In dialoog tijdens detentie
Meertaligheid in de gevangenissen
Het aantal allochtone gedetineerden die hun straf in een Belgische gevangenis uitzitten, is de laatste jaren sterk toegenomen. Het percentage steeg van 25% in 1980 naar 44% in 2017, zo blijkt uit cijfergegevens van het Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen. Daardoor vormt meertaligheid een realiteit waarmee gevangenispersoneel- en directie dagelijks geconfronteerd worden.
Om het hoofd te bieden aan de taalbarrières die meertaligheid met zich meebrengt, zoeken gevangenispersoneel en -directie creatief naar nieuwe manieren om de communicatie tussen hen en gedetineerden die niet dezelfde taal spreken, mogelijk te maken. De verschillende manieren die zij hiervoor aanwenden, werden in deze paper onderzocht, alsook de gevoelens en perceptie die meertalige communicatie bij hen teweegbrengt.
Uit de resultaten blijkt dat er slechts in héél uitzonderlijke situaties een professionele, beëdigde tolk gevorderd wordt om de communicatie tussen gedetineerden enerzijds en gevangenispersoneel of -directie anderzijds mogelijk te maken. In plaats daarvan wordt er naar alternatieven gezocht die kosteloos en daarnaast ook onmiddellijk beschikbaar zijn binnen de gevangenismuren. Gevangenispersoneel en -directie beroepen zich voornamelijk op hun eigen talenkennis van het Frans, Engels en soms ook Duits of Spaans. Daarnaast worden meertalige gedetineerden of meertalig gevangenispersoneel verzocht om te tolken voor de anderstalige gedetineerden wanneer er geen gemeenschappelijke taal is tussen de gedetineerde en het gevangenispersoneel/-directie.
Omdat de kennis van het Nederlands bij de meeste meertalige gedetineerden eerder beperkt is, tolken zij voor het personeel of de directie doorgaans niet naar het Nederlands maar wel naar het Frans of het Engels. Dat zorgt ervoor dat gevangenispersoneel en -directie nog steeds aangesproken zijn op de kennis van hun vreemde talen. Deze manier van werken verloopt niet geheel zonder gevaar. De respondenten getuigden namelijk dat er verschillende uitdagingen en obstakels aan verbonden zijn.
Communicatie verloopt niet zonder slag of stoot
Wanneer gevangenispersoneel en -directie op hun eigen talenkennis aangesproken zijn, verklaarden ze dat communicatie vaak bemoeilijkt wordt omdat het Frans of het Engels noch voor de respondenten, noch voor de gedetineerden hun moedertaal is en diepgaande gesprekken bijgevolg niet altijd mogelijk zijn. Daarnaast voelt niet iedereen zich er even comfortabel bij om in een vreemde taal te communiceren. Voor velen is het namelijk een behoorlijke uitdaging om nuances in een vreemde taal over te brengen, om complexe zaken aan de gedetineerden uit te leggen of simpelweg om elkaar te begrijpen. Deze uitdagingen zorgen binnen de gevangenismuren meermaals voor stress, wrevel en discussies.
Wanneer gevangenispersoneel en -directie op de hulp van meertalige gedetineerden aangewezen zijn, is hun gevoel daarbij eveneens overwegend negatief. Er heerst onzekerheid over de correctheid van de vertolking, nuances worden verkeerd gelegd of gaan verloren en er ontstaan onderonsjes tussen de anderstalige gedetineerde en de gedetineerde die als tolk optreedt, waardoor gevangenispersoneel en -directie wordt buitengesloten van het gesprek. Daarnaast komen de objectiviteit en accuraatheid van de vertolking in het gedrang wanneer meertalige gedetineerden als tussenpersoon optreden, aangezien gedetineerden geen professionele tolken zijn en ze een eigen interpretatie aan de vertolking geven. Een ander heikel punt is de gevoelige informatie die meertalige gedetineerden te horen krijgen tijdens een vertrouwelijk gesprek waardoor de discretie van het gesprek niet gegarandeerd kan worden. Gedetineerden die als tolk optreden zijn namelijk, in tegenstelling tot professionele tolken, niet gebonden aan een beroepsgeheim.
Desondanks is de tussenkomst van meertalige gedetineerden voor het gevangenispersoneel in vele gevallen noodzakelijk om communicatie met anderstalige gedetineerden tot stand te brengen omdat dit volgens hen de enige manier is om aan essentiële informatie te komen.
Invloed van taal op de dienstverlening
Daarnaast bemoeilijken taalbarrières de uitoefening van de job en hebben ze een invloed op de dienstverlening, aldus het gevangenispersoneel. Ook zorgen taalbarrières voor inefficiënte communicatie, wat zowel bij anderstalige gedetineerden als bij het gevangenispersoneel frustraties en wrevel teweegbrengt. De directie blijkt hiervan niet steeds op de hoogte te zijn. Tot slot hebben anderstalige gedetineerden, in vergelijking met hun Nederlandstalige medegedetineerden, vanwege de taalproblematiek niet steeds gelijke kansen binnen de gevangenis. Dat kan variëren van het recht om zich correct te verdedigen op tuchtprocedures, tot de kans om in aanmerking te komen voor vervroegde vrijlating.
Bibliografie
Amnesty International. (2019). BELGIUM geraadpleegd van https://www.amnesty.be/IMG/pdf/eur1410412019english.pdf
Baarda, D.B., van der Hulst, M., & de Goede, M.P.M. (2012). Basisboek interviewen: handleiding voor het voorbereiden en afnemen van interviews (3de druk). Houten: Noordhoff Uitgevers Groningen
Baixauli-Olmos, L., (2013). A description of interpreting in prisons mapping the setting through an ethical lens. In Schäffner, C., Kredens K., Fowler, Y. (Eds.), Interpreting in a Changing Landscape. Selected papers from Critical Link 6. (p. 45-60). Amsterdam, The Netherlands / Philadelphia, USA: John Benjamins
Bernaerts, J., (2019). "Recht op" een psychiatrische behandeling in een "officiële" taal voor gedetineerden en geïnterneerden op grond van het EVRM en de Bestuurstaalwet, Rechtskundig Weekblad, 83(22): 843–857.
Butow, P., Goldstein, D., Bell, M., Aldridge, M., Abdo, S., Tanious, M., Dong, S., Iedema, R., Vardy, J., Ashgari, R., Hui, R., Eisenbruch., M. (2011). Interpretation in Consultations With Immigrant Patients With Cancer: How Accuratie Is It? Journal of Clinical Oncology, 29(20), 2801-2806
Christiaensen, S. (2002) Historische ontwikkelingen in de strafrechtsbedeling beschouwd vanuit het perspecief van humanisering en menselinge waardigheid, in Bouverne-De Bie, M., & Kloeck, K., Meyvis, W., Roose, R., Vanacker, J. (Eds) (2002). Handboek forensisch welzijnswerk, 236-241. Gent: Academia.
Crane, J., (1997). Patient comprehension of doctor-patient communication on discharge from the emergency department, The Journal of Emergency Medicine, 15(1), 1-7
De Pelecijn, L., Croux, F., Vanhouche, A.-S., Brosens, D., & De Ridder, S. (2017). Foreign national prisoners in Belgium: context, developments and projects, Newsletter EuroPris. EuroPris
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen. (2019). Jaarverslag 2017 Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen geraadpleegd van https://justitie.belgium.be/sites/default/files/jaarverslag_dg_epi_2017_0.pdf
FOD Justitie (2021a) Nationaal register. Geraadpleegd van https://justitie.belgium.be/nl/online_diensten/nationaal_register_en_gerechtskosten/nationaal_register
FOD Justitie (2021b). Telefoon. Geraadpleegd van https://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dossiers/gevangenissen/leven_in_de_gevangenis/contact_met_buitenwereld/telefoon
Gallez, E., (2018). Foreigners and Refugees Behind Bars: How Flemish Prisons Tackle Linguistic Barriers, The European Legacy, 23(7-8), 738- 756.
Graneheim, U.H.; Lundman, B., (2004) Qualitative content analysis in nursing research: concepts, procedures and measures to achieve rusthworthiness, Nurse Education Today, 24, 105-112
Koninklijk besluit tot bepaling van de datum van inwerkingtreding en uitvoering van verscheidene bepalingen van de titels III en V van de basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden. Belgisch Staatsblad, (2011, 21 april), Numac: 2011009292, Geraadpleegd van https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2011040801&table_name=wet
Koninklijk besluit tot vaststelling van de deontologische code van de beëdigd vertalers, tolken en vertalers-tolken aangesteld in toepassing van de Wet van 10 april 2014 tot wijziging van verschillende bepalingen met het oog op de oprichting van een nationaal register voor gerechtsdeskundigen en tot oprichting van een nationaal register voor beëdigd vertalers, tolken en vertalers-tolken. Belgisch Staatsblad, (2017, 18 april), Numac: 2017012202, Geraadpleegd van https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/article_body.pl?language=nl&caller=summary&pub_date=17-05-31&numac=2017012202
Koninklijk besluit tot vaststelling van de toelagen en vergoedingen van de personeelsleden van het federaal openbaar ambt. Belgisch Staatsblad, (2017, 19 juli), Numac: 2017040352, Geraadpleegd van http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2017071308&table_name=wet
Lorente Longares, P., (2015). Google Translate versus Human Translator: A comparative Analysis of the Accuracy in Google's Translations. (Dissertatie). Geraadpleegd van https://core.ac.uk/download/pdf/289981862.pdf
MacDonald, M. (2018). Overcrowding and its impact on prison conditions and health, International Journal of Prisoner Health, 14 (2), 65-68.
Marco, A., & García-Guerrero, J. (2020). Prison overcrowding and over-occupation: what we are talking about and the situation in Spanish prisons. Revista espanola de sanidad penitenciaria, 22(3), 93–95.
Martínez-Gómez, A., (2014a). Criminals interpreting for criminals: breaking or shaping norms?. The Journal of Specialised Translation, 22, 174-193
Martínez-Gómez, A.,(2014b). Interpreting in prison settings: An international overview. Interpreting: International journal of research and practice in interpreting, 16(2), 233–259.
Martínez-Gómez, A., (2015). Prison settings. In Pöchhacker, F., (Ed.). Routledge Encyclopedia of Interpreting Studies, 320-321. New York: Routledge.
Picture It, (z.d.) Communication through pictures. Geraadpleegd van https://www.picture-it-in.org
Raad van Europa (2006) European Prison Rules. Geraadpleegd van https://rm.coe.int/european-prison-rules-978-92-871-5982-3/16806ab9ae
Raad van Europa (2015) Living space per prisoner in prison establishments: CPT standards. Geraadpleegd van https://rm.coe.int/16806cc449
Raad van Europa (2020) Probation and Prisons in Europe, 2019: Key Findings of the SPACE reports geraadpleegd van https://wp.unil.ch/space/files/2020/06/KeyFindings_Probation-and-Prisons-in-Europe_200617_final.pdf
Rossato, L., (2017) From confinement to community service, in Antonini, R., Cirillo, L., Rossato, L., Torresi, I. (Eds.) (2017) Non-professional Interpreting and Translation: State of the art and future of an emerging field of research. Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins
Richtlijn 2010/64/EU van het Europees Parlement en de Raad van 20 oktober 2010 betreffende het recht op vertolking en vertaling in strafprocedures, PbEU 2010, L280/1
Salaets, H., Segers, W., Bloemen, H., (2008) Terminologie van het tolken. Antwerpen: Vantilt
Salaets, H., Balogh, K., Aelbrecht, S., (in druk) Translaw in Belgium: a Qualitative Comparative Study on the Perceprion of Communication with Foreign Detainees.
Saldaña, S., (2013) An introduction into codes and coding, in The Coding Manual for Qualitative Researchers, 1-40. Londen: SAGE publications.
Setton, R., Prunč, E., (2015) Ethics. In Pöchhacker (Eds.) Routledge Encyclopedia of Interpreting Studies (p.144-148). New York: Routledge.
Snacken, S. (2005) Forms of violence and regimes in prison: report of research in Belgian prisons, in Liebling, A., Shadd, M., (Eds.) (2005) The effects of imprisonment, 306-339. Collumpton: Willan Publishing
Snacken, S., (2007) Belgium, in van Kalmthout, A.M., Hofstee-van der Meulen, F.B.A.M., Dünkel, F., (Eds.) (2013) Foreigners in European Prisons, 129–156. Nijmegen: Wolf Legal Publishers.
Van Kalmthout, A., Hofstee-van der Meulen F., Dünkel, F., (2007) Comparative overview, Conclusions and Recommendations, in van Kalmthout, A.M., Hofstee-van der Meulen, F.B.A.M., Dünkel, F., (Eds.) (2013) Foreigners in European Prisons, 7-88. Nijmegen: Wolf Legal Publishers.
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs (VVKSO) (2016) Curriculum secundair onderwijs. Geraadpleegd van http://ond.vvkso-ict.com/lele/leerplannen.asp
World Prison Brief (z.d.) World Prison Brief Data - Austria [database] geraadpleegd van
https://www.prisonstudies.org/country/austria
World Prison Brief (z.d.) World Prison Brief Data - Greece [database] geraadpleegd van https://www.prisonstudies.org/country/greece
World Prison Brief (z.d.) World Prison Brief Data - Italy [database] geraadpleegd van
https://www.prisonstudies.org/country/italy
World Prison Brief (z.d.) World Prison Brief Data - Luxemburg [database] geraadpleegd van
https://www.prisonstudies.org/country/luxembourg
