Communicatie tussen mens en hond: een monoloog of toch een dialoog?
Clever Hans, is that you?
Op TikTok, Instagram en andere sociale mediaplatformen duiken regelmatig spraakmakende filmpjes op. Filmpjes van honden die lijken te communiceren via opneembare knoppen lijken op het eerste gezicht dan ook de zoveelste internet-hit. Heerlijk op naar te kijken, maar over de authenticiteit ervan kan op zijn minst getwijfeld worden. Bij iedere (semi)wetenschapper zit Clever Hans meteen weer vers in het geheugen. Het kan toch niet zijn dat honden zouden kunnen aangeven waar ze behoeften aan hebben of wat ze willen? Toch?
Hunger for words
Stella is de hond waarmee het allemaal begon. Haar eigenaar, Christina Hunger (@hunger4words), werkt als logopediste met kinderen met spraak- en taalstoornissen. In haar job maakt ze gebruik van de technieken van AAC (Augmentative and alternative communication), dewelke ze besloot toe te passen bij Stella. Hunger vertrok daarbij vanuit een sterke overtuiging dat iedereen de mogelijkheid moet krijgen om zich uit te drukken. Stap voor stap leerde ze daarom haar hond gebruik maken van een spraakgenerend apparaat om aan te geven wat ze wou of waar ze behoefte aan had. Ondanks dat dit verhaal van Stella erg sensationeel is en al veel media-aandacht kreeg, is het ook vanuit een welzijnsstandpunt en vanuit een wetenschappelijk standpunt interessant om verder te onderzoeken.
Deep dive in de literatuur
Een uitgebreide literatuurstudie naar verschillende aspecten van taalvaardigheden, communicatievaardigheden en de sociale cognitie bij honden schetste de grote lijnen, waarbinnen het concept van AAC bij honden kon worden gekaderd. Dat kader werd vervolgens gebruikt om een idee te kunnen vormen over het potentieel dat het inzetten van AAC bij honden zou kunnen hebben om hun welzijn te vergroten en in welke context dat een meerwaarde zou kunnen zijn. Er zijn aanwijzingen dat honden vaardig zijn in het (leren) begrijpen van menselijke vormen van communicatie en taal. Daarbij gaat het dan om de mogelijkheden om gebaren zoals kijkrichting, lichaamsoriëntatie of wijzen te interpreteren, maar ook over het begrijpen van onze gesproken vormen van taal. Het kunnen begrijpen van communicatie en taal is natuurlijk één ding, het kunnen produceren ervan is uiteraard nog een heel ander gegeven. Onderzoek naar dat expressieve aspect van communicatie bij honden doet echter vermoeden dat ze ook hun natuurlijke gedragingen zoals blaffen, kwispelen, lichaamshoudingen op een intentionele manier zouden kunnen inzetten in hun communicatie met de mens. Er werd in 2008 ook een studie[1] gedaan waarbij er aan een hond werd geleerd om symbolen te gebruiken om naar bepaalde objecten of bepaalde activiteiten te vragen. Die symbolen werden op de knoppen van een spraakgenererend apparaat geplaatst. De knoppen speelden bij activatie het woord af dat overeenstemde met het specifieke symbool. De bevindingen uit dat onderzoeken en de observaties van Christina Hunger, de eigenaar van Stella, doen vermoeden dat, minstens bepaalde honden in staat zouden kunnen zijn om met behulp van een spraakgenererend apparaat te communiceren met de mens. Al is het nog te vroeg om uitspraken te kunnen doen over welk mechanisme aan de basis van deze vaardigheden zou kunnen liggen.
Een blik naar de praktijk
Het inzetten van deze techniek zouden potentieel kunnen helpen om het welzijn van blindgeleide honden te verbeteren. Door het beperkt visueel vermogen van hun eigenaars zijn zij namelijk veel minder in de mogelijkheid om met hun natuurlijk gedrag dingen duidelijk te maken. De AAC-technieken en in het bijzonder een spraakgenererend apparaat zou de honden bijna letterlijk een stem kunnen geven, waarmee ze mogelijks zouden kunnen aangeven waar ze behoefte aan hebben. Al zal het ethisch aspect van het inzetten van deze techniek ook eerst moeten worden onderzocht. Is het namelijk ethisch verantwoord om honden toegang te geven tot dergelijke apparaten? Enerzijds geeft het hen potentieel meer controle over hun omgeving, wat voor een verbetering in het welzijn zou kunnen zorgen. Aan de andere kant moeten we ons ook afvragen wat er gebeurt wanneer de honden geen toegang meer hebben tot het apparaat of wanneer het apparaat stuk gaat. Uiteindelijk ligt de controle ook nog steeds bij de mens. Het zal namelijk de mens zijn die bepaald welke woorden er op het bord komen en kan het bord ook wegnemen. Toch zeker zaken om over na te denken en in overweging te nemen, alvorens de techniek algemeen wordt gebruikt.
Wat tot nu toe geweten is, wijst erop dat communicatie tussen mens en hond niet alleen mogelijk is, maar dat die ook wederkerig zou kunnen zijn. AAC zou het communicatief repertoire van de honden algemeen, maar blindgeleidehonden in het bijzonder kunnen uitbreiden. Video's zoals die van Stella (@Hunger4words) doen toch de vraag ontstaan: 'wat hebben onze honden nog allemaal te vertellen?' Dat lijkt mij toch stof voor verder onderzoek.
[1] Rossi, A. P., & Ades, C. (2008). A dog at the keyboard: using arbitrary signs to communicate requests. Animal Cognition, 11(2).
Bibliografie
Bronnenlijst
American Speech-Language-Hearing Association (s.d.). Augmentative and Alternative Communication (Practice Portal). Opgeroepen op april 24, 2021, van https://www.asha.org/Practice- Portal/Professional-Issues/Augmentative-and-Alternative-Communication/#collapse_1
Andics, A., Gábor, A., Gácsi, M., Faragó, T., Szabó, D., & Miklósi, Á. (2016). Neural mechanisms for lexical processing in dogs. Science, 353(6303).
Andics, A., Gácsi, M., Faragó, T., Kis, A., & Miklósi, Á. (2014). Voice-Sensitive Regions in the Dog and Human Brain Are Revealed by Comparative fMRI. Current Biology, 24(5).
AssistiveWare. (s.d.). Beginnen met modelleren. Opgeroepen op januari 6, 2021, van https://www.assistiveware.com/nl/oc-leren/beginnen-met-modelleren
Barron, A. B., & Plath, J. A. (2017). The evolution of honey bee dance communication: a mechanistic perspective. The Journal of Experimental Biology, 220(23).
Bedwani, M.-A. N., Bruck, S., & Costley, D. (2015). Augmentative and alternative communication for children with autism spectrum disorder: An evidence-based evaluation of the Language Acquisition through Motor Planning (LAMP) programme. Cogent Education, 2(1).
Beer, J. S., & Ochsner, K. N. (2006). Social cognition: A multi level analysis. Brain Research, 1079(1).
Bekoff, M., & Jamieson, D. (1996). Readings in Animal Cognition. A Bradford Book. Opgeroepen op april 16, 2021, van https://books.google.be/books?id=s7Zv6-_C3MoC
Bloom, P. (2004). Can a Dog Learn a Word? Science, 304(5677).
Brakke, K. E., & Savage-Rumbaugh, E. S. (1996). The development of language skills in Pan - II. production. Language & communication, 16(4).
Bremhorst, A., Mongillo, P., Howell, T., & Marinelli, L. (2018). Spotlight on Assistance Dogs—Legislation, Welfare and Research. Animals, 8(129).
Call, J., Bräuer, J., Kaminski, J., & Tomasello , M. (2003). Domestic Dogs (Canis familiaris) Are Sensitive to the Attentional State of Humans. Journal of Comparative Psychology, 117(3)
Cavalli, C., Carballo, F., Dzik, M. V., & Bentosela, M. (2020). Showing behavior in Animal Assisted Intervention and pet dogs. Behavioural Processes, 179.
Clarke, K. A., & Williams, D. L. (2020). Instruction Using Augmentative and Alternative Communication Supports: Description of Current Practices by Speech-Language Pathologists Who Work With Children With Autism Spectrum Disorder. Am J Speech Lang Pathol, 29(2).
Cooper, J. J., Ashton, C., Bishop, S., West, R., Mills, D. S., & Young, R. J. (2003). Clever hounds: social
cognition in the domestic dog (Canis familiaris). Applied Animal Behaviour Science, 81.
Crais, E., & Ogletree, B. T. (2016). Prelinguistic Communication Development. In Prelinguistic and
Minimally Verbal Communicators on the Autism Spectrum (pp. 9-32). Springer Science+Business Media.
Csányi, V. (2005). If dogs could talk: exploring the canine mind. North Point Press.
Dorey, N. R., Udell, M. A. R., & Wynne, C. D. L. (2010). When do domestic dogs, Canis familiaris, start to understand human pointing? The role of ontogeny in the development of interspecies communication. Animal Behaviour, 79(1), 37-41.
Driscoll, C. A., Macdonald, D. W., & O'Brien, S. J. (2009). From wild animals to domestic pets, an evolutionary view of domestication. Proceedings of the National Academy of Sciences, 106(1).
Feuerbacher, E. N., & Rosales-Ruiz, J. (2017). Can Dogs Learn Concepts the Same Way We Do? Concept Formation in a German Shepherd. International Journal Of Comparative Psychology, 30.
Fitch, W. T., Huber, L., & Bugnyar, T. (2010). Social Cognition and the Evolution of Language: Constructing Cognitive Phylogenies. Neuron, 65.
Fugazza, C., & Miklósi, Á. (2015). Social learning in dog training: The effectiveness of the Do as I do method compared to shaping/clicker training. Applied animal behaviour science, 171, 146-151.
Fugazza, C., Moesta, A., Pogány, Á., & Miklósi, Á. (2018). Social learning from conspecifics and humans in dog puppies. Scientific Reports, 8(1).
Fukuzawa, M., Mills, D. S., & Cooper, J. J. (2005). The Effect of Human Command Phonetic Characteristics on Auditory Cognition in Dogs (Canis familiaris). Journal of Comparative Psychology, 119(1).
Gardner, R. A., & Gardner, B. T. (1969). Teaching Sign Language to a Chimpanzee. Science, 165(3894).
Gaunet, F. (2008). How do guide dogs of blind owners and pet dogs of sighted owners (Canis familiaris) ask their owners for food? Animal Cognition, 11(3).
Gaunet, F. (2010). How do guide dogs and pet dogs (Canis familiaris) ask their owners for their toy and for playing? Animal Cognition, 13(2).
Georgia tech. (s.d.). Facilitating Interactions for Dogs with Occupations. Opgeroepen op april 30, 2021, van https://fido.gatech.edu/
Greenwood, J. D. (1999). Understanding the “cognitive revolution” in psychology. Journal of the history of the behavioral sciences, 35(1).
Griebel, U., & Oller, D. K. (2012). Vocabulary Learning in a Yorkshire Terrier: Slow Mapping of Spoken Words. PLoS ONE, 7(2).
Hare, B., Brown, M., Williamson, C., & Tomasello, M. (2002). The Domestication of Social Cognition in Dogs. Science, 298(5598).
Hare, B., & Tomasello, M. (1999). Domestic dogs (Canis familiaris) use human and conspecific social
cues to locate hidden food. Journal of comparative psychology, 113(2).
Hare, B., & Tomasello, M. (2005). Human-like social skills in dogs? Trends in Cognitive Sciences, 9(9).
Hauser, S., Wakkary, R., & Neustaedter, C. (2014). Understanding guide dog team interactions. Proceedings of the 2014 conference on Designing interactive systems,
Heberlein, M. T. E., Turner, D. C., Range, F., & Virányi, Z. (2016). A comparison between wolves, Canis lupus, and dogs, Canis familiaris, in showing behaviour towards humans. Animal Behaviour, 122.
Herman, L. M., & Forestell, P. H. (1985). Reporting presence or absence of named objects by a language-trained dolphin. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 9(4).
Herman, L. M., Richards, D. G., & Wolz, J. P. (1984). Comprehension of sentences by bottlenosed dolphins. Cognition, 16(2).
Hunger, C. (2021). How Stella learned to talk. HarperCollins.
Hunger, C. (s.d.-a). Home. Opgeroepen op april 26, 2021, van https://www.hungerforwords.com/ Hunger, C. (s.d.-b). Our story. Opgeroepen op april 25, 2021, van
https://www.hungerforwords.com/our-story/
ISAAC-NF. (s.d.). Ondersteunde communicatie. Opgeroepen op december 21, 2020, van https://www.isaac-nf.nl/ondersteundecommunicatie
Iverson, J. M., & Goldin-Meadow, S. (2005). Gesture Paves the Way for Language Development American Psychological Society, 16(5).
Jackson, M. M., Valentin, G., Freil, L., Burkeen, L., Zeagler, C., Gilliland, S., Currier, B., & Starner, T. (2015). FIDO—Facilitating interactions for dogs with occupations: wearable communication interfaces for working dogs. Personal and Ubiquitous Computing, 19(1).
Jakovcevic, A., Elgier, A. M., Mustaca, A. E., & Bentosela, M. (2010). Breed differences in dogs’ (Canis familiaris) gaze to the human face. Behavioural Processes, 84(2).
Kaminski, J., Call, J., & Fischer, J. (2004). Word Learning in a Domestic Dog: Evidence for "Fast Mapping". Science, 304(5677).
Kaminski, J., & Marshall-Pescini, S. (2014). The social dog: behaviour and cognition. Elsevier.
Krause, M. A., & Beran, M. J. (2020). Words matter: Reflections on language projects with chimpanzees and their implications. American Journal of Primatology, 82(10).
Leonard, J. A., Wayne, R. K., Wheeler, J., Valadez, R., Guillén, S., & Vila, C. (2002). Ancient DNA Evidence for Old World Origin of New World Dogs. Science, 298(1613).
Loncke, F. (2014). Augmentative and alternative communication: models and applications for educators, speech-language pathologists, psychologists, caregivers, and users. Plural Publishing Inc.
Maginnity, M. E., & Grace, R. C. (2014). Visual perspective taking by dogs (Canis familiaris) in a Guesser–Knower task: evidence for a canine theory of mind? Animal Cognition, 17(6). Magnus, R. (2014). The Function, Formation and Development of Signs in the Guide Dog Team’s Work. Biosemiotics, 7(3).
Magyari, L., Huszár, Z., Turzó, A., & Andics, A. (2020). Event-related potentials reveal limited readiness to access phonetic details during word processing in dogs. Royal Society Open Science, 7(12).
Mancini, C. (2017). Towards an animal-centred ethics for Animal–Computer Interaction. International Journal of Human Computer Studies, 98, 221-233.
Markman, E. M., & Abelev, M. (2004). Word learning in dogs? Trends in Cognitive Sciences, 8(11).
McKinley, J., & Sambrook, T. D. (2000). Use of human-given cues by domestic dogs (Canis familiaris) and horses (Equus caballus). Animal Cognition, 3(1).
McKinley, S., & Young, R. J. (2003). The efficacy of the model–rival method when compared with operant conditioning for training domestic dogs to perform a retrieval–selection task. Applied Animal Behaviour Science, 81(4).
Miklósi, A., Polgárdi, R., Topál, J., & Csányi, V. (2000). Intentional behaviour in dog-human communication: an experimental analysis of "showing" behaviour in the dog. Animal Cognition, 3.
Miklósi, Á., Polgárdi, R., Topál, J., & Csányi, V. (1998). Use of experimenter-given cues in dogs. Anim Cogn, 1(2).
Miklósi, Á., & Topál, J. (2013). What does it take to become ‘best friends’? Evolutionary changes in canine social competence. Trends in Cognitive Sciences, 17(6).
Mineka, S., & Hendersen, R. W. (1985). Controllability and Predictability in Acquired Motivation. Annual review of psychology, 36.
Ovodov, N. D., Crockford, S. J., Kuzmin, Y. V., Higham, T. F. G., Hodgins, G. W. L., & van der Plicht, J. (2011). A 33,000-Year-Old Incipient Dog from the Altai Mountains of Siberia: Evidence of the Earliest Domestication Disrupted by the Last Glacial Maximum. PLoS ONE, 6(7).
Patterson, F. G. (1978). The gestures of a gorilla: Language acquisition in another pongid. Brain and Language, 5(1).
Pepperberg, I. M. (1999). The Alex studies: cognitive and communicative abilities of grey parrots. Harvard University Press.
Pepperberg, I. M. (2002). Cognitive and communicative abilities of grey parrots. Applied Animal Behavior Science, 100(1-2).
Pepperberg, I. M. (2017). Animal language studies: What happened? Psychonomic Bulletin & Review, 24(1).
Pilley, J. W. (2013). Border collie comprehends sentences containing a prepositional object, verb, and direct object. Learning and Motivation, 44(4).
Pilley, J. W., & Reid, A. K. (2011). Border collie comprehends object names as verbal referents. Behavioural Processes, 86(2).
Premack, D., & Woodruff, G. (1978). Does the chimpanzee have a theory of mind? Behavioral and Brain Sciences, 1(4).
Ramos, D., & Ades, C. (2012). Two-Item Sentence Comprehension by a Dog (Canis familiaris). PLoS
ONE, 7(2).
Range, F., Viranyi, Z., & Huber, L. (2007). Selective Imitation in Domestic Dogs. Current Biology, 17(10).
Reyes, A. (2020). Receptive Language vs. Expressive Language: Talking and Listening. Opgeroepen op april 16, 2021, van https://napacenter.org/receptive-vs-expressive-language/
Richtlijn 2010/63/EU van het Europees parlement en de raad van 22 september 2010 betreffende de bescherming van dieren die voor wetenschappelijke doeleinden worden gebruikt. (2010, oktober 20). Publicatieblad van de Europese Unie
Robinson, C., Mancini, C., van der Linde, J., Guest, C., & Harris, R. (2014). Empowering Assistance dogs: an alarm interface for canine use. In.
Root-Gutteridge, H., Ratcliffe, V. F., Korzeniowska, A. T., & Reby, D. (2019). Dogs perceive and spontaneously normalize formant-related speaker and vowel differences in human speech sounds. Biology Letters, 15(12).
Rose, S. A., Feldman, J. F., & Jankowski, J. J. (2009). A Cognitive Approach to the Development of Early Language. Child Development, 80(1).
Rossi, A. P., & Ades, C. (2008). A dog at the keyboard: using arbitrary signs to communicate requests. Animal Cognition, 11(2).
Rumbaugh, D. M., Gill, T. V., Brown, J. V., von Glasersfeld, E. C.,
Pisani, P., Warner, H., & Bell, C. L. (1973). A computer-controlled language training system for investigating the language skills of young apes. Behavior Research Methods & Instrumentation, 5.
Samhita, L., & Gross, H. J. (2013). The “Clever Hans Phenomenon” revisited. Communicative & Integrative Biology, 6(6).
Savalli, C., Ades, C., & Gaunet, F. (2014). Are Dogs Able to Communicate with Their Owners about a Desirable Food in a Referential and Intentional Way? PLoS ONE, 9(9).
Sennott, S. C., Light, J. C., & McNaughton, D. (2016). AAC Modeling Intervention Research Review. Research and practice for persons with severe disabilities, 41(2).
Serpell, J., & Barrett, P. (1995). The Domestic Dog: Its Evolution, Behaviour and Interactions with People. Cambridge University Press. Opgeroepen op april 21, 2021, van https://books.google.be/books?id=I8HU_3ycrrEC
Seyfarth, R. M., Cheney, D. L., & Marler, P. (1980). Vervet monkey alarm calls: Semantic communication in a free-ranging primate. Animal Behaviour, 28(4).
Siniscalchi, M., d’Ingeo, S., Minunno, M., & Quaranta, A. (2018). Communication in Dogs. Animals, 8(131).
They can talk. (s.d.-a). Early learning stages. Opgroepen op april 26, 2021, van https://www.theycantalk.org/getting-started/early-learning-stages
They can talk. (s.d.-b). Outside. Opgeroepen op april 27, 2021, van https://www.theycantalk.org/words-and-phrases/outside
They can talk. (s.d.-c). Research. Opgroepen op april 25, 2021, van
https://www.theycantalk.org/about/our-approach-to-research
Trestman, M. (2015). Clever Hans, Alex the Parrot, and Kanzi: What can Exceptional Animal Learning Teach us About Human Cognitive Evolution? Biological Theory, 10(1).
Udell, M. A. R., Dorey, N. R., & Wynne, C. D. L. (2010). What did domestication do to dogs? A new account of dogs' sensitivity to human actions. Biological Reviews, 85.
Valentin, G. [Giancarlo Valentin]. (2014, mei 21). Georgia Tech's FIDO Project on Daily Planet's Future Planet [video]. Youtube. youtube.com/watch?v=11nvEL0KbQM
Valentin, G., Alcaidinho, J., Howard, A., Jackson, M. M., & Starner, T. (2015). Towards a canine-human communication system based on head gestures. In.
Valentin, G., Alcaidinho, J., Howard, A., Jackson, M. M., & Starner, T. (2016). Creating collar-sensed motion gestures for dog-human communication in service applications. In.
van der Zee, E., Zulch, H., & Mills, D. (2012). Word Generalization by a Dog (Canis familiaris): Is Shape Important? PLoS ONE, 7(11).
What about bunny. (s.d.-a). About. Opgeroepen op april 25, 2021, van https://www.whataboutbunny.com/about
What about bunny. (s.d.-b). Home. Opgeroepen op april 26, 2021, van https://www.whataboutbunny.com/
Zangari , C. (2020). AACtual Therapy: Using Aided Language Modeling. Opgeroepen op april 27, 2021, van https://praacticalaac.org/praactical/aactual-therapy-using-aided-langua…
Zeagler, C., Zuerndorfer, J., Lau, A., Freil, L., Gilliland, S., Starner, T., & Jackson, M. M. (2016). Canine computer interaction. Proceedings of the Third International Conference on Animal- Computer Interaction, UK.
