Waaraan denkt u als u het woord ‘zwemveiligheid’ hoort? Een kind dat midden in een zwembad in de problemen komt? Redders die nog ternauwernood iemand uit de zee weten ‘op te vissen’? Aan welke normen moeten zwemlessen wettelijk voldoen om ‘veilig’ te zijn? En denken we daar in Nederland en Vlaanderen hetzelfde over? Op dat soort vragen zocht en vond deze bachelorproef een antwoord.
Stel je bent ouder van een kind die mag gaan beginnen met zwemlessen. Voor welke organisatie kies je en waar baseer je die keuze op? In Nederland en Vlaanderen zijn er namelijk veel verschillende organisaties die zwemlessen aanbieden. Om deze vraag te kunnen beantwoorden is het belangrijk dat het begrip zwemveiligheid duidelijk gekaderd wordt. Zwemveiligheid betekent op dit moment niet meer dan je weten te redden in het water en dat je je op een veilige/doelmatige manier kunt verplaatsen. Officiële zwemslagen worden hier los van gezien. Organisaties hoeven kinderen volgens dit begrip niet specifiek een schoolslag of borstcrawl aan te leren. Waarom je iemand eerder wel of niet officiële zwemslagen zou aanleren, zijn discussies over in de zwemwereld. Om die reden liggen de kwaliteiten van zwembewijzen soms ver uiteen.
Tijdens het onderzoek is er opgemerkt dat er zowel in Nederland als in Vlaanderen geen duidelijke wetgeving is omtrent de zwembewijzen. Dit is erg jammer omdat leren zwemmen te maken heeft met veiligheid voor het volk. Zeker in deze waterrijke, lage landen. Vanwege de onduidelijke wetgeving is er voor iedereen de mogelijkheid om zwemlessen op zijn manier, met zijn theorie aan te bieden. Zo kunnen ze hun eigen invulling geven aan het begrip; zwemveiligheid. In de praktijk zien we dan ook dat dit begrip erg breed opgevat wordt en dat dit soms ten koste gaat van de zwemtechnische kwaliteit. De zwembewijzen die gehanteerd worden zijn verschillend en de methode om hier toe te komen is vrij in te vullen. Dat maakt het onduidelijk op basis van welke theorie een zwemlesmethode gebaseerd is of hoort te zijn.
Uit de verzamelde literatuur is gebleken dat er geen duidelijke richtlijnen zijn over welke elementen een degelijke zwemmethodiek moet bevatten. Om aan dit praktijkprobleem tegemoet te komen is er een informatieve poster (infographic) gemaakt met elementaire aspecten die een richtlijn kunnen vormen voor het opbouwen van een zwemmethodiek. Deze informatieve poster is gebaseerd op gevonden literatuur van zwemexperten. De begrippen zijn alsnog breed te interpreteren en bieden daardoor ruimte voor eigen invulling van de zwemleraar/organisatie, maar wat betreft het begrip zwemveiligheid is er makkelijker te bepalen wanneer iemand hieraan voldoet. Namelijk wanneer de volgende 8 basiselementen worden beheerst: te water gaan, onder water gaan, ademhalen, voortbewegen, drijven, draaien, watertrappelen, survival.
Deze elementen vormen de basis van het leren zwemmen en bestaan elk uit 4 niveaus van makkelijk naar moeilijk. De beginniveaus van elk element zou minimaal beheerst moeten zijn, vooraleer er gestart kan worden met het aanleren van zwemslagen. Belangrijk is dat lesgevers op te hoogte zijn van deze theorie en kunnen toepassen in hun lessen. Op de informatieve poster worden nog andere termen genoemd als; het motorisch leerproces, globale/analytische aanpak en de 6 didactische breinprincipes. Gebaseerd op gevonden literatuur zijn deze termen toegevoegd ter aanvulling op de methodiek en didactiek van een zwemlesmethode.
Mochten soortgelijke informatieve posters gemaakt worden door zwemexperts met ondersteuning van de overheid ben ik van mening dat de vele verschillen die er nu zijn op het vlak van zwemveiligheid zullen verminderen.
Laten we als waterrijke landen achter een goede zwemveiligheid staan en hier duidelijke afspraken/eisen rondom maken. Zo kan iedereen, zowel jong als oud op een veilige, verantwoorde manier blijven genieten van ons mooie watercultuur en wateractiviteiten.
Alles over zwemles - Heel Nederland zwemveilig. (z.d.). Geraadpleegd op 2 mei 2020, van https://www.allesoverzwemles.nl/
Bram van Burken. (2013, 24 januari). Leertheorie, deel 3. Geraadpleegd op 2 juni 2020, van https://www.youtube.com/watch?v=An410Ih5O2o
Brein Centraal Leren. (2015, 4 oktober). Geraadpleegd op 31 mei 2020, van https://www.youtube.com/watch?v=jlnBNH1Nt50&t=133s
de Martelaer, K., & Postma, T. (1999). Levenslang Zwemmen (1ste editie). Sint-Amandsberg, België: Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding VZW.
Definitie: Wat is impliciet leren? | Meedoen met Sport. (z.d.). Geraadpleegd op 2 juni 2020, van http://www.meedoenmetsport.nl/nieuws/definitie-wat-is-impliciet-leren/
Dirken, G. (2005). Breincentraal leren Uitgangspunten voor meer leerrendement (artikel in blad Leren in Organisaties, november 2005) Hoe werkt leren nu eigenlijk in het brein? Geraadpleegd op 30 mei 2020, van https://docplayer.nl/11272406-Breincentraal-leren-neurale-netwerken-uitgangspunten-voor-meer-leerrendement-artikel-in-blad-leren-in-organisaties-november-2005.html
Examenregeling Nationale Zwemdiploma’s. (2018). Geraadpleegd van https://lacopeelenmaas.zwemscore.nl/beheermodule/AdmiDocumentAlgemeenGebruiker.asp
GO! onderwijs van de Vlaamse gemeenschap. (2015). Leerplan Basisonderwijs GO! Geraadpleegd van https://pro.g-o.be/blog/Documents/Lichamelijke%20opvoeding%20BaO.pdf
Gruyaert, E. (2011). Start To Swim Met Evy Gruyaert (1ste editie). Tielt, België: Lannoo.
Historie – Nationale Raad Zwemveiligheid. (z.d.). Geraadpleegd van https://www.nrz-nl.nl/over-nrz/historie/
ISB zwembrevetten. (z.d.). [Foto]. Geraadpleegd van https://www.google.nl/url?sa=i&url=http%3A%2F%2Fwww.isbvzw.be%2Fnl%2Fwebshop-products%2F306%2Fclipboard-fred-brevet.html&psig=AOvVaw22dtzAtV1TalMd2E0lZuHm&ust=1588790525621000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCPD4mYywnekCFQAAAAAdAAAAABAX
ISB_FredBrevet_Handleiding_V2.pdf. (z.d.). Geraadpleegd op 8 mei 2020, van https://www.dropbox.com/s/km1bernxg2hyo4m/ISB_FredBrevet_Handleiding_V2.pdf?dl=0
Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (z.d.). Leerplan Katholiek onderwijs Vlaanderen. Geraadpleegd op 2 mei 2020, van https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/leerinhoud/MZ/gm/3
L. (2017, 8 december). Nationaal Platform Zwembaden | NRZ wordt Nationale Raad Zwemveiligheid. Geraadpleegd op 3 mei 2020, van https://www.zwembadbranche.nl/nationaal-platform-zwembaden-nrz-wordt-nationale-raad-zwemveiligheid/
Lucassen, M. (2019, 12 april). Deze onderwijstheorieën moet je kennen. Geraadpleegd op 31 mei 2020, van https://www.vernieuwenderwijs.nl/onderwijstheorieen-die-je-moet-kennen/
Over ISB - ISB - Vlaams Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid vzw. (z.d.). Geraadpleegd op 5 mei 2020, van http://www.isbvzw.be/nl/477/collections/465/over-isb.html
OVSG Leerplanzoeker. (z.d.). Geraadpleegd op 2 mei 2020, van http://schoolweb.ovsg.be/
Postma, T., & de Martelaer, K. (ter perse). NL zwemveilig. Definitie zwemveiligheid.
Sporty. (z.d.). Geraadpleegd op 27 mei 2020, van https://www.sportyvzw.be/
Start2Crawl. (2018). Geraadpleegd van http://isb.colo.ba.be/doc/Bro/lesfiches_Start2Crawl.pdf
Vandenabeele, B. (2007). Start to swim (1ste editie). Brugge, België: Vanden Broele.
Vereniging Sport en Gemeenten. (2009). 10-puntenplan “verbetering Zwemvaardigheid”. Alphen aan den Rijn, Nederland: Creatieve geesten.
Vlaams tijdschrift voor sportbeheer. (ter perse). De nieuwe leerlijn zwemmen vertaald in nieuwe brevetten. De nieuwe leerlijn zwemmen vertaald in nieuwe brevetten.
Wikipedia-bijdragers. (2020a, 11 januari). Schoolzwemmen. Geraadpleegd op 2 mei 2020, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Schoolzwemmen
Wikipedia-bijdragers. (2020b, 25 maart). Zwemles. Geraadpleegd van https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwemles#Volwassenen
Zone van naaste ontwikkeling. (z.d.). Geraadpleegd van https://wij-leren.nl/zone-van-naaste-ontwikkeling.php
Zwembad De Berkel | Gemeente Horst aan de Maas. (z.d.). Geraadpleegd op 27 mei 2020, van https://www.horstaandemaas.nl/zwembad-de-berkel
Zwembrevetten in Belgie. (z.d.). Geraadpleegd op 2 mei 2020, van https://www.c-and-a.com/be/nl/shop/zwembrevetten-belgie
Zwemlesmethodes ~. (2018, 30 januari). Geraadpleegd van https://nederlandsezwembaden.nl/zwemmethodes/
Zwemschool. (z.d.). Geraadpleegd van https://www.sportyvzw.be/doorheen-het-jaar/zwemschool
Stevens, L. (2018). Zwemlessen in Limburg. Geraadpleegd van http://doks.pxl.be/doks/do/record/Get?dispatch=view&recordId=SEtd8ab2a8216440ce94016440f152380656