Inleiding
Doping wordt omschreven als “de verboden praktijk in sportieve competities waarbij verschillende substanties en methodes worden gebruikt om de sportprestaties te bevorderen”. Het World Anti-Doping Agency (hierna: WADA) definieert doping als “the occurrence of one or more of the anti-doping rule violations set forth in Article 2.1 through Article 2.11 of the Code”. Ondanks het verbod op doping, zijn dopinggebruik en dopingschandalen tot op heden helaas nog een veel voorkomend fenomeen in de sportwereld. Er moet dan ook een strijd tegen doping worden gevoerd om een zuivere en eerlijke sportwereld te kunnen realiseren. In deze globale strijd tegen doping spelen WADA en haar World Anti-Doping Code (hierna: WADC) en International Standards een prominente rol.
In deze strijd tegen doping is echter niet alles toegelaten. Er moet immers rekening worden gehouden met de bescherming van persoonsgegevens van de sporters. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (hierna: AVG) garandeert namelijk een hoge bescherming bij de verwerking van persoonsgegevens van natuurlijke personen, die ook in deze context dient te worden gerespecteerd.
Bepalingen van de World Anti-Doping Code in tegenspraak met de Algemene Verordening Gegevensbescherming
Ondanks WADA in het kader van de herzieningen van de WADC en International Standards steeds meer aandacht heeft voor de bescherming van persoonsgegevens van atleten en al bepaalde stappen in de goede richting heeft gezet inzake de conformiteit met data protection-regelgeving, kan toch worden vastgesteld dat het antidopingbeleid nog tekortschiet op vlak van compatibiliteit met de AVG. Een juridische analyse en interpretatie maakt duidelijk dat er onmiskenbaar spanningen heersen tussen de AVG en de WADC en International Standards. Bepaalde bepalingen inzake het antidopingbeleid zijn momenteel strijdig met de AVG. Deze tegenstrijdigheden omvatten ondermeer het volgende:
Het is dus duidelijk dat de WADC en International Standards niet volledig conform de AVG zijn en hier nog bepaalde tegenstrijdigheden heersen. Een meer vergaande aanpassing van de WADA-documenten aan de AVG blijft vanuit juridisch oogpunt zodoende wenselijk, waarbij de gedane aanbevelingen als leidraad kunnen dienen.
Praktische interpretatie
Tot slot werd bij wijze van praktische interpretatie getoetst of atleten en sportfederaties de geschetste situaties wel degelijk als problematisch ervaren. Uit interviews blijkt dat de respondenten zich in bepaalde problemen en aanbevelingen kunnen vinden, terwijl zij in andere gevallen niet dezelfde bezorgdheden delen. Vooral inzake (uitdrukkelijke) toestemming voor de verwerking van (gevoelige) persoonsgegevens en openbaarmaking van antidoping inbreuken deelt het merendeel van de respondenten niet dezelfde bezorgdheden en kunnen zij zich moeilijk vinden in de geadviseerde aanpassingen. In deze gevallen vinden zij dat de strijd tegen doping en een eerlijke en zuivere sport primeert op een verdere afstemming van de dopingregelgeving op de AVG. De respondenten vrezen namelijk in beide gevallen dat wanneer de huidige maatregelen worden aangepast om meer conform de AVG te zijn, dit de drempel tot dopinggebruik en -overtredingen zal verlagen en dopingcontroles moeilijker zal maken.
Conclusie
Deze paper schetst de tegenstrijdigheden die de WADC vertoont met de AVG en toetst deze strijdigheden tot slot aan de verwachtingen van atleten en sportfederaties. Het is duidelijk dat de WADC en International Standards niet volledig conform de AVG zijn en een meer vergaande aanpassing van de WADA-documenten aan de AVG vanuit juridisch oogpunt wenselijk blijft.
Hoewel deze paper een antwoord biedt op vele vragen, geeft zij ook aanleiding tot nieuwe vragen. Ze toont namelijk aan dat bepaalde situaties die op basis van een juridische analyse en interpretatie als problematisch worden aangemerkt en de daarbij horende aanbevelingen, toch nog op wat weerwerk stoten in de praktijk. Er rijst dan ook de vraag hoe maatregelen te vinden die zowel meer conform de AVG zijn, alsook rekening houden met de door atleten en sportfederaties gegeven opmerkingen hieromtrent. Deze paper raakt bijgevolg nog maar aan het oppervlak van het onderzoek dat omtrent deze materie kan worden gevoerd. Ze biedt verschillende inzichten en aanbevelingen, maar het is duidelijk dat onderzoek naar dit onderwerp zeker niet is uitgeput met deze paper.
Bibliografie
1. Internationale normen
1.1. World Anti-Doping Agency
1.1.1. World Anti-Doping Code
- World Anti-Doping Code, 2021, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/resources/files/2021_wada_code.pdf (geconsulteerd op 11 oktober 2020).
1.1.2. International Standards en andere documenten
- International Standard for Code Compliance by Signatories, 2021, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/resources/files/international_standard_isccs_2020.pdf (geconsulteerd op 17 oktober 2020).
- International Standard for Education, 2021, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/resources/files/international_standard_isccs_2020.pdf (geconsulteerd op 17 oktober 2020).
- International Standard for Laboratories, 2021, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/resources/files/isl_2021.pdf (geconsulteerd op 25 oktober 2020).
- International Standard for Results Management, 2021, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/resources/files/international_standard_isrm_- _2020.pdf (geconsulteerd op 17 oktober 2020).
- International Standard for Testing and Investigations, 2021, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/resources/files/international_standard_isti_-_2020.pdf (geconsulteerd op 17 oktober 2020).
- International Standard for the Protection of Privacy and Personal Information, 2021, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/resources/files/2021_ispppi_en_24092020.pdf (geconsulteerd op 25 oktober 2020).
- International Standard for Therapeutic Use Exemptions, 2021, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/resources/files/international_standard_istue_- _2020.pdf (geconsulteerd op 17 oktober 2020).
- International Standard for the List of Prohibited Substances and Methods (Prohibited List), 2021, https://www.wada-ama.org/sites/default/files/resources/files/2021list_e… (geconsulteerd op 29 oktober 2020).
- Athletes’ Anti-Doping Rights Act, https://www.wada-ama.org/sites/default/files/resources/files/athlete_ac… (geconsulteerd op 5 april 2021).
- Verklaring van Lausanne over Doping in de Sport van 4 februari 1999, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/resources/files/lausanne_declaration_on_doping_in_sp ort.pdf (geconsulteerd op 11 oktober 2020).
1.2. Andere
- Verklaring van Kopenhagen over Anti-Doping in de Sport van 13 maart 2003, https://www.fdfa.be/sites/default/files/atoms/files/699_Akte%20in%20het… gels.pdf (geconsulteerd op 15 oktober 2020).
- Internationale Conventie tegen Doping in de Sport van 19 oktober 2005, UNESCO, http://portal.unesco.org/en/ev.php- URL_ID=31037&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html (geconsulteerd op 15 oktober 2020).
2. Europese normen
2.1. Europese Unie
2.1.1. Primair Unierecht
- Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de Europese Unie, Pb.C. 7 juni 2016, afl. 202, 13.
- Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, Pb.C. 7 juni 2016, afl. 202, 47.
- Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie, Pb.C. 7 juni 2016, afl. 202, 389.
2.1.2. Secundair Unierecht
A. Verordeningen
- Verord.EP.Raad nr. 2016/679, 27 april 2016 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens en tot intrekking van Richtlijn 95/46/EG (algemene verordening gegevensbescherming), Pb.L. 4 mei 2016, afl. 119, 1.
- Uitvoeringsverord.Comm. nr. 2016/1250, 12 juli 2016 overeenkomstig Richtlijn 95/46/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende de gepastheid van de door het EU-VS-privacyschild geboden bescherming (Kennisgeving geschied onder nummer C(2016) 4176) (Voor de EER relevante tekst), Pb.L. 1 augustus 2016, afl. 207, 1.
B. Richtlijnen
- Richtl.EP.Raad nr. 95/46/EG, 24 oktober 1995 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens, Pb.L. 23 november 1995, afl. 281, 31.
C. Beschikkingen van de Europese Commissie
- Besch.Comm. nr. 2000/518/EG, 26 juli 2000 overeenkomstig Richtlijn 95/46/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende de passende bescherming van persoonsgegevens in Zwitserland (Kennisgeving geschied onder nummer C(2000) 2304) (Voor de EER relevante tekst), Pb.L. 25 augustus 2000, afl. 215, 2.
- Besch.Comm. nr. 2000/520/EG, 26 juli 2000 overeenkomstig Richtlijn 95/46/EG van het Europees Parlement en de Raad, betreffende de gepastheid van de bescherming geboden door de Veiligehavenbeginselen voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en de daarmee verband houdende vaak gestelde vragen, die door het ministerie van Handel van de Verenigde Staten zijn gepubliceerd (Kennisgeving geschied onder nummer C(2000) 2441) (Voor de EER relevante tekst), Pb.L. 25 augustus 2000, afl. 215, 7.
- Besch.Comm. nr. 2002/2/EG, 20 december 2001 overeenkomstig Richtlijn 95/46/EG van het Europees Parlement en de Raad, betreffende de gepastheid van de bescherming van persoonsgegevens geboden door de Canadese Personal Information Protection and Electronic Documents Act (Kennisgeving geschied onder nummer C(2001) 4539), Pb.L. 4 januari 2002, afl. 2, 13.
2.1.3. Andere EU-bronnen
- Opinion 3/2008 from the Article 29 Data Protection Working Party on the World Anti-Doping Code Draft International Standard for the Protection of Privacy, 1 augustus 2008, https://ec.europa.eu/justice/article-29/documentation/opinion- recommendation/files/2008/wp156_en.pdf (geconsulteerd op 8 december 2020).
- Second opinion 4/2009 from the Article 29 Data Protection Working Party on the World Anti-Doping Agency (WADA) International Standard for the Protection of Privacy and Personal Information, on related provisions of the WADA Code and on other privacy issues in the context of the fight against doping in sport by WADA and (national) anti-doping organizations, 6 april 2009, https://ec.europa.eu/justice/article-29/documentation/opinion- recommendation/files/2009/wp162_en.pdf (geconsulteerd op 8 december 2020).
- Letter from the Article 29 Data Protection Working Party to the World Anti-Doping Agency, 5 maart 2013, https://ec.europa.eu/justice/article- 29/documentation/other-document/files/2013/20130305_letter-to-wada_en.pdf (geconsulteerd op 2 december 2020).
- Letter from the Article 29 Data Protection Working Party to the World Anti-Doping Agency – Annex, 5 maart 2013, https://ec.europa.eu/justice/article- 29/documentation/other-document/files/2013/20130305_letter-to- wada_annex_en.pdf (geconsulteerd op 2 december 2020).- Letter from the European Data Protection Board to the Presidency of the Council of the EU on WADA, 9 oktober 2019, https://edpb.europa.eu/sites/edpb/files/files/file1/edpb_letter_out2019- 0035_wada_4.pdf (geconsulteerd op 2 december 2020).
2.2. Raad van Europa
- Anti-dopingverdrag van de Raad van Europa van 16 november 1989, CETS, nr. 135.
- Aanvullend Protocol bij het Anti-dopingverdrag van 12 september 2002, CETS, nr. 188.
3. Wetgeving
3.1. Interne normen
3.1.1. Samenwerkingsakkoorden
- Samenwerkingsakkoord 9 december 2011 tussen de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap, de Duitstalige Gemeenschap en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie betreffende dopingpreventie en -bestrijding in de sport, BS 26 juni 2012.
- Samenwerkingsakkoord 17 december 2014 tussen de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap, de Duitstalige Gemeenschap en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie tot wijziging van het samenwerkingsakkoord van 9 december 2011 tussen de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap, de Duitstalige Gemeenschap en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie betreffende dopingpreventie en -bestrijding in de sport, BS 27 januari 2016.
3.1.2. Akten van de wetgevende machten
- Wet 2 april 1965 waarbij de dopingpraktijk verboden wordt bij sportcompetities, BS 6 mei 1965, 5165.
- Decr.Vl. 27 maart 1991 inzake medische verantwoorde sportbeoefening, BS 11 juni 1991, 12876.
- Decr.Vl. 13 juli 2007 inzake medisch [en ethisch] verantwoorde sportbeoefening, BS 13 september 2007.
- Decr.Vl. 9 maart 2012 houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 9 december 2011 tussen de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap, de Duitstalige Gemeenschap en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie betreffende dopingpreventie en -bestrijding in de sport, BS 4 april 2012.
- Decr.Vl. 25 mei 2012 betreffende de preventie en bestrijding van doping in de sport, BS 12 juli 2012 (zgn. Antidopingdecreet).
- Decr.Vl. 19 december 2014 houdende aanpassing van het Antidopingdecreet van 25 mei 2012 aan de Code 2015, BS 2 februari 2015.
- Decr.Vl. 13 maart 2015 houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 17 december 2014 tot wijziging van het samenwerkingsakkoord van 9 december 2011 tussen de Vlaamse Gemeenschap, Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie betreffende dopingpreventie en -bestrijding in de sport, BS 7 april 2015.
3.1.3. Besluiten van de Vlaamse Regering
- B.Vl.Reg. 19 oktober 2012 houdende uitvoering van het decreet van 25 mei 2012 betreffende de preventie en bestrijding van doping in de sport, BS 7 november 2012.
- B.Vl.Reg. 13 februari 2015 houdende uitvoering van het Antidopingdecreet van 25 mei 2012, BS 26 maart 2015 (zgn. Antidopingbesluit).
3.1.4. Adviezen Vlaamse Overheid
- VLAAMSE SPORTRAAD, Advies over de wijzigingen aan het Antidopingdecreet, 20 juli 2020, https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/38330 (geconsulteerd op 7 april 2021).
- VLAAMSE SPORTRAAD, Advies over wijzigingen aan het samenwerkingsakkoord betreffende dopingpreventie en -bestrijding in de sport, 20 juli 2020, https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/38329 (geconsulteerd op 7 april 2021).
3.2. Canadese normen
- Personal Information Protection and Electronic Documents Act (S.C. 2000, c. 5), https://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/P-8.6/FullText.html (geconsulteerd op 4 maart 2021).
4. Rechtspraak
4.1. Europees Hof van Justitie
- HvJ 15 december 1995, nr. C-415/93, ECLI:EU:C:1995:463, Union royale belge des sociétés de football association ASBL/Jean-Marc Bosman, Royal club liégeois SA/Jean-Marc Bosman en anderen en Union des associations européennes de football (UEFA)/Jean-Marc Bosman.
- HvJ 19 februari 2002, nr. C-309/99, ECLI:EU:C:2002:98, J. C. J. Wouters, J. W. Savelbergh en Price Waterhouse Belastingadviseurs BV/Algemene Raad van de Nederlandse Orde van Advocaten.
- HvJ 18 juli 2006, nr. C-519/04 P, ECLI:EU:C:2006:492, David Meca-Medina en Igor Majcen/Europese Commissie.
- HvJ 6 oktober 2015, nr. C‐362/14, ECLI:EU:C:2015:650, Maximillian Schrems/Data Protection Commissioner (Schrems I).
- HvJ 16 juli 2020, nr. C-311/18, ECLI:EU:C:2020:559, Data Protection Commissioner/Facebook Ireland Ltd en Maximillian Schrems (Schrems II).
5. Rechtsleer
5.1. Boeken
- BENSOUSSAN, A., General Data Protection Regulation: texts, commentaries and practical guidelines, Mechelen, Wolters Kluwer, 2017, 528 p.
- DAVID, P., A Guide to the World Anti-Doping Code, The Fight for the Spirit of Sport, Cambridge, Cambridge University Press, 2017, xxiii + 602 p.
- DEDECKER, D., MATTENS, G., LEFEVER, K. en DE RANTER, P., Handboek Sportrecht, Gent, Story Publishers, 2013, 400 p.
- MAESCHALCK, J., VERMEERSCH, A. en DE SEADELEER, K., Sportrecht, Brugge, die Keure, 2019, xviii + 415 p.
- PANAGIOTOPOULOS, D.P., Sports Law – Law Sportiva & Lex Olympia – Theory and Praxis, Athene, Ant. N. Sakkoulas Publishers, 2011, 739 p.
- SIEKMANN, R.C.R., Introduction to International and European Sports Law – Capita Selecta, Den Haag, T.M.C. Asser Press, 2012, xxxiii + 419 p.
- VAN DER SLOOT, B., PAUN, M. en LEENES, R., Athletes' Human Rights and the Fight Against Doping: A Study of the European Legal Framework, Den Haag, T.M.C. Asser Press, 2020, xxii + 258 p.
- VIRET, M., Evidence in Anti-Doping at the Intersection of Science and Law, Den Haag, T.M.C. Asser Press, 2015, xxvi + 821 p.
- VOIGT, P. en VON DEM BUSSCHE, A., The EU General Data Protection Regulation (GDPR) – A Practical Guide, Cham, Springer, 2017, ix + 383 p.
5.2. Bijdragen in verzamelwerken
- POUND, R.W. en CLARKE, K., “Doping in sport” in NAFZIGER, J.A.R. en ROSS, S.F. (eds.), Handbook on International Sports Law, Cheltenham, Edward Elgar Publishing Limited, 2011, 133-161.
5.3. Bijdragen in tijdschriften
- COSTELLO, R.A., “Schrems II: Everything Is Illuminated?”, European Papers 2020, afl. 5, 1045-1059.
- FRANSEN, T. en DE BACKER, M., “Algemene Verordening Gegevensbescherming: Naar een nieuw concept inzake bescherming van persoonsgegevens?”, NJW 2018, afl. 378, 190-203.
- GELLERT, R. en GUTWIRTH, S., “The legal construction of privacy and data protection”, CLSR 2013, afl. 29, 522-530.
- GUTWIRTH, S., “De toepassing van het finaliteitsbeginsel van de Privacywet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens”, TPR 1993, afl. 4, 1409-1477.
- HALT, J., “Where is the privacy in WADA's “whereabouts” rule?”, Marq. Sports L. Rev. 2009, afl. 20, 267-289.
- JENART, C., “Zelfregulering en de bescherming van grondrechten: de casus van doping in de elitesport”, TBP 2016, afl. 4-5, 279-299.
- KORNBECK, J., “Transferring athletes’ personal data from the EU to third countries for anti-doping purposes: applying Recital 112 GDPR in the post-Schrems era”, IDPL 2016, afl. 6, 291-298.
- KORNBECK, J., “Athlete consent as a legal base for data transfers to third countries for anti-doping purposes, under EU and German law”, Int. Sports Law J. 2017, 68- 85.
- KORNBECK, J., “Statutory provision as a legal base for data transfers to third countries for anti‐doping purposes, under EU and German law”, Int. Sports Law J. 2020, 55-81.
- KUNER, C., “Reality and Illusion in EU Data Transfer Regulation Post Schrems”, German Law Journal 2017, afl. 18, 881-918.
- MACGREGOR, O., GRIFFITH, R., RUGGIU, D. en MCNAMEE, M., “Anti-doping, purported rights to privacy and WADA’s whereabouts requirements: A legal analysis”, Fair Play 2013, afl. 1, 13-38.
- VAN WITTENBERGHE, S., “Privacywet en sportbeheer – De belangrijkste spelregels”, Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 2009, afl. 212, 39-47.
- VIORESCU, R., “2018 Reform of EU Data Protection Rules”, Eur. J.L. & Pub. Admin. 2017, afl. 4, 27-39.
5.4. Studies
- VAN DER SLOOT, B., PAUN, M., LEENES, R., MCNALLY, P. en YPMA, P., Anti-Doping & Data Protection, An evaluation of the anti-doping laws and practices in the EU Member States in light of the General Data Protection Regulation, Tilburg Institute for Law, Technology and Society (TILT) of the Tilburg University and Spark Legal, 2017, 238 p.
6. Kranten
- X, “Dopingschandaal: WADA sluit Rusland vier jaar uit van internationale sportevenementen”, 9 december 2019,https://www.demorgen.be/nieuws/dopingschandaal-wada-sluit-rusland-vier-…- uit-van-internationale-sportevenementen~b1e00591/ (geconsulteerd op 28 maart 2021).
7. Websites
7.1. Website World Anti-Doping Agency
- ADAMS, https://adams.wada- ama.org/adams/login.do?prompt=true&nopopup=true (geconsulteerd op 13 november 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “Who we are”, https://www.wada- ama.org/en/who-we-are (geconsulteerd op 11 oktober 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “Governance”, https://www.wada- ama.org/en/governance (geconsulteerd op 11 oktober 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “The Code”, https://www.wada-ama.org/en/what- we-do/the-code (geconsulteerd op 11 oktober 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “2021 Code Review”, https://www.wada- ama.org/en/what-we-do/the-code/2021-code-review (geconsulteerd op 11 oktober 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “Code Compliance”, https://www.wada- ama.org/en/code-compliance (geconsulteerd op 15 oktober 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “Governments”, https://www.wada- ama.org/en/who-we-are/anti-doping-community/governments (geconsulteerd op 15 oktober 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “UNESCO Convention ratifications”, https://www.wada-ama.org/en/who-we-are/anti-doping- community/governments/unesco-convention-ratifications (geconsulteerd op 15 oktober 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “International Standard for the Protection of Privacy and Personal Information (ISPPPI) summary of changes (Following the Limited Supplementary Consultation Phase)”, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/resources/files/2021_ispppi_- _summary_of_changes_following_june_2020_limited_consultation_1.pdf (geconsulteerd op 25 oktober 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “WADA issues revised 2021 International Standard for the Protection of Privacy and Personal Information”, 24 september 2020, https://www.wada-ama.org/en/media/news/2020-09/wada-issues-revised-2021- international-standard-for-the-protection-of-privacy-and (geconsulteerd op 25 oktober 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “WADA publishes redesigned, more athlete- friendly, 2021 Prohibited List”, 30 september 2020, https://www.wada-ama.org/en/media/news/2020-09/wada-publishes-redesigne… (geconsulteerd op 29 oktober 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “WADA issues 2021 International Standard for Laboratories”, 1 oktober 2020, https://www.wada-ama.org/en/media/news/2020-09/wada-issues-revised-2021… (geconsulteerd op 29 oktober 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “The Doping Control Process”, https://www.wada-ama.org/sites/default/files/wada_doping_control_aag_en…;(geconsulteerd op 5 november 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “Whereabouts”, https://www.wada-ama.org/en/questions-answers/whereabouts (geconsulteerd op 11 november 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “Athlete Whereabouts”, https://www.wada-ama.org/sites/default/files/wada_whereabouts_aag_eng_w… (geconsulteerd op 11 november 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “ADAMS”, https://www.wada-ama.org/en/what-we-do/adams (geconsulteerd op 13 november 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “Agreement governing the use and sharing of information in WADA’s Anti-Doping Administration and Management System (“ADAMS”)”, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/resources/files/wada_adams_user_agreement_ado_ve rsion_2015.pdf (geconsulteerd op 18 november 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “Implementation”, https://www.wada- ama.org/en/what-we-do/adams/implementation (geconsulteerd op 18 november 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “Athlete Consent Form”, https://www.wada- ama.org/en/resources/doping-control-process/athlete-consent-form (geconsulteerd op 18 november 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “Lebanon becomes 191st country to ratify UNESCO Anti-Doping Convention”, 26 november 2020, https://www.wada- ama.org/en/media/news/2020-11/lebanon-becomes-191st-country-to-ratify- unesco-anti-doping-convention (geconsulteerd op 1 december 2020).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “Governance”, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/governance_mapping_2021_en_final_1.png (geconsulteerd op 10 februari 2021).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “NADO Expert Advisory Group”, https://www.wada-ama.org/en/who-we-are/governance/nado-expert-advisory- group (geconsulteerd op 10 februari 2021).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “Legitimacy of Anti-Doping”, 17 juni 2009, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/resources/files/WADA_Legitimacy_of_AntiDoping_2009 0617.pdf (geconsulteerd op 21 februari 2021).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “WADA and its Partners Keep the Spotlight on Clean Sport at 2016 SportAccord Convention”, 27 april 2016, https://www.wada- ama.org/en/media/news/2016-04/wada-and-its-partners-keep-the-spotlight-on- clean-sport-at-2016-sportaccord (geconsulteerd op 21 februari 2021).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “What we do”, https://www.wada- ama.org/en/what-we-do (geconsulteerd op 26 februari 2021).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “WADA Comments on Article 29 Working Party Second Opinion”, https://www.wada- ama.org/sites/default/files/resources/files/WADA_Comments_WP29_FullVersion.pdf (geconsulteerd op 7 maart 2021).
- WORLD ANTI-DOPING AGENCY, “WADA’s revised International Standard for the Protection of Privacy and Personal Information (ISPPPI) comes into effect”, 1 juni 2018, https://www.wada-ama.org/en/media/news/2018-06/wadas-revised- international-standard-for-the-protection-of-privacy-and-personal (geconsulteerd op 5 april 2021).
7.2. Andere
- BOSS, P.V., “Selected topics on GDPR in doping – is the hunter hunted?”, 19 juni 2018, http://gdpr.sport/wp-content/uploads/2018/06/Presentation-GAISF- 20180619-bianchischwald.pdf (geconsulteerd op 15 april 2021).
- EUROPEAN COMMISSION, “Adequacy decisions”, https://ec.europa.eu/info/law/law-topic/data-protection/international-d…- data-protection/adequacy-decisions_en (geconsulteerd op 4 maart 2021).
- EUROPEAN DATA PROTECTION BOARD, “Over de EDPB”, https://edpb.europa.eu/about-edpb/about-edpb_nl (geconsulteerd op 2 december 2020).
- EUROPEAN DATA PROTECTION BOARD, “Wettelijk kader”, https://edpb.europa.eu/legal-framework_nl (geconsulteerd op 2 december 2020).
- GONZALEZ FUSTER, G. en HIJMANS, H., “The EU rights to privacy and personal data protection: 20 years in 10 questions”, 13 Mei 2019, https://cris.vub.be/ws/portalfiles/portal/45839230/20190513.Working_Pap… nza_lez_Fuster_Hijmans_3_.pdf (geconsulteerd op 25 maart 2021).
- KLEINER, J., “Sports and data protection: practical insights”, 18 juli 2018,https://www.expertguides.com/articles/sports-and-data-protection-practi…- insights/aroffzxs (geconsulteerd op 15 april 2021).
- KLOZA, D., CALVI, A., CASIRAGHI, S., VAZQUEZ MAYMIR, S., IOANNIDIS, N., TANAS, A. en VAN DIJK, N., “Data protection impact assessment in the European Union: developing a template for a report from the assessment process”, 11 september 2020, https://cris.vub.be/ws/portalfiles/portal/53602836/dpialab_pb2020_1_fin… (geconsulteerd op 25 maart 2021).
- LIEDEKERKE, “Het Schrems II-arrest en de gevolgen voor de praktijk”, 2020, https://www.liedekerke.com/p-het-schrems-ii-arrest-en-de-gevolgen-voor-…- praktijk-2020-418.html (geconsulteerd op 7 maart 2021).
- NADO VLAANDEREN, https://www.dopingvrij.vlaanderen (geconsulteerd op 10 februari 2021).
- NADO VLAANDEREN, “Wettelijk kader”, https://www.dopingvrij.vlaanderen/wettelijk-kader/ (geconsulteerd op 7 april 2021).
- REDA, K., “Anti-doping rules in a GDPR world”, 17 januari 2020, https://www.hewitsons.com/latest/news/anti-doping-rules-in-a-gdpr-world (geconsulteer op 15 april 2021).
- SPORT VLAANDEREN, “Neen tegen doping – Zeg neen tegen doping”, https://www.sport.vlaanderen/slim-sporten/lichaam/neen-tegen-doping/ (geconsulteerd op 15 april 2021).
- UNESCO, “International Convention against Doping in Sport”, https://en.unesco.org/themes/sport-and-anti-doping/convention (geconsulteerd op 7 april 2021)
- VIRET, M., “How Data Protection Crystallises Key Legal Challenges in Anti-Doping”, 7 mei 2019, https://www.asser.nl/SportsLaw/Blog/post/how-data-protection- crystallises-key-legal-challenges-in-anti-doping-by-marjolaine-viret (geconsulteerd op 16 december 2020).
- X, “WADA's Anti-Doping Rules Not So Dope According to the EU Data Protection Watchdog”, 5 maart 2020, https://www.williamfry.com/newsandinsights/news- article/2020/03/05/wadas-anti-doping-rules-not-so-dope-according-to-the-eu- data-protection-watchdog (geconsulteerd op 15 april 2021).