladders 83 over the same duration. http://arxiv.org/abs/1310.3737